miBUTIE
DE DAG
I
'H
Aangifte Verhuizingen-
ïsezending Broodkaarten.
es J^er bevordering van eene regelmatige toe-
"ding van de broodkaarten eu om te voor
ree C]0flleii dat men, bij den aanvang van een
gva< tijdvak niet in het bezit ia van de
BUITENLAND
SANDALEN
P. W. TWEEHUIJSEN,
BINNENLAND
Sn
ri"J
:f ;i
ai
•strict Haarlem en Omstreken,
Ê-
Een partijprogram
jöft
feeft
rk
De
'NDERDAG 19 JULI 1917 a
4ISTE JAARGANG No. 9390
1,1 nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD.
®6st buitengewoon zuinig met Uw brandstof
enieen'en Haarlem. Bloemendaal. Bennebroek,
eems(ede. Schoten," Spaarndam en Haarlem-
oliede en Spaarnwoude).
BrandstofferiVoorziening.
lu?ouders van GROOTE MAGAZIJNEN,
•iet', S^KELS en 'PARTICULIERE KANTO-
O, worden verzocht 'voor uiterlijk Zater-
21 Juli a.s. schriftelijk op te geven
jffstvrij Bureau Ged. Ou ie Gracht 18, Haar-
de in het tijdvak van 1 April 1916
j t April 1917 gebruikte brandstoffen van
eïe 1 ocali-te iten.
'-it de ingeleverde formulieren van huis
jevef
(Nö.
ïjjid is n.l. in de meeste gevallen niet op
•haken welk gedeelte van het totaal op-
e?sven verbruik over dit tijdvak heeft ge-
'eud voor eigen (groep A.) en welk ge-
e®lte voor de verwarming van bovenga
ande localiteiten (groep B.)
^gevolge de thans bekend geworden rant-
eerin regelen is deze scheiding strikt
°°dzakelijk wil de voor de noodige ver
arming der bedoelde localiteiten zorg ge-
^gen worden. 2453
De Directeur Brandstoffen-Bureau,
REITSMA.
w
a>r®e%t buitengewoon zuinig met Uw brandstof
keui
,ori
licht'
r nO'
meft Yj uw0 broodkaarten, verzoekt de Directeur
okeij het Gemeentelijk Levensmiddeleubureau
ingezetenen dringend, om wanneer men
hrende het loopeude tijdvak van woon-
,aats mocht veranderen, daarvan ook ten
Üyten bureele kennis te geven op kamer
'hgeval aan dit verzoek geen gevolg wordt
??ven zal men het zich zelf te wijten
n, indien de nieuwe broodkaarten niet
bh? aan het juiste adres worden bezorgd.
2459
iSj6
.Al
Officiéél wordt medegedeeld dat de korporaals
manschappen van de militielichting 1914 der
Jhereden korpsen, op 17 Augustus as. met
k 'ein" verlof worden gezonden.
britsehe regeering heeft haar verantwoor-
'Jkheid voor het werpen van bommen op Zie-
2ee erkend.
ijk. Vope vaart door de z.g. vrije vaargeul zal, inge-
t(. ge voorloopige bepalingen van de Engelsche
bering, mogelijk blijven.
vj|0|gen8 officiëel bericht van het departement
marine staat hef vast, dat de aanval der
jkelsche strijdkrachten op de Duitsche schepen
j, .Qen de territoriale wateren heeft plaats
k%d.
of
ezot'
ang<
Gh
huis
nabl
nie'
Cd
^wffet Katholieke Volk" van 13 dezer drong
d/' °P het ontwerpen van een nieuw program
Katholieke partij en gaf daartoe een werk
'Uwen.
ffvooraf lijkt het ons hoognoodig de prealabele
aag op te werpen: of het gewenscht
n oh een program voor de Ka
ï,iei»!°lieke Partii te ontwerpen
1 vast te stellen?
Menigeen zal die vraag overbodig lijken en een
°ndig gemeend „natuurlijk" als antwoord
Lfed hebben. Wij voor ons zijn van die „na
Jjijkheid" nog niet zoozeer overtuigd,
ij gelooven veeleer, dat de natuur, de aard,
Wezen der Katholieke partij ten deze het
*t mogelijke voorbehoud noodzakelijk maakt.
Qze Katholieke partij toch is geen partij
en gewonen zin des woords, is geen partij
een andere.
'j zijn gezworen vijanden van alle nevel-
"igheid in omschrijvingen en definities, die op
Practisch gebied onzekerheid en dubbelzin-
*eid van gedragingen tengevolge hebben.
*e Katholieke partij zooals ze nu is,
'i genoemd worden een gewone poli-
Me
nbe'
riet*
I. bl
ip
ni'
hei
tuii
Het
partij als een andere.
~s&
r.b'
tr
wezen eener politieke partij wortelt
e eenstemmigheid van persoonlijke inzichten
van de voornaamste punten van maat-
*r( ^Pe'ijk en staatkundig beleid. Het program
j^° dan deze eenstemmigheid.
Ho J10 men zeggen, dat het wezen der Katholieke
,^an denzelfden aard is?
<*itc^olang wij willen vasthouden aan dezen
•W ,.a"e Katholieken bebooren thuis in één
eke Part6- kunnen we niet ontkomen aan
dzakelijke gevolgtrekking, dat het w e z e n
Partij du» niet ligt op staatkundig; doch
0 d 8 d i e n t i g terrein, daar immers in
een politieke partij de eensgezindheid in staat
kundige, in de Katholieke partij de eensgezind
heid in godsdienstige inzichten de saatnhoorig-
heid bepaalt.
In korten philosophischen vorm uitgedrukt:
De politieke eenheid is de causa formal is
der politieke partijen; de godsdienstige
eenheid is de causa formalis der Katholieke
partij.
De politieke eenheid is datgene waardoor de
politieke partijen zijn wat ze zijn; de godsdien
stige eenheid is datgene, waardoor de Katholieke
partij is wat ze is. Dus ook: tot een politieke
partij in den gewonen zin des woords behoort ge
krachtens uw inzichten op maatschappelijk en
staatkundig terrein; tot de Katholieke partij
behoort ge in uw hoedanigheid als Katholiek,
afgezien van het verschjl in staatkundige
inzichten.
Het is hier de plaats niet om te onderzoeken,
of deze toestand goed, normaal en wenschelijk is
wèl echter mag en moet worden geconstateerd,
dat men de gedachte om alle Katholieken in
één enkele partij vereenigd te houden zou moeten
prijsgeven, indien men het wezen der Katholieke
partij, die geen partij is in den gewonen zin
des woords, ging veranderen en als grondslag
van Katholieke saamhoorigheid niet langer de
godsdienstige overtuiging doch het politieke
inzicht ging stellen.
Wij willen hiermede' niet zeggen, dat het
o n m o g e 1 ij k zou zijn een program samen te
stellen voor een Katholieke partij, welke in den
eigenlijken zin des woords niet is en niet khn
zijn een politieke partij.
Maar, aangezien het program is de bloot
legging en uiteenzetting van het wezen eener
partij, zou het Katholieke program, overeénkom-
stig het totaal andere wezen der Katholieke
partij, ook een totaal ander karakter moeten
hebben dan de programs van andere partijen.
Zulk een algemeen en universeel karakter name
lijk, dat alle Katholieken zich op zijn grondslag
zouden kunnen vereenigen.
Legt men het andere aan, gaat men een
program ontwerpen van welomlijnde eischen op
staatkundig en maatschappelijk gebied en dit
maken tot den grondslag en de politieke geloofs
belijdenis der Katholieke partij, dan kan men,
zonder ongeoorloofden dwang, niet langer den
eisch stellen, dat ieder Katholiek behoort toe te
treden tot de. partij, die zich ook dan nog
Katholiek zou blijven noemen, zonder redelijker
wijze aanspraak te kunnen maken op den steun
aller Katholieken. En daarmede zou de weg
geopend zijn tot een onafzienbare controverse,
een voortdurend twisten, een oplossing en ont
binding, welke de droevigste gevolgen zouden
hebben voor onzen Katholieken invloed.
Ons program zal Mus van anderen aard moe
ten zijn dan de gewone politieke programs, van
geheel anderen aard, wil men onze Katho
lieke partij behouden als representante aller
Nederlandsche Katholieken, die, volgens Ver
meulen* woord geen „party" vormen, doch „een
persoonlijkheid welke recht
eischt." En het zal een uiterst delicate taak
zijn, zulk een program te ontwerpen en
samen te stellen. Een taak, die onzes inziens niet
kan vervuld worden op de manier welke „Het
Katholieke Volk" aangeeft. Dit blad stelt voor
dezen weg te volgen:
De standsorganisaties van arbeiders,
patroons, middenstanders, onderwijzers,
ambtenaren en landbouwers moeten elk af
zonderlijk de op haar terrein gelegen poli
tieke vraagstukken in studie nemen, in een
aantal programpunten hare wenschen sa
menvatten en deze programpunten ter kennis
brengen van het hoofdbestuur van den Bond
van R.-K. Kiesvereenigingen, dat bij de
samenstelling van een ontwerp-partijpro-
gram hiermede rekening houdt.
Met alle respect voor de standsorganisaties
der verschillende maatschappelijke groepen,
achten wij deze toch niet de aangewezen licha
men, om de zeer ingewikkelde vraagstukken welke
zich bij het ontwerpen van een Katholiek pro
gram noodzakelijk moeten voordoen, tot een
gunstige oplossing te brengen. Die verschillende
groepen zouden bovendien waarschijnlijk met zóó
uiteenloopende wenschen voor den dag komen,
dat het onmogelijk zou wezen daarmede la een
program rekening te houden.
Wil men een partijprogram, dat beter en
duidelijker is dan hetgeen wij nu bezitten,
een wensch dien wij begrijpen dan lijkt ons
de aangewezen weg, dat de Bond van R.-K. Kies-
vereenigingen een commissie aanwijze van
bevoegde personen, wier voorstellen dan in de
Klesvereenigingenen later in de Bonds-
vergadering ter sprake kunnen komen. De niet-
politieke standsorganisaties zouden ook gehoord
kunnen worden, juist omdat de Katholieke partij
niet is een politieke partij in den gewonen zin
en een beraadslaging over haar program zich
dus uiteraard niet uitsluitend op politiek terrein
zou behoeven te bewegen.
Maar het eerste ontwerp dient uit te gaan
van een lichaam, dat geacht kan worden de
dogmatische, moraal-theologische en wijsgeerige
beginselen, waarop het program eener Katho
lieke „partij" alleenlijk kan worden opgebouwd,
geheel te beheerschea
P<
ft Bedenkelijke teekenen.
*t Ontbreekt in het Zuiden des lands niet aan
zeer bedenkelijke teekenen .ten aanzien van de
politieke organisatie der Katholieken.
Het Katholieke Roermond gaf dé Raadsmeer-
derheid aan de „onafhankelijken"; in het
Katholieke Breda verkregen onafhankelijke Ka
tholieken bij de jongste herstemmingen, zelfs in
een „vast" Katholiek district, de meerderheid.
En een der meest geziene Katholieke candi-
daten had ziine verkiezing slechts te danken aan
het feit, dat hij ouder was dan zijn tegencandi-
daat het sfemmercijfer was geüik. Anders
zouden de Katholieken nog een zetel verloren
hebben.
Hier in het Noorden heeft Haarlem bewezen,
dat het politieke bewustzijn der Katholieken nog
te zwak Is. om te doorvoelen, dat een Katholiek
die zijn godsd:enstp1ieh!en waarneemt en dus
feitelijk in de Katholieke partij thuishoort, geen
aanbevelenswaardig candidaat is, als hij die
partij den rug toedraait.
Deze verschijnselen toetse men aan het betoog
van het hoofdartikel in dit nummer, en men zal
begrijpen, hoe innig ze samenhangen met het
vraagstuk van het wezen der Katholieke partij
en het partijprogram.
Als het nu reeds zoo moeilijk blijkt de Katho
lieken in een niet-zuiver politieke groep ver
eenigd te houden, wat zou het dan worden als
men hen wilde vereenigen rond een scherp om
lijnd politiek program met positieve en welom
schreven eischen?
Ons program moet er een worden, dat alle
Katholieken onder één vlag kan vereenigen. Dus
een van universeelen aard, met behoud van vrij
heid in de toepassingen op de practische politiek.
f t Lichtpunten.
Twee verblijdende berichten op één dag.
Het eerste, dat de Engelsche regeering er in
toegestemd heeft de vrije vaargeul voor onze
scheepvaart te herstellen; het tweede dat zij dé
verantwoordelijkheid erkent voor het luchtbom
bardement van Zierikzee.
Terwijl het eerste bericht groote zorgen van
ons wegneemt, al hadden we ook, zooals de lezer
weet, niet anders verwacht dan dat de Engelsche
regeering hare beschikkingen zou wijzigen, be-
teekent liet tweede herstel van niet onbelangrijke
materiëele schade.
Toch zijn het niet deze dadelijk voelbare stof
felijke voordeelen, die de grootste reden onzer
verheugenis vormen. De zedelijke beteekenis
weegt zwaarder daarin.
Immers het herstel der vrije vaargeul wijst er
op, dat onder de asch van het positieve volkeren
recht toch nog de vonk smeult van het natuurlijk
rechtsgevoel, zoodat aan een weder-ontsfeken
van den lichtenden fakkel des Rechts niet be
hoeft gewanhoopt te worden.
En de erkenning van verantwoordelijkheid
in zake Zierikzee is dan toch een, zij het late,
overwinning der waarheidsliefde.
Vooral die Zierikzeesche geschiedenis had een
zoo diepe wonde geslagen in het geloof aan de
beste eigenschappen der menschheid.
Die wonde is nu dicht getrokken, al blijft er
een litteeken en een gevoelige plek, omdat ze te
lang open is geweest.
WERELDBRAND
DE STRIJD IN HET WESTEN—HEN LUCHT
SLAG TUSSCHEN 100 VLIEGTUIGEN HET
RUSSISCHE OFFENSIEF.
Zoo langzamerhand ontstaat weer het oude
strijdbeeld van den loopgravenoorlog: de eene
partij vermeestert hier, de andere daar een loop
graaf of desnoods een loopgravenstelselen dan
staat alles weer stop.
Van dezen aard is ook 't succes dat de Fran-
schen op den Westelijken Maasoever, ten N.-W.
van Verdun hebben behaald.
Volgens het Duitsche legerbericht drongen zij
daarbij over een front van 2 K.M. 500 M. diep
in de Duitsche stelling. De Franschen zeggen
dat de frontbreedte 2500 M. was en de diepte
1000 M.
Alleen de Engelschen schijnen weer grootere
plannen te hebben. Over hun geheele front duurt
de gevechtsactie zeer krachtig voort; en vooral
tusschen Hollebeke en Warnet on is de artillerie
weer geweldig aan het woord.
Daarnaast een luchtstrijd op ongekende
schaal.
Het Ehiitsche legerbericht meldt, dat er tegen
9 uur 's avonds een groote luchtslag'werd gele
verd, waaraan van elke zijde ongeveer 50 vlieg
tuigen deelnamen. De Duitsche gevechtsvliegers
deden met buitengewone vermelelheid en onver
schrokkenheid een aanval op den handig ma
noeuvreerenden, taaien tegenstander en schoten
elf vijandelijke vliegtuigen omlaag. Verder werd
een ballon naar beneden geschoten en werden
vier vijandelijke ballons door de Dulische bat
terijen tot dalen genoodzaakt.
Van Engelsche zijde wordt gemeld:
Een aantal luchtgevechten hadden gister
avond plaats, waarbij groote eskaders van beide
zijden betrokken waren. Vijftien Ehiitsche vlieg
tuigen zijn geveld, vier Engelsche woiden ver
mist.
Dergelijke luchtslagen zijn de voorboden van
groote actie.
In het Oosten bepaalt de strijd zich voor het
oogenblik tot plaatselijke Duitsche en Oosfen-
rijksche tegenaanvallen langs de Lomnitza-linie,
welke de Russen dwongen ietwat achteruit te
gaan. Het hevige .vuur, dat de Centralen bij
Brzezany en Halicz onderhouden, zou kunnen
wijzen op voornemens tot een tegen-offensief
hunnerzijds.
RUSLAfiD.
ONLUSTEN TE ST. PETERSBURG.
De onlusten te St. Petersburg zijn veroor
zaakt door de zoogenaamde „maximalisten'',
revolutionairen onder aanvoering van Lenin,
the een „maximum'' n revolutionaire
eischen, en ook den eisch van onmiddellijken
vrede willen doorzetten.
Het schijnt, dat zü slechts oen kleine min
derheid vormen.
Prins Lwof. de president van den minister
raad, richtte naar aanleiding van de onlusten
tot alle regeeringscomm iissen in de pro
vincie de volgende telegrafische circulaire:
„In antwoord op nw vraag, deelt de mi
nister van hinnenlandsche zaken u mede, dat
de geruchten aangaande de .arrestatie van le
den der voori< cpige regeering valscli zijn.
„Wat den oproep betreft rm de regeering
met geweld van wapenen ten val te brengen
en allo macht in handen te stellen van den
Raad van arbeiders- en soldaten-afgevaar
digden, die droeg het karakter van een on
verantwoordelijke da au van elementen der
kleinst mogelijke minderheid. De bevolking
heeft zich vijandig jegens ciien oproep ge
toond.
„De rcgetriiTg neemt intuseclien in volko
men harmonie met de raden van arbeiders-
en soldaten-afgevaardigden en van boeren,
maatregelen om gebeurtenissen te voorkomen
die een noodlottigen terugslag op den stapt
zouden kunnen veroorzaken. De gebeurtenis
sen van gisteren en heden hebben de voorloo
pige besprekingen aangaande de regeerings-
formatie afgebroken, maar zoodra de wanor
delijkheden geëindigd ziin zullen de bespre
kingen hervat worden, teneinde een kabinet
te vormen waarin vertegenwoordigers van
verschillende politieke stroomingen vertegen
woordigd zullen zijn, zooals dit ook het geval
was in het vorige kabinet, dat ten volle er
kend werd door de uitvoerende comité's van
den Raad van arbeiders- eu soklaten-afge-
vaardiguen en van dien der boeren."
Nadat de Raad van arbeiders- en soldaten-
afgevaardigden den geheeien nacht vergaderd
had, werd gisteren om drie uur in den ochtend
met het uitvoerend comité van den Raad van
boeren geconfereerd. De zitting duurde tot zes
uur.
ben motie werd met op tien na algemeene
stemmen aangenomen. De maximalisten verlie
ten de zaal vóór de stemming begon.
De volledige resolutie werd gisterochtend
dadelijk aangeplakt. Zij ia in krachtdadige ter
men vervat. Het document herinnert eerst aan
het uittreden uit den ministerraad van de
kadetten-ministers en spreekt vervolgens over
het gemeenschappelijk overleg, dat tusschen den
Raad van arbeiders- en soldatenafgevaardigden
en de boeren- heeft plaats gehad met de bedoe
ling om de crisis tot een oplossing te brengen.
De onderhandelingen werden afgebroken door
de betoogers uit het leger, die voor het Tauri-
sche paleis kwamen waar de leden van het
comité vergaderden en eischten, dat dezen de
macht in handen zouden nemen.
Maar, aldus de motie, juist degenen, die daar
thans op aandrongen .zouden de eersten ge
weest zijn, om zich tegen -die maoht te ver
zetten.
Het comité van arbeiders en soldatenafge
vaardigden en van boeren uit geheel Rusland
wijst met verontwaardiging allo pogingen van
de hand, die ten doel hebben, hun wil te hein-
vloeden.
Het kan niet toegelaten worden dat door
legerdemonstraties do wii van op zich zelf
staande militaire elementen aan geheel Rus
land wordt opgedrongen.
Yoor het bloed, dat in do straten van Petro-
grad werd vergoten, zün zij verantwoord
die gewapende lieden lieten rondtrekken.
Alle daden ten opzichte van ons revolutio
naire leger dat aan het front de veroveringen
der revolutie verdedigt, ziin niet anders dan
daden van verraad en trouweloosheid. Wie zich
verzet tegen den wil der erkende democrati
sche organen, wie oneenigheid in de rangen
zaait valt mot een dolk het revolutionaire leger
dat tegen,do troepen van den keizer strijdt in
den rug aan.
De resolutie protesteert ten slotte tegen de
bedroevend© symptomen van desorganisatie die
een schande zijr) voor do nationale autoriteit der
aanstaande constituante. Het comité van ar
beiders- en soldatenafgevaardigden en do boe
ren eischen, dat eena en voor altijd een einde
kome aan dingen, die het revolutionair» Pefcro-
grad tot oneer strekken.
Het is nog niet duidelijk, of de regeering er
reeds in geslaagd is de onlusten to beteugelen.
VERSPREIDE BERICHTEN
DENEMARKEN IN HET VIERDE
OORLOG SJ AAR.
Naar wij in „Politiken" lezen, hield de Deen-
sclie minister van binnenlandsehe zaken Rode
eena redevoering in de zitting van het Deen-
sche folketing van den 13en Juli, waarin hij
wees op de grpote levensmiddelmooiliikheden,
welke Denemarken in de naaste toekomst tege
moet ging. Voor het vierde oorlogsjaar zouden
de maatregelen, welke de regeering tot dus
verre genomen had mot het oog op de levens-
middelvoorziening dor bevolking niet voldoende
Wijken. In verband daarmede verdedigde de
minister het wetsvoorstel, waarbij do regee
ring volmacht zou worden gegeven, om do
rogge- en tarweoogst over de jaren 1917 en
1918 met beslag te beleggen. Ook aan veevoeder
bestond gebrek in de laatste maanden van dit
oogstjaar en sommigen hadden gemeend, dat de
Staat meer graan voor dit doel had moeten in
voeren. Maar, zei de minister, degenen, die zoo
spreken, kennon de toestanden buiten in dö
wereld in het geheel niet en weten niet. hoe ver
schillende mogendheden er mistrouwend tegen
wakeii, dat de neutralen te veel zouden ont
vangen.
In den komenden win tor zóu de invoer mis-
fOGft DE VACA -TIE
Barteljórisstraaft 27. TEL. 1770
2701
acliien geheel worden stopgezet. Op enkele
plaatsen in het buitenland had men er toespe
lingen op gemaakt, dat de honger het meest ge
schikte middel zou ziin. om de neutralen in den
oorlog te drijven. Dergelijke uitlatingen lever
den het bewijs, dat de personen, die ze deden,
niet op de hoogte waren van de Deensche ver
houdingen, aangezien in Denemarken alle po
gingen in de eerste plaats er op gericht zouden
zijn, den vrede te bewaren. De minister ver
klaarde echter, dat het vaststond, dat.Dcnemar-
ken niet in staat zou ziin, met zijn eigen oogst,
zelfs, wanneer die, teeen verwachting mocht,
blijken, bijzonder gunstig te zijn, zijne bevol
king en het groote getal huisdieren te voeden.
BEZOEK VAN H. M. DE KONINGIN
Niettegenstaande den vrij sterken wind,
die de vlaggen en wimpels bijna tot sclieu-
rens toe klapperen deed, en den fijnen mot
regen, heeft de Koningin gistermiddag te 4
uur de volkstuintjes aan de De la Rey-
kade te 's Gravenhage bezocht.
De Koningin onderhield zich met de huur
ders, die zich op hun tuintjes bevonden en
aan wie H. M. belangstellend allerlei vra
gen deed omtrent de gewassen, die zij hiel
den enz. De heer Van den Broek, opzichter
der tuinen, gaf verschillende technische in
lichtingen.
EEN JTJBILE AAN HET HOF.
H. M. de Koningin heeft gisteren in Haai
landhuis de Kuigen Hoek persoonlijk het Eere
kruis in goud van de Huisorde van Oranje
uitgereikt aan den heer A. B. J. Schreuder,
portier vaa bet Koninklijk paleis op het Loo,
die dien dag zijn gouden herinneringsfeest
vierde van zijn dienst bij de Koninklijke fa
milie.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Het zeegevecht bij Bergen.
(Officie©!). Het departement van marine
deelt het volgende mede:
Vroeg in don morgen van 16 Juli verken
den de kustwachtposten zeven vrachtschepen
van onbekende nationaliteit in Noo:delijke
richting door de territoriale wateren varende;
uit later afgenomen verhooren bleken dit
Duitse1 e koopvaarders te zijn geweest.
Te 6 u. 15 werden door een der kustwacht-
posten een twintigtal vrèemde oorlogssche
pen gezien, welke ten 6 u. 50 ter hoogte
van Petten gekomen en gedeeltelijk binnen
de lüerritoriale wateren zijnde, deze koop
vaarders begonnen te beschieten.
Vier der vrachtschepen, die nog steeds
binnen de territoriale wateren waren, stop
ten; deze werden door de oorlogsschepen,
welke van Britsehe nationaliteit bleken te
zijn, te plm. 8 uur weggevoerd. Twee der
koopvaarders stoomden recht den wal in en
werden, ook toen zij aan den grond raakten,
beschoten. Verscheidene projectielen vielen
op het land. Een andere koopvaarder ankerde
bij het onderzoekingsvaartuig aan den ingang
van het schulpengat.
Toen het onderzoekingsvaartuig 18 Engel
sche jagers verkende, lichtte dit het anker
en plaatste zich tusschen het koopvaardij
schip en de jagers; deze stoomden daarna in
Zuidelijke richting weg.
Zoodra ten 6 u. 52 te Den Helder berioht
werd ontvangen dat Britsehe torpedobootja-
gers binnen de territoriale grenzen naar
vrachtschepen toe stuuiden, weiden Hr. Ms.
„Kortenaer" en 4 torpedobooten daarheen ge
zonden, welke ten 8 u. 25 ter plaatse aan
kwamen; twee andere booten kregen order
bij Texel en bet Schulpengat-te bij ven krui
sen, t wee tusschen Vlieland en Texel en twee
bij het op Zondag jil. gestrande Duitsche vaar
tuig.
Het staat vast, dat de aanval plaats had
'binnen de territoriale wateren.
De kapitein van, de „Renate Leonhardt"
meldt over het zeegevecht: Wij voeren op
ongeveer twee en een half mijl afstand van
de Nederlandsche kust, echter binnen de ter
ritoriale watoren. Plotseling zag ik twee sche
pen van ons oouvooi recht op de kust aan
stevenen, en in hetzelfde oogenblik kregen
wij de Engelsche torpedojagers in zicht. Ec
wondde ook den koers landwaarts, en werd
onder vuur genomen, doch na eenige oogen-
blikken bewogen de torpedojagers zich in
Zuidelijke richting, en veronderstel ende, dat
zij zich zouden terugtrokken, aangez en wij
op het strand geloopen waron, liet ik, -ten
einde het schip te redden, het anker vallen.
De bemanning wilde van boord, doch ik
wist hen te overtuigen, dat thans geen ge
vaar meer dreigde, en gelastte het ontbijt
gereed tie maken. Nauwelijks had ik dit bevel
gegeven, of twee torpc^dojagers keerden te
rug, naderden mij tot op drje kwart zeemijl
afstands hot schip was toen circa acht
honderd meter van de kust verwijderd en
openden een snelvuur op ons. Nu werden do
booten uitgezet, en juist wilde, ik het schip
verlaten, toen een voltreffer mijn eerst.-n
machinist van mijn zijde wegmaaide. Wij
trachtten zoo goed mogelijk in de booten to
komen, wat echter nog aan twee leden der
bemanning het leven kostte. De Engelschen
bleven onafgebroken doorvuren, en ik zag
nog, hoe het schip herhaaldelijk getroffen
werd. In do open booten hadden wij het
hard te verduren,de kogels en shrapnells
kwamen overal om ons heen terecht, en toen
wij eenmaal gelaaid waren, moesten wij p at
over don grond verder kruipen, want, het
vuren hield aan. Wij zijn door de bevolking
1
i§
ii ij
;i L
1
1
:li
,oOW
wef
vi
«retfl
\NSi
voof
COË
wit
iinW
IfoU.^.1 e
flap. flip WP fifr*alre n Qrloi" ern 11 nn Un
,-ei
i
i i 1 i i I———»-»
TS
i
lil
1 i I
i
1 'tl
i!
i, 11: