Uitkeering van drie honderd gulden. DE DAG WITTE SCHOENTJES BUITENLAND P. W. TWEEHUIJSEN, teen Vrede. RANTSOEÜEERING. WOENSDAG 13 JUNI 1917 >i|STE JAARGANG No. 9360 Voor den heer D. LUIKEN te Velseroord, die tengevolge van een hem overkomen ongeval, een been verloor, ligt het bedrag der uitkeering, f 300.beschikbaar, Haarlem, 13 Juni 1917. De Administratie. Tijdvak van A3 Juni tot en met 18 Juli 1917. De Directeur van het Gemeentelijk Levensmiddelenbureau te Haarlem brengt ter kennis dat gedurende bovengenoemd tijdvak verkrijgbaar wordt gesteld op broodkaart, zoowel te Haarlem als te Bloemendaal: 17e week geldig 13 Juni tot en met 21 Juni 2 pond rijst. 18e 22 Juni tot en met 30 Juni pond vet en 2 pond zeep. 19e l Juli tot en met 9 Juli I pond peulvruchten. 2Qe io Juli tot en met 18 Juli I pond gort en I ons haver- 136» u. 'i-..i.i^r Js^aat uit twee bladen EERSTE BLAD. De „Eemdijk'' is in de vrije vaarzöne door een Duitsehe duikboot vernield. Van de fronten geeft nieuws. In Rusland schijnt een conflict op handen tussehen de regeering en den Raad van Ar beiders en soldaten. Te IJmuiden werd bericht ontvangen, dat een stoomschip, van Zweden onderweg naar Amsterdam, naar een Duitsehe haven is op gebracht. In Rotterdam en Amsterdam rijn weer eenige schepen, w.o. enkele met ladingen graan voor de r -gearing aangekomen. Eerst héél aarzelend kroop het naderbij. Ge Wilde het niet gelooven, ge wierpt het van u af! Kom, kom, dat was immers niet denkbaar! Drie jaren oorlog welhaast, uitgeputte vol- keren, bloedend uit tal van diepgeslagen wonden, hijgend om vrede en rust, en tóch zou de oorlog oog voortduren! Neen, neen, dat was ondenkbaar, dat kón niet. Maar het sloop verder, het greep u naar de keel en nu kunt ge het niet meer van u afschud den: het bewust worden, dat het dit jaar nog geen vrede zal zijn. Geleidelijk is de hoop, dat het tot vrede zou komen in 1917, gaan verdwijnen. Nóg is een onverwacht geluk denkbaar, doch wie koel de zaken bekijkt, de willen toetst en de toestanden peilt, komt tot de overtuiging, dat het dit jaar nog geen vrede zal worden. Van de groote oorlogvoerende volkeren zijn er op het oogenblik slechts twee die oprecht en zonder voorbehoud den vrede wenschen, Rusland en Oosienrijk-Hongarije. Geen dezer beide echter schijnt bereid ter wille van het eigen verlangen de bondgenooten in den steek te laten. En die bondgenooten willen den vrede niet. Daaraan kan nog nauwelijks getwijfeld. Zeker, het Duitsehe volk snakt naar vréde; misschien zijn er zelfs vele Duitschers, die een vrede willen tot iederen prijs. Maar de meerderheid is dit zeker niet. Een invloedrijk blad als de „Kölnische Volks- zeitung" maakt groote propaganda voor de blij vende bezetting van België. En vindt daarvoor ruime instemming. Neen, de meerderheid der Duitschers schijnt iets te willen zien als loon voor de geweldige inspauniug en de vele ontberingen, welke het volk zich heeft getroost. En de regeering is te zwak om den machtigen invloed der al-Duitschers te weerstaan. Wij heb ben over dezen invloed reeds veel geschreven Het blijkt nu, dat hij nog véél verder reikt dan iemand had durven denken. Onlangs verscheen van al-Duitsclie zijde een werkje „Deutschlands Zukunft bei einem guten und bei einem schlechten Fried en''. De uitgever van dit werkje voegde bij zijne uitgave een circulaire, waarin het volgende wordt medegedeeld: „Een groote partij is door het Groote Hoofdkwartier en het Ministerie van Oorlog aangekocht. Excellentie Von Ludendorff heeft 8000 stuks, welke de uitgever te zijner beschikking stelde, in het leger laten uit deden. Nog pas geleden zonden wij 7000 gratis-exemplaren naar de lazareths. De Minister van Oorlog aanvaardde dit ge schenk onder den grootsten dank en zorgt voor een doelmatige verdeeling. Van den kant van het leger, de scholen en de fabrie ken, zijn reeds vele duizenden exemplaren besteld, om ze in hun kringen te laten ronddeelen." 1 heruit blijkt dus, dat de hoogste legerauto- riteiten de al-Duitsche propaganda voor een Duitschen vrede met kracht steunen. Tegelijkertijd blijven 's Keizers redevoeringen in het al-Duitsche teeken staan. Z. M. heeft op nieuw gesproken over een vrede, die door Duitschland zal worden gedicteerd. Zóó is de toestand in Duitschland. In Frankrijk is de stemming al niet veel beter. Het land van Lodewijk den Heiligen en Jeanne d'Arc heeft ontzettende offers gebracht, en de oorlogsmoeheid heeft er zeer zeker een hoogen graad bereikt. Maar toch zou de overgroote meerderheid der Franschen zich uit alle macht verzetten niet alleen tegen een vrede die de Duitsehe macht zou vermeerderen, doch zelfs tegen vredesonder handelingen, zoolang de vijand in het land staat, Dit bleek reeds uit de verbitterde rede van Ribot en de overweldigende meerderheid, die hem bijval schonk. Maar nóg treffender bewijzen het de stemmen, die opklinken uit den boezem des volks zelf. Wij hebben voor ons liggen de „Gaulois", die een bericht bevat over een protest, dat een groep zwaar gewonden uit naam van een groot aantal makkers heeft gericht tot Maurice Barrès en waarijn op de scherpste wijze, die denkbaar is, wordt stelling genomen tegen het voornemen van sommige socialisten om naar Stockholm te gaan. Is het mogelijk, zoo vraagt het protest, dat, in de harde oogenblikken, welke wij doorleven, zulk een denkbeeld ook maar kon opkomen in Fransche hersenen. Kan men het wagen te willen onderhandelen met de Boches? Met hen die vrouwen en kinderen vermoorden? Met hen die de gewonden af maken? Het oogenblik om te onderhandelen met onze beulen is niet daar, nu de graven onzer dooden nog versch gedolven zijn, Laat men in de eerste linie de meening onzer makkers gaan vragen. Als er zijn die van den oorlog genoeg hebben, zouden zij het moeten zijn, en niettemin zijn wij er zeker van, dat zij tot het einde toe zullen vechten. Welken vrede wij willen?, Door de wapenen moeten wij hem afdwin gen, en wij verminkten, wij zullen nog ge reed staan en fier zijn aan het vaderland het weiuige bloed dat ons overblijft te mogen offeren. Wjj moeten hun onzen wil opleggen en niet ons buigen voor hun wil. Deze van haat gloeiende oproep is geteekend door een 50-tal mannen, waarvan de lichtst- gewonde nog een arm of een been mist. „Arme oorlogswrakken" noemen zij zichzelf. Waar bij deze lieden de stemming nog zóó is, kan van een vredesverlangen, dat ook tot nationale offers bereid is, moeilijk sprake wezen. En in Engeland? Als er een land is, dat van geen vrede wil hooren, dan is het Engeland, De Engelschen zijn een eigenaardig volk. De oorlog was reeds maanden aan den gang, en nóg kon men te Londen en ia andere Engel- sche steden komen, zonder dat er over gesproken werd. Maar hoe anders is het au. Met een geweldige energie zet het geheele wereldrijk zich schrap; de historische Engelsche koelbloedigheid verlaat Albion niet, zelfs wan neer een hoogst gevaarlijke aanval wordt gericht op de hartader van zijn bestaande scheepvaart. Zonder zich een oogenblik den ernst Van den toestand te ontveinzen, bespreekt de Engelsche pers het onderzeesche gevoar en de voedselvoor ziening. En de koele Engelsche koppen zinnen, op middelen tegen het gevaar, alsof het een aca demisch vraagstuk gold en niet het bestaan eener natie. Reeds heeft Lloyd George verklaard, dat de Duitsehe verwachtingen van de duikbootactie het grootste fiasco zullen worden, van alle tegen vallers die Duitschland reeds ondervond, Hy schijnt gelijk te krijgen. Zienderoogen vermindert de tot zinken ge brachte tonnenmaat; de afweermiddelen tegen de duikbooten schijnen meer en meer doel te treffen. Maar deze zijn slechts een van de middelen, die Engeland tegen het dreigende gevaar aan wendt. Het gebruikt nog twee andere middelen: le. de vermeerdering der wereldtonnenmaat dooi de hulp van Amerikaansche staten, die de geïn terneerde Duitsehe stoomschepen in beslag nemen en door vêrsnelden aanbouw; 2e, de ver hooging der landbouwproductie ra Engeland zelf. De hulp der Vereenlgde Staten, Brazilië en eenige kleinere Amerikaansche Staten bracht reeds, alléén als gevolg van de in-beslag-neming der Duitsehe schepen, welhaast 1 mlllioen ton opnieuw in de. vaart. Bovendien liet Amerika alléén In Mei 21 nieuwe schepen van stapel loopen en zouden er nog spoedig 35 volgen. Engeland zelf doet daar zeker niet voor onder. Italië en Frankrijk werken eveneens uit alle macht en 'de neutrale scheepsbouw zit al evenmin stil. Wat Het andere middel betreft, in Engeland en Ierland zijn reeds 500,000 nieuwe velden bebouwd en de minister van Landbouw vernacht dat in September 1917 de oogst reeds van dien aard zal wezen, dat Engeland zich door de moeilijk heden kan Heenslaan. In 1918 zullen er 3 rnil- lioen acres bebouwd zijn en zal Engeland genoeg voortbrengen voor zijn geheele leger en zijn geheele bevolking, zoo'dat het dan voor zijn voedselvoorziening geen schepen meer noodig heeft. En men heeft reeds uitgerekend, 'dat zelfs bij een blijvend succes van den duikbootoorlog, als gedurende de eerste maanden, de scheepsruimte nog voldoende zal zijp om tot in 1918 de voed selvoorziening te verzekeren. Er is dan ook in Engeland, afgezien van kleine groepen, geen vredesneiglng te bespeuren. Nog dezer dagen is een naar aanleiding der Russische revolutie heiegde vredesdemonstratie van arbeiders te Leeds totaal misgeloopen. Verschillende plaatselijke vakvereenigingen hadden reeds tevoren, hoezeer zij ook met de Rus sische revolutie sympathiseerden, in verband met het pacifistisch karakter verklaard, dat zij niets met de demonstratie uitstaande wenschten te hebben. Al heel spoedig werd het bekend, dat de meer derheid der vergadering die door ongeveer 8000 personen werd bezocht, tegenstanders waren van een voorbarigen vrede. De oppositie begon met het verdringen van de pacifistische sprekers en het aanheffen van de nationale hymne. Ten slotte werden de verschillende spreekgestoelten bestormd vanwaar in plaats van de pacifistische resoluties die men van plan was den volke kond te doen, oorlogsgezinde resoluties weerklonken, die met veel geestdrift werden aanvaard. Wie dfeze feiten uit de verschillende landen onder dei oogen ziet en or rekening mede houdt dat da door, de revolutie veroorzaakte militaire onmacht der. Russen het anders waar schijnlijke overwicht der Entente heeft te niet gedaan, zoodat de tegenstanders elkaar vrijwel in (evenwicht houden, kan zich niet langer vleien met de hoop, dat het in 1917 nog tot vrede zal komen. Het is goed en noodig ook voor ons, Neder- anders, de vredesverwachting prijs te geven en ons in alles voor te bereiden op een nieuw oorlogsjaar. 1 P. Ook dit zij een reden om zich de moeite van een stembusgang te getroosten. 11 Nog eenige districten. Er zijn in deze omgeving nog eenige distric ten, waarvoor een aansporing om te gaan stem men niet overbodig mag heeten. Misschien zelfs méér noodig moet worden genoemd dan voor Haarlemmermeer bijv. Want te Haarlemmermeer staat een der onzen, en voor een rechtschen zetel heeft men gaarne een gang naar de stembus over. Maar in Beverwijk bijv., waar het altijd zoo scherp stond en in Zaandam, waar het een socialist geldt, zal het menigeen eenige zelfover winning kosten om naar de stembus te gaan. Toch brengt niet alleen een eerlijke toepassing van het accoord, doch ook ons eigen katholiek belang mede, dat we dit wèl doen. Het gaat immera om een Grondwetsherziening, die ons de lang-omstreden onderwijs-gelijkstelling zal brengen. Waar dit het geval is, past geen aarzeling om gevoelsoverwegingen en kunnen wij ditmaal b ij uitzondering uit volle overtuiging aanbevelen te stemmen in: Beverwijk: Mr. L. ROODENBURG V.-D. Hoorn: W. DE JONG U.-L. Katwijk: Dr. J. DE VISSER C.-H. Zaandam: J. DUYS S.D.-AP. f f Haarlem. Vrijdag dwingt de actie van enkele tegenstan ders der Grondwetsherziening de Haarlemsche kiezers tot een gang naar de stembus. Er wordt over die stemming zóó weinig ge sproken en er wordt ook zóó weinig gewerkt, dat het zaak is zich te wapenen tegen verras singen. Ieder is overtuigd, dat de actie der Grondwets herziening-tegenstanders tot een fiasco zal leiden. Ook wij gelooven dit. Maar als ieder uit deze overtuiging de con clusie trekt, dat het niet noodig is te gaan stem men, zou misschien het fiasco toch niet uitblijven, maar de tegenstander niettemin met een luttel aantal stemmen in de Kamer gebracht kunnen worden. Dit dient voorkomen. Ook door onze Katholieke kiezers. Want ook de Katholieke partij is de Grond wetsherziening toegedaan. En een ruime opvatting van het getroffen accoord brengt mee, dat de Katholieke kiezers hun stem uitbrengen op den aftredenden afge vaardigde, die zich voor de Grondwetsherzie ning uitsprak. Reden waarom wij allen R.-K. kiezers drin gend aanbevelen hunne stem uit te brengen op het aftredende lid: Mr. D. FOCK. 11 E>e Eemdijk. Dus toch! We konden het eerst niet aannemen. Maar het schijnt nu wel vast te staan, dat de „Eemdijk" met graan voor de regeering op weg naar ons land, door een Duitsehe duikboot is vernield. Vernield niet in het door Duitschland „afge sloten" zeegebied, doch in de open, vrije zee, waar ook de Duitsehe regeering de scheepvaart der neutralen toestond. Natuurlijk weer een „vergissing". Dergelijke vergissingen moeten echter zooda nige gevolgen hebben, dat een veelvuldige her haling, onze geheele voedselvoorziening, om van ons economisch leven maar te zwijgen, zou storen. Derhalve moeten ze „ontoelaatbaar" heeten. De gewone vorm van protest zou thans onvol doende wezen. De regeering bezinne zich op een ander mid del van verweer. Er zijn er te vinden, die krachtig zijn en toch met onze neutraliteit strokeu. f f Haarlemmermeer. Ook in het district, dat Mr. Bomans naar de Kamer afvaardigt, maakt een tegencandidaat stemming noodig. Alle hierboven aangehaalde redenen en over wegingen gelden ook voor de stemming in het district Haarlemmermeer. Maar voor dit district geldt nog een andere overweging voor de R.-K. kiezers. Deze namelijk, dat 't hier gaat om het behoud van een Roomschen zetel. Aanleiding te meer voor de kiezers in dit district om op Vrijdag ter stembus te gaan en een verpletterende meerder heid te verschaffen aan Mr. J. B. BOMANS. Uit de cijfers, hier, en ook te Haarlem, moet blijken hoe onbeduidend de actie tegen de Grond wetsherziening is. f f Moordenaarswerk. Zierikzee leerde ons van nabij de onbetrouw baarheid kennen van waarneming uit de lucht. Toch gaat de bommenwerperij uit hóóg zwe vende vliegtuigen op open steden nog altijd voort. Nog ligt de gruwel van Karlsruhe versch in het geheugen. En nu was het Folkestone, dat met bommen werd bestrooid. Bijzonderheden over het daar gebeurde, ont leend aan de „Daily News", vindt men elders in dit blad. Bij de lezing ervan huivert men voor het werk der vliegers, die open steden bombardeeren. Louter moordenaarswerk is dat, een Christen, een man van eer zelfs, onwaardig. 't Is blind toeval, wanneer er ook militaire schade wordt aangericht. En die weegt, bij bombardement van open plaatsen, nooit op tegen de gruwelijke gevolgen voor vrouwen, kinderen en andere weerloozen. Dit is de zwartste zijde van den woedenden oorlog. De partij, die met dezen gruwel begon, draagt een geweldige verantwoordelijkheid. 't Is goed dit telkens te herhalen. Want het besef voor hetgeen schandwerk is, zelfs in het oorlogsbedrijf, dreigt geheel af te stompen door de alledaagschheid der gruwelen. WERELDBRAND. STILTE DE CHAOS IN RUSLAND. Op, geen der fronten kwam eenige wijzi ging van beteekenis voor. Volglens ctó Duitschers deed Engelsche ca valerie een charge op de Duitscne Joopgra ven ten Oosten van Moesson, .wat wel het toppunt van dwaze menschenopofferingl zou wezen. Wij denken dan ook eerder aan een geforceerde verkenning. De Italianen konden tussehen Etaciï en Brenta niet verder wegens „atmosferische omstandigheden." Hml Intussohen komen via Zweden uit Rusland berichten, dat de toestand van het leger nog diep treurig is. De infanterie vooral moet totaal gedesorganiseerd zijn, weigeren de loop graven te bewaken, in massa deserteeron, zelfs oproer maken. De voedselvoorziening is zóó slecht, dat meer dan de helft dor paarden zou bezweken zijn. De actie van Kerenski is vruchteloos. De soldaten zijn den oorlog moe en willen van geen offensief weten. Bovendien zou er weer een breuk dreigen tsschen de Voorloopige Regeoring en den Raad van Arbeiders en Soldaten. Er zijn welisw-iar ook berichten, die den toestand minder wan hopig voorstellen; maar de eindindruk, die zioh bij een vergelijking der berichten ves- Barteljorisstraat 27. TEL. 1770 tisrt. is toch wel, dat Rusland in een chaos verkeert, die een offensief optreden van zijn legers ondenkbaar maakt. In Engeland is men dan ook zeer onge rust. De „Times" geeft aan die ongerustheid uiting. Voor het uitbreken der revolutie zegt het bind, was de toestand van het Russi sche leger buitengewoon gunstig. De win ter was goed gebruikt. De verliezen van 1916 waren aangevuld, de depóts goed voor zien, een aantal nieuwe divisies in 't leven geroepen, de voorraa-l kanonnen en ammu nitie werd geregeld vergroot, zoodat Rusland- in staat werd geacht in dit jaar kraehtigen steun te geven aan de geallieerden, zoowel in Europa als in Azië. Daarop werd het gelxeele velrltochtsplan voor 1917 gegrond. Het. Fransch-Engelsch offensief in het Westen was op een vroeg tijdstip bepaald, teneinde een Duitschen aan val voor te zijn, en de Russen te helpen door alle beschikbare reserves uit Duitsch land naar het Westerfront te lokken. Tege lijk zou Sir Archibald Murrav op de grens van Palestina, Sir Stanley Maude in Meso potamia optreden, om de taak der Russen in den Kaukasus te verlichten. Italië zou den nieuwen aanval tegen Oostenrijk onder nemen, België en Portugal zouden in het Westen medewerken. Maar de interventie der Russische legers, die tegen een zekeren datum was vastge steld, bleef uit. Do Russische legers weigeren te vechten; of de desorganisatie, een gevolg van de revolutie, is zoo groot, dat geen kans bestaat, de Russische troepen in het vuur te brengen. Dat maakt den toestand zeer ernstig. Er blijven nu nog slechts vier maanden over, waarin de Russen voor de zaak der geallieerden zouden kunnen optreden. Maar in Engeland begrijpt men best, dat het niet doenlijk is voor een groot land, midden in den grootsten crisistijd, midden in een wereldoorlog zijn politieke instellingen vol komen te wijzigen, en tegelijkertijd in staat te blijven zijn militaire actie voort te zet ten. Men vreest er derhalve voor. dat de Rus sische revolutie den wereldoorlog nog met oen jaar zal verlengen, tenzij de Russen plot seling to.t het besef mochten komen, dat zij- een taak te vervullen hebben... Kerenski, en andere Russische leiders, po gen het besef daarvan wel wakker te schud den, maar de actie van moderne groote le gers kan niet worden geleid met inprovisa- tics of edelmoedige opwellingen. De „Times" meent, dat zoo Rusland moet worden gemeten met den maats!af van het Westen, het moet worden beschouwd als afgedaau, of ten minste voor dit jaar buiten werking gesteld; cn dan zouden Engeland! en Frankrijk daarmede rekening moeten hou den, met het maken van schikkingen. Maar het blad verliest ook in deze om standigheden niet het vertrouwen op den einduitslag en op de loyauteit van de Rus sische regeering aan de zaak der geallieer den. Er zijn echter Russische uitingen, die ook dit vertrouwen kunnen schokken; en zoo dio meeningen veld winnen, zal Engeland een anderen weg moeten inslaan, oui zich de overwinning te verzekeren. VERü^L^Ji BERICHTEN DE ONMENSCHEUJKE LUCHTAAN VALLEN. De „Daily News" geeft een beschrijving 1 van den luchtaanval op "Folkestone, waarin j het onmensohelijke van cfit oorlogsbedrijf wordt aangetoond, 't Waren n.l. allien wcer- looze burgers, die den dood vonden te midden j van hun burgerlijke, huiselijke doeningi „D'r viel een bom midden in een van da j voornaamste winkelstraten, die door de ar- mere fcnwoners bevolkt was. 't Was Vrijdag voost 't grootste deel dezer mensch> ie- taaidag. Het aal zoo wat vijf of tien minuten vóór half zeven geweest zijn, en honderden I vrouwen deden hun inkoopen voor de ko- mende week, misschien een beetje uitgebrei- j der dan de gewoonte was, in verband met Bet aanstaande Pinksterfeest. Velen haddou hun kinderen meegenomen, om de boodschap-» pen te h elpen dragien, en verschillenden had-» den den kinderwagen meegebracht, zoowel voor de pakjes als voor de kleintjes 1 Vóór een volks groentenwinkel meer eetf openlucht-tent, dan een gebouw stond eer» groote menigte te wachten. Eenige men» schen waren gewaarschuwd door de ontplof» fingen en hadden een schuilplaats gevonden in winkels, maar het mperendeel stond bui ten tussehen de verschrikte groepen!.... Dé bom viel vlak vóór den groentenwinkeL Eén ontploffing slechts maar lw,ee ert dertig menschen werden gedood meesf allen vrouwen en kinderen. Bijna IKet geheele personeel van den groen» tenhandelaar verloor 't leven. Een der pa» troons werd* ook door een vallende bom gedood en zijn broeder werd gekwetst. Verscheiden# waren meer of minder gewond en een aantal stierf nog ia het ziekenhuis. Het tooneel va» de verwoesting was even verschrikkelijk bh hartverscheurend als alles in dezen oorlog! Zelfs de zwakste verbeelding kan 't zie» voorstellenwe zullen dus niet in bijzonder heden treden. Vijf en twintig tot dertig winkels ware» gedeeltelijk vernield, en de inhoud van d<J uitstalkasten was over den weg Uitgestrooid, fVe hebben sinds het begin van 'den oorlog verschillende van deze verwoestingen gezien, door een zeppelin aangericht, maar zoowel wat de materieele vernieling betreft als hel dooden en gewonden, gelooven we. dB i'.e 119

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1917 | | pagina 1