Oroote Houtstraat 15
DAG
ONZE BIJKANTOREN
I!
BUITENLAND
SANDALE
P. W. TWEEHUIJSEN,
I
Vreemde voorkeur.
'teSDAG El JOLS 1917
4ISTE JAARGANG No. 9383
nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD,
In den loop der volgende week
openen wij ons eerste bijkantoor
(in het vroeger sigarenmagazijn van
de FIRMA BEELEN). Ten gerieve
onzer clientèle zullen dan van des
morgens acht uur tot 's avonds zes
uur adwes*tentiën en abon
nementen kunnen worden aan
geboden.
Bovendien wordt aan dit bijkan
toor een eenvoudige
TIJQIföGZAAL
ingericht, waar behalve de laatste
nieuwstijdingen ook verschillende
platen enz., voor het publiek van
belang, uitgesteld zullen worden.
Tot de tijdingzaal zal iedereen
toegang hebben, mits men zich
houdt aan de aanwijzingen van ons
personeel.
Behalve dit bijkantoor en tijdingzaal
in de Groote Houtstraat 1 5 worden
met ingang van Donderdag 12 Juli
nog ten gerieve van het publiek
in de verschillende wijken der stad
bijkantoren, waar abonnementen
en ad verten tiën opgegeven kunnen
worden, geopend aan de volgende
adressen
P. A. Weaterhoven, Schoterweg 46,
Telefoon 345.
H. J. Rooijers, Jansweg 19.
J. J v. Kolk, Burgwal hoek Anthoniestr-
B. Sanders, Van-Marumstraat 32.
W. Th. v.Vastenhoven, Ostadestraat 4.
Th. van Tongeren, Schouwtjeslaan 3A
Wed. Th. v. Velsen, Leidschestraat 8.
Advertentiën welke nog denzelfden
dag moeten worden geplaatst, be-
booren VÓÓr half elf v.m, aan deze
adressen bezorgd te zijnorders nk
dien tijd opgegeven, komen in het
eerstvolgend nummer.
Aan deze adressen zullen wij
tevens tweemaal per dag de belang
rijkste berichten bekend maken op
onze speciaal daarvoor vervaardigde
borden, welke in de étalages ge
plaatst zijn
e crisis in Duitschlandis nog
steeds niet opgelost. Het is niet recht duide-
h.ik, wat de eigenlijke diopere ooi-zaak van
('eze crisis is. Uit verschillende feiten schijnt
ften echter te moeten opmaken, dat zoowel de
"iftnenlandsche toesitand van Duitschland,
als de gebeurtenissen op de oorlogsterreinen
('e crisis hebben uitgelokt.
'de.heel Duitschland verkeert in groote
"banning. Nr den Kroonraad van eergisteren
'8 gisteren wederom een Kroonraad gehou
den onder voorzitterschap des Keizers. De
^oizer houdt bovendien voortdurend nren-
'ange besprekingen met den Rijkskanselier
heeft eergisteren tot diep in den avond
"Jet von Hindenburg en Ludendorf geconfe-
'Oenl.
!-Iet Russische offensief ten Westen van
tanielau heeft tot een doorbraak
v'anhetDuitso h-0 o s t e n r ij k s h e
1 ont geleid. De Russen vervolgen den wij
denden vijand, die gisteren de linie der Lu-
°vitza-beek, waarop hij was teruggetrokken,
.i
®eftmoetenontruimen.
Öe toestand is zeer kritiek. Het gewichtige
8 rategigche punt Haliczwordtdoor
Russische legers ernstig
e d r e 1 g d.
I wee Nederlandscbe loggers zijn Vrijdag
door een Duitschen onderzeeër, volgens
v a duikboot-commandant binnen en naar
klaringen der visschers buiten het ver-
^^de gebied, tot zinken gebracht. De be-
fcijn gisteren te IJmuiden aan
komen.
it^i ^schouwing van een verkiezings
°'geng iS vooral z&ak, ter wille van tie
0q2q partij. eerlijk te zijn. Nu noemden wij
tgen 'Aders schooner dan ooit en hoe meer
il1 het^ bekijkt des te duidelijker springt dit
ftóojj vo<>ïal gezien de omstandlghe lan
t>raaI nóch socialist kunnen op J
vooruitgang wijzen, wii echter overal, j
De liberaal kreeg reeds een klap in de ver
dwijning van wethouder Loosjes, en wel op
pen wijze, door Raadslid maanden geleden
voorspeld, toen hij schreef: (Deer. 1916) „D e
Wethouders1':
„Maar in III, daar gaan de poppen dan
ken..., Wü voelen nu al wie in dat spel
letje er uit geknikkerd worden. Door
„1 inks n.l buiten den Raad, op straat,
„dat is hij de verkiezingen
En de socialist mogo ietwat tevreden zijn
in TTI, hii kan niet lachen in TT en hij moet
blozen op het zien van ziin getalletje in T.
Doch wij voegen er hij: v. d. Kamp kreeg
méér stemmen dan wij, op grond van het ge
zond verstand der Haarlemmers, verwacht
hadden.
Zelfs al reik enen wij dat deze oud-voorzit
ter van den R. K. Volkshond de neutrale
(verkapt liberale) en liberale stemmen kreeg,
reeds bij afspraak, dan bevreemdt ons nog
ziin surplus boven een Broese. een Boes e.a.
Wij noemen dit: vreemde voorkeur.
Zulke zaken meende ik mogelijk in een
plattelands-negorij waar een of andere ban
jer zich de lux© veroorloven kan een eigen
partij te vormen van 8 uur v.m. tot 5 uur n.m.
om daarna zijns weegs te gaan, maar in een
stad als Haarlem meenden wij de menseben
wijzer.
Vreemde voorkeur, inderdaad.
Hoevele motieven men ook aan moge voe
ren voor de verklaring van die voorkeur, zij
zijn allerminst afdoende. Hii is, zegt men,
oud-voorzitter van den R. K. Volksbond. Wat
zegt dit? Men dringe in de feiten verder door
en wellicht werkt die „reden"' afstootend. Hij
is oud-Voorzitter van Burgerplicht. Hoe kan,
bij langer nadenken, dit een reden ziin vosor
een liberaal, socialist of coalitieman om v. d.
Kamp te stemmen? Hij is vroeger toch ge
steld door de R. K. partij? Inderdaad heeft
deze partij in 1911 die vergissing begaan,
maar juist waar sinds 1915 (en ook reeds veel
vroeger) die vergissing zoo duidelijk was, is
er toch allerminst reden-die dwaling te be
stendigen. Toch zijn er Katholieken die mee-
neu geen kwaad te doen door hunne partij
op de meest ellendige wijze te dwarsboomen,
op de meest ellendige wijze, d.i. door op v. d.
Kamp te stemmen.
Men moet toch gevoelen dat aan de geor
ganiseerde R. K. partij geen grooter smart
kan worden aangedaan dan door den „onaf-
hanBelijken'" Katholiek te stemmen. Ik mag
dit bet onbevooroordeelst van allen zeggen.
Want ik heb geen vijandschap met v.d. Kamp.
Ik betreur het heengaan van v d. Kamp.
Ik heb getracht kloven te overbruggen. Nu
niet, maar jaren geleden reeds. Ja zelfs, een
motie tegen v. d. Kamp zou, als ik niet in
Tilbrug maar te Haarlem geweest ware, niet
zoo gemakkelijk zijn aangenomen. Ik spreek
zelfs gaarne met v. d. Kamp. Mij prikkelt
geen persoonlijke vete. En toch durf ik te
zeggen, in volle overtuiging: de Katholieke
partij te Haarlem heeft geen grooter, erger,
gevaarlijker vijand dan v. d. Kamp.
Ik wil gaarne aannemen dat mijn persoon
lijk gevoelen over dezen oud-candidaat voor
de lie Kamer t< Haarlem veel te clement is.
Maar men neme anderzijds aan dat niemand
tc Haarlem feller en ongenadiger elke stem
op v. d. Kamp, veroordeelt, dan ik. Als de na
men bekend waren zou da ik het alleszins juist
achten dat al die bewust-verkeerd-stemmers
geroyeerd werden als lid van de R. K. Kies-
vereenlging, hoezeer wii gaarne veel leden
hebben. Want de loc danigheid gaat hoven
de hoeveelheid.
Wij hebben ten opzichte van v. d. Kamp
geen woord ten nadieele gezegd, zelfs niet toen
hij zich door liberaal en verkapt-liberaal liet
stellen, doch na de verkiezing, op den avond
van 4 Juli, hebben onder de gewelven van
St. Bavo ontzettend harde woorden weerklon
ken, alweder allerminst persoonlijk, maar
ter wille van onze heilige en rechtvaardige
zaak.
Want toen eerst wisten wij het getal der
verdwaasden. Toén eerst begrepen wij dat
zwijgen, dat is sparen van een persoon, een
misdaad zou ziin jegens de zaak, waarvoor
Katholiek Haarlem pal moet staan.
Het spel van 4 Juli IJ. was door de R. K.
Propaganda reeds vele maanden geleden
voorzien. De voorzitter dier club zeide het
op een vergadering: „v. d. Kamp wordt na
tuurlijk gesteld door Haarlem's Welvaart
en gesteund door de liberalen."' Dit laatste
werd betwijfeld. Hoe is het mogelijk 1 Het An
ti-Christelijke toch heeft in v. d. Kamp een
wapen. Wij willen gelooven dat hii zelf het
niet zoo wil, maar hij wordt daarvoor ge
bruikt, willens of niet. Dat doet alle man te
hoop loopen. Zijn stemmer.cüfer wordt toege
juicht door de liberalen en wel het meest
door die anti-papisten die een slachtoffer te
boeken hebben in III. De gezonde tactiek der
Katholieken staat echter machteloos tegen
'n verdwaalden broeder, die ter goeder trouw
dooro n zen eigen broed ers ge
steund wordt
De juichkreet der liberalen zal hen ontnuch
teren, daarom zijn geen woorden te scherp
om dezen toeleg te ontmaskeren. De heer v.
cl. Kamp moge speelbal zijn, hij is een libe
rale granaat in het katholieke kamp geslin
gerd, afgeschoten door een verdekt H.-W.-ka-
non. Wordt hij gekozen, wii zullen hem im
mer hij links in deel en, en wel hii dat genre,
die soort van links, dia een zetel in III heeft
moeten ruimen.
Hij zal voor ons steeds staan in het teeken
anti, nimmer in het teeken pro.. Want hij
is tegen ons, ditt brengt hem de stemmen,
hij is echter niet voor den arbeider, voor
den middenstander, want de stemmen zouden
dan betere mannen gekozen hebben. Im
mers voor de positieve verdedigers van be
langen is hij de slechtste van allen.
Wij weten niet wat hij geweest is, maar
hebben slechts rekening te houden met wat
hij thans is. En dan houden wii vol dat geen
nadenkend kiezer v. d. Kamp zal prefereeren
als kloek verdediger van eenïg belang in den
Raad. Want zulk een meerling, gezien de
laatste jaren, zou volslagen onbegrijpelijk
zijn.
Vreemde voorkeur inderdaad! Want bij
dieper nadenken, Katholieken, kunt gij uw
stem op v. d. Kamp alléénlijk verdedigen
door de avereek fisehe reden: dat bij tegen
u is.
MR. ROMANS,
tf Steels duurder.
Een verdienstelijk werk levert het Centraal
Bureau voor de Statistiek. Zijn omvangrijk werk,
ook in vredestijd van groot belang, is in de dagen
van den oorlog nog meer uitgebreid door het
verzamelen en publiceeren van gegevens betref
fende het economisch leven.
Zoo worden ook maandelijks eenige cijfers
medegedeeld over de prijzen van een aantal ver-
bruiksartikelen, waarvan wij thans ook weer de
vermelding vinden in de laatstverschenen afleve
ring van het „Maandschrift van het Centraal
Bureau voor de Statistiek".
Blijkens deze jongste opgaven is het verhou-
dingscijfer van de prijzen van 29 verbruiksarti-
kelen in den kleinhandel gestegen van 114 in
19'13, tot 203 in Mei 1917 (1893 100). De
gemiddelde verhottdingsrijfers waren voor de
tusschenliggende perioden als volgt; 116 in
1914, 142 ia 1915 en 167 in 1916.
Het verhoudingscijfer van de gemiddelde prij
zen van cokes bij een 8-tal gemeentelijke gasfa
brieken in de groote gemeenten, beliep in 1914
95.58 (1913 1Ó0) en steeg vervolgens tot
123.73 in 1915, 152.10 in 1916 en 219.09 in
Mei 1917.
Leggen wij hiernaast de cijfers van de voor
afgaande maand (April), dan zien wij dat bet
verhoudingscijfer van de prijzen van 29: ver-
bruiksartikelen van 192 in April wederom is
opgeloopen tot 203 in Mei en dat het verhou
dingscijfer van de cokesprijzen in dezelfde perio
de is gestegen van 205.52 tot 219.09.
Het verhcudingscijfer voor de prijzen der ver-
bruiksartikelen is dus al haast verduobeld, ter
wijl dat der cokesprijzen de verdubbeling reeds
vèr is overschreden.
En nog altijd hoort men van prijsstijging van
dit en van dat, zoodat te voorzien is, dat de
volgende cijfers al geen gunstiger beeld van den
nijpenden toestand, waarin wij verkeeren, zullen
kunnen geven.
aangerukte Duitsche reserves hebben ver
slagen en dit is wel het bijzonder ernstige
in den toestand.
Een kleine, ruwe kubistische schets lichte
toe wat er eigenlijk gebeurd ts.
Lemberg
Komoeksy
Brzezany
Kalusz
WERELDBRAND
HET RUSSISCHE OFFENSIEF - DE DOOR
BRAAK VAN HET FRONT DER CENÏRALEN
TEN WESTEN VAN STANISLAU DE
MOGELIJKE EN DE WAARSCHIJNLIJKE GE
VOLGEN.
Na de gevechten, die zich Maandag ten
Noord-Westen van Stanislau ontwikkelden,
werden onze troepen achter den
benedenloop der Lukovitza te
ruggetrokken.
Zóó luidde het gisteravond binnetigeloopen
Duits oho legerbericht, dat in zijn lako-
nische kortheid een onafzienbare beteekenis
heeft.
In de taal der officieele leger berichten
beteekenen deze woorden dee r kenning
eener ernstige nederlaag.
Nog nooit sinds den slag aan de Manie
waren de Duitsohers genoodzaakt eén terug
tocht aan te kondigen als'o n mid de 11 ij k
en o n v r ij w i 11 i g gevolg van een hun dooi
den vijand toegebraciiten slag. Thans gebeurt
dit geheel onvoorzien en tegen alle redelijke
verwachting in; want letterlijk niemand had
de Russen tot zulk een prestatie in staat
geacht.
De slag blijkt te verschrikkelijker, als men
zich de onmiddellijk voorafgaande Duitsche
berichten te binnen brengt.
Eerst werd bericht, dat de Oostenrijkers
tegen de Czarny-heuvelen waren terugge
worpen, doch dat een ingrijpen der Duit
sche reserves de Russen had tof staan ge
bracht.
Vervolgens kwam het bericht, dat de Rus
sen door nieuwe aanvallen wederom terrein
hadden gewonnen maar door ecu „tegen
stoot" der Duitschers was hun vereer voort-
dringen belet. En nu de mededeeling: „onze
troepen werden achter do Lukovitza terug
getrokken."
't Is dus duidelijk, dat de Russen de
i Stanislau
Op bovenstaande schets geeft de blokjes-
lijn het Russische front aan na het Rus
sische beginsucces bij Konioeksv.
Het nieuwe Russische succes begon met
het terugdrukken van het Oostenrijksche
front tegen de Czarnv-heuvels. De Duitschers
die den aangrenzenden frontsector in de
richting van den Dnjester bezetten, wierpen
hunne reserves in den strijd, om het voor
uitdringen der Russen te beletten. Maar
toen ging Kornilof ook tegen hen tot een
krachtig offensief over, en de gevolgen zijn
nu in groote trekken reeds bekend: onder
den druk van dit offensief moesten de Duit
sche troepen achter de Lukovitza worden
teruggetrokken.
Nu behoeft men slechts één blik te wer
pen op bovenstaande lijnenschets om te be
grijpen tot welke onafzienbare gevolgen dit
zeer belangrijke Russische succes kan leiden.
De Duitschers terugachter de Lukovitza,
dat beteekent: Halicz prijsgegeven aan de
Russen. Dit Halicz nu is een strategisch
punt van den allereersten rang. Tijdens
Broessilofs offensief in 1916 hebben Duit
schers en Oostenrijkers geheele divisies op
geofferd om Halicz te kunnen behouden.
Bij Halicz overschrijden namelijk spoor-
en straatwegen den Dnjiester; en als cle
Russen er in slagen op dit punt hun
troepen in grooten getale en vmet de
noodige kracht en snelheid over den Dnjies
ter te werpen, staan zij in den rug van de
Oostenrijksche en Duitsche divisies, die het
front ten oosten der Zlota Lipa verdedigen.
Met spanning mogen dan oojv do Russische
berichten tegemoet worden gezien, die zullen
uitmaken of de Russen Halicz hebben bezet
en er hun troepen over den Dnjiester heb
ben geworpen. Is dit het geval, dan b e-
dreigt 'n ware ramp het Du it sch-
Cl ostenrijkseh leger ten Ooste.n
der Zlota Lipa en hebben de Rus
sen den sleutel van Lemberjy in
h a n de n.
Voor het eerst sinds langen tjjd komt er
dan weer beweging in de fronten met al de
mogelijkheden hieraan verbonden.
De doorbraak van het front is
nu reeds een fei t; een vraag echter, is
nog of de Russen deze doorbraak tot een
groot strategisch succes zullen kunnen uit
breiden. Dan zijn de mogelijkheden fei
telijk onbegrensd,
Vraagt men ons naar de waarschijn
lijke gevolgen, dan antwoorden wij
Het laatste Russische legerbericht wist
reeds d.d. 8 dezer te melden, dat de Russi
sche cavalerie tot de Lukwa dus tot ach
ter do Lukovitza (zie de schets) was door
gedrongen. Dit feit geeft te verwachten, dat
de Lukovitza-stelling spoedig onhoudbaar zal
zijn voor de Duitschers. Is dit het geval,
dan zal een verdere terugtocht tot do Lom-
nitza moeten volgen en komt de flank der
meer zuidelijk strijdende Oostenrijkers in
ernstig gevaar. De flank der noordelijk van
den Dnjiester strijdende Duitsche en Oosten
rijksche divisies schijnt nu reeds bloot te
liggen, en indien de Russen hiervan niet
snelheid en beslistheid weten gebruik te ma
ken door bij Halicz in noordelijke richting
op te rukken, moet men ten minste re
kening houden met een groot verlies der
Centralen aan gevangenen en materiaal en
een terugtocht tot achter de Gnila Lipa.
Meer waarschijnlijk is echter, dat de Cen
tralen in dit geval Lembe rg niet zou-
de n kunnen houden, welke stad het
eerste doel schijnt te zijn van Broessilofs
offensief, dat zich door een grootschen stra-
tegischen opzet en bijzondere krachtdadig
heid van uitvoering onderscheidt. Men zal
in de eerste dagen nu ook wel van nieuwe
aanvallen bij Brzezany Konioeksy en ten
Noorden daarvan booren, die dan ten doel
hebben de Oostenrijkers „vast te houden" en
een gerogelden terugtocht te beletten.
Daar we echter op dit oogenblik alléén
over de korte Duitsche inededeeling be
schikken, moeten we een nader en meer ge
motiveerd oordeel opschorten tot het biunen-
loopen der Oostenrijksche Russische le-
gerberichten,
Zooeven liep liet Russische oorlogsbericht
binnen.
Het meldt:
In de richting van Dolinsk zetten de troe
pen van generaal Kornilof hun offensief ten
westen van Stanislau voort. De Duitschers
en Oostenrijkers bieden een verbitterden tegen
stand en doen hardnekkige tegenaanvallen.
De bloedigste gevechten werden geleverd op
de wegen naar Kalusz in de buurt der dorpen
Hutzisca, Patzikow en Pavelcze. In de straten
in het laatste dorp ontspon zich een gevecht
van man tegen man, dat met een nederlaag
van den vijand eindigde. Tegen den
avond bereikten wij de Lu-
k o w i t z a. W ij bezetten de dor
pen V i c t o r o w, M a i d a m, Hut
zisca en Patzikow; de v Ij and
trekt in de richting van de
Lomnitza terug.
In het gevecht van 9 Juli namen de Russen
meer dan 1 0 00 Oostenrijkers
VOOR DE VACAftTIE
TEL. 1770
Barteljor>isstraat 27.
e n i P u - *.8.c e r 8 gevangen en
maakten zij drie veldkanonnen, veel looporaaf-
mortieren en een groote hoeveelheid ander
oorlogsmateriëel buit.
Van de in dit bericht genoemde dorpen liggen
V ïctorow en Majdau aan de Lukovitza. Indien
het juist is, dat de Duitschers en Oostenrijkers
naar de Lomnitza terugtrekken schijnt de val
van Halicz onvermijdelijk.
Wij herhalen, dat Halicz het punt is waarop
de aandacht moet gevestigd blijven. Van de
viaaf u* de ^ussen nullen bereiken, harnri het
'21' aanval tot grootere gevolgen zal lei
den. Victorow, dat door hen werd bezet liet
ongeveer 12 K.M. ten Zuid-Westen van Halicz-
DUITSCHLAND.
DE POLITIEKE CRISIS.
De allesbeheerschende vraag bij een beschou
wing van den plotseling tot een crisis gegroeiden
toestand in Duitschland is deze:
Is de reden van de hoogst
zenuwachtige stemming in
den Rijksdag te zoeken in de
oorlogsgebeurtenissen al dan
niet?
Zoo ja, dan is het bijna zeker, dat wij voor
hoogst belangrijke feiten staan, die op jen of
andere manier tot een spoedigen vrede kunnen
leiden.
Zoo neen, dan zullen de personen der Minis
ters misschien veranderen, maar zal verder alles
voorloopig wel bij het oude blijven.
Ofschoon nu de toestand nog buitengewoon
nevelachtig is, meenen wij toch op de boven-
staande vraag een antwoord te kunnen geven,
dat vrij groote waarborgen van juistheid biedt.
Reeds een rustige psychologische ontleding
van hetgeen nu in Duitschland gebeurt wijst
met groote duidelijkheid uit, dat slechts
da oorlogsgebeurtenissen de
eigenlijke reden daarvan kun
nen z ij n. Men behoeft voor het trekken van
deze conclusie slechts de geleidelijke ontwikke
ling van den Duitschen geest ten opzichte var
het vredesvraagstuk te volgen.
Na den snellen opmarsch 'door België, der
inval in Frankrijk en de successen in Rusland
heette het, dat België en Noord-Frankrijk tot
Calais en den rechter-Maasoever Duitsch moes
ten worden, evenals Koerland en Littauen, terwijl
Russisch Polen tusschen Duitschland en Oosten
rijk zou verdeeld worden en een groote oor
logsschatting geheven. Deze gedachte werd lang
vastgehouden, en zelfs verklaarde de Duitsche
pers, toen de Entente bleef volhouden; hoe langer
de oorlog duurt, hoe zwaarder onze eischen
zullen worden.
Op dit standpunt stond vooral ook het Cen-
j (rum, en als voorvechters ervan traden Erzber-
I ger en de „Kölnische Volkszeitung" op.
De eerste verandering kwam na Broessilofs
offensief, toen ten opzichte van Polen een gewij
zigde houding werd aangenomen.
Maar ook toen nog verklaarden èn de Rijks
kanselier en de leider van het Centrum, de voor-
zichtige Spahn, dat Duitschland naar het Oosten
en Westen waarborgen moest hebben voor zijn
economische positie en bescherming zijner gren
zen. De eischen waren teruggebracht tot de
Belgische Maaslinie, Antwerpen en de Belgisch?
kust, een onafhankelijk Polen, militair verbonden
met Duitschland en Oostenrijk.
Bij het begin van den duikbooten-oorlog in
Februari van dit jaar was de formule verwaterd
tot het „afdwingen van een cervollen vrede".
Bij den aanvang der Russische revolutie werd
reeds getracht met Rusland tot overeenstemming
te komen op den grondslag van den status
quo ante; geen annexatie en géén schade
loosstellingen. Men hmpte dan zijn krachten
vrij te zullen krijgen tegen het Westen en daar
nog eenige compensaties te bereiken.
Ook deze toeleg mislukte, en nu werd het
de door eindelooze ontgoochelingen beproefde
maar steeds bedwongen zenuwen te erg en
barstten de woede en spijt over de onder
vonden teleurstellingen in de Rijksdagcom-
missie los in den vorm van heftige verwij
ten tegen de regeering.
En wie was het nu, die deze verwijlen
naar de regeering slingerde?,
Erzberger, dezelfde man, die dusver steeds
voorstander was geweest van een niets-ont-
ziende, krachtdadige oorlogvoering.
Psychologisch ontleed leiden deze feiten
tot de onvermijdelijke conclusie, dat de oor-
logsteleurstellingen ook velen sterken in
Duitschland te machtig zijn geworden en
deze dus wel degelijk de eigenlijke oorzaak
zijn van de groote opgewondenheid, die het
volk en den Rijksdag hebben overmeesterd.
Een zorgvuldige vergelijking van hetgeen
in de bladen ook tusschen de regels door
te lezen valt, doet deze conclusie welhaast
tot zekerheid stijgen. Zoo schreef de „Köl
nische Zeitung" d.d. 7 dezer, dat Erzbergers
rede handelde „over de groote vragen der
binnenlandsche politiek en de beslissen
de oorlogsprobleme n."
Op zichzelf zegrt dit nog niet vooveel. Maar
als het blad wat verderop verklaart, dat alle
partijen één sterke leiding naar huiten wen-
echen; dat men er op bedacht moet zijn te
verkeeren in het critische tijdperk tusschen
twee oogsten; en dat een oorlog voel minder
een vraag is van mathematisch technische
berekening dan van moreel uithoudingsver
mogen; dan krijgt men 6terk den indruk,
dat Erzberger gewezen heeft op de politieke
tegenvallers niet alleen maar ook op het we
zenlijke gevaar voor volksuitputting door
voedselgebrek en op de mogelijkheid van een
toenemende superiositeit der Entente wat be
treft de technische middelen .vooral sederi
Amerika's ingrijpen.
Deze indruk wordt machtig versterkt door
de mededeelingen en geruchten, die in meer
dere bladen verspreid worden over opzien
barende mededeelingen van Erzberger betref-
ra
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
«T
2017
