DE DAG de prijs van het GAS aflevering Raap en Democratie. P. W. TWEEHUIJSEN. BUITENLAND De prijs van ELECTRISCHEN STROOM VOOR VERLICHTING IglELK VERBOD Sterke Jongens- en Meisjes SCHOOLLAARZEN. 2ATEBBJI8 8 SEPTEMBER 1917 42STE JAARGANG No. 94L8 DE ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPENi PER KWARTAAL f 1,75; PER WEEK W/s CENT; FRANCO PER POST PER KWARTAAL f 2,12» Dit nummer bestaat uit vier bladen, waar onder het Geïllustreerd Zondagsblad in acht bladzijden. EERSTE BLAD. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van HAARLEM brengen ter algemeene kennis, dat over de maand September 1917: zal worden berekend als volgt: 1. Geleverd over den gewonen gasmeter: 7 cents per M3. voor de eerste 28 M3. voor gezinnen van 1 of 2 personen voor de eerste 33 M\ voor gezinnen van 3 of 4 personen; voor de eerste 38. Ms. voor gezinnen van 5 of 6 personen; voor de eerste 43 M'. voor gezinpen van 7 of 8 personen; voor de eerste 48 M3. voor gezinnen boven de 8 personen; 14 cents per Ma. voor de volgende 10. M\ ƒ1 per M'. voor de daaropvolgende 10 M3. 2. Geleverd over den muntgasmeter worden de sub 1 genoemde prijzen van 7 en 14 cents voor de verschillende hoeveelheden met 1 cent per M'. verhoogd. 3. Voor gezinnen, die behalve over gas ook de beschikking over electrischen stroom voor verlichting hebben, worden de hoeveelheden, waarvoor respectievelijk 7 en 8 cents per M". moet worden betaald, met 8 M". verminderd. 4. Voor gezinnen, welke gas verbruiken alleen voor verlichting, wordt voor de eerste 8 M. over den gewonen en den muntgasmeter geleverd respectievelijk 7 en 8 cents per M\ berekend, voor de volgende 2 M3. 14 en 15 cents per M3. en voor de daaropvolgende 2 M3. 1. per M3. zal worden berekend als volgt: Over den enkel-tarief meter: 8 K.W.U. voor den gewonen prijs; de volgende 5 K.W.U. voor den dubbelen prijs; de daarop volgende 5 K.W.U voor het vijfvoud van den gewonen prijs; Over den dubbel-tariefmeeter: f 1.60 zonder verhooging; de volgende ƒ1.verhoogd met 100 de daaropvolgende 1.— verhoogd met 400 Haarlem, 8 Sept. 1917. 4336 De Chef van het Distributiebedrijf te HEEMSTEDE maakt bekend, dat personen, die voor bet onderstaande in aanmerking komen, vanaf Dinsdag II Septem ber 1987 formulieren kunnen verkrijgen aan het Raadhuis en het Dienstgebouw „Bosch en Vaart" teneinde te kunnen betrekken tegen II cent per Liter. 4327 Alleen zij komen in aanmerking, die dit aanvragen voor zieken, zwakken of kinderen beneden zes jaar, welke op advies van een geneesheer of een daartoe bevoegde ver- eeniging op melkvoeding zijn aangewezen- ongeluk in België licht gewond. Hij kon den dienst blijven waarnemen. Blijkens een officieele regeerings-mede- deeling bedroegen de crisis-uitgaven sedert het begin van den oorlog op 1 Aug. 1.1. f 739.100.000 (zegge: zeven-honderd-negenen dertig-millioen eenhonderdduizend-gulden.) Verwacht wordt, dat de „Staatscourant'' van hedenavond een nieuwe, definitieve dis tributie-regeling voor koffie en thee zal be vatten. Ingediens is een wetsontwerp, houdende bepalingen tot verhooging der subsidie aan de bijzondere hoogere burgerscholen. Volgens bericht aan de Eeedensvereeni- ging voor de HarLngvissoherij heeft de En- gelsche Regeering den bonus van 3.000.000 betaald, buiten verband met de plaats gehad bebbende protestvergadering. De distributie van benzine voor particu liere doeleinden is voorloopig weer opge- De Gemeentebesturen van HAARLEM, BLOEMENDAAL, HEEMSTEDE, BENNE- BROEK, HAARLEMMERLÏEDE, SPAARN- DAM en SCHOTEN maken bekend, dat door den Minister van Landbouw, Nijver heid en Handel het navolgende is bepaald: 1. de aflevering van RAAP- en PATENTOLIE door oliefabrikanten en oliehandelaren is vevboden, tenzij met schrif telijke toestemming van den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel. In geval van twijfel of iemand gerangschikt moet worden onder de oliefabrikanten en oliehandelarenwordt door den Minister voornoemd beslist. 2. Aanvragen voor het verleenen van toestemr ming als sub 1 bedoeld, behooren te worden gericht tot de Commissie van Advies inzake het gebruik van eetbare vetten voor technische doeleinden, Van Speykstraat 4, te 't-Oraven- hage. 4340 Burgemeester en Wethouders van VOOR HOUT brengen ter kennis van de inge zetenen, dat zoowel voor de distri butie- als voor de gewone zaken de Secretarie der gemeente, vanaf heden op alle werkdagen uitsluitend geopend zat zijn van des voor- middags 91/2 tot des namiddags I uur. Burgemeester en Wethouders voornoemd VAN GRIETHUIJSEN. Burgemeester- L H. LANGEVELD. Secretaris Voorhout, 8 September 1917. 1332 In Frankrijk heeft liet Kabinet-B il.ot ont- ag genomen. Innerlijke oneenigheid schijnt oo oorzaak. I*e chef van den Duitschen Genei-alen staf •©lieraal Lmlendorff, is bii een spoorweg- II. (SloL) DE PRACTIJK. De democratische neiging van het Christen dom, in den zin van burgerlijk zelfbestuur, bloeide al spoedig op. Het feit van het Koning schap en van het Roomsche Keizerrijk weer spreekt dit geenszins. In algemeenen zin reeds is het een dwaling, te meenen, dat in de republiek de mede-zeggingschap des volks steeds grooter zou zijn dan in de monarchie. Dezelfde Katholieke denkers, die den grond slag der democratie zoo hecht vestigden, erkennen tevens, dat de gemeenschap gedwongen is door de natuur der dingen zelf, het bestuursgezag over te dragen aan een persoon of een lichaam, wien het zoo maar niet zonder ernstige redenen kan ontnomen worden. Dit uiterste recht, om tegen het despotisme, krachtens de volkstoe- stemming, het desnoods gewelddadige verzet te stellen, is de waarborg der democratische con- tinuiteit Gezien de natuurlijke noodwendigheid om het bestuursgezag aan één persoon of lichaam over te dragen, komen de meest gezaghebbende Katholieke denkers tot de conclusie, dat, over het algemeen genomen, het gematigde koningschap met uitgebreide volksbevoegdheden de meest gewenschte regeeringsvorm is. Niet onder den invloed dezer wijsgeerige beschouwing echter ontstonden de Europëesche koningschappen. Die bloeiden op uit den wil der volkeren zelf, bevestigend den stelregel: Anima naiuraliter Christiani. De menschelijke ziel is van nature Christelijk. Hun wordingsgeschiedenis is lang niet van alle bekend. Ze gaat verloren in de duisternissen der prae-historie. Maar wat bekend is, wettigt de veronderstel ling, dat de krachtig-jonge Gallische en Ger- maansche volkeren de eigenschap der jeugd niet gemist hebben, waar het gold diepen eerbied voor physieke of intellectueele kracht en hun krach tigste mannen tot opperhoofden hebben uitge roepen. De namen reeds der oude vorsten wijzen daarop. De oude vorstennaam „Karl" ia verwant met het woord „Kerl" (ons Hollandsche „Kerel") Waaraan een begrip van kracht en flinkheid is verbonden. En de oude Europeesche volkeren waren zich wél bewust, dat hun eigen wil den vorst tot vorst had gemaakt. Toen In het jaar 990 omstreeks, Hugo Capet, te Noyon in 986 tot Fransch Koning uitge roepen, Adalbert, graaf van Perigard, in een twistgesprek toebeet: „Qui a fait Comte" Wie heeft je graaf gemaakt, luidde de fiksche wedervraag: Qui t' a fait Roi?" Wie heeft je Koning gemaakt? In Engeland was de Magna Charta van het begin der dertiende eeuw geene toekenning van nieuwe rechten, doch, zoo als latere onderzoekingen duidelijk hebben aan getoond, in hoofdzaak fierste! van oude, door den Koning beknotte. En uit die Magna Charta zijn geleidelijk de Engelsche volksvrijheden en -rechten opgebloeid. Ook de jammerlijke gevolgen der roisbni'k'e democratische leuze echter hebben de Middel eeuwen terdege gekend. En juist het Pausschap heeft die van zeer nabij moeten ondervinden. We schrijven 1343. De Pausen zetelen te Avignon. In Rome had den reeds lang de twisten der adellijken ge woed; in een dezer was ook een zekfre Rienzi gevallen. Diens broeder Cola di Rienzi was een man met zeer buitengewone bekwaamheden. Ge tuige van het onschuldige bloed, dat door de twistende adellijke farailiën werd vergoten, vatte hij het besluit op haar macht te breken. Hij dong naar de volksgunst; schitterend redenaar als hij was, kreeg hij het volk spoedig op zijne hand; en in het bovengenoemde jaar stond Cola dl Rienzi, als afgevaardigde van het volk van Rome voor den troon van Paus Clemens VI te Avignon, hem bezwerende toch terug te keeren naar Rome, welks droevigen toestand hij in levendige kleuren voor Z. H. schilderde. Paus Clemens was diep getroffen en benoemde Cola di Rienzi in een post, die hem in staat stelde de ellenden der stad beter te leeren kennen. In die positie bewerkte Cola door redevoeringen en gesprekken het volk, riep het den 20en Mei 1347 bijeen en stelde een nieuwe democratische constitutie voor. Het volk juichte hem toe en verleende hem volstrekte macht. Als bij tooverslag scheen alles in Rome te veranderen. De macht van den adel werd in korten tijd gebroken, een tijdperk van vrede en rechtvaardigheid scheen aangebroken. Weet ge hoelang dat duurde? Van 19 Mei 1347 tot 18 December 1347, dus juist 7 maanden! Cola werd eerst door het volk op de handen gedragen, doch al spoedig omringdé hij zich met weelde, nam hoogdravende titel3 aan en perste het volk hooge belastingen af, om zijn weeldezucht te bevredigen. En het volk was diep ontgoocheld. De Paus keurde Cola's gedrag af. Toen de adel naar Rome optrok, deed Cola di Rienzi vergeefs een beroep op de door hem gestichte volksmilitie. Niemand verroerde een vin en 18 December 1347 trok de adellijke partij Rome binnen en herstel de den ouden toestand. In 1854 is Cola di Rienzi nogmaals door het volk van Rome met gejuich als bevrijder begroet. Den len Augustus van dat jaar trok hij in triomf Rome binnen. Ditmaal echter duurde zijn rijk nog korter. Zijn bewind dreef liet volk tot het uiterste, en den-8en- October 1854 klonk de kreet: „dood aan Rienzi, den verrader!" door Rome's straten. Cola trachtte te vluchten, doch hij werd herkend, neergeslagen, en zijn ontzield lichaam werd door het woedende volk langs de straten der stad gesleept. Dèt was het einde cener middeleeuwsche democratie, het einde van een middeleeuwschen volksleider. Ook met de practijk der democratie dus heeft de Kerk ondervinding opgedaan. En ondervin ding die hare voorzichtigheid tegenover de demo cratie der volksleiders wettigt! Hebben we in latere tijden niet de repetitie gezien van deze droef-eindigende democratische proeve Doen de dooden der Fransche revolutie, macht hebber als Hébert, Danton en Robespierre niet weer denken aan variatiesvan den grooten mid deleeuwschen „democraat" te Rome. Uit al de mislukte democratische pogingen in den loop der eeuwen wikkelt zich één groote leering los, deze: dat slechts degelijke, deugd zame volkeren de weelde der zelfregeering, der democratie kunnen dragen. Naarmate in het oude Romeinsche Rijk de zeden zonken, brokkelde ook de medezegging schap der Romeiagche burger-s af, om ten slotte onder te gaan in het despotisme der Keizers. Zóó is het overal gegaan. Werkelijke volksvrijheid is slechts bestaanbaar bij volkeren, wier samenstellende deelen ordelijk zijn door innerlijke gebondenheid en een zekeren daarmee samengaanden van weelde afgekeerclèn levenseenvoud. Waar deze ontbreken, groeit erger despotisme op dan het despotisme der vorsten, het despotisme namelijk der volksmenners, het despotisme van den erf-' n of geldadel, gesteund door een overal voortwoekerende cor ruptie, die slechts eindigen kan door den krach- tigen greep van een machtig alléénheerscher. Dat is de les der geschiedenis. En de gevolgtrekking er uit is deze: Dat alleen een totaal doordrenken der per soonlijkheden met de Christelijke moraal cfe uit breiding der ware democratische idee duurzaam mogelijk kan maken. Democratie ai vooruitgang plegen in één adem genoemd te worden. En inderdaad gaan ze parallel. Maar de democratische vooruitgang is tweeledig. Er is een vooruitgang in, wat wij zouden willen noemen» de technische mogelijkheid der democratie. Deze vooruitgang houdt nauw verband met den vooruitgang der techniek zelve. Om maar één ding te noemen: Parlements verkiezingen en deelneming vau het geheele volk in de verhandelingen der regeeringslichamen door middel der dagbladen zou vroeger niet mogelijk geweest zijn. Slechts de nieuwe tech nische ontwikkeling heeft dit mogelijk gemaakt. Ten onrechte is dit veelal beschouwd als het wezen zelf van den democratischen vooruitgang, die in alle toonaarden verheerlijkt is. In werkelijkheid echter hebben we hier slechts te doen met den uiterlijken verschijningsvorm, het „pakje" der democratie. Onder dit omhulsel gaat het wezen der democratie schuil. En zou het schitterend gewaad van vele nieuwe demo cratieën niet het harde óórdeel van den Christus rechtvaardigen: „Gepleisterde graven zijt gij!"? De democratische volksaard, zich toonend in de hartelijkheid van den omgang tusschen de verschillende standen, is in de technisch minder ontwikkelde katholieke landen véél sterker dan in ht Protestantsche Noorden. Vóór eenige jaren getuigden uitvoerige correspondenties uit Spanje in de „N. R. Ct." van het hemelsbreed verschil in de verhouding der standen daar en hier in ons land, waar de „democratische" leuze de persoonlijkheden niet aantast en haar stempel op hun houding drukt, doch iets is buiten haar om. Het wezen der democratie is daar sterker dan in de niet katholieke landen. Pobjedonostsjef, de vroegere procureur der H. Synode in Rusland, een reactionair zeer zeker, maar ook een geleerde, sprak steeds over „de parlementaire leugen van het Westen." Moet niet erkend, dat het parlementarisme van menig West-Europeesch land inderdaad slechts een leugen is? Dat komt, omdat de techniek der democratie vooruit gesneld is en daarentegen haar wezen ontaardde in plaats van zich te ontwikkelen. De innerlijke gebondenheid der personen verminder de, terwijl hun uiterlijke vrijheid scheen toe te nemen. Scheen: het militarisme van dit oogen blik heèft ook dien schijn met ruw geweld wegge vaagd. Nooit stond de wereld verder van de zelfheerschappij der volkeren dan nu, nu ze tegen eikaar'3 verniétigingsmiddelen worden ingejaagd Een werkelijke democratische vooruitgang is slechts mogelijk en denkbaar door de uitbreiding van het imperium Christi over de zielen; omdat in het Christendom alleen de zuurdeesem der volksvrijheid te vinden is. Barteljorisstraai 27. TEL. 1770 WERELDBRAND NERGENS BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN HET GEMIS AAN STRATEGISCHE EN TACTISCHE OORSPRONKELIJKHEID DE ONVRUCHTBAARHEID VAN HET OFFENSIEF ALLE HOOP OP MATERIEEL OVERWICHT GESTELD! De eentonigheid der legerbcrichten was een oogenblilc onderbroken door den Isonzo- slag en de Fransche aanvallen bij' Verdun. Thans echter is alles weor bij het oude. En al verklaart ook Hervó, de ox-anar- clrist in zijn Victoire: „l'heure 's approohel „het uur. nadert"; wij zien van die lang voorspelde nadering nog niets. In de Yperenbocht is op het_ alles-over- treffenda kanonvuur, door de Duitschers de zer dagen vermeld, niet3 van bcteokcni3 ge volgd. Bij Verdun en in Champagne weer hevig artillerievuur maar evenmin actie van betee- kenis. En de Isonzo-slag- samengoschroinpetd tot onophoudelijk doch. dusver, vruchtelooze lta- liaansche aanvallen op den Monte San Ga- briele. Cadorna had althans aanvankelijk blijk gegeven van een tactisch goed uitge voerd strategisch plan, waarvan de voort; zetting echter mislukt is. Aan het Westelijk front kenmerkt dè ge heele strijd zich daarentegen door de vol slagen afwezigheid van alle strategisohe be rekening. Het is daar de strijd der beperkte doeleinden, met logge onveranderlijkheid steeds op dezelfde wijze ingeleid en uilge- vnerd:. zwaar artillerievuur oil bezetting vau het totaal vernielde terrein door do ihïai- terie. Dat is tegenwoordig do alpha en de omega der strategisohe wetenschap, Van oorspron kelijke gedachten is noch bij do 'Eugelsclmu, noch bij de Fransohen een spoor te ontdek ken. Napoleon moet zich wel omwentelen in zijn graf. De Duitschers {ïcbben in het detensief al thans eenig aanpassingsvermogen getoond. Z(j. hebben zich niet alLeeu bepaald tot de versterking hunner artillerie doch tevens bet stelsel der diepe verdedigingszones ingevoerd, hierin bestaande, dat het aan het vijande lijke roffelvuur blootgesteld voorste deel dei- stellingen slechts door een dun troepengor dijn wordt bezet, zoodat de verliezen beperkt blijven. Verder achterwaarts staan dan de keurtroepenverzameld voor den tegenaan val, zoodra de uit het roffelvuur overgeble ven atdoelingèn der voorste linie den vijand zware verliezen hebben toegebracht. De Fransche bladen zijn, blijkens hunne artikelen en beschouwingen zeer goed op de hoogte van dozo nieuwe Duitsche verde digingstactiek. Des te merkvyaardiger. dat geen enkele, nieuwe aanvalswijze daar egen- over wordt gesteld. Al do hoop dor Engelschep en Franschen is gevestigd op hot evenwicht der materieele middelen. Zij willen nu blijkbaar zóóveel zware kanonnen aanvoeren, dat het onder artillerievuur liggende terrein aanzienlijk die per. wordt, wat zeker, de toepassing dei- uieu wc Duitsche verdedigingstactiek zóu bemoei lijken maar niet onmogelijk maken. Met ar tillerie-overmacht alléén kan dit niet worden bereikt. Bovendien: ook de Duitscliers we we zen daar reeds op versterken liun artil lerie geweldig. Ter aanvulling van hetgeen'wij hierom trent reeds meldden, diene nog het volgende: Het Duitsche veldkanon van 77 m.M. is in 191? totaal gewijzigd. De vuurmond is verlengd van 2.10 tot 2.40, zoodat de aau- vangssnelheid van het projectiel belangrijk grooter is en de draagwijdte van 6500 M. tot 8000 M. is toegenomen. De ontploffings- kracht van den granaat der 77 m.M.'s is be langrijk verbeterd en geeft het projectiel een zeer krachtige uitwerking. Ook jje zware kanonnen zpn veel volmaakter. Tn 1916 en 1917 zijn oólc de kalibers van 220 en 240 m.M. ingericht voor snelvuur. De draa'gwijdto dezer kanonnen is verhoogd tot onderschei denlijk 20 en 25 K.M. Het zal niet gemakkelijk zijn de Duitschers in materieele middelen zoodanig te overtref fen, dat daardoor alléén de zege der Entente zou worden afgedwongen. En in aantal manschappen? De Zwitsersehe militaire criticus, kolonel Egli geeft het antwoord. Hij schrijft: „Ik heb in het Oosten, de troepen waar mede ik samen was, nauwkeurig opgeno men. Nergens heb ik voor den strijd bestem de afdeelingen aangetroffen, die niet uit vol komen gevechtswaardige manschappen be - stondenden de van uit het achter liet- front gelegen terrein ter aanvulling der verliezen aangekomen manschappen zagen er eveneons zeer goed uit, zoowel wat hunne lichame lijke geschiktheid als ook hunne houding be treft; van een „usure" en uitputting van de strijdkracht der Centrale Mogendheden in zoodanige mate dat hun tegenstand gebro ken wordt, kan thans en nog lang niet, sprake zijn. Indien de oogenblikkelijke veld slagen werkelijk het doel hebben door de aanvallen der Geallieerden de strijdkracht der Centraio Mogendheden in zoodanige ma te te verzwakken, dat zij moeten toegeven, dan is dit een groote en gevaarlijke vergis sing." waar zal dus het einde zijn? Slechts een nieuwe strategisohe gedacldo zou het kunnen brengen, tenzij de overmacht door Amerika's ingrijpen, en Buslands her stel, zoodanig zou worden, dat de druk op de Duitsche linies hl te zwaar werd. Of dit alles ooit komen zal, is echter de groote vraag. De aanvaarding van 's Pausen bemiddeling zou alle partijen van grooter voordeel zijn en lijkt de eenige uitkomst uit deu.wanho- pigen toestand. Maar de harten zijn verhard VERSPRESDEvBERICHTEN Duitsche vredesvoorwaarden Michaëlis verklaarde aan den hoofdredacteur van het „Neue Stuttgarter Hageblatt'* o.a. dat Duitschland binnenkort zijn vredesvoor waarden zal foimuleeren. Adlers doodvonnis is veran derd in 18 jaren zware kerkerstraf. Gevonden documenten in het archief- van liet Servische ministerie van Bnitenlandsche Zaken zouden bewijzen, dut de schuld aan den oorlog bii de Entente zou schuilen. Ze hebben betrekking op 1911 vol gens het Oostonrijksche eorrespondentiebn- roau. Keizer W i 1 h lm kwam ie Riga aan Een Amerikaan soke te ge n- spraak. Het gezantschap van de Vereenig- de Staten van Amerika te 's-Gravenhage, is door het Ministerie van Buitenlandsche Zaken te Washington gemachtigd tot de vol. 1 gende verklaring: Het artikel dat in de Duitsche pers is ver meld geworden met het doel te doen uitko men, dat de Amprikaansche militaire cominis- sie uit Frankrijk is teruggekeerd met het bericht dat de Duitsche stellingen onneem baar waren, welk artikel in Juli Ln een Arno- j rikaanseh blad was verschenen, werd, ten i tijde zijner verschijning, door den Minister van Bnitenlandsche Zaken beslist gelogen- straft. Na de verschijning van bedoeld arti kel, is ieder der.uit Frankrijk teruggekeerde officieren ondervraagd geworden cn ieder hunner verklaarde geen uitlating of uitla tingen in den zin van het bedoelde artikel te hebben gedaan. Hun ontkenteuissen waren beslist, en volkomen. De Minister van Buiten- landsobe Zaken heeft toenmaals het artikel als een volmaakt verdichtsel tegengespro ken. Duitsche plannenmet Bel gië! Mot volstrekte zekerheid zegt een cor respondent van „De Tijd'' in Duilsehland te kunnen medodeelen, dat de commissie uit Bondsraad en Rijksdag, die het ontwerp ter beantwoording van de pauselijke nota voor bereidt, een voorstel om België in zijn volle zelfstandigheid te herstellen heeft besproken i en dat ter beslissing daarover haar beslag heeft gekregen. In de nota van beantwoor- i ding zal Ln aansluiting bij vroegere verkla- ringen vvorden geconstateerd, dat Duitsch land uit den aard van den verdedikings-oor- i log. dien het voert, geen reden heeft om blij vend do hand op België te leggen, mits van de andere zijde worde gewaarborgd, dat I geen afzonderlijke overeenkomsten ten aan- ;i zien van zijn zelfstandigheid treffe met een of moer der Ententelanden. Voorts zou aan België slechts oen weer inncht worden gelaten, in overeenstemming NIEUWE H AARLEMSCHE COURANT 3016

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1917 | | pagina 1