BINNENLAND
STAD EN STREEK
"kerkei^SCHOOL^
-
Tl ROE EN ARBEI D
Beleggen van plaatsen in
e treinen. Door de S.S. is de volgende
instructie uitgevaardigd betreffende het be
leggen van plaatsen.
Krachtens art. 12, lid 10 van het A. R. V.
(art. 9, lid 5 van het A. R. V. L.), behoudt
een reiziger, recht op die plaats, indien hij
daarop eenig voorwerp laat liggen.
Ieder reiziger, die van dit recht gebruik
maakt, mag dit slechts doen van zijn eigen
plaats; 't beleggen van meer dan een plaats
door eenzelfden persoon is verboden en uioei
worden belet.
liét bovenstaande is vooral in acht te ne
men op de heginstations, waar somtijds ge-
ruimen tijd voor het vertrek van den trein
een enkel persoon verschillende plaatsen, in
den trein met voorwerpen belegt om op deze
wijze plaatsen te bezetten voor zijn reisgenno
ten. die eerst later op de stations komen. De-
71 hnrtdolwijze is niet geoorloofd; liet stati
ons. en treinpersoneel is bevoegd bedoelde
plaatsen ter beschikking van andere reizi
gers te stellen.
-H e t K a m e r 1 i d Van K o 1. Het
„Volk" meldt, dat liet Eerste Kamerlid Van
Kol tijdelijk terpg is van Stockholm, Door
een ernstigen val is lui intusscken gedwon
gen kamerarrest te bonden.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
ot later, tenzij zij een "ware en onaantast-
is. zooals gemeld, aangevangen. Gedurende
6 dagen per week zullen dagelijks i4 beladen
en 4 ledige treinen over Zeveriaar en 3 be
laden em evenveel ledige treinen over Gen
nep loopen. tedere trein bestaat uit 60 wa
gens. De geadresseerden krijgen geen vracht
brieven. Vracht wordt voor deze zendingen
niet geheven, wel is eventueel staangeld ver-
sfchuldigd.
Over den doorvoer van grind en
zandi over Nederlandscli gebied uit Duitsch-
land naar België, schrijft de „Times" onder
Üen titel; „Het beletten van een onneutrale
daad": „Werden de ertsen en het oud-roest
geleverd om er sauspannen van te maken,
of munitie en kanonnen? Wat is de logische
gevolgtrekking uit de bekende feiten? De
Duitschers zijn te vuur en te zwaard door
België getrokken en hebbben de burgerlijke
bevolking uitgemoord of tot slaven gemaakt,
op een manier, die onbekend was in de mo
derne wijze van oorlogvoeren. Willen de Ne
derlanders ons werkelijk doen gelooven, dat
het uit pure bezorgdheid voor het welvaren
van deze zelfde bevolking is, dat de Duit
schers nu.de verbindingsmiddelen herstellen
en nieuwe aanleggen?
Goede wegen en spoorlijnen zijn van het
grootste belang voor een leger dat oprukt,
m stellingen ligt, of terugtrekt. Het is nut
teloos, te beweren, dat de aldus gebruikte
materialen iets anders zjjn dan oorlogsvoor-
raden. Zij zouden werkelijk uitsluitend met
menschlievende doeleinden gebruikt kunnen
worden, zooals de Duitschers ons willen ver
zekeren, maar het is inderdaad, met de on
dervinding der laatste drie jaar voor oogen,
kinderachtig van de Kedériandsche regee
ring, cm ons de Duitsche ver zekeringen aan
te bieden als een bewijs voor het een -en
ander."
Het cityblad. beweert, dat Engeland de
Kederlandsche belangen teeder ontziet en
«ohrijft:
„Wij hopen en verwachten, dat men ons
ln staat zal stellen voort te gaan piet het
verleenen van deze gunsten. Am ar laat men
ons goed begrijpen. De Nederlanders kun
nen van ons geen gunsteh verwachten, nu
o flater, tenzij zij een ware en onaantast
bare neutraliteit bewaren. Zij kunnen geen
Britsche kolen invoeren en Britsche kabels
gebruiken, terwijl zij den vijand veroorloven
Concreet oorlogsmateriaal over hun grondge
bied te vervoeren."
De „Westminster Gazette" geeft van ge
zaghebbende zijde een verklaring om Enge-
land's eischen te rechtvaardigen. Wij weige
ren te gelooven, zegt het. blad, dat de ge
weldige hoeveelheden zand en kiezel, die
naar België gaan voor 't burgerlijk gebruik
bestemd zijn. Zij zijn veeleer noodig voor
Be voorbereiding van de verdere verwoes
ting van België en Frankrijk. Indien Hol
land verder op dezen weg wil voortgaan, dan
kunnen wij den doorvoer niet absoluut stop
zetten, maar wij kunnen wel alle handels-
voorrechten intrekken, die wij vrijwillig heb
ben toegestaan. De eerste stappen in deze
richting zijn reeds gedaan. Nederland zou
verstandig doen, indien het iflzag, dat ook
verdere maatregelen mogelijk zijn en dat wij
niet zullen aarzelen, die te nemen, indien
werkelijk .Duitschland verder faciliteiten ver
krijgt, waardoor het in staat wordt gesteld
„pillendoozen" te vervaardigen.
Naar het N. I. P. A. te Batavia ver
neemt is een uitvoerverbod uitge
vaardigd van rijst uit Rangoon (Br.-
Indië) naar Nederland en Ned.-In-
i In welingelichte kringen vermoedt men,
dat dit verbod in verband staat met den
doorvoer van zand en grind door Holland
naar België. Verder verneemt het Agent
schap, dat dit verbod spoedig zal gevolgd
worden door een uit voer verbod voor
Saigon.
Volgens de beste inlichtingen zijn groote
voorraden te Rangoon opgeslagen, zoodat
van een tekort aan rijst aldaar geen sprake
kan zijn. Deze maatregel is in het bijzonder
voor Deli noodlottig, dat belangrijke hoeveel
heden rijst uit Rangoon steeds ontvangt.
CRISIS-MAATREGELEN.
De directie der Staatsspoor heeft aan het
personeef medegedeeld, dat het de bedoeling
is op het geheele Nederlandsclie spoorweg
net een dienstre gel ing der reizi
gerstreinen te ontwerpen, clie in
totaal niet meer kilometers vordert, dan de
thans van kracht zijnde en waarbij de aan
de tegenwoordige regeling verbonden bezwa
ren zooveel mogelijk worden ondervangen.
Hoewel dus vooropstaat, dat bet totaal aan
tal kilometers,, dat per dag gereden wordt,
niet wordt uitgebreid, bestaat de mogelijk
heid, dat de treinenloop op een of diader
druk baanvak nog iets kan worden verbe
terd ten koste van een ander baanvak, waar
het vervoer zoo gering is, dat de .treinen
loop nog iets kan worden ingekrompen en
dat door wijziging betere aansluiting kan
tJWden verkregen. Bovendien is het mis.:.
schien mogelijk nog enkele der op Zondagen
loopende treinen te doen uitvallen. Verder
'3 het natuurlijk van het grootste belang,
dat vertragingen wórden opgeheven door wij
ziging van de dienstregeling, vergrooting op
onthoud, wijziging materieel en conducteurs-
dienst enz. Den stationschefs wordt verzocht
een en ander nauwkeurig te overwegen en
spoedig hun beschouwingen hieromtrent in
te zenden. In verband met het een en an
der is aan het treinpersoneel opgedragen
op Donderdag, Vrijdag, Zaterdag én Zondag
a.s. het aantal reizigers op ie nemen, dat
in de verschillende treinen wordt vervoerd.
In verband met een verwachte dist r i-
butierege ling, blijft dc prijsnoteering
voo'r jenever enz. vanwege den Bond van
Distillateurs voorloopig achterwege.
De Minister van Landbouw heeft bepaald,
dat het verve eieren van cichorei worte
len aan vee verboden is.
Aan „Het Volk" wordt gemeld dat de re
geering heel dqn oogst van suikerbieten zal
overnemen. Alle suiker wordt rogce-
ringssuik er. Dc fabrikanten zullen de
regeeringsbieten tot suiker verwerken en die
tot een overeengekomen prijs aan de re
geering leveren, die zorgen zal voor de dis
tributie.
De suikerprijs voor het publiek zal, on
danks de vermeerder e productie osten, niet
worden verhoogd, wa.it de regeering zal 5
cent op liet pond toeleggen. Nu is de prijs
der industriesuiker met f 15 per 100 kilo
verhoogd, om dien bijslag van 5 cent op de
particuliere suiker weer goed te maken.
Naar we vernemen, is liet wetsontwerp
tot regeling van den burgerl. dienst
plicht reeds bij den Raad van State aan
hangig gemaakt.
UIT ONZE OOST
Ho 11 tense h epen. Ook Ind i begint zijn
bouten schepen te bouwen. In een Indischen
brief aan de N. F. en K. wordt er gewag van
gemaakt, „Het tekort aan schepen, zoo zegt
de briefschrijver, heeft een maatschappij op
Java een begin van uitvoering doen geven
aan baar plan, houten schepen in de vaart
te brengen. Op de werf te Jöana van de Ned.-
Ind. Scheepsbouw en Kustvaart-Mpi.i. (kort
weg de „Nisek" genaamd) is de kiel gelegd
voor een 5-Mast zeilschip. Voor do latere te
waterlating van dit schip moet het gouver
nement beloofd hebben de vaargeul te Joana
te zullen doen uitdiepen.
De Minister van Landbouw heeft bepaald:
de verkoop, de aflevering en het vervoer
van stijfsel is verboden; het verbod is
niet van toepassing voor zoover het vervoer
-plaats vindt in hoeveelheden van minder
dan 5 IK.G.van het verbod kan, zoo noodig,
onder daarbij te stellen voorwaarden, ont
heffing worden verleend door den Minister
van Landbouw.
In verband hiermee is den burgemeesters
verzocht opgaven te verstrekken van de op
20 dezer in hunne gemeenten aanwezige hoe
veelheden stijfsel.
Door den Minister van Landbouw is vast
gesteld een distributie-regeling voor rij
wielband en. Voorts zijn prijzen vastge
steld tegen welken rijwielbanden ten
hoogste in den groot-, tusschen- en klein
handel mogen -worden verkocht. De kwali
teiten v.an de banden worden door letters
aangeduid. Voor transportrijwiel l-uitepban-
den gemerkt A,113.70, groothandelprijs
f-14.70 tusschenhandelprijs en f 17.20 kiein-
handelpriis; voor rij wielbui te Manden B. resp.
f9.70, f 10.70 en f 13.20, idem C. f8.20,
f 9.20 en f 11.70, idem D f 6.50, f 7.70 en
f 10.20; idem E. f 4.65, f 5.65 en f 8.15 voor
transportrijwielbinnenbanden A f 5.20, f 5.00,
en f 7.20, voor rjjwielbinr.enbanden B. f 4.20,
f 4.70" en f 6.20, idem O. f 3.20, f 3.70 en
f 6.20, idem D. f 1.60, f 2.10 en f3.60, de
levering van banden zal hebben te geschie
den met 12 maanden garantie volgens de
in den rijwielhandel geldende garantiebepa-
lingen voor buitenbanden van kwaliteit A,
B. C. en D. en voor binnenbanden van kwa
liteit A, B. en C. Het Rijksbureau is geves
tigd Parkstraat 18, Den Haag.
Pastoor J. H. Eoext De WelEerw.
Heer J. H. J. Roex, pastoor te Thorn (Limb.)
is, voorzien van do H. Sacrmenten overleden
Z.Eerw. geboren te Schinveld den 8en Juni
1851. In 1880 priester gewijd werd hii benoemd
tot professor te Rolduc; van 1892 tot 1900 was
Jhjj rector van het gflfftifh1 der army Ilrnedar^
van den H. Franciscus te Bleijerbeide; daar
na achtereenvolgens pastoor te Hunsel en
Roggel en sedert September 1908 te Thorn.
Gepromoveerd. Dinsdag is te Am
sterdam de WelEerw. Heer Tb. J. A. J.
Goosscns gepromoveerd tot doctor in de Ne-
dcrlandscho letteren; hii verwief daarbij hef
praedicaat. „cum lande." De WelEerw. Heer
Goossens is tevens dc eerste priester van het
Bisdom Den Bosch, die aan een Nederland-
che Uuniversiteit promoveerde.
GEMEENTERAAD.
■T a——i i
De nieuwe onthouding s w e t. Pastoor
L. Offermans, te Lierop, schrijft aan de Tijd:
In de „Verklaring van den Katechismus," door
ondergeteekende bewerkt, staat bij Vraag 275: „Ont-
houdingsdagen zijn die dagen, waarop het gebruik
van vleescli en vetspijzen verboden is."
Nu de nieuwe Codex, wat betreft de Vasten- en
Onthoudingswet reeds in werking is gesteld, mag
men op alle dagen des jaars gebruiken: eieren, melk,
boter en alle spijzen, met dierlijk vet bereid („quibus-
libet condimentis ex adipe animalium" Art. 1250.)
Onder dierlijk vet valt:
l°. Gesmolten vet:
a. Het uit de zoogenaamde veeren getrokken vet,
waaruit de kanen of kaaien verwijderd zijn.
b. Niet alleen wat afkomstig is van varkensreuzel
(van de veeren), maar ook van het vet van andere
dieren.
c. Het uit spek uitgebraden of uitgekookt vet.
2°. Ja zelfs mag men op de dagen, dat men met
spekvet bereide spijs mag gebruiken, (dus voortaan
op alle vasten- en ontboudingsdagen) gerust („abs
que scrupulo") de stukjes spek opeten, die, nadat het
vet daaruit getrokken is, nog overblijven, mits (de
stukjes van) spek toespijs blijve „rftodo pergat esse
pars condimenti."
Aldus volgens de Decreten S. Poen. 17 Nov. 1897,
1 Mei i88g; Aertu IV, 27.
Hieruit volgt, naar oordeel van deskundigen, dat
men!
A. In plaats van boter, vet op de boterham
mag smeren.
B. Met vet gebakken brij mag geb-ruiken.
C. Groeten, b.v. zuurkool, mag gebruiken, waar
op of waarin spek is uitgekookt, doch wat af- of
uitgenomen wordt, vóór men van dit groenten, enz.
eet.
D. Pai.aekoek mag eten, waarin stukken spek
zijn uitgebraden, welke stukken men er uitneemt,
vóór dat men den koek gebruikt.
In beide laatste gevallen (sub C en D) ook al zou
den er stukjes spek zijn achtergebleven met het vet,
dat in groenten of in pannekoek gebruikt wordt.
Collectief contract. Tc Amers
foort zal door den Ned. R.-K. Textlelarbei-
dersbond „St. Lambertus" een collectief con
tract worden afgesloten met de N. V. Maat
schappij tot Exploitatie van Tapijtfabrieken
v.h. Hammers en Van Beek.
R.-K. A 111 b t c n j a r s-O rganisatie. Alen
schrijft 011s: In September werd te Amsterdam, on
der aanmoediging van liet Doorl. Episcopaat, dooi
de „Vereeniging van R.-K Ambtenaren in dienst der
Gemeente Amsterdam," overgegaan tot de stichting
van de „Nederlandsclie Vereeniging van R.-K. Ge
meente-Ambtenaren."
Op de oprichtingsvergadering werd reeds gewezen
op de wenschrlijkjieid, om alle R.-K. Ambtenaren in
één organisatie te voreenigingen en ook van elders
werd aandrang in die richting uitgeoefend.
Ilicrin is, 11a overleg en met nadere instemming
van het Doorl. Episcopaat, aanleiding gevonden, bet
arbeidsveld der Ved-eniging te verruimen en tevens
om te komen lot één „Nederlandsclie Vereeniging
van R.-K. Ambtenaren in Rijks-, Provincie-, en
Gemeentedienst."
De bovengenoemde Amstt-rdamsche Vereeniging,
vormt thans een afdeeling der Nationale' VereenR
ging-
Binnen enkele weken zal tot dc oprichting van een
afdeeling te Den Haag worden overgegaan, terwijl
bereids stappen zijn- gedaan voor de vorming vt.n
afdeelingcn te Den Bosch, Zwolle, Rotterdam en
andere plaatsen, waarover nader ook in de plaatse
lijke bladen mededeelingen zullen worden gedaan.
Inlichtingen worden gaarne verstrekt door den
secretaris van de nieuwe Vereeniging den heer G.
A. P. Limburg, A an der Hoopstraat 48, Amster
dam.
(Verkort Verslag.)
Bij den staat van te vellen boomen vroeg de
heer Bregonje waarom al de oorspronkelijk ten
doode opgeschreven boomen niet geveld worden.
Hij had dien staat willen goedkeuren om meer
brandhout te hebben, als dit noodig is. De voor
zitter stelde hem gerust: de opzichter had zelf die
boomen van de lijst ai gevoerd.
Gemeente-vroedvrouzvcn.
De gemeente-vroedvrouwen vroegen verhooging
van hun salaris tot 300. Sinds 1891 staat het
op 200. B. en W. vereenigen zich met het
afwijzend advies der geneeskundige armencommis-
sie.
De heer NAGTZAAM acht de motivecring van
het verzoek der vroedvrouwen niet gelukkig, doch
het antwoord der Geneesk. Armencommissie even
min. Dit antwoord is een eenvoudig rekensommetje.
Spr. meent, dat de'gëïricênte meer moet betalen
dan anderen, omdat het de gemeente is en de be
handelde gevallen de onaangenaamste zijn voor de
vroedvrouwen. De berekening naar het aantal ge
vallen gaat niet op, evenmin als bij andere ambte
naren.
De heer HEERKENS TH1JSSEN acht den
arbeid der vroedvrouwen in de gewone volksklassen
gemakkelijker dan bij de beter gesitueerden. Dat
wijst de ervaring uit.
Spr. vestigt er de aandacht op, dat het aantal te
behandelen gevallen voor iedere vroedvrouw sterk
is verminderd.
De vergelijking met een onderwijzer, die zijn
klasse en bloc behandelt, gaat niet op. Bij een
vroedvrouw is dat niet het geval.
De vroedvrouwen hebben een goed bestaan uit
haar particuliere practijk.
De heer NAGTZAAM noemt de behandeling der
gemeente-practijk onaangenaam wegens de omstan
digheden waaronder zij geschiedt. De partieuliere-
practijk schept, bij la?g salaris, verleiding om de
gemeente-gevallen te verwaarloozen.
De heer HEERKENS TIIIJSSEN zegt dat deze
verleiding ook bij bet hoogste vast salaris blijft
bestaan.
Het voorstel-Nagtzaam dm het salaris der vroed
vrouwen te brengen op 300 werd verworpen. Vóór
de heeren Bregonje, Poppe, Schram, Nagtzaam,
de Braai, Klein, v. d. Kamp, Groenendaal en
Reinalda.
Bakker snachtarbeid.
Het rapport der commissie van onderzoek naar
de mogelijkheid tot afschaffing van den bakkers-
nachtarbeid, werd naar de rechtsgeleerde commissie
verwezen. De heer Groenendaal drong op spoed aan.
Kleingoed.
Enkele voorstellen gingen zonder discussie onder
den hamer door, zoo dat tot wijziging der verordening
van plaatsen en tijden der markten; dat ^tot be
schikbaarstelling van 1000 voor den aankoop van
leermiddelen ten dienste van het herhalingsonder-
wijs; dat tot vaststelling der jaarwedde van mej.
J. Baron, leerares aan de meisjesschool M. O.
Verzoekschrift Nosokomos
Het hoofdbestuur van „Nosokomos", Nederland
sclie Vereeniging 'tot bevordering der belangen van
verpleegsters en verplegers, heeft aan den Raad
een adres gezonden inzake regeling der rechtspositie
van verpleegsters en verplegers. B. en W. stellen
voor dit adres voor kennisgeving aan te nemen. Ook
regenten van het St. Elisabeths Gasthuis achten
geen termen aanwezig om aan het adres gevolg te
geven, omdat de rechtspositie van het verplegend
personeel van het Gasthuis is vastgelegd in een aan
tal reglementen, welke nog vóór korten tijd werden
herzien en ter kennis van de leden van den Raad
gebracht. Deze reglementen zijn thans van kracht
en het is niet gebleken, dat zij van eenige zijde
bezwaar hebben ontmoet.
De heer DE BRA AL zal niet tegen het voorstel
van B. en W. stemmen, maar is niet heel gerust
over het advies van B. en W. Den tijd door spr.
in het Gasthuis doorgebracht, heeft bij spr. den
indruk gevestigd, dat er voor het personeel meer
zou kunnen gedaan worden. Dit personeel is wat
schroomvallig om verbeteringen te vragen. Spr.
maakt geen verwijten doch vraagt zich af of tegen-
ten wel voldoende op de hoogte zijn van de toestan
den van het personeel. Spr. wijst bijv. op den vrijen
Zondag. Spr. meent van het huidige College van
Regenten een andere opvatting over de verhouding
tusschen werknemers en werkgevers te mogen ver
wachten dan het van het vroegte college kon ver
wacht .worden.
Afr. HEERKENS TIIIJSSEN: Dat is kras!
De heer DE BRAALIk tracht mij zoo zacht
mogelijk uit te drukken (gelach). Spr. höopt dat wat
nog te wenschen overblijft, ook verbeteren zal.
De heer GROENENDAAL uit ongeveer dezelfde
wenschen en hoopt dat met het verlangen van
„Nosokomos" zal worden regening gehouden. (Mr.
HEERKENS TIIIJSSEN: Neen, nooit!) Met de
belangen van het personeel dan. (Mr. H. TH.: Ja,
juist!) Nu goed dan, als men dat liever heeft.
De heer v. d. BERG protesteert tegen de uit
drukking van den hoer de Braai en neemt het vorig
college van regenten in bescherming, dat hij pi ijst
om wat het deed ook in het belang van het personeel.
Mr. HEERKENS TIIIJSSEN sluit zich hierbij
aan en betoogt verder dat „Nosokomos" niets is en
niemand. Het stuurt algemeenheidjès naar verschil
lende plaatsen van ons land, alleen met verandering
van plaatsnaam. Bij regenten kwam nooit een klacht.
Dat bewijst "dat de toestanden daar zeer goed en
dragelijk zijn. Sinds de heer de Braai in het zieken
huis verpleegd werd,-is veel veranderd. O. m. kwam
er een eenhoofdig bestuur, dat veel ten goede heeft
gedaan. Er wordt gestreefd naar verbetering en
het zal nog meer verbeteren. Sommige heeren
maken zich de tolk van ongeuite klachten.
De heer DE BRAAL verduidelijkt zijn bedoe
ling; de beer ANDREAE zegt dat dezelfde regle
menten voor de verplegers, gelden als voor die in
„Meerenberg"; de heer POPPE komt op tegen de
woorden van Mr. Heerkens Thijssen aan het adres
van Nosokomos. Daarna sluiting van het debat over
dit punt. Voorstel B. en W. aangenomen.
Boutwvoor schot.
Na eenige opmerkingen van den heer Lasschuit
wordt het voorschot, toegestaan aan de wening-
bouwvereeniging „Spaarnoog", met 8000 ver
hoogd.
Gemeentelijkwoningbouw.
B. en W. vragen 73190 voor den bouw van 24
ééngezinswoningen op een gemeente-terrein aan de
Allaustraat. Hoofdzakelijk zijn die woningen be
stemd voor groote gezinnen.
Dc beer JONCKBLOEDT, hoewel tegen '.tander
van gemeentelijken woningbouw, juicht dit plan toe,
vooral omdat het woningen geldt voor grooie gezin
nen, die moeilijk een woning kunnen vinden. Spr.
juicht toe dat er een speelplaats bij komt. Voorts
acht spr. de geraamde kosten ad '2800 per woning
veel te laag. Volgens spr. is 09k de directeur van
O. W. zoo zeker niet van deze kosten. Maar spr.
zal daarom de zaak niet ophouden. Spoed is ge-
wenscht èn om den woningnood èn om de werk
loosheid te keeren.
De heer NAGTZAAM juicht bet voorstel ook toe
en vraagt orn spr.'s voorstellen voor woningbouw
spoedig, vóór 1 Jan. 1918, te behandelen. De wo
ningnood is groot. Spr. wijst op de-overbevolking
en het niet onbewoonbaar verklaren van woningen
Dat laatste kan, volgens spr., toch voortgang hebben.
Tijdens deze discussies deelde de VOORZITTER
mede dat bij B. en W. plannen in overweging zijn,
om op verschillende punten van de stad, op Teyler-
plein, Wilsonsplein, speelplaatsen voor kinderen in
te richten, met zandbakken enz., gelijk die te Am
sterdam bestaan. Deze zijn door spr. en door den
heer de Breuk in oogenschouw genomen.
De heer TIMMER vroeg of de bouw der wonin
gen afhankelijk is van het Rijksvoorschot. De voor
zitter antwoordt ontkennend. Het voorstel wordt
aangenomen.
De gas prijs van 7 op 12 en 13 cent.
B. en W. schrijven: Blijkens een voor den Raad
ter inzage gelegd schrijven met bijlagen van den
Directeur van het gemeente-gasbedrijf is de kost
prijs van liet gas in zoo belangrijke mate gestegen,
dat de thans aan de verbruikers in rekening ge
bracht wordende prijs bezwaarlijk kan worden ge
handhaafd. In verband daarmede hebben wij de eer
u voor te stellen, den prijs van het gas, geleverd
oijer den gewonen meter, met ingang van de dagen,
waarop de laatste meteropneming heeft plaats ge
had, vast te stellen op 12 cent per kub. M. en over
eenen muntmeter alsdan 13 cent per kub. M. te
doen bedragen.
Hierover ontstond een lang debat. De heer
NAGTZAAM heeft het advies der gascommissie
bij de stukken gemist en vraagt waarom dit punt
nu en niet bij de begrooting behandeld wordt. Spr.
vindt het niet billijk om den gasprijs direct te
verheogen nu de fabriek met verlies werkt, waar
jarenlang de verbruikers winst in de kas hebben
gestort. Spr. wil beneden den kostprijs leveren, zoo
als ook de Electriscbe Centrale bij den aanvang
van haar bestaan deed. Beneden den kostprijs wordt
ook geleverd tegenwoordig brood, meel en andere
levensbehoeften. Spr. wil den prijs op 7 cent hou
den. De heer POPPE onderstreept deze woorden.
Er had een reservefonds vroeger moeten gevormd
worden, dan had nu de prijs niet verhoogd behoeven
te worden. De gemeentekas moet nu, volgens spr.,
maar bijspringen. Door de nu in te voeren progres
sieve belasting, zullen dan Vtie belastingbetalers
nu meer betalén, die vroeger van de winsten profi
teerden, winsten, die toen, in de gemeentekas ge
stort, het belastingpercentage laag hielden. Spr. stelt
een motie voor, waarin gevraagd wordt de recog
nitie van 90,000.van de gasfabriek aan de
gemeente te laten vervallen; den gasprijs op 7 cent
te houden en het tekortkomende uit de gemeente
kas bij te passen. De heer SCHRAM wil aanhou
ding van het voorstel tot de gemeentebegrooting.
De heer KOEN kan zich alleen met den prijs van
12 cent vereenigen, wanneer de eventueele winst
niet in de gemeentekas, maar in een reservefonds
zal worden gestort, welk fonds dan dienen moet om
den gasprijs omlaag te brengen of te houden. Mr.
ANDREAE vindt het nu den tijd om deze kwestie
te behandelen en niet bij de begrooting. Hij acht
verhooging van den prijs tot 12 cent noodig. Het
is een verkeerd systeem beneden den kostprijs,
beneden den productieprijs te verkoopen. Wat anders
is om voor te stellen aan minder gesitueerden in
den prijs tegemoet te komen. 12 cent is de zuivere
productieprijs en spr. weet niet wat er tegen is om
voor dien prijs te verkoopen. De gasfabriek heeft
toch altijd nog een commerciëclen "kant. De leer
WOLZAK vindt den sprong van 7 op 12 cent hoog,
en vraagt of 7 cent al niet lang te laag is geweest.-
Waarom kwamen B. en W. dan niet vroegir met
voorstellen tot prijsverhooging? De heer BRE
GONJE wil een gasprijs Van 7 cent; de rest bij
passen door de gemeente.
Mr. BOMANS beantwoordt dan de sprekers, na
aan Mr. Andreae dank te hebben gebra:ht voor
diens steun. Niet zonder humor leest spr. het advies
der gascommissie voor, dat buiten zijn schuld r.iet
ter visie lag. Er blijkt uit dat de leden het oneens
waren. Dan becijfert hij dat de kolenprijzen geen
lageren prijs dan 12 cent toelaten. Eerst werden de
kolen berekend op 27.per torr, sindsdien stegen
zij tot 37.(dit is als basis voor 'de 12 cent
genomen). Nu reeds zijn de kolen 45.— ri.r ton
en voor elke ton vraagt Duitschland 55.erudiet.
Spr. wijst af dat men hem de fouten in de admini
stratie der gasfabriek wil opdringen. Dat is zijn
schuld niet. Er is geen reservefonds. Dat had er,
volgens spr., moeten zijn, maar moeten wij, om3at
er een fout is gemaakt, nu den boel heelemaal
laten kelderen?, vraagt spr. Om het tekort der
gasfabriek op de PlaatscijlKe Dir. BelastingeiS
brengen, kan en zal spr. nooit verantwoords11.
De Electr. Centrale verkocht in den aanvang be*1
neden den kostprijs. Dat is heel wat anders. De«
moet het niet hebben van de kleine verbruikerst
maar van de groote afnemer» als trans en indus
trie. Van de 100 K. W. U. wordt 1 aan gezinnen
geleverd en 99 aan de groote afnemers. Ook moest
de Centrale eerst beneden den kostprijs leveren
om liet bedrijf te pousseeren. De vergelijking Biet
brood en kaas gaat ni»t op. Wij zijn geen boereHi
die beneden den productieprijs leveren, maar het
tekort aan toeslag ontvangen van rijk en gemeente-
Wij zijn producenten. Als zoodanig moeten wU
den kostprijs vorderen. Als bedrijf zit er aan 4e
gasfabriek geen sociaal vraagstuk. Een reserve
fonds moet er zijn. Dat komt nu ook in de begroo
ting, en liet volgend jaar waarschijnlijk ook voof
de Electr. Centrale. Dat fonds kan dienen om den
gasprijs standvastig te houden. De 90000 recog'
nitie, waarvan sprake is in de motie-Poppe, 's
reeds uitgeschakeld bij de vaststelling van de"
prijs -van 12 cent. Behouden wij den prijs op
cent, dan komt er een tekort van 700 000. WJI
de beer Poppe dat bedrag op de belastingen zet'
ten? Met wat daarbij komt aan andere buitengewone
uitgaven? Dan moet 't belastingpercentage verhoog11
worden tot 10 k 12 pet. Dat is ondoenlijk. Sp"
begrijpt niet, dat zoo'n motie, na goed overleg,
den Raad kan komen. Spr. den heer Wolzak be
antwoordende zal zijn voorgangers niet afbrcken>
maar overal is de gasprijs reeds verhoogd. Allee"
hier niet en zoo zijn wij achterop geraakt. Het bah
allang ook hier moeten gebeuren. In verschillende
plaatsen is de prijs 14, 15 cent; in andere 10, e"
daar overweegt men ook weder prijsverhoogi"#'
Daar komt bij dat het bedrijf nu 6 maanden la'tf
tegen gewonen prijs moet leveren en dus moet m's'
sen de 14 cent en i-prijs, die op te veel verbrui'1
tot nu toe- stond. Spr. meent dat de prijs van
cent niet zoo zwaar op het arbeidersbudget
drukken. Vroeger gebruikte men gemiddeld 50 kub-
M. 7 cent. Nu mag men maar gebruiken 30 a 12
cent. Het verschil is dus zoo groot niet. Mogen
wij meer gebruiken, dan zullen er ook meer en dus
goedkoopere kolen zijn en gaat de gasprijs- weer
omlaag. Spr. vindt het heel vervelend, paS zitten»
als wethouder, met verhooging te komen, maar her
geldt een commercieel bedrijf en spr. zal dat nie'
ten nadeele maar ten voordeele van de ge.neente
drijven. Moet de prijs straks tot 20, 30, 40 cent
worden verhoogd, spr. zal dat voorstellen, en dafl
zou het kunnen gebeuren, wat spr. nu nog niet noo
dig acht, dat B. en W. voorstellen zouden doen OJ®
de minder gegoeden tegemoet te komen. Dat intó I
men' verwachten van een college van B. en W. 4"' f
nog pas voor goedkoope brandstoffen een bedr»?
wilde geven, dat wellicht op 3 ton komt te staa"' 1
Maar de motie, als de heer Poppe democratisch
wil zijn, is ook dom. Stalt men den prijs op 7 cc®1'
dan leveren wij 8000 kub. M. voor 7 cent aan 4"
gevangenis, 8000 kub. M. voor 7 cent aan 4"
kazernes; 200,000 kub. M. voor 7 cent aan Meere®'
berg en geven wij 5 cent per kub. M. cadeau aan b«'
Rijk. Waar is dat voor noodig? En waarom zoude"
zij, die het kunnen betalen, ook geen 12 cent geve'1'
Om den kleinen man te helpen "geeft men al 4ie
bedragen cadeau. Dat is dom. Vraag dat B. en W-i
als het noodig is, met voorstellen komen, om 4"
minder gegoeden tegemoet te komen!
Uit de replieken stippen wij nog aan dat de hef'
Nagtzaam vroeg of B. en W. dan voortaan alti)4
den kostenden prijs zullen laten gelden (de hee"
Andreae gaf B. en W. den raad daarop niet
antwoorden; mr. Bomans antwoordde dat B. en V" i
zich nu onmogelijk voor elR geval kunnen bindefl)" I
De heer POPPE meende die 7 ton op crisis-u1'"
gaven te kunnen brengen, hetgeen B. en W. en
raadsleden betwijfelden. De heer Poppe wilde 4a"
voor die groote afnemers als Rijk en Provincie eefl
hooger tarief dan voor, particulieren. In de rnotR
legde spr. alleen een algemeene lijn vast. Hierop
werd zelfs niet geantwoord, want dat mag eenvou
dig niet.\Mr. ANDREAE verweet de socialisten
dat zij altijd om den productieprijs als gaspril8
hadden geroepen en nu dit voorgesteld wordt, aan
vaarden zij hem niet. De heer POPPE antwoordd"
dat dit nu niet in het belang van den arbeider
Mr. BOMANS wees nog op Leiden, die op ee"
"kolenprijs van 37.den gasprijs op 15 cent vast
stelde; hij wees op Zaandam, waar men ook to'
gasprijsverhooging is overgegaan en Amsterdam
waar men weer van plan is den prijs te verhoogen-
Verder bleek dat deze prijs niet geldt voor onzefl
afnemer Velsen, maar Velsen zal het volgende ja""
dezen prijs moeten betalen, want zij betaalt deU
kostenden prijs van het vorige jaar, volgens het
contract.
Het voorstel van B. en W. wordt aangenomen-
Tegen de heeren: Bregonje, Poppe, Schram, Nagt
zaam, Groenendaal, Reinalda, v. d. Kamp.
De heer POPPE vraagt of er tegemoet zal wor
den gekomen voor minder gegoede gezinnen 1"
den gasprijs.
B. en W. kunnen die toezegging niet doen.
Heet water.
B. en W. kregen de beschikking over 5000.-"
voor de verstrekking van heet water van gemeente
wege.
De heer DE BREUK deelt mede dat het wate"
geheet zal worden aan de lichtfabrieken en da®
vervoerd zal worden in een vijf, zes sproeiwagen^
die door de stad zullen rijden en hier en daar zulle''
stilstaan. Gevraagd zal worden 3 cent per 10 Li ten
Men zal 5 en 10 liter kunnen krijgen. De wage®5
zijn van binnen gezuiverd.
Het voorstel werd goedgekeurd. Een verzoek va"
de Spaarnwouderstraatvereeniging 0111 subsidie va"
200 voor haar heetwaterkeuken werd voor ke®'
nisgeving aangenomen.
Niet luidkeels venten op Zondag
De raadsleden Wolzak c.s. stellen voor te besluit®®
om de rechtsgeleerde commissie uit te noodigen ove'
te gaan tot het ontwerpen van bepalingen ter wijzi
ging of aanvulling der algemeene politieverordening
waardoor strafbaar wordt gesteld het op Zondag®"
en algemeen erkende Christelijke feestdagen lui®'
keels venten met of door andere geluid makend"
middelen aankondigen van waren.
B. en W. stellen voor het voorstel van de hecre"
G. Wolzak Hzn. c.s. aan te nemen.
De heer REINALDA zal tegenstemmen, omdat m! I
meent dat er in de omgeving van kerken niet lu1®
keels gevent wordt en omdat hij niet aan de me®
schen, die venten, hun broodwinning wil ontnerne®.
De heeren Bregonje, Schram en anderen meenen 4»
er niet gehinderd wordt in de nabijheid van kerke®
De heer Schram vraagt waarom B. en W. sinds vel
leden jaar van opinie zijn veranderd. De voorzitte'
antwoordt dat het kwaad is toegenomen sinds ve"
leden jaar. De heer WOLZAK wijst er op dat b*
voorstel ook vooral bedoelt dS Zondagsrust te b®
vorderen.
Het voorstel wordt aangenomen. Tegen de heeren-
Bregonjs, Andreae, Poppe, Groenendaal, Reinal4®-
Nagtzaam, Wentholt, Schram en Ribbius.
D* jaarwedden van B. en
De heeren W. v. Liemt, J. H. Visser, Ribbius,
A. M. Jonckbloedt, J. M. C. Hoog, G. Wolzak
D. -N. Andreae, stellen dtn raad voor aan Ge'(
Staten van Noord-Holland te verzoeken de i®a
