i hul Emmui
STAD en streek
I
!}e oude bron
jvFEU if.i ictoN'
•i ftovemoer - Tweede blad
HAARLEMSCHE aanteekeningen
K
\d
A,
«u.lde had alles gehoord en zich in een
tin. uit den ouden tijd zijner kracht
IVJ^èhappij lioog opgericht," om, den aan-
hlli ^crecbt te wijzen, die de brutaliteit
tOJr zulk een taal te voeren. Deze had
bs den ouden man bemerkt en voor-
L hem.
ti'daar is de Lindheimer boer ook,"
llein spottend toe. „Nu, oudje, hoe
t Niet goed, heb ik gehoord je
tf. jV'ia blind zijn geworden. Spijt me
1| "t moet met je oogen bepaaldl nooit
(b 0 orde zijn geweest, anders had je
je voordeel beter ingezien."
V,"l'-or!" stamelde de oude.
gelijk gehad?" onderbrak hem
U ij hoosaardig. „Ik heb je destijds een
Y ld*!» gedaan badje maar toegesla-
»l' je goed af geweest nu is
i, rie|uterhoeve toch voor mij," als ik
b kan ik eerst reclit £oede zalcen
RIJKSKIESKRING HAARLEM.
Zaterdagmiddag werd in het gebouw „St.
Bavo" de constitueeremde vergadering gehou
den van de R.-K. Centrale Kiesvereeniging
in den Rijkskieskring Haarlem.
maken, als ik het bosoh sloop, want hu
krijg" ik het nog veel goedkooper.
„Ik ken mijnheer niet," zeide de oude in
gedachten, „het is mij wel, -alsof ik die
stem al eerder heb gehoord jnaar ik be
grijp niet, wat ge van me wilt, wat dat ge
praat te beduiden heeft.."
„Och kom, je zult toch wel weten, wat
hier gebeurd," riep de makelaar n.ot bru'a-
len lach. „Wat ik wil? Wat mijn wcorden
beteekenen? Dat de Lindheimerhoeve op de
flesch is en gerechtelijk zal wordén verkocht
en dat ik meebieden en het boeltje nog
eens bekijken wil, of het nog de moeite
waard is, dat men er zich mee inlaat..."
De kantonrechter, in zjjn grijs dienstnak,
was intusschen met, den schrijver en ge
rechtsdienaar nader gekomen en onderbrak
het gesprek. „Dag Lindheimer boer," zeide
hij op den luiden toon, die hem tot ge
woonte was geworden, „hoe gaat het? We
hebben elkaar in lang niet gezien, en des
tijds, toen je de laatste maal bij mc was,
had ik ook niet gedacht, dat zoo'n treurige
zaak mij weer op de Lindheimerhoeve zou
brengen..."
„Ik ook niet," zeide de oude, die naar
adem snakte.
JDe heer G. .braakhuis, van hier, voorzat
ter van het voorlocpig bestuur, presideerde
de vergadering. Onder de aanwezigen waren
o.m. de heer Mr. J. N. J. E. Heerkens Thijs-
een, voorzitter van den huldigen Provin
cialen Bond van R.-K. Kiesvereenigingen in
Noord-Holland, en de heer Mr. Bomans.
De heer Braakhuis heette alle aanwezigen
welkom, met vreugde eonstateerende, dat bij
na alle locale kiesvereenigingen aan de uit-
noodiging om te vergaderen hadden gehoor
gegeven, 'n bewijs van katholieken organisa-
tiegeest en saamhoorigheid.
In 't bijzonder heette spr. welkom Mr. J.
N. J. E. Heerkens Thijssen. Spr. noemde hem
oen man, die nog steeds en jarenlang de or
ganisatie in Haarlem met zijn sterke krach-
ten heeft geschraagd, die steeds in onze stad
belangrijk werk verricht. Hij is ook de man,
die niet alleen in de provincie Noord-Hol
land, maar in ons geheele land steeds en al
tijd het politieke leven gesteund heeft.
Spr. bracht ook een woord van hulde aan
een ambtgenoot van Mr. H. Th„ den heer Mr.
Bomans. Van hem is uitgegaan de kreet:
.Haarlem Rechts!" en wat men toen meende
een katholiek delirium te zijn, is thans wer
kelijkheid geworden. Dan besprak de heer
Braakhuis de aanleiding tot deze vergadering<
de noodzakelijke reorganisatie van onze orga
nisatie, 'veroorzaakt door de grondwetsher
ziening. De Kath. partij, die tot dusverre zoo
machtig en zoo invloedrijk in den lande was,
moet zorgen dat zij haar positie blijft be
waren. Zij is een macht geweest, die eener
zij ds steeds werd bewonderd, natuurlijk ook
anderzijds werd benijd, maar ook een macht,
die steeds werd gevreesd. Spr. wees, hoe elke
aanwijzing van een verschil van meening
in onze partij werd uitgebuit, maar ook hoe
telkens weer de eendracht nooit gevaar liep.
De splijtzwam van verdeeldheid gedijdde
nooit in onze partij. Waar dit in het verleden
zoo was, moet dat ook in de toekomst
onze partij blijven bezielen. Daarop moet ook
de reorganisatie gericht zijn. Wij moeten
de kiezereschare zóó weten te organiseeren,
dat de kiezers met volle vertrouwen de lei
ding van de organisatie kunnen aanvaarden.
Maar om dit te hereiken moeten wij ook de
kiezers de macht geven, waarop zij recht
hebben. Dit klemt temeer nu wij voor een ge
heel nieuwen toestand staan. Men heeft wel
eens gezegd, dat de politieke leiders de can-
didatenlijsten zouden vaststellen, maar wan
neer dit zou gebeuren, weest er van over
tuigt, aldus spreker, dat het een ramp zou
zijn voor de Kath. partij. En zulk een ramp
moet uit alle kracht geweerd worden. Spr.
spoorde aan op onze hoede te wezen voor de
rechten, die de rechterzijde toekomen, zulks
aan de hand van eenige recente uitspraken
van linksche Kamerleden. Die toonen ook
aan, hoe noodzakelijk het is de eendracht te
bewaren en een sterke Kath. partij te blij
ven. Om daartoe te geraken, dient ook deze
vergadering, ter formeering van den Kies
kring Haarlem. Dan wees spr. op de twee
stroomingen in onzen kieskring.
Beiden hebben evenveel recht van bestaan;
heiden kunnen en zullen op behoorlijke wijze
verdedigd worden, maar wanneer de beslis
sing gevallen is, dan is het weer Katholieke
plicht, dat de nederlaag lijdende partij zich
aan de meerderheid zal onderwerpen.
Met de beste wenschen voor de besprekin
gen opende de voorzitter de vergadering.
Daarna stelde de voorzitter de behandeling
der statuten aan de orde en in verband hier
mede de bekende motie-ilversum.
Van do gelegenheid tot het voeren van al-
gemeene beschouwingen, werd allereerst ge-
mede de bekende motie-Hiiversum.
Hilversum (Aleven), zette bij de toelich
ting van het concept, door de Hilversumsche
Kiesvereeniging ingediend, voorop, dat spr.
bij de behandeling dezer questie elk element
verwijderd wil houden, dat het voorstel kan
vertroebelen. Na een woord van erkentelijk
heid te hebben gesproken jegens de" lieeren
Braakhuis, Rits en de overige heeren, die
het Haarlemsche concept ontwierpen, wees
spr. er op, dat Haarlem's opzet niet logisch
is, omdat de provinciale kieskring niét zijn
onderdeelen van den Riikskieskring, daar zij
wettelijk niets met de Tweede Kaïnerverkie
zingen hebben uit te staan. Bovendien is de
uitwerking van Haarlem evenmin logisch,
omdat de localen nu eens rechtstreeks, dan
weer indirect met het Rykskieskringbestuur
in contact zijn. Een ander bezwaar, voor spr.
is, dat door de provinciale kieskringen, die
natuurlijk in hun gebied autonoom moeten
zijn, er geen eenheid komt in den Rijkskies
kring, dat zich staatjes in den staat vormen.
Dit voert tot administratieve omslachtig
heid, die tijdroovend en kostbaar is, en door
verschillende stemmingen de evenredige ver
tegenwoordiging voor de kiezers nog gecom
pliceerder maakt. De bezwaren bereiken hun
hoogtepunt echter in de beperking van de
bevoegdheden der plaatselijke kiesvereeni
gingen, speciaal ten aanzien van de candi-
daatstelling voor de Tweede Kamer, waarbij
de localen 'n deel hunner macht aan de pro
vincialen moeten afstaan. Dat nu wenscht
Hilversum niet. Hilversum wil elk staket
zei voor den volksinvloed wegnemen en recht
streeks den kiezers in de plaatsel. kiesver.
georganiseerd, zeggingsseliap in den loop
van zaken yan den Rijkskieskring geven. In
onze tegenwoordige dislricts-vereeuiging
wordt hetzelfde beginsel gehuldigd. Trou-
„Het zou misschien toch verstandiger ge
weest Zijn," voer de ambtenaar voort, „wan
neer je de boerderij aan je oudsten zoon
had gelaten erger had hij het niet kun
nen aanleggen. En wie weet, of hij zich nog
niet flink hail aangepakt... je hebt in over
ijling gehandeld, oude..."
„Ja, dat heb ik," aiitwoordde de oude
boer somber „dat komt, omdat ik des
tijds geen enkelen goeden vriend ha;l, die
het mij afried... iedereen hitste mij op... Maar
als ik vragen mag, wat wil mijnheer de
kantonrechter eigenlijk op de Lindheimer
hoeve?"
„Wat ik wil?" antwoordde de kantonrech
ter verwonderd. „De boerderij is met schul
den belast een menigte schuldeischers
hebben 'je zoon aangeklaagd. De hoeve wordt
gerechtelijk verkocht, wanneer vannacht niet
'11 zak met geld uit' de lucht valt, zoodat
de boer weer kan betalen.... Waar is hij?"
„Ik weet het niet... hij is al vroeg weg
gegaan...."
„Wat? Weggegaan, terwijl hij wist en we
ten moest, dat vandaag alles gerechtelijk
fetaxeerd zou worden? Nu dat is imlcr-
aad 'n zorgeloosheid, die ik nog nooit heb
beleefd...."
wens bij elke trapeg«wij®e verlriezingstao-
tiek boet de invloed der kiezeremassa in,
waartoe spr. als voorbeeld wees naar de Eer-
zing wordt gekozen.
Daarom kan Hilvereum zich niet met het
concept-Haarlem vereenigen; het beperkt de
vrije uiting van hetgeen de georga
niseerde kiezers wenecben. Aan de plaatsel.
kiesvereenigingen kenne men daarom de po
sitie toe, waarop zij recht hebben. Het kring-
bestuur geve de leiding en zij de stuwkracht;
de plaatselijke kiesvereen. voeren de actie en
dragen het leeuwenaandeel der kosten. Zon
der tusscheneolleges zal er grooter verant
woordelijkheid voor het verloop der verkie
zingen bestaan, en een lakeeh plaatselijk be
stuur zal zich niet achter gezochte omissies
van het bestuur der provincialen kunnen ver
schuilen. Uitvoerig weerlegde spr. het beroep
dat door de voorstanders van Haarlem is
gedaan op de in andere districten gevolgde
methoden en kwam er daarbij tegenop, dat
de elfde Rijkskieskring was vergeleken met
Limburg en Brabant, met streken, waar,
volgens 't woord van Mr. Bomans, politiek
barbarisme heerscht. Tenslotte echter vroeg
spr.: hebben wij ons naar anderen te richten?
Zeker, het kan zijn nut hebben na te gaan,
wat anderen doen, maar ons alléén is te be
palen de wijze, hoe wii ons willen constitu
eer en, Spr. hoopte, dat de zustervereenigin-
gen haar stem aan Hilversum niet zouden
onthouden, indien zij tenminste overtuigd
zijn, dat door het Hilversumsche concept het
best de volledige uiting van den volksin
vloed wordt gewaarborgd.
Met volle overtuiging beval epr. het voor-
stel-Hilversum aan.
De heer Mr. Bomans bestreed de mee
ning van Hilversum. Spr. achtte de tusschen-
stations wel gewenscht om de oandidaatstel-
ling met bedachtzaamheid en met zorg, na
advies van de leiders, en veel wikken en we
gen, te doen plaats, hebben, zóó dat de kie
zers zich met liefde kunnen vereenigen met
de candidatenlijsten. Spr. bestreed de uitge
sproken meening, dat de macht der kiezere
wordt beknot in de voorstellen-Haarlem. Het
eerste en het laatste woord wordt aan de kie
zers gelaten. Aan den kiezer" en aan hem al
leen. Uit de loealen komen de namen der can-
didaten; de localen maken in laatste instan
tie uit, wie op de eandidatenlijst zal komen.
Alleen op den tusschen weg treden de bestu
ren op als adviseurs. De besturen bestaan
uit de vertrouwensmannen in elk gewest,
waaruit de localen met hun candidaten ko
men. Er is geen zweem dat de Prov.
Besturen de lijsten in elkaar zetten. Het is
geen bindend advies, dat de Provinciale Be
sturen geven. De localen blijven vrij. De heer
Aleven deecT een geroep op Leiden, aldus
Mr. Bomans. Spr. is overtuigd dat Leiden
zijn statuten zal moeten herzien, omdat die
regeling practisch onuitvoerbaar is. Spr.
acht het geven van advies door de Prov. ook
ge wenscht in verband met het voornemen,
dat bestaat, om de lijsten in verschillende
kieskringen te combineeren. Hierdoor zullen
b.v. op een Meskringlijst niet meer dan enkele
namen voorkomen. Hoe moeten die door de
localen gevischt worden uit een chaos van
namen, wanneer die localen niet geleid wor
den door een advies. Dat lijkt spr. een on
doenlijk iets. Met klem beval epr. inschake
ling der Provincialen aan. omdat die bestu
ren, daar zij uit de vertrouwensmannen be
staan van die gewesten, daar belangrijk meer
gezag kunnen uitoefenen.
Do heer Be r te Is (N. Amstal) voelt niets
voor het geval dat slechts vijf namen van
/•andidaten aan het Rijkskieskrjngbestuui" wor
den overgedragen door het Provinciaal be
stuur. N. Amstel zou met Haarlem kunnen
meegaan, wanneer de namen van alle can-
/lidaten aan het Rijkskieskringbestuur met
apgave van het stemmenaantal wierden oven-
gemaakt door het Prov. Bestuur. Q-een selec
tie dus door de Prov.
De heer Aleven merkt nog op dat de
Rijkskicskring niets weet van de wijze, wa ir-
op de candidaten in de Prov. óp de lijst
komen, want de Rijkskieskring heeft geen jn-
rioed op de inrichting der statuten jder Pro
vincialen.
De heer Braakhuis antwoordde dat doof
het vooiioopig bestuur bok de st&tuten fier
Prov. zijn ontworpen (en dus weet hoe de ver
kiezing daar zal plaats hebben. De afgevaar
digden hebben op zich genomen de aanne
ming van die ontworpen statuten te bevorde
ren, en het gaat, volgens spr., de gewenschts
richting.
De heer Jagers, (Weesp) zou betreu
ren als de Provincialen .wierden uitgeschakeld.
De heer Heilker, (Hmeer) verklaart zich
vóór de opinie van Haarlem. Het begrip
kiezer woidt n.l. dikwijls overschat. De
aers zijn zeer dikwijls volgers. Men wil hen
meer macht geven dan aan de leiders. Was
dat mogelijk. Goed. Maar het is niet doenlijk.
De heer Luyks, (Weesp) meent dat
de beide partijen (Hilversum en Haarlem)
niet zoo ver van elkaar staan. Hilversum en
Haarlem willen in den grond de paaoht aan
de loealen laten. Spr. meent dat het hier alléén
gaat 0 m een hiaat in art. 10 der eonoept-sta-
tuten. Wannneer daarin duidelijk verme'd
wordt dat het advies der Prov. slechts advi-
seerend is en dat do locale por s.ot van r©ke-
hing het laatste woord hebben zijn wij er.
Mr. Kropman, (Sloten) meent dat, waar
Haariem overleg zal plegen met Helder pn
Amsterdam, de kiezers in Haarlem dezelfde
macht moeten hebben als de kiezers in dis
andere kieskringen. In Amsterdam en Helder
zijn de provinciale uitgeschakeld. Dit mo t
ook in Haarlem zoo zijn.
De heer Braakhuis geeft de verzeke
ring dat HTder op zijn besluit zal terug :o-
men. Voor Amsterdam is het heel wat anders.
Dat is een stad.
De heer P. Reymer, (Hilversum) ment
met den heer Luvcks, dat Haarlem en Hil
versum hetzelfde doel nastreven in den gron;
dat het slechts een kweeie van woo de i i
Wanneer in art. 10 een tegemoetkommi; w rdt
ingelascht, waarin aan de bezwaren va Hil
versum wordt tegemoet gekomen, dn be
pleit spr. intrekking der mot.e-H iversum
De heer Aleven (Hilversum), reik' dj'
hand aan Haarlem en wenscht. de kwestie
op te lossen door te bepalen dat de lo a'e
recht hebben om candidaten bij het Rijkskies
kringbestuur in te zenden, door middel van j
de Prov. Besturen.
Dat verzamelt de namen op lijsten en
zendt ze aan de Provinciale bos tuien die zj
met advies wederom doen toekomen aan do i
locale. Spr. voelt voor advies, zooals dut ver
dedigd is door Mr. Bomans.
De heer Heerkens Thijssen spreek!
zijn voldoening uit over de wijze, waar p
dit conflict, waarover vrij scherp is ge ch e
ven, is opgelost. Voorts verdedig, d zo s r.
ook het inschakelen van de P.ovlncia e
Mr. Bomans verzekert ten slo e, dat
alles wat over de zaak geschreven is, niet
vergeten, maar wel vergeven is. Hij br n t
hulde aan den heer Aleven voor de za -1ke
wijze, waarop hij het voors.el verdedig e.
Hierna "werden de siaiu en artikelsgew ze
behandeld. De vereeniging za: worden g-
noemd: R. K. Kamer-Centrale, Haarlem.
Het K.rt. 3. handelende over de middelen, j
gaf sub. c. als een midde. aan: in overlig
te treden met de Oen ru.o les uren van a; -
de re Rijkskieskringen v or het raiig-v!
schikken der cand; .en en voo ho:
combineeren der lijsten, bespr. k de hee M i-
chielsen (Halfweg), de gecursiveerde woor
den. Spr. had zzich niet willen mengen in e
principieele debatten. Het ging ec iter tu -
schen twee stroomingen, Hilversum heef het,
volgens spr., hierbij afgelegd en heeft zijn i
opinie moeten prijsgeven. Spr. had willen
voorsteHem om bovenbedoelde gecursive r'e
woorden te schrappen, gezien echter d s em-1
ming der vergadering, waarvan wel blijkt ju 1
welke richting zij wil gaan, zal spr. het niet
doen.
De heer Braakhuis geeft te kennen, (lal
het voorloopig bestuur geneigd is deze .wijzi
ging aan te brengen. Zonder slemnrng won
daartoe besloten.
Art. 4. (Bestuur) onderging ing ljpend vee-
anderingen. Geschrapt werd de bepaling dat
do voorzitter te Haarlem moet wonen, i.ct
bestuur zal bestaan uit 15 leden, waarvan vijl
uit eiken prov. kieskring. De voorzitter wor t;
door de algem. vergadering aangewezen.
Art. 6. (Algemeens Vergadering), werd z o-
danig gewijzigd dat het stemmen op de A. V.
zal plaats hebben naar het aantal leden der 1
kiesvereeniging. Voor elke 100 leden of
deelte daarvan wordt één stem u tgebrac t.
Art. 10, regelende de candidartstoliinen
het voornaamste der statuten, werd l mg en
breed bediscussieerd. Mr. P. Reymer, deed
een redactie aan de hand, opgesteld in over
lég o.m. met den heer Aleven en den heen
Bomans, die ten slotte de goedkeuring dei
vergadering kon wegdragen. Intussc e r w r-
den eenige andere meeningen verdedigd. \oo: -
al 'liepen de discussies over de vraag wie
advies zouden uitbrengen en op welke ma- V
nier.
De heer Michielsen legde vast dat II r<
lemmeriiede voor onbegrensde macht der kie
zers is; dat zij afkeerig is van elk adv es
dei" Prov. besturen en vroeg vastlegging da r-
vau in de notulen. Ten slotte werd art. 10,
volgens de genoemde redactie van Mr. P.
Reymer a,Is volgt vastgesteld:
Voor de candidaatstelling van een lid der,
Tweede Kamer kan iedere aangesloteu \\r-
eeniging binnen een door het Kring bestuur
te, bepalen tormijn een lijst indienen van can
didaten, welke lijsten door de plaatselijke
secretarissen zoo spoedig mogelijk bij den
secretaris van den Prov. Kieskring- moeten
worden ingediend. D© besturen der provin
ciale Kieskringen zenden de ingekomen lijs
ten op een door het Kringbestuur vast te stel
len datum naar het Centraal bestuur met
advies. Het Centraal Bestuur plaatst de inge
diende candidaten in alfabetische rangorde
op een lijst, beveelt er in overleg met de ai-
gemeene vergadering hoogstens tien aan en
zendt dan de lijst terug aan de Besturen
der Provinciale Kieskringen, die er definite!
over feten stemmen in de loca'e kiesveree i-
gingen.
In i'iongorde der thans over den gehoeleU
Rijkskieskring, op de verschillende candida
ten uitgebrachte stemmen, worden deze door
het Centraal Bestuur op de definiiieve lijst
geplaatst.
Wegens het vergevorderde uur werd nu
overgegaan ttot de verkiezing van een bj«
stuur.
Het bestuur werd samengesteld uit de vol
gende heeren: j3
Mr. J. B. Bofhan8, J. Brinkmann, G. B aak-
Huis, J. Robbers, allen te Haarlem, A. J.
Loerakker, te Schoten, Mr. A. Rits, te Sloten,
De brongraver Sepp, die intusschen door
den boomgaard onbemerkt was nadergeslo-
pen trad nu van onder de boomen te voor
schijn. „De boer zal er niet aan gedacht
hebben," zeide hij met 'n half tjpottenden,
half goedmoedigen glimlach „ik z,al liem
echter wei halen, als u hem noodig hebt,
ik weet, waar hij is. Hij zit beneden in tie
herberg en dobbelt met 'n paar Hongaar-
sche veekoopers..."
„Dat is nog mooier!" riep de kantonrech
ter'. „Laat liem maar we hebben hem
niet noodig de boerin zal wel te huis'
z ij 11
„Óok niet," zeide de knecht boosaardig,
„die ie op het feest bij de molenaarsvrouw."
„Nu, dan moet ik zeggen, een model huis
houding!' riep lachend de kantonrechter.
„Dan moeten we iemand andere nemen, die
bij de taxatie tegenwoordig is en 1 t pro
tocol onderteekeut... Hoe is 't Lindheimer
wil je er bij zijn?"
„Ik niet zeide de oude, die zich weer
in zooverre had hersteld, om zich tenmin-
std voor het uiterlijk goed te houden. „Ik
kan niet meer schrijven en
„Het zou ook te veel van je gevergd
zijn." onderbrak hem de kantonrechter, „dat
jij het protocol moest onderteekenen, dat je
boerderij onder den hamer brengt... dan zal
de jongejuffer moeten helpen... Trees heet
20 nietwaar? Ze hoort toch zoo half en
half bij de boerderij...."
„Natuurlijk zoo half en halfl gaf vrees
ten antwoord) kampend met haar tranen
„maar als het wezen moet, wil ik doen,
wat men van mij verlangt..."
De kantonrechter ging tot do zaak over
en maande de meegebrachte schatters en de
landbouwers uit den omtrek, die als ge tui-
gen waren gekomen, tot spoed' aan: bij een
der adellijke grondbezitters der omgeving IV
werd 'n kleine vossenjacht gehouden, waar
van hij het,slot nog wenschte mee te ma
ken. De makelaar sloot zich aan en ver
telde zoo luid, dat den oude geen woord
kon ontgaan, hoe hij het goed wjjde kco>-
pen, wanneer het, zooals wel' te verwachten
was, voor 'n tamelijken prijs werd getaxeerd, r
en hoe hij reeds plannen had gemaakt om v
het bosch te sloopen en welke winst hij.
daarvan dacht te trekken. Ik wil de hoeve
ontleden als 'n vette gans,' zeide hij, ,,da
porties verkoopen, de beste stukken oen ree
en liet vet voor me zelf houden.
-c.Rió'l-).
DE DOKTERSBRIEFJES.
Winder eenige verbazing zullen onze lezers
tetT a^Cn 'n ons b'a<I gelezen hebben de adver-
ivrWaarbij de afdeeling Haarlem en Omstreken
ït-a' Maatschappij tot Bevordering der Ge-
da( ,lmM aan de Haarlemsche burgerij mededeelde
w.' J°' tic artsen geen attesten méér zullen worden
v°or distributie-artikelen, melk, rijst,
k nz-
eenige dagen geleden werd dit besluit ter
Dy.' kennis gebracht door den directeur van het
hfy s'n'ddelenbureau, doch op verzoek van den
Kersbergen, voorzitter der afd. Haarlem
Eer, l°VenBenoemde Maatschappij, plaatsen wij dit
"iet, omdat Dr. Kersbergen zich bereid
le n 'larde, omtrent dezen maatregel alle gewensch-
«^J'dedeelingen te doen, die het besluit der ge-
In ^re" 'n een anc'er daglicht stellen,
til,,) 1 ..Geneeskundig Tijdschrift" komt een ar-
de|lj, v°°r van Dr. Pinkhoff, dat de kwestie dul-
hrr u'leenzet. Wij ontleenen er het volgende
1] '^en. die melk noodig hebben, zullen die voor
kus, :'ten per liter kunnen verkrijgen; wat zij meer
jj1 Past de Staat bij.
tijnct komt er nu op aan te weten, wie de zieken
op dit voorrecht aanspraak hebben. Tot
Ve' bazing van de geneeskundigen werd in
plaatsen, ook in de hoofdstad, een weg gc-
0r>1 tot die wetenschap té geraken, die zich
a's een dwaalweg had doen kennen, toen men
Vh' i ^risn, voor welke Nederlanders bruinbrood
Wt .ijk was: het „briefje" van den huisdokter.
ttt(J "terheid en ergernis denken de artsen nog
aan die voorjaardagen, toen iedere dag
Si "t een stroom van aanvragers, die, als zij
(ef ':ri niet kregen, naar een meer gewilligen dok-
Een prachtige voorbereiding voor het
Eg 'j'ke dagwerk: kijven en verontwaardiging!
Is aïrbij kwam, dat de gewilligheid, waarmede
S arts uit niet te verschoonen berekening
Sk| -e strijdensmoede, ten slotte de verlangde
tingsarin8cn verschafte, het doel van den regee-
Sf^naatregel ten eenenmale verijdelde, en een on-
'tn !'n'Jaar nadeel heeft gebracht aan het aanzien
ttr:, 0tlzen stand. Want de lieden, die de briefjes
M|)ercgen> koesterden voor die artsen, die hun ter
feja, Waren geweest, volstrekt geen dankbaarheid,
»Pre„, s!ec'its innige verachting, en, zooals van zelT
«Ue erd van „de" dokters gezegd, dat men
jj. es kon laten verklaren, wat men wilde.
piot Sering was dan ook de ontsteltenis, toen
lnK de Amsterdamsche Ziekenfondsspreek-
Pienc 'n de vor'ge maand overstroomd werden met
en met blauwe briefjes, waarop de dokter
hjj(| "bewijzen", dat zij melk voor hun gezond
er r'°°dig hadden. Ik heb gehoord van een spreek-
«rgc ct bo zulke aanvragen; misschien zijn er nog
rv°orbeelden. Spoedig werd bij de betrokken
tt,. "''riten vernomen, dat de maatregel niet in den
Viel; hij werd ingetrokken. Misschien is
|j ar°P niet zonder invloed geweest de mededee-
0tl® Van enkele artsen, dat zij alle briefjes zouden
de '"kenen en de verdere invulling maar aan
L>ochSchen zou'^en overiaten.
8tIncend adv^U.té doen? Den ongevraagd, maar wel-
^vrschuldjg. eS nieenen wij in het algemeen belang
niet-— w. te 2'in. Dat algemeen belang vereischt
(jat me« ons, artsen, wel eens wil wijsmaken
laten y >'J °ns °°k dezen last maar weder moeten
tv ij ir 'Stvallen. Want doen wij dat, dan worden
liet Jj a'leen geërgerd en uitgeput; wij verliezen
Onder "een °nze Patiënten aan de minderwaardigen
^doen^'- 6n bovendien> buiten onzen schuld, door
^volpt ler m'nderwaardigen, ons aanzien bij de
1 ^aar velen onzer worden gedemoraH-
^hliéir'<JOrdat Zd ten s'otte leeren toegeven; het
kip; Wordt gedemoraliseerd, doordat het ver-
'issch
'i
V)rdt. en recht en onrecht nog meer verdoezeld
d.e ambtenaren worden gedemoraliseerd,
onverschillig worden voor den gang van
de I*' f Zd maar »doör een briefje gedekt" zijn.
''id j "oefte aan nog meer demoralisatie in dezen
hle °'strekt niet dringend. Bovendien worden
V(j "duizenden door den staat onnoodig be-
Sr \°°r de verstrekking van goedkoope melk,
d('t aartoe geen werkelijke aanleiding bestaat.
S S al voorgekomen, dat men heeft getracht,
V^dkoope regeeringsmelk te komen om die te
kVPenDu het zou wel kunnen zijn, dat de
4. door dit alles niet krijgen, wat zij noodig
S.]y <®an te doen? Eenvoudig de aanvragen door
Hijgde artsen, die de aanvragers niet zelf be-
f: 11 (eventueel naast de in sommige gemeen-
'P^'ds beschikbare geneeskundige ambtenaren)
a onderzoeken.
..Rebben wij reeds vernomen van de vrees, dat
der onderzoekende artsen, door het over-
Sr.r aanfal aanvragen, veel te langen tijd zal
N jj- n> zoodat men niet vóór den winter gereed
ktij"' da. het iswjammer, dat een onuitvoerbare
V l'j' zooveel tijd tn moeite heeft doen verloren
S'ti'len bedenke intusschen, dat de wachtende
hls i,8ers ten hoogste eenige stuivers per dag tlj-
(e' wachten er bij zouden inschieten. Men
Amsterdam van wel 100.000 onderzoe-
D,,' die zouden moeten plaats vinden.
Kroep „propagandisten voor het gezond ver-
'n^^uiöest in alle plaatsen des lands den kinder-
omvil gaan bestrijden om zich te schikken
in de waarlijk nog zoo geringe nooden, vergeleken
met wat rondom ons wordt geleden, door menschen,
die tóch niet slechter zijn dan wij. In ieder geval
kan men beginnen met bijv. 6 artsen per ioo.ooo
inwoners aan het werk te zetten en te zien hoever
men daarmee komt; om zoo noodig nog meer aan
te stellen. De kosten zouden geheel in het niet zinken
bij het geldelijk voordeel, om van de zedelijke voor-
deelen niet te spreken. Als iedere melkverstrekking
eens 15 aan den Staat zou kosten en volgens het
nu ingetrokken stelsel van de 100.000 aanvragen
eens 20.000 zouden vervallen (wat zeer veel zou
zijn!), dan zou de maatregel 12 ton kosten. Maar als
er nu slechts 10.000 desnoods 20.000 komen (en ook
daarvan zouden nog velen worden afgewezen), dan
zouden er tonnen gespaard zijn, veel meer geld dan
het onderzoek zou kunnen kosten. En behalve het
geld zou er van de schaarsche melk meer worden
gespaard voor hen, die haar werkelijk noodig heb
ben, doordat zij aan niet rechthebbenden zou worden
onthouden.
Waar slechts één enkele arts woont, kan deze zijn
burgemeester gemakkelijk de menschen aanwijzen,
die naaf zijn inzien voor goedkoope melk in aan
merking moeten komen. Daar zijn de verhoudingen
zóó geheel anders dan in de steden, vooral doordat
alle menschen alles van elkander weten, dat de
bovengeschtetste nadeelen van de hier geheel onver-
rijdelijke verklaringen ten behoeve van eigen pa-
tienten geheel vervallen. Waar twee artsen ge
vestigd zijn. en de geographische en andere verhou
dingen het toelaten, kan reeds de controle der pa
tiënten van den éénen arts door den anderen ge
schieden.
Maar in de steden dulde men geen tweeden wit
tebroodstijd, noch voor de melk, noch voor kolen
of voor andere dingen."
Dr. Kersbergen onderschrijft dit betoog van dr.
Pinkhof, dat vrijwel de motieven aangeeft, die aan
de mededeeling der artsen ten grondslag liggen. Het
is zeker te betreuren dat de Vereeniging van Ge
neeskundigen niet in staat is om de oncollegiale
genecsheeren bovenbedoeld in 't gareel te houden,
doch er valt veel voor te zeggen om de misbruiken,
nu zij eenmaal insluipen met alle ten dienste staan
de middelen te keeren.
Van onwil om zieken en zwakken te helpen, is
volgens dr. Kersbergen, geen sprake. Doch de over
heid vat de zaak verkeerd aan. De geneesheeren
hebben zich bereid verklaard tot het geven van ad
vies, maar daarop werd niet ingegaan. De over
heidsmaatregelen stellen de geneesheeren voor het
alternatief öf_ hun zelfreonsct ie verliezen óf hun
patiënten.
Om tegen een herhaling van zulk een demorali
seering, "zoowel van geneesheeren, publiek als amb
tenaren, te waken, is thans besloten geen briefjes
meer af te geven voor# melk, rijst, meel enz. Want
zonder dit besluit blijft 't voor een dokter steeds
moeilijk zijn patiënten een weigerend antwoord te
geven. Weigert men den patiënten een attest, dan
zijn ze kwaad.
Zoo kwam dezer dagen een vader bij een dokter
om een melkbriefje voor zijn kind op dezen grond
dat het twee jaar geleden roodvonk had gehstd.
Dat het na dien tijd nog ziek was geweest kon de
vader niet opgeven. De dokter weigerde, waarop
de vader kwaad wegliep. Hij schreef nota bene den
geneesheer een boos briefje dat de verhouding tus-
schen een dokter en een patiënt een zaak van ver
trouwen is. Wanneer hij, vader, dus meende, dat zijn
kind melk noodig had, dan moest de dokter zonder
meer het attest g ven. En zoo denken velen er
over, want het gezegde dat de brutalen de geheele
wereld hebben, is nog altijd waar. In Roermond
is het zelfs voorgekomen, dat er tweemaal zooveel
melk-attesten waren afgegeven als er in gewone tij
den melk noodig was. En in Amsterdam besloten de
doktoren alle briefjes te onderteekenen en aan het
publiek de invulling over te laten, waarom de
maatregel weer werd ingetrokken. Want een dok
ter, die een brief' e weigert, behoudt wet is waar
zijn zelfrespect maar hij verliest een cliënt Daar
om onderteekenen alle doktoren te Amsterdam de
briefjes.
Hier ter stede heeft de directeur van het levens-
middelenbedrijf een advertentie geplaatst, waardoor
dedoktoren weer overstroomd werden met aanvra
gen om briefjes voor rijst, ook door hen, die in
gewone tijden geen rijst believen. Was er overleg
gepleegd met de doktoren, dan hadden deze b.v. een
opgave kunnen doen van de patiënten, die daarvoor
't allereerst in aanmerking komen. Ook dat is niet
geheel in orde. Het geval staat zuiver, wanneer B.
en W., zooals in Hilversum het geval is, een contro
leerend geneesheer aanstellen bij de levensmiddelen-
voorziening.
Deze, desnoods een militair arts, die geen eigen
patiënten heeft, kan dan alle aanvragen onderzoe
ken en zoo noodig aan den huisarts inlichtingen
vragen buiten den patiënt om.
Dan zullen de misbruiken afnemen en de verhou
ding tusschen den huisarts en den patiënt goed zijn
en goel blijven, 't geen ten goede zal komen aan len
doktorenstand en de geheele maatschappij.
Ten slotte nog dit:
Om de kwestie op te lossen zal men hier ter
stede waarschijnlijk niet overgaan tot het aanstel
len van een coptroleerend geneesheer voor distribu
tie-aangelegenheden, doch wel zal men waarschijn
lijk zich in verbinding stellen met de geneesheeren
om té1 vernemen, welke patiënten allereerst de
schaarsche artikelen noodig hebben.
(Dit artikel moest, door gebrek aan voldoende
plaatsruimte, eenige dagen blijven liggen.)
1
IVUil v/iii/gaicsii, uw O j
