OVERSCHOENEN.
JOEDKOQPE brandstoffen.
jkelendisfpifautle
Verhooging Gasrantsoen.
BUITENLAND
P. W. TWEEHUIJSEN,
Verbod verkoop, aflevering en
vervoer van Stijfsel.
Opgaven voorraad van Stijfsel.
WAT DE PERS ZEGT
ONDERDüG SS OCTOBER 1917
42STE JAARGANG 9467
DE ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPENt PER KWARTAAL f 1,75; PER WEEK l3i/2 CENT; FRANC9 PER POST PER KWARTAAL f 2,12»
VERSTREKKING VAN
Aanvraagformulieren voor hen, wier namen
'anvangen met de letters Q, R. S, T, U
;Unnen worden afgehaald op Us*3jd«tSj| BS
October des voorm. van 9 12 uur aan
let lokaal Spaarne 92rood.
-eden van coöperatiën behoeven geen for
mulieren te halen of in te leveren. 560C
District Haarlem en Omstreken
ifttneenten HAARLEM, BLOEMENDAAL,
^ennebroek, heemstede, schoten,
^AARNDAM en HAARLEMMERLIEDE EN
SPAARNWOUDE.)
H.H. Loodgieters en Kleermakers.
Wet ingaro van 19 dezer wordt
de prijs van Houtskool gesteld op:
Per io K G. f 3,25 aan huis bezorgd;
Per 10 K.G. f 3,20 afgehaald.
Directeur Brandstpffen-Bureau,
5609 REITSMA.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
^AARLEM brengen ter kennis van belangheb
benden, dat tot wederopzeggens voor October
611 vtlgende maanden de per gezin toegestane
hoeveelheid^ gas voor bijkoken van 10 kub. M,
w*rdt verhoogd tot 15 kub. M. per
'nsaad (vermeerderd met 2 kub. M. voor
Gken persoon, waaruit het gezin bestaat). sm
Die verhooging geldt NIET voor die gasver-
bruikers, die een gastoeslag ostvangen voor een
biï de Brandstofiencommissie geboekt gasfornuis
..y* Gemeentebesturen van HAARLEM, BLOE-
^ENDAAL, HEEMSTEDE, BENNEBROEK,
UAARLEMMERLI^E, SPAARNDAM en
y IjOIGN, brengen ter kennis dat door den
Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel
•s bepaald:
1. de verkoop, de aflevering en het vervoer
van stijfsel is verboden;
2. het verbod sub 1 gesteld is niet van toe
passing voor zoover het vervoer plaats
vindt in hoeveelheden van minder dan
5 K.G.;
3. van het sub 1 gesteld ve/bo.d kan, onder
daarbij te stellen voorwaarden ontheffing
worden verleend door den Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel;
4. aanvragen tot ontheffingen sub 3 bedoek
zijn schriftelijk in, te dienen bij de Afdee-
ling Crisiszaken van het Departement vaa
Landbouw, Nijverheid en Handel, Kneu
terdijk 8, 's-Gravenhage.
Ieder die stijfsel anders dan voor gebruik van
nem zelf of zijn gezin in voorraad heeft, is
gehouden vóór of op 20 October as., 12 uur,
schriftelijk opgave te doen aan de Gemeente
besturen of Distributiebedrijven der gemeenten,
'vaar deze stijfsel 'zich bevindt, met vermelding
van de
hoeveelheid en den aard der partijen
^eiko hij in voorraad heeft.
De bedoelde opgaven zullen moeten worden
Ucdaan door hen die stijfsel onder zich hebben,
Oversellillig of zij al dan niet eigenaar daar
in zijn. 5621
t f Zaandam-iana.
Onder bovenstaand opschrift hebben wij al
'en en ander uit het socialistisch bestuurde
Zaandam, dat intusschen ook onder dht bestuur
Seen Dorado is gebleken, onder de aandacht
°izer lezers gebracht.
Naar aanleiding van het geschrijf ook in
'ndere bladen en ook om eenige opmerkingen
te maken over de mededeelingen van den
Jer Ter Laan, Zaandam's socialistischeir burge
reer. aan „Het Volk" (men zie onder de
r'ek „Wat de pers zegt") willen wij nog eens
a' „Zaandam-iana" ten beste geven.
®o men weet, had de „Rotterdammer" bericht,
heer Ter Laan z'n ontslag had genomen
burgemeester, waarvoor als oorzaak werd
ve*04*1^' ^eer ^er ^aan niet langer de
a«twoordelijkheid op zich wilde nemen, van-
effe den financiëelen toestand der gemeente.
bericht, als zou hij z'n ontslag hebben ge-
en, werd door den heer Ter Laan afdoende
Z?fSk^m[Sdus voorloopig niet
aar. Dat echter de heer Ter Laan - zij 't
JJn onder voorbehoud - wel reeds aan een ont-
gname denkt, blijkt uit zijn aan den Volk
redacteur afgelegde verklaring, „dat het dan voor
hem tijd wordt zich af te vragen of hij zijn tijd
en werkkracht niet beter en op andere
w ij z e in dienst der arbeidersklasse kan stellen."
Er bestond dan dus wèl eenige grond voor
het, zij 't dan nu nog onjuiste, bericht.
En dat het misloopt met de financiën van
Zaandam, wordt nu door den burgemeesier, na
zijn betreffende erkenning in den Raad, nog eens
publiek -bevestigd. Dat moest nu ook wel, ten
einde gelegenheid te hebben de schuld daarvan
te kunnen afwijzen en die te laden op het vroe
gere, het „vrijzinnig-klerikaal", wanbeheer.
Immers, door de vermelding van 's burgemees
ters uitlatingen in den Raad over het te wachten
bankroet van Zaandam, in het raadsverslag in
ons blad, waarvan in een groot gedeelte van de
pers toen ook melding werd gemaakt, zijn die
uitlatingen ook in Den Haag niet onbekend ge
bleven. En dus moest gezorgd worden, dat niet
het socialistisch wanbeheer, maar dat van de
vroegere meerderheid, als oorzaak zou worden
aangezien.
De schrijver van het artikel in het A.-R. „Week
blad" te Zaandam, (zie elders in dit blad), her
innert er aan, dat hem deze tactiek, door de
socialisten te volgen, reeds enkele jaren geleden
door een socialistisch raadslid werd voorspeld:
„Wij zullen evenwel zorgen, dat zulks niet ge
weten wordt aan het socialistisch bewind. Het
odium der schuld zal rusten op vrijzinnig-kleri
kaal wanbeheer."
Volgen hier tot slot nog enkele opmerkingen
over de verdediging van den heer Ter Laa^,welke
ons niet in alle deelen volledig voorkomt. O. a.
moet er aan herinnerd worden, dat de niet-
socialistische minderheid na 1913 zich heftig
heeft verzet tegen de hooge uitgaven welke wer
den gevoteerd voor allerlei doeleinden, w. o. ook
de acht-urige werkdag, die h. i. niet werden ge
doogd wegensf^en financiëelen-toestand van de
gemeentekas. 4
Ook herinneren wij eraan, dat de groote
haven, welke Zaandam tot nog toe groot©
sommen gel dg heeft gekost, mede tot stand is
gekomen door het vóórstemmen (voor het
groote plan) door den eersten socialistisch en
afgevaardigde, Mr. Mendels.
De heer Ter Laan beroept er zich op, dat
de belastingverordening een erfenis is van
de vroeger© vrijzinnig-klerikale meerderheid.
Maar dan mag er aan worden herinnerd, dat
de hoer Mr. Mendels vooraf een dergelijke
verordening had voorgesteld endat de
Zaandamisoho progressieve belasting-veror-
emng toen deze tot stand wa» gekomen,
door wijlen den heer P. L. Tak. socialistisch
belasting-specialiteit, de beste verordening
is genoemd geworden, welke hij ooit bad ge
zien.
Zeer opmerkelijk is de verklaring van den
heer Ter Laan:
„Maar als burgemeester en beheerder der
financiën voel ik misschien sterker dan zij,
(de sociaal-democratische raadsfractie),
dat het mis moet loopen met een gemeente
kas, waar men meer uitneemt dan dat men
er in kan doen."
Wanneer vroeger jaren een dergelijk argu
ment ter verdediging van het standpunt van
B. en W. door den beheerder van financiën
v. erd gebezigd, dan had dit voor de socialis
ten geen beteekenis; thans hooren zij hetzelf
de van h u n partijgenoot. Moge de socialisti
sche raadsleden in ander© gemeenten zich
hieraan spiegelen!
Wij hebben ons slechts willen bepalen tot
enkele losse opmerkingen, die er het hunne
toe kunnen bijdragen met meer kennis van
zaken te oor deelen over het bankroet, dat
Zaandam tegemoet gaat.
HET ONBESTUURBARE ZAANDAM.
De erkenning van buTgemeeater Ter Laan,
dat Zaandam een onbestuurbare gemeente
dreigt te worden, heeft al heel wat pennen
In beweging gebracht, waarbij zich natuurlijk
de plaatselijke bladen, die nog 'n beteren kijk
op het gebeuren daar hebben dan de huiten-
staande, niet onbetuigd laten.
Het R.:K. blad „DE ZAANSTREEK''
schreef o.m.:
„ZooaLs onze lezers uit het Raadsverslag
van verleden week reeds gelezen hebben,
heeft de meerderheid in den Raad de voor
dracht van B. en W. aangenomen, en krij
gen wij een „Gemeentelijk distributieblad'',
gratis, zeggen B. en W... niettegenstaande
de „Voorpost'' een heel andere toon zong.
Hiervoor is de benoeming van den heer
Ranshuijzen'als redacteur een waarborg,
zegt Duijs, terwijl het blad toch propagan
da voor het socialistisch gezag en eerbied
en achting daarvoor kan aankwecken.
Ra, ra, wat is dat: strikt neutraal zijn en
toch propaganda voor het socialistisch ge
zag maken! Weet u wat de beste wijze is om
eerbied(Ü) en achting(M) te kweeken voor
het socialistisch gezag? Niet het. gemeente
blad, doch wel de „het eindje zal de last
wel drageiT'-methode. dio de heeren nu
ree.ds een aantal jaren gevolgd hebben, en
waardoor het in Zaandam, volgens de eigen
woorden van Burgemeester Ter Laan, o p
een bankroet uitloopt, waar
door Zaandam een onbestuur
bare gemeente zal worden,.
waardoor men met op'papier sluitende be
groetingen aan komt -dragen, doch die in
werkelijkheid sluiten met een tekort van
twee honderl duizend gulden.
Voor zulke regeerders moet eerbied en
achting aangekweekt worden! 't Is trenrig!
En dat sprak,voorheen van: Liberaal-ele-
ricaai wanbeheer! Och! Och!"
EN het A.-R. „WEEKBLAD" schreef:
„Zaandam wordt een onbestuurbare ge
meente. Door de schuld van het sociaal-de-
mocratisch bewind. Tot deze conclusie
kw5m de burgemeester al voegde hij het
laatste er niet aan toe.
Of deze conclusie verwondering wekt! De
zelfde overtuiging bestaat bij het meele
vend deel der Zaandamsche burgerij reeds
lang. 't Is slechts een kwestie van tijd, en
het financieel débacle staat voor de deur.
Reeds lang leeft Zaandam, wat het finan
cieel beleid betreft echt ultra-democratisch
hoven z'n stand. Een paar jaar geleden
spraken we met een van de meest vooraan
staande leden uit de huidige raadsmeerder-,
heid over den finaneieelen toestand der
gemeente. Toen werd dezelfde gedachte van
een mogelijk financieel débacle reeds uit
gesproken en niet weersproken, waarbij
echter door den genoemden magistraat ge
zegd werd: „Wij zullen evenwel zorgen, dat
zulks niet geweten wordt aan het socialis
tisch bewind. Het odium der schuld zal rus
ten op vrijzinnig-clerikaal wanbeheer." Te
genover deze gedachte stellen wij de thans
uitgesproken meen'r van den burgemees
ter-wethouder van financiën. Ben woord,
dat z'n beteekenis ook voor de toekomst zal
hebben.
Al geven we onmiddellijk toe, dat de
tijdsomstandigheden voor Zaandam uit fi
nancieel oogpunt zeer ongunstig. zijn.-Wat
in 't algemeen het financieel beleid onzer
gemeente in den.^ tegenWoordigen tijd aan
gaat. kunnen wij evenwel niet anders con
stat, eeren dan dat men in den Raad leeft
bij de politiek van hoe minder wellui
dend de vergelijking klinkt hij de poli
tiek van oprispingen.
Nu hegrijpen we zeer goed, dat het mee-
rendeel der S. D.-raadsfractie de beteeke
nis dezer politiek in haar nadeelige gevol
gen niet doorziet. Evenwel, hnn leider door
ziet het wel. Doch niettegenstaande dat, is
het zeer goed te verstaan dat wethouder
Duijs tegenover de massa der kiezers deze
politiek voert, als zal, zooals hij zeide, dit
leiden tot het financieel bankroet der ge
meente.
Straks zal, hij een verplaatsing van de
meerderheid, de S. D. A. P. niet meer ver
antwoordelijk zijn, doch als oppositie weer
een prachtgelegenheid hebben tot agitatie.
En zonder dat leeft hier nog leider noch
volgzame massa.
We hegrijpen wederom ten volle, waar
om de burgemeester deze politiek wel ver
derfelijk vindt, omdat hij tenzij hij na
6 jaar heen gaat, waarop hij reeds zinspeel
de omdat hij met de aangebrande pap
Blijft zitten.
We begrijpen verder ook heel goed, waar
om enkele soc.-dem. de uiting van den bur
gemeester, dat Zaandam een onbestuurbare
gemeente zal worden, gevaarlijk von
den, omdat deze woorden ook in Den Haag
zijn gehoord. En Den Haag zal er voor
passen een crediet t© openen voor socialis
tische buitensporigheden.
M at we echter niet begrijpen is, dat in
het Zaaiidamsehe raadsverslag, opgenomen
in „Het Volk van deze ze«y ernstige dis
cussie over den finaneieelen toestand geen
syllabe gezegd wordt.
Of zou het whllicht liggen aan een zekere
publieke voorlichting, dat Zaandam tegen
over de „Genossen" in d onland© die niet
anders lezen dan „Het Volk" het eldo
rado der socialistische gemeente-politiek
moet blijven?
Hoe het zij: Zaandam wordt volgens de
verklaring des burgemeseters een onbe
stuurbare gemeente.
Een schip op strand, een haken in zee!''
De bemerkingen, welke ZOo links en rechts
naar aanleiding van 's burgemeesters uitla
tingen zijn gemaakt, hebben geen doel gemist.
Dit blijkt, alreeds uit het feif, dat de heer Ter
Laan zich bereid toonde tegenover oen ver
tegenwoordiger van „HET VOLK" zich over
een en ander uit te spreken.
Aan het verslag van dit onderhoud ontlee-
nen wij nog het volgende:
„Je weet, dat de prijzen van de door de
Regeering beschikbaar gestelde brandstof
fen zeer hoog zijn. Zóó hoog, dat het nan
rechtinatigen twijfel^onderhevig is of de ar
beiders wel het kleine rantsoen van 10 of
12 hectoliters zullen kunnen betalen.
Nu is de tijd van aflevering der drie eer
ste hectoliter gekomen. Wie het doen kan,
laat zijn anthraciet of cokes thuis brengen.
Maar wie zoo'n handvol geld niet klaar
heeft liggen, beeft het toekijken. Daarom
stelden B. en W. voor om voor de klassen
met een of twee Schoorsteenen een toeslag
te geven van 25 et. per H.L. Dat zon 30.000
kosten. Een vrii hoog bedrag voor ons doen,
maar het kon o.i. niet anders.
Dit voorstel kwam in den raad en daar
stelden onze partijgenooten voor den toe
slag te brengen op 34 cent, hetgeen het bo-
noodigde bedrag zou verhoogén van ƒ30.000
op 40.000.
Was dit voorstel overdreven, spoelden
onze partijgenooten daarmede „Sintorklaas-
sie", zooals de „Maasbode" beweert! Neen.
Teen de stemming afgeloopen en het ver-
hoogingsheslflit (met algemeene stemmen)
gevallen was, heb ik. die door het college
van B. en W. belast ben met het beheer der
financiën, gezegd, dat ais de raad zóó
voortging en bij de behandeling van derge
lijke voordracht er telkens weer een schop
je bovenop deed, de begrooting niet meer
sluitend is te maken. Het gevolg daarvan
zou zijn, dat de belasting verhoogd moest
worden en dat zou tot ondragelijke toestan
den leiden, waaronder de gemeente Zaan
dam niet meer zou zijn te besturen. En
moest het zoover komen, dan wist ik wel
wat mij te doen stond.
Zoo staat de zaak. Onze tegenstanders
zijn nu druk bezig, om uit dit incident op
de gebruikelijke manier gif te zuigen. Maar
ze hebben er het recht noch reden toe."
En dan gaat de heer Ter Laan „eens precies
vertellen waarom" daartoe recht nöch reden
bestaat. Hij vertelt dan, dat toen in 1913 te
Zaandam,.de sociaal-demoeraten de meerder
heid kregen, kwamen zij om zoo te zeggen In
een faillieten boedel. De liberaal-klerikale
meerderheid had tijdens haar langdurig be
wind een zoodanig beheer gevoerd, dat de ge
meento financieel aan den grond zat. Zóó
hoog moesten de belastingen worden opge
voerd, dat de hoogst-aangeslagenen ruim
1ÖH pet. van hun inkomen moesten betalen.
Toen kwamen de söoiaal-democraten in de
meerderheid.
„Zij verhoogden wat dringend noodig
was de salarissen van werklieden, amb
tenaren en onderwijzers en voerden voor
het gemeentepersoneel den 8-uren dag in.
Zij deden het matig en voorzichtig, zóó
voorzichtig, dat b.v. de verhooging voor de
onderwijzers eerst in 1921 geheel zal heb
ben doorgewerkt.
Toen ik hier burgemeester werd, was dat
alles in orde en alles zou goed gegaan zijn,
als Se oorlog niet gekomen was. Want die
heeft ons geknauwd. Ga maar eens rond en
zie het zelf. O tv/.© groote zeehaven ligt ver
laten; er komen geen schepen van overzee
meer aan. De binnenvaart wordt steeds min
der, doordat de fabrieken langs de Zaan
hnn werk inkrimpen of geheel sluiten moe
ten. De haven- en sluisgelden zijn dus zeer
gekrompen. Daarbij kwam verleden jaar
de watersnood. Hij kostte de gemeente
30-000, terwijl tal van burgers en boeren,
binnen de gemeente woonachtig, zeer in
hun bedrijf en inkomsten geleden hebben.
De werkloosheid neemt nu band aan band
toe. Het Burgerlijk Armbestuur en het
Steuncomité vragen veel geld. De distribu
tie, de duurte toes la gen voor het gemeente
lijk personeel eisohen ook hun deel. Er
moet een centrale keuken worden inge
richt en de gemeente zal het' tekort op
leder portie moeten bijpassen.
„Neen, wij deen in Zaandam alles met
de uiterste zuinigheid. Maar wat
wij doen, is onverbiddelijk noodig. Daar
kan en daar mag niets af. Integendeel,
kon ik naar. mijn gevoelens en inzichten
handelen, dan moesten tal van posten ver
hoogd worden. Het gaat evenwel
niet de gemeentekas laat het
niet toe.
Nu zijn er misschien die zeggen: ver
hoog dan de belastingen. Maar dit kan
niet en daar zit juist de moeilijkheid.
Zooals ik reeds zeide, loopt hior nu
reeds de belasting op tot ruim
10y, pCt. voor de hoogst aangeslagenen.
Dat hebben wij niet zoo inge
steld, maar wij kregen deze ver
ordening en dit heffingsperoen-
t a g e over van de I i b e r a a 1-c 1 e r I-
cale meerderheid. Er is sinds
dien geen letter in veranderd.
Gingen wij échter tot verhooging over, clan
vertrokken er heg meer gegoeden uit de
gemeente naar elders. Dat gebeurt toch
al opt vrij groote schaal, maar clan zou het
een ware uittocht worden. Dan kwam
heel de last te drukken op de kleine bur
gers en de beter-betaalde arbeiders. Nu
reeds tetaalt iemand met een inkomen
van f 1100 niet minder dan f70,
iemand met f 5000 inkomen f 500 per jaar.
Kunnen wij de telasting nog hooger ma
ken? PST een, dat zou ondragelijk worden.
„Er is maar één oplossing: het rijk moet
bijspringen."
Het kan op den duur niet zoo.
Ik ben sociaal-democraat en wil in mijn
gemeente sociaal werk tot stand brengen.
Maar als de oorlog en het uitblijven van
steun van de regeering er toe leiden, dat
hier nog bel'astiug-verhooging noodig is,
zoodat voor nu cn de toekomst elk finan
cieel uitzicht ons teaoin'an wordt, dan
wordt het tijd mij af te vragen,
ofikmljntijdenwerkkrachtniet
heter op andere wijze in dienst
der arbeider sk 1 a s s e kan s t e 11 en.
Om te concludeeron: Er bestaat tusschen
mij en de sociaal-democratische fractie van
don gemeenteraad geen enkel verschil van
inzicht omtrent te nemen maatregelen. Ik
ben bat van har:e met haar eens en ik
sta volkomen aan haar kant. Maar éLs
burgemeester en als boiheerder der finan
ciën voel ik misschien sto/kar «Lui zij, <lat
het mis moet loopen mefifc ooiu gemeente-
lute, waar men uwer oitnetemt dan dab
men er in kan deen.
WERELDBRAND-
YPEREN EN VERDUN DE DUITSCHERS
OP 0ESEL - ZEEGEVECHTEN.
Bij Yperen.en Verdun stijgt het artillerievuur
weer tot groote hevigheid; en nu de regen wat
aflaat, zullen wel spoedig nieuwe Infanterie-
gevechten ontbranden.
Op Oesel hebben de Duitschers de laatste
Russische troepen, welke nog op het Zuidelijk
schiereiland Svvorbe standhielden, overweldigd en
nog 1100 gevangenen gemaakt.
De. batterijen aan de Zuidelijke spits van dit
schiereiland zijn door de Duitsche „Dread
noughts" in elkaar geschoten; en de Duitsche
vloot is de golf van Riga verder binnengestoomd.
Ten Noorden van Oesel in de Soela-Sund,
zijn de eerste zeegevechten geleverd, waaromtrent
uit St. Petersburg het volgende, met voorbehoud
te lezen telegram is binnengeloopen
Den 14en October om vier uur des namiddags
«verd een van onze patrouilles, bestaande uit,
Barteljorisstraat 27. TEL. IÏ7U
vier torpedo- en twee kanonneerbooten, in de'
Sond beschoten door een der Duitsche dread
noughts, die zich aan de Westelijke zijde van de
zeestraat bevonden Onze torpedoboot „Grom"
leed zware averij.
Onmiddellijk daarna forceerden twaalf Duit
sche torpedojagers, gevolgd door andere, onder
dekking van het vuur van bovenvermelden dread
nought, de Soël-Sund.
Onze patrouille bond een gevecht aan, in den
loop waarvan de kanonneerboot „Chraby", onder
hevig vuur van den vijand, twee malen de torpe
doboot „Grom" op sleeptouw nam, teryvijl onze
andere torpedobooten een verbitterden strijd voer
den met den vijand, die voornamelijk op de
„Chraby" en „Grom" vuurde. Aan boord van
deze laatste werden alle kanonnen vernield. Er
brak een hevige brand uit. De sleepkabels braken
als gevolg van de deining. De „Chraby" naderde
opnieuw, ondanks het hevige vuur van den vijand
en trachtte de „Grom" weer op sleeptouw te
nemen, hetgeen echter mislukte, waarna het mee-
rendeel van de bemanning van de „Grom" aan
boord van de „Chraby" overging, terwijl de tor
pedoboot zonk.
Tegelijkertijd bracht de Chraby" door hevig
vuur een vijandelijke torpedoboot tot zinken. Even»
later kwamen andere torpedobooten te hulp en
de vijandelijke vaartuigen trokken terug. Onze
verliezen op de andere schepen zijn onbeteeke-
nend.
De commandant van de vloot maakt melding
van de energie en vastberadenheid van onzt
kanonniers op de „Chraby" en „Chivinetz". en de
torpedobooten „Zabiaka", „Pobieditel" en „Con-
stantin", die het volle gewicht van den strijd
tegen een numeriek sterkeren vijand droegen.
Volgens ooggetuigen zijn twee vijandelijke tor
pedobooten gezonken en twee andere ernstig be
schadigd. Ook is een „Dreadnought" op een mijn
geloopen. Het schip kon echter de kust bereiken-
DUITSCHLAND.
De binneniandsche toestand.
De ontwikkeling van den binnenlandschen
toestand in Duitschland verdient nog steeds alli
aandacht.
Ofschoon het Centrum officieel heeft te kennen
gegeven niets van dè „Vatcriandspartei" te willen
weten, neemt de invloed der Conservatieven
hand over hand toe, als gevolg van de mislukte
poging der Rijksdagmeerderheid om tot vrede t«
geraken.
De conservatieven zetten hunne actie kracht
dadig voort, ondanks alle tegenspraak sterk ge
steund door de regeering, die door middel van
haar onlangs buitengewoon sterk uitgebreid
„Presse-ambt" een ongehoorden druk uitoefen!
.op de pers en daardoor op de volksmeening.
In de bovenste volkslagen vinden de Conser
vatieven meer en meer steun.
Ongeveer 1100 leeraren aan Duitsche hooge-
scholen en technische inrichtingen van onder
wijs hebben een verklaring onderteekend, waarin
afkeuring wordt te kennen gegeven over de hou
ding der Rijksdagmeerderheid.
Indien deze actie nog eenigen tijd voortduurt,
zou de tijd misschien rijp worden voor een mili
taire dictatuur.
De Weenschc „Arbeiterzeitung" heeft han
vrees hiervoor openlijk uitgesproken.
In een Berlijnschen brief, die in verschillende
Duitsche partijbladen gepubliceerd werd, lezen
wij o.a.: „Hetgeen in de laatste dagen over hel
drijven van militaire kringen te Berlijn en in het
hoofdkwartier in de omgeving van den keizei
bekend is geworden, laat geen iwijfel mogelijk,
dat de bedoeling bestaat, om tegen den wil vaï -
de Rijksdagmeerderheid de voortzetting van den
oorlog af te dwingen met het doel, veroveringen
te maken en schadeloosstellingen te verkrijgen."
Het is ken teekenend, vervolgt het blad, voor
den algemeenen toestand, dat tegenwoordig alle
politieke beslissingen in het hoofdkwartier worden
genomen. Niet de rijkskanselier, de verantwoor
delijke leider, spreekt uit eigen politiekeover
tuiging het beslissende woord, waarnaar zich
ook de militairen behoorden te schikken. Het ii
een onhoudbare toestand, dat de keizer, als
drager van de hoogste regeeringsmacht, voort
durend ver van het politieke centrum vertoeft tf
midden van generaals, zoodat de rijkskanselier
voortdurend tusschen Berlijn en het hoofdkwar
tier heen en weer moet trekken. Op die wijze kan
Lij geen tijd vinden, de belangrijkste zaken af
te doen.
Het behoorde den keizer eindelijk eens duide
lijk gemaakt te worden, dat in hoofdzaak zijn
plaats te Berlijn is. als zijnde de zetel der regee
ring. Het regeeren tegelijkertijd met het heen en
weer reizen, heeft reeds vroeger onheil genoeg
gesticht.
VERSPREIDE BERICHTEN
MEISJES-STUDENTEN NAAR DE
FABRIEK.
Uit Bazel wordt geseind:
Het gebrek aan mannen doet zich in Duitsch
land zoo nijpend gevoelen, dat de minister van
Oorlog, von Stein, aan alle vrouwelijke studen
ten aan universiteiten en hoogescholen van
Duitschland een dringenden en veelbeteekene»
den oproep heeft gericht, om te gaan werkea
in de oo.rlogsfabrieken ten einde de mannen vrij
te maken, die op het oorlogsterrein in dienst
zullen worden gestejd
„Het vaderland heeft u noodig," zoo heet het
in dien oproep. „De behoeften aan oorlogsmate
riaal nemen steeds toe. en het front heeft steeds
meer mannen noodig. Om degenen onder hen
te vervangen, die thans in de fabrieken zijn, ii
het noodzakelijk, dat de vrouwen van ieder be
roep, die niet reeds werkzaam zijn in de oorlogs
industrie, naar de fabrieken trekken."
Een nieuw bewijs voor den „beschavenden in
vloed" van den oorlog!.'
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
3016
