onze Bijkantoren:
I
KOFFIE- EO TKUUTU
Maximumprijs
Regeerings-Eieren.
Gemeente-Gasbedrijf, Haarlem
JqITSag
Umeaiitii en Aüvsrtentiin
Kolendistributie
Kolendistributie
KOFFIE EN THEE.
FA T. VAN VEEN aSS19
BUITENLAND
zindelijk en goed te bewaren
Broodkaarten
persoonlijk worden afgehaald
i
Sterke Jongens- en Meisjes
SCHODLLAARZEN.
P. W. - TWEEHUIJSEN,
avmsTbAG 23 septebbbeh mi
,'STE JAARGANG No. 944 7
DE ABONNEfvmNTSPRSIS BEDRAA8T VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN! PEB KWARTAAL f 1,75; PER WEEK 131/, CENT; FRANCO PER" POST PER KWARTAAL f 2,12»
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD
pnnanoaaDDQnnnDanDDnDDaanaBaDQag
o
voor de NIEUWE HAARLEIVISCHE COURANT
kunnen voortaan ook opgegeven worden aan
GROOTE HOUTSTRAAT Ho. 15
P. A. WESTERHOVEN, Scholerweg No. 46,
Telefoon 326
H. J. ROOIJERSlansweg 19
J. J. VAN KOLKBurgw.,h.Antoniestr.
W.TH.v.VASTENHOVEN, Ostadestraat 4 'a
WED. M. DE VRIES, Schouwtjeslaan 3» g
WED. TH. v. VELSEN, Leidschestraat 8 a
DQDaaoDDQonöDonnDDQnnnDonDnDnQDQ
leeftijd van 16 jaar hebben bereikt. Men
wordt verzocht deze kaarten
aangezien ze geruimen tijd (vermoedelijk
den gebeelen winter) dienst moeten doen.
De Directeur van het Gemeente'ijk
Levensmiddelenbureau,
F. DE JONGE. 4778
Weest buitengewoon zuinig
brandstof.
met uw
district Haarlem en Omstreken
(Gemeenten Haarlem, Bloemendaal, Heem
stede, Bennebroèk, Schoten, Spaarndam, Haar-
iemmeriiede en Spaarnwoude). 4774
Nu aan alle particulieren de brand-
•toffenbons worden uitgereikt, kunnen geen
afzonderlijke bons voor brandstof voor spijs
bereiding tusschentijds meer worden verstrekt.
De Directeur van het Brandstofienbureau,
REITSMA.
Weest buitengewoon zuinig met uw
brandstof.
Vreemdelingen, Logeergasten enz
In verband met verschillende onjuistheden
in de registers van deze groep broodetersf
ontstaan door nalatigheid kennis te geven
bij vertrek enz., zullen dezen keer ter controle
de broodkaarten voor vreemdelingen niet
per post worden toegezonden doch moeten
deze door de betrokkenen
tusschen I en 4 October dagelijks van 9-4 uur-
De Directeur van het Gemeentelijk
Levensmiddelenbureau
4779 F. DE JONGE.
District Haarlem en Omstreken
(gemeenten HAARLEM, BLOEMENDAAL,
BENNEBROEK, HEEMSTEDE, SCHOTEN,
Spaarndam en haarlemmerlie.de en
SPAARNWOUDE.)
Aangezien op last van hoogerhand de af
levering van korte harde turf uit Osdorp
tot begin October tijdelijk stopgezet is, is
in den aanvoer van die turfsoort vertraging
ontstaan.
Echter is te Haarlem verkrijgbaar gesteld
Drentsche baggelaarsturf, zoodanig dat op
8 bons van 25 korte harde turven door de
handelaren die deze turfsoort in voorraad
hebben, 100 kilo geleverd kan worden tegen
den prijs van f 4.
In de eerste week van October zal de
Osdorper turf weder in voldoende hoeveel
heid beschikbaar zijn.
Te Overveen en Bloemendaal is verkrijg
baar Bangs harde turf, zoodanig dat
op 8 bons van 25 stuks korte harde turven
Van deze turf 100 kilo geleverd wordt tegen
den prijs van f 3-—, door de firma s J. H
KRUL Jr. te Overveen en A. DE GRAAF
te Bloemendaal, - 4768
Directeur. DBrandstoffenbureau
ll&tTSMA.
De Gemeente-besturen van Haarlem,
Bloemendaal, Heemstede, Bennebroek,
Haarlemmerliede, Spaarndam en Schoten
brengen (er kennis, dat door den Minister
Van Landbouw het volgende is bepaald:
1.
2.
In het tijdvak van 1 tot en met 4 Octo
ber 1917 is iedere verkoop en aflevering
van THEE en KOFFIE verboden,
in liet tijdvak van 5 tot en met 13 Octo
ber 1917 zal tegen inlevering van het
lichaam van de broodkaart 28ste week
verkrijgbaar zijn i/a ons Koffie of Vz ons
Thee naar keuze van den verbruiker.
De DIRECTEUR van het GEMEENTELIJK
hEVENSMIDDELENBUREAU te Haarlem, brengt
W kennis, dat in verband met bovenstaande
Advertentie vrijstelling wordt verleend van de
'örplichting tot inlevering van de B R 0 0 D-
KAARTEN der 28e week, indien deze zijn
ï®bruikt voor koffie of thee.
Hetzelfde geldt voor de gemeente Bloemendaai
Bennenroek. 4778
Gelijktijdig met de broodkaarten voor de
6 periode is heden aangevangen met de
lending van de koffie- en theekaarten
alle leden van het gezin welke den
De Gemeente-besturen van Haarlem,
Bloemendaal, Heemstede, Bennebroek, Haar
lemmerliede, Spaarndam, en Schoten bren
gen ter kennis: dat door den Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel met in
gang van I October 1917 is vastgesteld
ingevolge artikel 2 der Distributiewet 1916
een mauimum-kleinhandelprijs voor Regee.
ring8eieren van
12 cents per stuk. 4777
COKES.
Aan hen, die cokes van het gasbedrijf
wenschen te betrekken, wordt medegedeeld,
dat de rantsoeneeringszegels niet vooruit aan
de Directie mogen worden toegezonden,
doch dat zij aan den vrachtrijder bij de
aflevering van do cokes moeten worden
afgedragen.
De Directeur,
A. A. OCHTMAN.
Haarlem, 25 Sept. 1917.
De Minister van Landbouw heeft besloten over
te gaan tot distributie van aardappelen,
In verband met den verlengden duur van de
broodkaart is het aardappelen-rantsoen vastge
steld op 4 K.O. per hoofd en per week. De distri
butie zal op 9 October aanvangen.
ft De purende wesp.
Waar de bij honig zuigt, puurt de wesp
venijn.
Z66 ook „Het Volk'', dat dezen wespenar-
beid verricht op onze beschouwingen over
een partijprogram voor de Katholieke par
tij. Het blad Wil uit die artikelen het venijn
zuigen voor het propagandamateriaal, waar
mede het de massa tracht te vergiftigen.
Dit zoeken naar propagandamateriaal is
over het algemeen de beste weg om de zoo
noodigo objectiviteit te verliezen eu met de
logica op gespannen voet te geraken.
Zelden echter zagen wij een zoo plompver
loren poging om andermans woorden naar
eigen verlangen te verdraaien als deze van
„Het Volk."
Wanneer wij zeiden, dat wü het program
ontworpen wenschlen te zien door be
voegde personen, dan maakt „Het Volk" daar
heel fluks bet volgende van;
Dat in dezen tijd lieden die zich demo-
kraten noemen, zich nog voegen in het
gareel eener partij, wier program hun
eenvoudig van bove n-a f
wordt opgelegd., teokent de ge-
dachtenwereld, waarin de katholieke de
mocratie zich beweegt.
Dus: ontwerpen van bovenaf opleggen.
Eerste staaltje van verdraaiing onzer woor
den en bedoelingen. Te brutaler in eene par
tij. die zich haar program inderdaad „van
bovenaf opgelegd" weet door de hoeren Marx
en Engels.
Wanneer wij verklaren, dat „onder
den invloed der g|escbied-
kundige omstandigheden,
een aaneensluiting van alle katholieken
tot stand is giekomen, ter verdediging
hunner godsdienstige overtuiging en van
de rechten-van hun godsdienst door staat
kundige middelen.
dan negeert „Het Volk" eenvoudig dien in
vloed der geschiedkundige omstandigheden
en verwringt onze woorden zóó, als of wij
zouden gezegd hebben, dat wij „de wetgeving,
het bestuur van stad en land, de macht van
ministers en burgemeesters, van politie en
leger" willen „dienstbaar maken" aan onze
godsdienstige overtuiging.
En de verschrikte „Volks"-lezer ziet reeds
©en visioen van moderne dragonnades in zijn
beangstigden geest oprijzen.
Stel n gerust, vriend. Het is begrijpelijk,
dat eene partij, die alles door de verovering
der staatsmacht wil bereiken, van ons bet
zelfde veronderstelt dit is een heel gewoon
zielkundig verschijnsel en onder den in
vloed dezer obsessie dwaas genoeg is, om bet
„gebruik van staatkundige middelen" te
vereenzelvigen met de „vermeestering en
aanwending van de organen der staats
macht" voor godsdienstige doeleinden,
Tweede staaltje van omzetting en verval-
schiug onzer verklaringen.
„Het Volk" verklaart zich verder benieuwd
te vernemen
„wat er ter verdediging van de rechten
van den Katholieken godsdienst nog zou
moeten geschieden. De godsdienstvrijheid
in ons land is met alle wettelijke waar
borgen omringd en dat wel sedert meer
dan GO jaren".
Jawel, daarom mag de S. D. A. P. vrij op
tochten en betoogingen organiseeren, doeh
zijn de publieke processies, die een onderdeel
van den Katholieken eeredienst. uitmaken,
verboden.
Bovendien: wij strekken de rechten van
onzen godsdienst wat verder nit dan „Het
Volk". Jarenlang heeft bet Katholieke volks
deel moeten strijden om de ziel van het Ka
tholieke kind, en nóg is die strijd niet geheel
volstreden. Dat is ook een strijd om de rech
ten van den godsdienst Want de Katholieke
godsdienst eischt het opvoedings- en onder-
wijisrecht op.
Hebben wij dien strijd soms niet gestre
den met „staatkundige middelen'"?
Ten slotte: voor de rechten van onzen gods
dienst en onze godsdienstige overtuiging drei
gen, niet het minst van de zijde der S.D.A.P.,
nog tal van gevaren, die krachtige afweer
kunnen noodig maken, en reeds uit dien hoof
de heeft oen aaneensluiting aller Katholie
ken in politicis redeö van bestaan.
Wat aangaat het bestuur van stad en land,
enz. enz.; zeker ook dit alles willen wij „dienst
baar maken" aan onze Katholieke godsdien
stige overtuiging.
Maar in geheel anderen zin dan „Het Volk''
wil vermoeden.
In dezen zin namelijk, dat wii ook als staat
kundig middel ter verdediging onzer gods-
diers.'1'niging in ruimeren zin, een
zóó eróofo gerechtigheid wenschen te
bereiken in dit béstuur,' d o o r d e
toepassingvan d e s t e 1 re-
go ls der Katholieke ze deleer,
dat de geheele staatsinrichting oen levende
en grootsehe apologie zal vormen voor den
Katholieken godsdienst tot geluk en vrede
der menschheid. Ook dit is gebruik van
staatkundige middelen.
Of mag dat soms ook niet, volgens „Het
Volk"?
Wij vermoeden, dat het blad ook .hieruit
weer venijn zal willen zuigen.
Daar wij gaarne een begiuselpolemiek
aanvaarden, doch alleen iuet eerlijk-willende
tegenstanders, die den woorden geen andere
beteekenis geven dan ze hebben, zullen we
in "dat geval van verder antwoord aan „Het
Volk'' afzien-en het blad zich vrij laten ver
heugen in hot propaganda-materiaal, dat het
door woord- en zinsverdraaiing cn verval-
sching uit ons betoog weet te trekken.
Wij hebben beter werk te doen dan „Het
Volk" gelegenheid le geven tot bet vervullen
dezer lugubere laak.
ff Steeds vmeer /onthullingen".
Van Amerika uit regent het gestadig nieuwe
onthullingen betreffende de sinistere werk
zaamheid der Duitsclie diplomatie, niet alleen
in Noord-Amerika zelf doch ook in de Zuid-
Amerikaansche staten, Roemenië enz.
We hebben in het no. van heden die ont
hullingen eeiiige ruimte gegeven.
Niet echter om Duitschlaud alléén op de
kaak te willen stellen.
Zeker de gepubliceerde feiten zijn hoogst
ernstig. Maar we zijn vast overtuigd, dat
niet alleen Duitechland er aan schuldig is.
Het feit alleen reeds, dat Lansing c.s.
deze feiten kunnen, publiceeron, wijst er
ten duidelijkste op, dat zelfs Noord-Amerika
over een uibgebreiden contra spionagedienst
beschikte. Bij alle spionage nu, die liaar
werk maakt van het onderscheppen van brie
ven, telegrammen, het nagaan en controlce-
ren van personen zijn omkooperij en corrup
tie, het gezelschap eu de diensten van diep
gezonken individuen conditio sine qua
non. De waarheid is dan ook, dat de mo
derne diplomatie over de geheele linie van
minderwaardige middelen heeft gebruik ge
maakt. Dit i3 ook onvermijdelijk wanneer
Kleeding en MeubeSmagaiijnen.
de betrekknigen tusschen de staten ten slot
te slechts worden opgevat, als een wedstrijd
om de oppermacht.
Een bekend katholiek apologeet, Prof. fra
Maria Weisz P. heeft reeds vóór meer
dan 20 jaren verklaard, dat de onschuldigste
bezigheid der moderne'diplomatie bestond in
het onderscheppen van brieven en 'telegram
men, in het uitpiekeren van geheimen 'door
„damesbemiddeling" enz. enz. en dit wel als
gevolg van het concurrentiestelsel tusschen
de staten onderling.
Dat de Duitsche diplomatie in een strijd
oo Jeven en dood deze middelen verder „ver
volmaakt" heeft en zonder voor eenig ge
volg terug te schrikken, lieeft toegepast, i§
slechts een tot het uiterste doorgedreven
consequente toepassing van het stelsel.
Wie deze gevolgen veroordeelt, moet ook
het stelsel vonnissen.
En wie het stelsel vonnist, moet den te
rugkeer wenschen tot de moreele eenheid
U' Christelijke Statengemeenschap.
Deze is het dak van den Christelijken
mar.'. xAappij-bouw.
Het dak is onbestaanbaar zonder de mu
ren. De muren moeten rusten op de grond
slagen. 3En de grondslag van den heelen bouw
is de christelijke godsdienst- en zedeleer.
Slechts terugkeer daarheen kan de schaade
der moderne diplomatie hervormen in de eer
der onderlinge statenvriendschap, bemiddeld
door en verpersoonlijkt in de hooge integriteit
van de vertegenwoordigers, die cle Staten
elkaar, onderling toezenden.
BarteljoiMSstpaat 27.
TEL. S77U
ft Zuinigheid maar dan ook in het leger
s. v. p.
Van alle kanten moet de Nederlandsche
natie zich behelpen en bezuinigen, óók in het
onmisbare.
Dat geschiede zonder mokken en mopperen.
De lawaaierige actie van het socialisme, flat
propaganda-materiaal klopt uit de onvermij
delijke beproeving, welke ook over ons volk
ia gekomen, maar toch nog in veel geringere
mato dan over andere volken, is ons een gru
wel.
Wel echter mag en moet er op worden aan
gedrongen, dat aan de eene zijde niet ver
spild wordt, wat aan den anderen kant wordt
bespaard.
In het leger is die zuinigheid soms maar al
te ver te zoeken.
Zoo bereikten ons van meerdere zijden
klachten over de ergerlijke vermorsjng
van benzine in het leger.
Terwijl de industrieën, die benzine jioodig
hebben, tot over de ooreu in moeilijkheden
zitten; terwijl zelfs onze doctoren met uitge
breide buitenpraktijken, zeer onvoldoende
worden toebedeeld voor het zoo noodzakelijk
gebruik hunner auto's eu motorrijwielen,
wordt er in het leger maar met auto's go-
reden, alsof de benzine-vooraad niet op kan.
Ons bereikte het verhaal van een zware
vrachtauto, die dagelijks een langen weg op
en neer reed om1, zegge één enkele
melkbus te gaan balen.
Dat is al een zeer sprekend geval.
Maar ook voor het overige kan er op het
benzine-gebruik aanmerkelijk worden bezui
nigd en een veel ruimer gebruik worden ge
maakt van paarden-trekkracht.
Allerlei commissies, zooals bijv. die voor
het kappen van no.tenboomen, tuffen maar
in zware auto's bet land door, waar zoo goed
als steeds van trein, tram of rijtuig gebruik
zou kunnen worden gemaakt.
Een streng doorgevoerde beperking mag
hier worden geëischt.
Eu dan: wordt bet geen tijd aan eigen ben
zol-productie te gaan 'denken?
Waar zullen wo anders in oorlogstijd de
benzine vandaan balen voor de luchtvloot,
die de Minister van Oorlog voorstelt te hou
wen?
De industrie van teerprodueten zullen we
evenzeer moeten aanpakken als de veelbe
sproken hoogovens.
Met deze laaiste hebben we 8 jaren ge
talmd; en nu moeten we er toch aan.
Kunnen we met de teer-producten-industrie
niet meer dootastendheid toonenï
Hebben we dan in Delft alléén voor de luxe
een der allerbeste scheikundige hoogescho-
len van de wereld?
WERELDBRAND'
LEVENDIGE ACTIE IN HET WESTEN AAN
VALLEN DER RUSSEN DE OMVATTING
DOOR ALBANIË.
In het Westen wordt over de geheele linie tus
schen Yperen en Verdun levendige gevechtsactie
gemeld. In de Yperen-bocht dreigen nieuwe aan-
vallen der Engelschen. Evenzoo bij Afrecht.
Bij St. Quentin en aan den Damesweg roeren
zich de Franschen. In Champagne zijn de Duit-
sehers actief. En bij Verdun zijn de Franschen
weer aan het woord. Bij het boi& de Chaume en
het bois des Fosses, dus in .de streek tusschen
Beaumont en Omes, steeg de geschutwerkzaam-
heid tot roffelvuur,
Ook in de lucht is er levendige actie.
De Russen hebben hunnerzijds getoond nog
niet geheel lamgeslagen te zijn.
Een bericht uit St. Petersburg meldt:
In de richting van Riga in de streek bezuiden
den weg naar Pskof zijn onze afdeelingen tot
den aanval overgegaan en hebben ze met de
wapenen in de vuist een sector der vijandelijke
stellingen op het front van Siltsemalk, een werst
ten N.-O. van Spitali, bezet. De Duitschers leden
ernstige verliezen. Ze lieten nagenoeg 400 lijken
op het slagveld. Wij namen 60 man gevangen
en vermeesterden 10 machinegeweren. In den
loop van het gevecht werd de dappere generaal
Somklof, die het leidde, door een granaatscherf
aan het hoofd gewond.
Overigens aan het front geweervuur en speur
tochten van verkenners.
Een Fransch communique over de gevechten
aan het Balkanfront meldt o. m.:
Den 20sten September voerde een Fransche
afdeeling in samenwerking met een Albaneesch
contingent van Essad Pasja een geslaagden aan
val uit in het Stroema-dal, waarbij den Oosten-
rijkschen troepen ernstige verliezen werden toe
gebracht en 442 ongewende gevangenen en twee
machinegeweren in onze handen vielen.
Wij vermoeden dat hier in plaats van
„Stroema''- moet gelezen worden Skoembi-
dal. Daar echter alle verdere plaatsbepaling
ontbreekt, kunnen uit dit bericht nog geen
conclusies worden getrokken ten aanzien van
de omvattingspoging door Albanië heen.
VERSPREIDEvBERICHTEN
UIT TRIPOLIS.
Uit Rome wordt geseid:
De colonne van generaal Cassinis trekt, na
eeuige rust te hebben genoten, opnieuw in
de lichting van Lanzur op. Den 191 Sep
tember marcheerde zij in de richting van
Suani-Benaden en Fundug-Benasir, teneinde
de opstandelingen te verdrijven, die samen
schoolden en zich versterkten in de streek
van Tripoli. Den 20en September ontmoette
de colonne van generaal Cassinis de opstan
delingen, onder aanvoering van Nnri pasja
en andere Turksche officieren, ter sterkte
van ongeveer 7000 geweren en 800 man rui
terij met kanonnen en machinegeweren. Na
een harneklug gevecht dat zes uren duurde,
werd de vijand, hoewel in aantal de meerdere
verslagen en op de vlucht gedreven in de
richting van Azizia, door onze troepen ach
tervolgd, die de vijandelijke kampementen
en 'de gerst voorraden over een groot gebied
vernielden. Nadat de colonne van Cassinis
eenige uren in de vorovérde stellingen had
vertoefd en aldus de haar opgedragen taak
bad volbracht, hervatte zij den marsch naar
Lanzur, in overeenstemming met de vooral
ontvangen bevelen. De vijandelijke verliezen
zijn zeer zwaar; men schat ze op 600 dooden
eu 1000 gewonden. De buit bestaat uit gewe
ren, munitie- en geweorkisten, enz., bijna alle
van Duitsche vervaardiging.
DE PAUSELIJKE VREDESACTIE.
De koning van Beieren heeft de vredes
nota van den Paus, door den bij bet ko
ninklijke hof geakkrediteerJen nuntius even
eens overgebracht, met een nota beantwoord,
waarin o.a. het volgende staat:
Heilige Vader,
Üwe Heiligheid heelt in een brief van 2
Augustus tot de hoofden der oorlogvoerende
volken een plechtigen oproep gericht, om
door een rechtvaardigen en bestendigen vre
de een einde aan den afschuwelijken oorlog
'te maken en der wereld den vrede te her
geven. U. H. heeft de hooge genade gehad,
dit buitengewoon belangrijke document ook
mij te doen geworden, waarvoor ik verzoek,
mijn welgcmeenden dank te willen aanvaar
den.
Diep bewogen heb ik van de woorden van
U. H. kennisgenomen. Uit eiken zin van de
zen brief, bestemd ter voorbereiding van uen
vrede, spreekt de warme en innige hunke
ring van U. H. als vertegenwoordiger van
den' goddelijken vredevorst om het gekwelde
menschdom weer de zegeningen van den vre
de te schenken.
De onverwelkbare. dank van het heem
menschdom ia U. II. ongetwijfeld voor deze
onvermoeide en edele wer';h°CC:!0"
ren. -
De geschiedenis'bewijsi, uat act Dintseüa
volk sinds de vestiging van het Duitscne
rijk geen anderen, geen heeter wensoh lieeft
gekoesterd dan zich in vrede »n eere aan,
de ongestoorde ontwikkeling van zijn oecono-
misch leven te wijden. Nieto kon daarbij'
verden zijix van hot vredelievende DuitschaJ
volk en zijn regeering dan de gedachte om
andere volken aan te vallen en bet streven
naar gebiedsvergrooting met de wapenen.
Pas, toen het Duitsche «volk zich in *yn
bestaan bedreigd moest achten» toen net
Duitsche volk zich met zijn trouwe bondge-
nooten van alle kantpn zag aangevallen, waa
er niets anders te kiezen dan uit alle macht
voor de vrijheden en het bestaan daarvan te
strijden. Maar, ook gedurende dezon ons op
gedrongen en weergaloozen oorlog gaf ae
Duitsche, regeering ondubbelzinnige bewyaen
van haar bereidheid tut den vrede en we
zonderhoid door de met onze bondgenooten al
m het eind van 1916 tot den vijand gendi'-o
plechtige en dringende uitnoodiging vrede*
onderhandelingen aan te knoopen. Als dez6
NIEUWE HURLEMSCHE COURANT
Levering van ALLE GOEDEREN op gemak-
Eieiijke betalingsvoorwaarden.
CONTANT S pCt. korting. 44S5
3016
