KOLENDISTRIBUTIE Distributiebedrijf Spaarndam. SI? S! p. w. tweehuijsen] V BUITENLAND BINNENLAND zweepvoerders. houtskool. WAT DE PERS ZEGT HET STRATEGISCHE PLAN DER EN TENTE - BEURT OM BEURT - EN DAN ALLEN OP HET BALKAN- SCHIEREILAND. VRIJDAG II MEI 1917 4ISTE JAARGANG No. 93- Alle betalende abonnés op dit Blad in het bezit van een Verzekeringspolis, zijn, volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor 4000 bij levenslange ongeschiktheid tot werken. 1 500 bij overlijden, 300 bij verlies van een hand of voet, f 250 bij verlies van een oog, f 125 bij verlies van een duim/ f 75 bij breuk van een arm of been, f 100 bij verlies van een wijsvinger, 25 bij verlies van een anderen vinger. De uitjteering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de ,-,Hollandsche Algeineene Verzekeringsbank" te Schiedam. (De vóór i October 1911 uitgegeven polissen zijn niet geldig). Dit nummer bestaat uit twee bladen EERSTE BLAD. in het District Haarlem en Omstreken (gemeenten Haarlem, Bloemendaal, Benne- broe-k, Heemstede, Schoten, Spaarndam en Haarlemmerliede en Spaarnwoude. De Brandstoffencommissie voor Haarlem en Omstreken maakt bekend, dat vanaf Don derdag 10 Mei 1917 de volgende maximum prijzen zijn vastgesteld: VOOR KLEIN-INDUSTRIE. Industriekolen per 1000 K.G. f 33.50 Gietcokes (grof) per 1000 K.G. 38.50 Gietcokes (gebroken brechcokes) per 1000 K.G. 41.50 Alles franco bergplaats verbruiker. HUISBRAND. Anthraciet (anthracietnootjes) p. H.L'. f 2.30 Eierkolen per H.L. 1-90 Steenkolen (kachelkolen) per H.L. 1-90 Alles franco bergplaats verbruiker. Gascokes (grof) afgehaald aan de gasfabriek of bij den handelaar per H.L. f 1.5U Gascokes (geklopt) per H.L. idem Parelcokes per H.L. idem Voor het aan huis bezorgen van cokes wordt 10 cents per H.L. berekend. Per H.L. afgehaald bij den handelaar f 2.80 Per h!l! bezorgd aan huis 2.90 BRUINKOOLBRIKETTEN. Of 1.50 per 50 K.G. Bruinkoolbriketten kun nen a 1 cents per stuk verkocht worden tot een maximum hoeveoLheid van 25 stuks. TURF. Korte Friesclie turf f 0.90 p. 100 it. Lange losse turf le soort 1.25 2e soort 1.15 Machinale Drentsche turf 1.15 Noordholl. turf le soort 1.— 2© soort 0.90 3e soort 0.80 Luchtballen le soort 0.80 2e soort 0.70 Bakkersturf 0.85 Lange Harde turf 0.95 Alles afgehaald bij den handelaar. Voor het aan huis bezorgen van 100 stuks turf mag 10 cents berekend worden. De Directeur, 471 REITSMA. De Gemeentebesturen van Haarlem, Heem stede, Bennebroek, Haarlemmerliede (C. A.), Schoten en Spaarndam, brengen ter kennis dat aan MILITAIREN op vertoon van dagrantsoen-kaarten I K.G. Aardappelen mag worden verstrekt. 484 Voor de week van 12 tot 18 Mei '^'7 zijn de bons van de navolgende ge- rantsoeneerde artikelen geldig: Aardappelen Serie II, nos. 19, 20 en Serie UI No. 1. Groene Erwten no. 8 Bruine Boonen no. 6; Bak- en Braadvet no- I I Varkensvleesch no. 1 I Zeep no. 11. Rijst no. 8. Een en ander voor zoover de voorraad strekt. 485 Gemeente Haarlemmerliede c.a. 0*1". W Raadhuis wederom verkrijgbaar VEESCH per pond f 0.20: bij de winkeliers verkrijgbaar SPINAZIE tgewogen uit bussen f 0.16 per pond. 405 In nationalisme werden geboren: de zweep- Voerders der modern» Staatsalmadrt. Het Dultsche hart bruiste op tegen Napoleons toingelandy, en h«t nationale toekomstbeeld ontvonkte dichterhart en denkerapen. Maar de edele drijfveeren verslapten maar al spoedig onder de voortdurende belasting eener tware. wijsgeerlge stelselmatigheid, die de tegen- ftotMng tusschen persoonlijkheid en gemeenschap Wtds verevenen tot de eenheid van het „Ik". Het „Ik" was ia Duitsche denkershersenen niet echter het persoonlijke „Ik", maar een u^bPbar» vaagheid, een onvindbare macht het „ft", zooals het belichaamd wordt in uvn Staat. leder mensch is slechts een onderdeel, een mingen ten spijt, is in Duitschland verder dan ergens elders het stelsel uitgebouwd, dat de per soonlijkheid In den Staat doet verdwijnen en opgaan. Geslachten van denkers, volksleiders en regeer ders hebben medegewerkt aan dien bouw, aan de positieve verwerkelijking eener dwaalleer, die elders slechts tot afbreken leidde. De eindresultaten liggen thans voor ieder bloot. uiting van dit algemeene ik en als zoodanig volslagen daaraan onderworpen. Hoe de wijs- geeren Fichte en Hegei dit stelsel van Staats- almacht op de spits dreven, Is in dezen tijd meer dan eens uiteengezet. Beiden hebben in Duitsch land «en buitengewonen invloed uitgeoefend op de geesten, vooral Hegel, die den Staat vergod delijkte en onder de Staten Duitschland als de uitverkorene beschouwd®. Maar mèt Hegel is zijn stelsel allerminst bezweken. Lasson en vele zijner andere leerlingen onderwijzen nog altijd aan de Duitsche universi teiten, dat de enkeling niets is en niets kan zijn tegenover den Staat en, dat het een „grove geluksleer" is te willen beweren, dat ook de Staat er zou zijn voor den mensch. Neen, de mensch is er voor den Staat. Sterker nog, de mensch wordt eerst mensch door den Staat. Dat zegt in Duitschland zelfs een man als Trende lenburg, die in zijn werk „Naturrecht vei klaart- De enkeling wordt eerst Persoon in den Staat en zonder den Staat is de mensch geen mensch. Een Wekker verkondigt in zijn Staatslexikon, dat de Staat de heerlijkste schepping is, waaraan God, de natuur en de mensch tegelijkertijd gewerkt hebben, het bewonderenswaardigste kunstwerk, de grootste zedelijke daad, welke de zon beschijnt. Iemand als Zöpfl, die overigens blijk geeft een goed inzicht te hebben in de vroegere scholas tieke opvattingen, schrikt niet terug voor de monsterachtige bewering dat de Staat volstrekte onafhankelijkheid en zelfstandigheid is, naar zijn innigste wezen universeel en eeuwig, Hebart, de groote man van het Duitsche onder wijs, verklaart dat er niets, totaal niets is, waarop men zich in geweten tegenover den Staat kan beroepen. Opzettelijk noemden we hier de namen van rechtsleeraren en wijsgeeren, die niet op het pantheïstische standpunt staan van een Hegel en een Lasson, maar niettemin de menschelijke persoonlijkheid totaal ondergeschikt maken aan den Staat, om te doen blijken hoe algemeen verspreid in Duitschland de leer is der Staats almacht. Nog een naam willen we in herinnering brengen, dien van Rothe, een der meestgevierde vertegenwoordigers van het moderne Protestan tisme in Duitschland, die een zóó persoonlijke daad als het huwelijk tot een zuiver staatkundig feit verlaagt en in zijn „Christliche Ethik" ver klaart: „Eerst door den Staat en in den Staat is het huwelijk in den vollen zin des woords huwelijk. Het is in zijn wezen een staatkundige daad, de erkenning door den Staat is het wezen lijke er van." 't Ontbreekt er nog maar aan dat de Staat iederen man een vrouw en iedere vrouw een man aanwijst! De liberaal Bluntschli, ook al een man van grooten invloed op den Duitschen geest, ver klaart, overeenkomstig de eenstemmige leer van een onafzienbare reeks Duitsche rechtsphilosofen, dat de naar zijn wezen godsdienstlooze Staat, de opperste en eenige heer des rechts is, die het hoogste recht heeft op alles en de hoogste macht. Van „rechten" der persoonlijkheid, onafhanke lijk van en onaantastbaar door den Staat kan in deze stelsels geen sprake zijn. De enkele personen hebben geen andere rechten, dan die welke de Staat hun toekent. In de oude Heidensche staten was het ook zoo, totdat het Christendom de opvatting bracht die het aanschijn der aarde veranderde, dat de mensch als zoodanig zijn waarde onvervreemd baar in zichzelve draagt en aan zijn wezen rechten ontleent, die geen macht ter aarde hem ontrukken kan. Het stelsel der in Duitschland meest gezag hebbende rechtsphilosophie is dan ook vlakaf in strijd met het Christendom en vooral hierom zoo gevaarlijk, dat het den vornt van Christelijke gedachten behoudt, doch deze van haar zin en wezen berooft Ze spreekt over de Oodheid, doch haar Godheid-begrip is de Staat, van gods dienst en tJt doelt op den dienst van de eigen overtuiging, van Christus en ze meent de verzoening tusschen God en de Rede. Zoo alleen is het verklaarbaar, dat een in zijn aard zoo godsdienstig volk als het Duitsche, een volk dat in zijn oude spreekwoorden de schatten eener echt gezonde rechtsopvatting heeft neergelegd, dat vroeger beleed: Obrigkeit bedenk dich Recht Qott 1st dein Herr und du sein Knecht thans den Staat als bron van alle recht erkent; dat vroeger getuigde, dat ieder heer en meester was in eigen huis, later het oor leende aan een wijsgeer, die verklaarde, dat de Staat op ieder oogenblik van iederen burger behoorde te weten wat hij uitvoerde Want. de. onmiskenbaar bestaande, tegenstroo- Overheid bedenk U recht (wel) God is uw Heer en gij Zijn knecht. tt Crisis aan Oorlog Minister Bosboom is gevallen. Wie vrij is van eng partij-vooroordeel zal hier over niet kunnen treuren. De verdiensten van dezen minister zullen wij geenszins ontkennen. In moeilijke omstandig heden heeft hij zeer zeker het een en ander voor het leger gedaan. Maar de voornaamste eigenschap, in dezen tijd vooral dringend vereischt, ontbrak hem: kracht en prestige. De geest in het leger zonk onder zijn bewind. Voor een niet gering deel is dit wel te wijten aan zijn te groote afhankelijkheid van zijn departement, met als gevolg bureaucratische overheersching. Deze schijnt ook de naaste oorzaak van zijn val. Misschien was liet puut van beleid waarover hij struikelde, niet het meest aangewezene, om een beslissing over zijn aanblijven uit te lokken. Maar iets ongrondwettelijks kunnen wij toch in het gevallen votum onmogelijk zien. De heer De Savomin Lohman, die het er wèl in zag, behoort tot een zekere categorie van Parlementsleden der verdwijnende soort de meeste partijen hebben er zoo gehad of hebben er nog die scherp staan in grondwettelijkheid. Bij het minste zuchtje in de richting der Orond- wet slaat de onrust der constitutioneele weeg schaal in hun binnenste door. Maar zelfs de heer Lohman zal moeten erkennen, dat, indien het votum der Kamer tegen den grondwettelijken geest inging, dit evenzeer het geval was met 's ministers besluit om de portefeuillekwestie te stellen in een zaak van niet-prindpiëele beteekenis. Indien er ongrondwettelijkheid is, ging ze uit van den minister zelf. De Kamer moet toch haar recht behouden, om de eischen der militaire autoriteiten te toetsen aan de behoeften des volks. Haar votum is ook in zooverre heugelijk, dat er uit blijkt hoe zelfs in deze benarde tijden, het Parlement niet van zins is te wijken, waar het de volksbelangen betreft. Want het gevaar van te vèr gaande onderwerping van het Parlement aan de regeering, was niet denkbeeldig, indien het zwaaien met de portefeuille maar steeds voldoende zou blijken om de volksvertegenwoor diging te doen afdeinzen. Dèn zou het absolu tisme alras om den hoek komen kijken! de ori&is aan oorlog. De liberal© ochtendbladen, spreken zich over het algemeen in afkeurenden zin uit over de gisteren in de Tweede Kamer gevallen beslis sing. Zij zijn het er over eens dat deze be slissing den val van minister' Bosboom betee- kent. Alleen het „Handelsblad" spreekt dien aangaande nog zwakken twijfel uit. Het meest gematigd is nog de NIEUWE RQTÏ. COURANT die in vragenden vorm schrijft: Nu kan men van meenicatc zijn, dait de minister Vrijdag ld. niet al te veel taot aam den diasr fceletfd heeft (trouwens veler beleid liet dien dag te weneohen) en nochtans de aanneminff van de jongste motie-Marohamt betreuren. I» de Kamer zóó deskundig1., dat zij ziah in deze goeddeels technische kwestie tot oordeelen an vcroordeelen geroepen acht? Lag er niet waarheid in mr. Lohman's klacht, dat hier de wil der Kamer de plaats innam der verantwoordelijkheid van den minister? Niet vrij van groote woorden daarentegen is het oordeel van de vr ij-liberale NIEUWE COURANT: Met deze beslissing heoft een meerderheid der Kamer gedaan, wat haar meerderheid (en zeker die der rechterzijde) afkeurt: ingrijpen ia taak welke bii uitstek die der regrering ia. bet beleid op een bepaald punt van technischer aar<i uit de handen van den bewindsman in haar eigene nemen. Een verkrachting van het constitutioneel beginsel, noemde het de heer Lohman. Maar ook wie zoo ver in de veroordeeling van deze wilde diaad niet gaat, moet uit 's ministers uitvoerig® uiteenzettingen van dezen avond, waarom in de technische organisatie van de geregelde oefening dier manschappen niet om der will» van de een of andere, een half jaar terverrou verwittigde, eensklaps boven alle andere interessant geworden, jaarklasse geen plotselinge verandering koin en mooht worden gebraoht, toch wed begrepen hebben dat men hier niet mat een ongemotiveerde koppigheid of eigenzinnigheid van den bewindsman te doen had, maar diat met dit herhaalde uit steken van de hand der tot oontroleeren ge roepenen naar het bestuur, een beginsel ge moeid was. Reeds daarom verdient do beslissing der Kamer onvoorwaardelijke afkeuring. Zii is een parlementaire uitspatting, rij dreigt- een verderfelijk antecedent' te zijn. Het Haagsche blad voelt echter zelf wel dat deze minister niet „gewild" was en con cludeert: Droeve tranen zullen, in of buiten het leger, op zijn ministerieel graf vermoedelijk niet geplengd worden. Maarof zim op volger, wie het ook zijn moge, meer zal kun nen doen om het bedreigd© volksbestaan testen vreemd geweld tie beveiligen, is minst- genomen een vraag. In den dank dien de natie aan de regeering der oorlogsjaren ver schuldigd is, heeft Bosboom ziin aandeel. Het komt hem toe, ook nu een Kamermeer derheid hem heeft beduid op samenwerking met hem zonder te weten meti wien dan wèl geen prijs meer te stellen. Het ALG. HANDELSBLAD zegt: Mocht de Minister heen gaan, dan zal het zijn met eere. Hii was geen sterke figuur in het' parlement (maar het ziin niet steeds de handigste parlementariërs die de beste re geerders ziin) doch ziin toewijding aan de reusachtige en zeer zware taak, waarvoor hii sinds Augustus 1914 gestaan heeft, is hoven onzen lof verheven. Wii herhalen wat' wij Vrijdag schreven: II a bien mérité de la patri e. De Kamer heeft-, door het nisioo aan te durven van een crisis aan oorlog op ©en quaestie die toch waarlijk geen crisis waard was (cf de Minister niet anders kon hande len hangt samen met de technische quaestie die wij evenmin kunnen beoordeelen als de heer Lohman) hoog spel gespeeld met 's lands belang. En het is geen fair play ge weest. Het is zeker niet door zulke hande lingen dat de Kamer, even voor haar ont- bdndinig, haar aanzien In veler oogen ver hoog. Maar in zake Oorlog is dit, in de laatste jaren, waarlijk niet de eerste leeliike dag voor de Kamer. Bits is ook het Unie-liberale „VADER LAND" dat vooral gebeten is op den heer Mar chant en als volgt schampert: Het relletje is gelukt. De Minister had vooraf medegedeeld, dat hij na aanneming der motie vast en zeker zou aftreden. Hii vroeg dan ook meteen na het votum de in terpellatie Duya over het Mili tair saluut van die agenda af te voeren. De andere militaire ontwerpen zou hii, in 's lands belang, nog verdedigen. De heeren Merchant en Duymaer van Twiat kunnen elkaar felioiteeren. Ons is het echter niet duidelijk, hoe zij een opvol ger zullen vinden, die hun beiden zal be hagen. Alleen DE TELEGRAAF laat andere klan ken vernemen, zooalö wel te verwachten was. Ze schrijft: Wij durven te beweren, dat het gevallen votum ver hoen reikt over dè ooncrefce zaak waarom het ging. De meerderheid heeft heb algemeene beleid van minister Boeboom willen treffen. Een zwak minister is eindelijk door het parlement naar huis gezonden. De heer Mare bant heeft ziin oogenblik af gewacht en ontkend kan niet worden, diait hij fin de laatste week de manoeuvre met beleid heeft volbracht. Minister Cort van der Linden heeft ziah mat het debat weinig meer bemoeid. Hij zat middags en 's avonds trouw naast Bos boom men zag op een gegeven oogenblik dat' de premier zijn ambtgenoot trachtte te bewegen om alsnog toe te geven, maar mini», ter Bosboom weigerde dat op zeer demon stratieve manier. Zoo viel hü. Men zal misschien wh'zen op het feit, dat een zeer heterogene meerderheid hem ten val bracht. Inderdaad zullen bij de anti's en bü een aantal Katholieken de befaamd© aedeliik- heldsdehatten nog hebben nagewerkt en ook is het. waar, dat de socialisten tegenstemdien met' bloedend hart en een traan in het oog. (Hoe roerend werd de heer Schaper door den minister bedankt voor zijn hulp!), maar een minister moet nu eenmaal het vertrouwen van het parlement hebben en dat had de zwakke figuur van Bosboom niet meer. En het leger? Wij gelooven niet, dat er in het leger om Bosboom's val zal worden getreurd- Integendeel. WERELDBRAND Atrecht Engelsche aanval St. Quentin La Fire Laon Fransche Reim» aanval Zoo langzamerhand begint het strategische plan der Entente heen te schemeren door cle dusver schijnbaar op zichzelf staande operaties/Uit de berichten van het Westelijk front blijkt, dat de Franschen hun grooten aanval weer hebben onderbroken en thans deni tegenstander met plaatselijke operaties bezig houden. Daarentegen flikkert aan het Slechts enkele dagen, OPRUIMING van DAMESLAARZE Barteljorisstraat 27. TEL. 17' 119 Engelsche front de strijd weer op. Terv de Franschen telkens noordwaarts stoot' doen de Engelschen het oostwaarts en v dusver beurt om beurt. De frontlinie iie op haar meest omstreden gedeelte ongevi het hierboven in ruime schets aangegev verloop. Het blykbaar doel nu van deze aanva richtingen is: te bereiken dat tot bono- den Laon en tusschen St. Quentin en Atrec liet Duitsche front, zoo mogelijk wordt ini drukt of anders toch sterk teruggedrongi In het eerste geval zouden de Duitsche tri pen, tusschen de beide uiterste punten v den vooruitgang der Engelscheri en Frt schen gelegen, „vastgekeerd" kunnen wt den; in het tweede meer bereikbare ge^ zouden zij althans gedwongen worden in moeilijk verdedigbare vlakte van Noord-Oo. Frankrijk terug te trekken, waarbij zwa verliezen aan manschappen en materiaal n zouden kunnen uitblijven. De uitvoering van dit plan brengt e beurtelingsch optreden der beide legermac ten mede totdat de deuken in het Duitse front diep genoeg zfjn om een gezamenli offensief, op een doorbraak gericht, te 1 proeven. Zien wij wèl, dan is alles er op bereker dat deze uiterste krachtsinspanning in h Westen zal samenvallen met èen hernieuv groot offensief in het Oosten en langs i Itliaaanscbe grens alsmede met het hoogt punt van Sarrail's offensief op het Balk a schiereiland. Men zal goed doen de ontwi keling van dit offensief met aandacht te vc gen. Dusver heeft het weinig uitgewerkt. 1 is wel zéér verwoed gevochten, maar Buig ren en Duitschers zijn overal In het be hunner stellingen gebleven of hebben ze do tegenaanvallen heroverd. Het schijnt echter, dat iSarrail's aanvaih ten doel hebben den weg te effenen voor e groote omtrekkende beweging van den B gaarsch-Dultsohen linkervleugel. In verband hiermede is het van belan dat, blijkens Italiaansche berichten, een nie we straatweg is voltooid van de Italiaa sche basis in Albanië, de havenplaats Sa tl Quaranta, via Koritza naar Monastir. Hoewel zeker een moeilijke onderneini lijkt toch een omtrekkende beweging v Koritza uit langs don westelijken oever v het Ochrida meer niet geheel onuitvoerba D® ontwikkeling der gebeurtenissen m ook op dit oorlogsterrein met belangstel li worden tegemoet gezien. VERSPREIDE BERICHTEN DE DREIGENDE WERELD HONGERSNOOD. De Daily Telegraph verneemt uit New-Yo De regeeringsschatting betreffende den oo van wintertarwe op den grondslag van den st op 1 Mei geeft een tekort aan van 115 mil li bustel bij een voortbrengst van 366 miliio bustel, de laagste sinds 1904. Ze bedraagt pCt. van het laagste peil sinds 1888. Het op vlak, waarop geoogst moet worden, bes! 27,653 000 acre of 20 procent minder dan 1916. Bijna 31 procent van den bebouwd grond bleef nu braak liggen. Er is echter ni meegedeeld over de voorjaarstarwe en het gr zaïne weer voor de voorjaarstarwe zal er a zienlijk toe bijdragen om het tekort aan wint tarwe te niet te doen. Voorts wijst het depar ment van landbouw er op, dat de stand van andere gewassen goed is, en dat, niettegensta de de oogst van de wintertarwe in 1912 er e ontmoedigend voorstond als tegenwoordig, geheele voortbrengst der gewassen van dat j grooter was dan in eenig vorig jaar. 8000 VERORDENINGEN! De „Cl. V." deelt mede dat er gedurende d oorlog 8000 zegge acht duizend verordenin. voor de Rijnlanders zijn uitgevaardigd. 1 wordt veronderstel' 1 '"nnen!!! DE ENüLl. ao'üUCTIE Pas gepubliceerde statistieken toonen merkwaardige uitbreiding van het mijnwezen Engeland. De cijfers voor 1916 toonen vermeerdering van meer dan een kwart milli ton bij de opbrengst aan ruw ijzer en een meerdering van ongeveer driekwart millioen aan staal. Voor het eerst in de geschiedenis van Britschen ijzerhandel overtreft de staalproduc die van ruw ijzer, de eerste bedraagt 9,244,4 torn de laatste 9,047,983 ton. De staalproductie was de grootste die bereikt werd. STATEN-GENERAAL TWEEDE KAMER. Met een apportunistische inschikkedijkh van alle socialistische drijverij gespeend h de heer V. LEEUWEN zijne motie gewijzi naar hetgeen hem gebleken was, de algemeene overtuiging der Kamer te zijn; "hij is beloond door die aanneming ervan. Krijgen nu een Oommissie voor buitenlands zaken, wat geen kwaad kan; en verder.» blijft de zaak zooate ze waa. De tweede motie, die aangenomen we was die van den heer MARÖHANT, we! net retets fang met minister Bosboom den stok had. Ze luidde: De Kamer, gehoord den minister van Oorlog, verkl te betreuren, dat de mini-ter gemeend h na de discussies en het besluit der Ka HMRLEMSCHE COURANT 9> M •V

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1917 | | pagina 1