n
"binnenland"
ItEEHI-BISTIIIITIE HAARLEM.
r BUITENLAND
P. W. TWEEHUIJSEN,
GOEDKOOP SCHOEISEL
Over Muziek.
WITTE SCHOENEN
STERKE veters
'sPORT™ EN SPEL
KERKELIJKE KUNST
THIJSSEN EN REITH
KERK EN-SCHOOL
MAANDAG 3 JUNI 1918
42»*» JAARGANG 9653
EERSTE BLAD
Dit nummer bBstaat uit 2 bladen
STEUNCOMITÉ HAARLEM.
VERSTREKKING VAN
In afwijking van liet bepaalde in de plaat
selijke bladen d.d. 2 Mei 1918, wordt hier
mede bekend gemaakt, dat vanaf 3 Juni 1918
de volgende winkelier WEDER IS TÖEGE-
TEN tot den verkoop van goedkoop schoeisel
B. PAANAKKER, Anegang 23.
Verkrijgbaar op Dinsdag 4 Juni, des middags
van 2 tot 4 uur
2 ons ritueel© Eenheidsworst
Bon No. 16, letters A tot en met L. voor zoover
afgestempeld met het woord „Ritueel", bij:
LESSINO, Franke«traat. 6158
WERELDBRAND
VERBREEDING VAN HET DUITSCHE AAN
VALSFRONT - KRACHTIGE TEGENSTAND
DER FRANSCHEN DE COMMUNIQUE'S
FRANSCH-AMERIKAAASCHE KAsSFEN IN
DUITSCHE HANDEN - FRANSCHE HER
OVERINGEN DE FR0NTLI1N VAN HEDEN
- ENTENTE-VERTROUWEN DROEVIG
OORLOGSBEELD - EEN OFFENSIEF TEGEN
ITALIË? - OPLEVING VAN DEN STRIJD IN
MACEDONIË.
Aan do hand der oommuniqué'3 hebben
rij Zaterdag opgemerkt, dat het den Duit
schers blijkbaar niet meeviel met hun pogin
gen hun aanvalsfront te verbroeden, terwijl
nochtans een uitbreiding op beide vleugels
noodzakelijk was om niet in de flanken be
dreigd te worden.
Aan beide Bijden van het front werd dan
»ok met een hardnekkige verwoedheid ge
vochten welke geveehtshevigheid den zesden
dag bij het naderen der Entente-reserves,
nog verdubbeld is.
Nu de troepen der geallieerden steeds ster
ker worden, meldt Havas, nemen de aanval
len m verwoedheid en kracht toe. Het is een
veeibeteekenend feit, dat niet alleen onze (de
Fraracbe) tegenstand toenam, maar dat wij
zelfs reeds bot geslaagde tegenaanvallen kon
den overgaan, waardoor 'svijands opmarsch
of vertraagd of geheel tot staan gebraoht werd.
Hoe verbitterd gevochten wordt blijkt uit
de verdere mededselingen van Havas over
den strijd op jl. Zaterdag, toen de vijand
die de 'Franschen uit hun nieuwe stellingen
tusschsn de Oise en Soissons trachtte te
verdrijven, volkomen werd teruggeworpen.
Nog feller woedde de strijd tusschen Sois
sons en Chateau Thierry, waar de Duitechers
zich vruchteloos afmatten in telkens herhaal
de aanvalspogingen, maar deze strijd deed
in ongehoorde verbittering nog onder voor
de gevechten tusschen Vierzy en Oh&teau
Thierry, waar versche Duitsche troepen er
pas na langen tijd en na vreeseljgke verlie
zen te hebben geleden, in slaagden de in
aantal zwakkere Franschen eenigszins terug
te dringen.
In 't centrum en op den linkervleugel kwam
de vijand in het geheel niet vooruit. De
strijd om het front Pompelle, door de ko
lonialen van Gouraud met een duivelsch en-
train heroverd, nadat het eenige korte oogen-
blikken in Duitsche handen Was geweest,
zal, den Duitechers, zoo lezen wij aan het
slot van het bericht, wel duidelijk maken,
dat zij nog heel wat rnoeielijkheden te over
winnen zullen hebben om onzen greep op dit
punt losser te maken.
Volgens de „Homme Libre" zou de
Ikansch generalissimus er dan ook al op
rekenen, binnen enkele dagen den Vijand
tot staan te brengen.
De mogelijkheid is echter niet uitgesloten
dat Foch hier een misrekening maakt. Im
mers dienzelfden dag nog, dat de „Homme
Libre" die voor de Franschen geruststel
lende mededeeling deed, berichtte Eeut'er's
oorr. bij het Fransehe leger via Londen, dat
er althans den Vrijdag nog geen enkele
aanwijzing was, dat de Duitsche druk ver
minderde. Aan zijn rechtervleugel, zoo meld
de deze correspondent, is de vijand, in weer
wil van den meest dapperen tegenstand, in
staat geweest, zijn linie bij Soissons, aan
beide zijden der Aisne, vooruit te brengen.
In het centrum maken zijn vooruitgeschoven
afdeelingen nog vorderingen.
Langs het geheele front dringen Duitsche
infanterie-afdeelingen aanhoudend door de
wouden en langs de dalen, overal vooruit
komende, waar zij een zwakke plek in de
Fransehe linie kunnen ontdekken.
Al is dan ook de tegenstand der Fran
sehe troepen nu in macht aanmerkelijk toe
genomen, men is dus nog niet in staat' 'ge
bleken den JDuitschen opmarsch te stuiten.
Ten Noordwesten van Soissons tot nabij
Noyon, en in het Zuidwestelijk deel van
het aanvalsfront, aan de Marne, drongen da
Duitechers, ondanks dien heftigen tegenstand
nog verscheidene kilometers vooruit. Het
Noordelijk deel van Chateau-Thierry, dat op
den rechteroever van de Marne ligt, is zelfs
nu ook in handen der Duitechers. Bij' Sois-
soins evenwel wisten de Franschen stand te
houden en ook op hun linkervleugel, bij
Reims, kwamen de Duitschers niet noemens
waard vooruit. j
Van de jongste gevechten meldt' het Duit
sche communiqué: Ten 'Zuid-Oosten van
Noyon drongen wjj den vijand, ondanks lxe-
vigen tegenstand, naar het woud van Carle-
pont en van Montagne terug. Wij namen
de hoogten ten Oosten van Moulin-sous-Tom-
vent en sterk verschanste vijandelijke linies
ten W. van Nouvron (ten O. van Moulin-
sous-Touvent).
Bij den aanval van weerszijden van de
Ouroq wierpen wij don vijand over den Sa-
vières-seotor terug en veroverden de hoog
ten van Passy (6 K.M. ten O. van 'La Ferté
Mïlon) en Gourchampa (14 K.M. ten N.W.
van Chateau Thierry).
Aan de Marne is de toestand onveran
derd. Het op den Noordelijken oever van
de rivier gelegen deel van Chateau Thierry
is door de vijanden ontruimd.
Ton Noordoosten van Verneuil en aan
weerskanten van Ardre deden de Franschen
hevige tegenaanvallen. Onder zware verlie
zen werd de vijand overal teruggeslagen.
Ten Oosten van Reims drongen wij bij een
plaatselijken tegenaanval in de Fransehe loop
graven bij St. Leonard door en namen de
Het Fransehe communiqué erkent dat de
druk-der Duitschens hevig bleef voortduren
aan het front tussdhen Oise en de Marne.
Uiterst krachtige pogingen ia de streek
van den Noordelijken zoom van het bosch
van Carlepont, ten Zuiden van Noyon, en
Mouli n-sous-Touvent, ten Zuid-Oosten van
Carlecpont, plan. 8 K3I. ten N. van de Marne,
werden door de Fransehe troepen afgeslagen,
die den vijand ten Noorden van deze plaat
sen terugwierpen. Op den berg van Ghoisy
werd tot vier malen toe door de Duifeschcrs
een aanval gedaan. Hij werd door hen geno
men, maar door onze soldaten heroverd, die
er meester van bleven.
Tusschen Vierzy en Ourcy maakte de vij
and zich meester van Longpoint, ten Z. van
de Aisne, Ooroy, Favelorree, aan de Ourcq en
Troisnes, ten Z. van Faverollas, maar door
een krachtig tegen-offensief heroverden de
Fransehe troepen deze plaatsen weer.
Aan de Marne vielen de Duitschers de hoog
ten ten Westen van Chateau-Thierry aan.
Wij houden het deel van de stad bezet, dat
op den linkeroever van do rivier ligt.
Verwoede gevechten speelden zich af aan
den weg Dormant naar Reims. De Duitschers
kwam iet» vooKuit ten Zuiden Wt Olizy, Vio
latie en Ville-en-Tarctaoois.
Aan het front bij Reims trad geen Teramde-
ring ia.
De berichten samenvattend if d® frontlijn
ran het oogenihlik &la volgt: Noyon-Oari ©Pont
-Moulin-aous-Touvenf ten Weeten van
Soissons Vlertzy ten O. van Longpont (10
M. ten O. van Viller» Ooterête), Corvy-
TaveroUes-Troesmog jj o. van La Ferté
Mtlon) -Paasy naar Chêteau Thierry. Van
daar volgt de linie de Marne tot Verneuil
(ten O. van Dormane), verder tot ten Westen
van Reims en ia een halven cirkel om deze
stad heen.
Een hooggeplaatste Britsohe militaire
autoriteit, den toestand, in het algemeen en de
nieuws linie besprekend, deelde aan het »Bri-
tisoh News* mede, dat 'die vijand gedurende
de laatste dagen veel langzamer oprukt dan
in het begin van den aanval en de laatste 24
uur slechts terrein gewonnen heeft, dat door
de vroegere formatie der linie onhoudbaar
voor de Entente was.
Van Reims loopt dé linie bijna onmiddel
lijk ten Zuiden van Ville- ent-Tandeno ia en
naar den Noordelijken oever van dé Marne,
die zij tot en met Ghateau-ïbierry volgt. Hier
draait de linie met een scherpen 'hoek naar
het Noorden, buigt Westwaarts naar Neuilly
St Front en loopt ten Westen van Soiasons
en vandaar naar Noyon. De vooruitspringen
de hoek treedt dus nog scherper aan den
dag en de vijand zal zioh spoedig aan de
flanken ruimte moeten versohaffen. De stel
lingen ten Zuiden van Reims zijn echter »eer
good houdbaar en de geslaagde tegenaanval
der Franschen ten Westen van Soissons is
een aanwijzing, dat de vijand op dit punt
moeilijkheden zal ondervinden.
Hij moet zijn. reserves sterk aanspreken en
zal zijn operaties vermoedelijk elders met
kleinere aanvallen steunen. Het vijandelijk
oppercommando moet zijn 'strategisch doel
kiezen en overwogen of het 't ri«Ic° van een
dubbel doel kan loopen of dat de positie vol
doende elastisch is, om het doel snel te kun
nen veranderen.
Van strategisch standpunt is elk van deze
alternatieven moeilijk en gevaarlijk, maar de
Centrale positie der Duitechers maakt het
vraagstuk gemakkelijker voor hen. De opera
ties hebben zich nog niet ver genoeg ontwik
keld om te zien, of er reeds een besluit is ge
nomen. Men mag echter vertrouwen, dat het
Entente-commando elke situatie hot hoofd
zal weten te bieden, zelfs als ear drastische
maatregelen moeten worden genomen.
Aan het Engelsche front bh ViUers-on-Bre-
kumeux, Albert, Atrecht en Yperen woriit de
artilleriobedi'ijvlghead steeds grooter. Overi
gens valt van het Britsche front in het Weis-
ten niets te meiden-
Ia slechts enkele regels stelt ons de reeds eer
der «euoerade Reuier-can-, hij hei i-ranecJie leger
het droevig oorlogsbeeld voor oogen, dat telkens
ten draadloos bericht uit Rome maakt mel
ding van een spoedig te wachten offensief tegen
Italië. Het schijnt namelijk in de bedoeling van
het< Duitsche militaire programma te liggen, een
algemeene actie te doen plaats hebben, zoowel
tegen Italië als tegen Frankrijk. Orooto Oosten-
rij ksche troepenmassa's worden geconcentreerd
op het Italiaansche front.
Waaneer dit bericht juist mocht blijken, zou
191S wel het meest bloedige jaar van den we-
raidstqjd worden.
Behalve de groote slag in het Westen en dan
het te verwachten offensief in Italië, is thans
ook een opleving van den strijd merkbaar op
den Balkaa, in Macedonië, waar Engelsche divi
sies, in den sector van het dorp Houma tot de
Wardar, tot den aanval overgingen.
He Engetschen werden hierin oijgistaan door
een Gmksche divisie van het koninklijk leger
en een Fransehe divisie.
Na een artillerievoorbereiding van 10 dagen,
welke den laatsten da# uiterst lievi# was, werd
de strijd ingezet, waarvan de voornaamste stoot
was gericht tegen het Zuiden van Houma waar
de aanvallers er in slaagden in de Bulgaa^sche
stellingen, welke daar een saillant vormen, bin
nen te dringen. De strijd werd den geheelen dag
met onverminderde hevigheid voortgezet.
BERICHTEN VAN I TOT 5 REGELS.
400.000 ton Zweedsehe scheepsruimte zijn
ter beschikking gesteld van de Ver. Staten
en de geallieerden.
Baron Burian zal 11 Jnni naar Berlijn ver
trekken.
De kansen voor he<t bijeenkomen van den
Oostenrijkseken Rijksraad zijn gunstig. Het
wordt tijdl
De regeering van Britach-Indië heeft een
plan opgemaakt voor een politiek van ge
deeltelijke zelfregeering in Indië.
Do Japansche premier Terausji hoeft in een
interview mot oen correspondent van de
»Daily Mail* getuigd van zijn loyale gevoe
lens jegens de Entente. Dus was dat noodig?
De bepaling omtrent vrouwenkiesrecht ls
in de Hongaareche kieeretóhteommissie ver
worpen.
Clemonceau heeft een order uitgevaardigd
waarbij alle verloven in het Fransehe leger
worden ingetrokken; alleen ziekte maakt uit
zondering. Of de toestand ook angstwekkend
te!
De Zweedsehe regeering hooft bij de En
gelsche r eg coring krachtig geprotesteerd te
gen het loggen van mijnenvelden binnen
Zweedisch territoriaal gebied.
In eij munitiefabriek in het Noorden van
Engeland had een ernstige ontploffing plaats
Drie personen weiden gedood on twee ge
wond.
De Pauselijke gevolmachtigde, mgr. Ratti
te te Warschau aangekomen,
De Engelsche arbeiderspartij heeft in het
kiesdistrict Stowedbridga de eerste vro«we-
lijke candidatuur gesteld voor het Engelsche
lagerhuis. De candid&at ik Mary Macathur.
De vrouw: van don millionuir Philips Stokes
ta New-York is op grond van da spion naga-
wet tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld.
De ziekte van den Koning! van Spanje
heeft een gunstig verloop. Maar thans is da
infante Isabella weer door. dq geheimzinnige
ziekte aangetast.
De beschieting van Parijs met het verdra
gend geschut te weer sedert enkele dagen
hervat.
Er gaat haast geen nacht voorbij of Duit
sche vliegers pogen een aanval te doen op
Parijs..
STATEN-OENERAAL
Bezoldiging van militairen. Blij' de
Tweede Kamer is ingekomen de Memorie
van Antwoord op het wetsontwerp tot nadere
rerhooging van hoofdstuk VIII der Staatsbe
groting 1918. (Verhooging! vau do bezoldi
ging van officieren en mindere militairen
der landmacht), waaraan kat volgende is ont
leend:
Het is de bedoeling geweest, dat de militaire
salarissen verband houden met do burger-
tractementen. De minister meent in deze de
zelfde lijn te moeten.volgen, wat betreft den
overgangsmaatregel, in do Nota van de hoe
ren Stork en De Jonge aangegeven.
Juist om het stelsel der Staatscommissie in
«INGEZONDEN MEDEDEELING.)
Bapteljoi>iu<Paat 27. TEL. 177
tact te laten heeft de regeering zich van wij
zigingen pnuiouden, hoewel ook haar som
mige tractementen, b.v. dat van f 3309 voor
eerste-luitenant hoog voorkomt.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot kapelaan te Volendam, den Wel
Eerwaarden Heer W. O. Dessing, die kape
laan was te Voorschoten; voorts tot kapelaan
to Oudorp, den WelEerw. Hoer B. G. Bosman
en tot kapelaan te Nootdorp, den WelEerw'
Heer 0. J. Hesp.
De H. B. 8. der E.E. P.P. Francisca
nen. DcH. B. S. van do paters Franciscanen
te Heerlen zal tot een 5-jarigen cursus wor
den uitgebreid. Met het vierde leerjaar wordt
September a.s. begonnen. Ook bestaat het
plan, een Handelsschool aan de inrichting
te verbinden.
Examen Hanze-diploma. Het mon
delinge gedeelte van het examen ter verkrij
ging van het Hanze-diploma zal te Dordrecht
worden afgenomen in het II.-K. Vereenigings-
gebouw, Steegoversloot 36, aldaar. Do Na
mens beginnen op 17 Juni a.s. om 10 uur
des morgens.
Heilig L a n d-S t i ch t i n g. Z. D. H.
Monseigneur Arn. F. Diepen hoopt het feest
van het Goddelijk Hart (Vrijdag" 7 Juni) op
de H. L. at. te kunnen vieren, 's Morgens om-
streeks 11 uur zal de niouwe beeltenis van
het Goddelijk Hart plechtig gewijd worden.
Terwijl des middags om kwart over 5 uur
het H. Lof en de processie zal plaats heb
ben met pontificale assistentie en predikatie
bij' de Goddelijk Hart beeltenis'. Zondag 9 Juni
H
EUWE HAARLEMSCHE COURANT
de AB&mmaTsmn bbn»agt vooa haakje» es tzmmmpPEX: per wax&m. f m*. per week m cestsj fraum pes post per kwaitosu. t m
bezetting van het tijdelijk veroverde fort
Pomp allo gevangen.
Fransoh-Amerika arische kampen van ge
weldigen omvang vielen bij Fèro-en-Tarao-
nois in onze handen. Meer dan een half
millioen artillerie-projectielen, onmetelijke
voorraden pioniers- en telefoon-materiaal en
meer dan duizend voertuigen werden hier
buitgemaakt.
HL
De ontembare vrijheidslust, die tot de natuur
van den mensoh, en in dubbele mate tot de
natuur van den artist behoort en te samen met
den wil de menachelijke kraoht vormt, overwon
met het begin van de 19e eeuw de onzuiverheid
in maatschappij en kunst; en de onsterfelijke
uitbeelding van dezen geweldigen tijd is de
Lroioa-symhonie van Boothoven. Minder ü'an
Doefche, bevreesd voor heerschende vorsten, was
de republikein Beethoven liev e» iu strijd met zijn
omgeving dan dat hij to kort zou komen aan
rijn algemeen-mensohelijke idealen. Hij was
zioh bswuat van zijn grootheid, want hjj wist
wat hjj de mensehheid geven moest en te geven
had.. De Eroióa was het begin, de latere sympho-
nieën zouden vorder voeren en eindelijk zal hij
volkomen spreken uit naam van allen en tot
tllen: de Mies a Soleumis, u'e negende sympho-
aio het oneindige verlangen de menschen te
vereenigen in geestelijke broederschap van
liefde en geloof en vreugde. Zoo was met de
en-omvatbare vereerensw aardige persoonlijk
heid van Beethoven de nieuwe tijd ingeluid.
Wie na Beethoven nog musiceert óm het musi-
oeeren, ig nis scheppend kunstenaar óf dom,
óf gewetenloos. Het strijdperk voor de kunste
naars zou vele Jaren, blijven Beethoven's stad
Ween en en overigens zou men do krachten der
toekomst vinden in de oude landen, waar de
hervormingen de natuur niet hadden geraakt:
in Frankrijk, Rusland en Italic. Hoe ook overal
«walingen hebben geheerscht, nergens heeft
en telkens den opmarsch der vijanden vooruit
gaat: de tocht der vluchtelingen. De wegen, zoo
schrijft de corr., zijn gestild met vluchtelingen,
die langzaam hun tocht vervolgen langs colon
nes motorlorries, die munitie naar het front ver
voeren of ledig naar de magazijnen lerugkeeren.
De vluchtelingen, meestal geheele gezinnen, heb
ben hun goederen op een kar geladen, door een
paard getrokken. De zeer oude en de zeer jonge
leden aer familie zitten op de goederen in den
wagen, anderen loopen er lusteloos achter. Som
tijds draagt een pakezel al hetgeen er over is van
de bezittingen. Velen dezer arme lieden waren
niet in staat iets anders mede te nemen dan
wat zij zelf konden dragen. Een vrouw duwt een
kinderwagen met een paar zuigelingen voort.
Eindelooze rijen vrouwen ioopen met de oudere
kinderen aan de hand. terwijl de mannen de
meest geliefde familie-kostbaarheden torsen.
Den ganschen dag trekken zij voort, bijna stik
kende van het stof der motorlorries, afgewisseld
door bataljons Britsche infanterie, colonnes
Fransehe artillerie en cavallerie, transporten
enz. Deze ongelukkiger, die niet alleen hun
woningen, maar ook de vruchten van maanden-
langen arbeid in het veld aan de Duitschers
overlieten, toonen allen een dapper gelaat en
schijnen met blijde belangstelling te kijken naar
hetgeen zij op en langs den weg zien.
50H
AMSTERDAM.
A. F. O.—WILLEM II 2—1.
Buiten veler verwachting zijn d« Tilburge-
naren «risteren mot 'n nederlaag naar huis ge
rokken, hoewel hun spel meerder# malen op
hooger peil stond, dan dat van A. F. O. Vooral
in ue eerste speelhelft was Willem II zelfs mee-
rendeels in do meerderheid, 'n Hard schot van
v. Beurden, waarbij de bal van do lat weer in
't veld terugsprong, verdient vermelding.
Na 'n half uur spelen nam A. F. O. de lei
ding door Addiks. Slechts weinige minuten
later maakte Willem II op. fraaie wijze gelijk,
in welken stand tot rust geen verandering
kwam.
Na rust was A. F. C. in d# meerderheid,
door het. harde zwoegen der Tilburgecho verde
diging bleef voorloopig het «coren uit. Na 'e
klein half uur eindelijk gelukt het A. F. C.,
haar tweede en tevens het laatst# punt van
den wedstrijd te maken. Wel oefent Will#m II
'u geweldige pressie uit op het Amsterdamsche
doel en beleeft dit vele veer gevaarlijke momen
ten, doch bijna geheel A. F. O. staat te verde
digen en tot doelpunten komt het niet meer.
Ajax kan nu me 'n gerust hart den laatsten
kamp te gemoet zien. Er zonden al heel rare
dingen moeten gebeuren, als het kampioen-
sohap^ hen nu nog ontglipte. Hieronder de
ranglijst der kampioens-competitie
Ajax
Willem II
Go-AJiead
A. F. O.
Be-Quiek
7
7
8
8
8
1
1
2
1
.1
13— 4
10— 7
7— 4
11—17
9—18
11
9
10
5
3
1.57
1.2&
1.25
0.63
0.38
INGEZONDEN MEDEDEELING.
KUNSTDRIJVERS EN EDELSMEDEN
ï-i Sehoierweg
Haarlem
de mensehelijko hoogmoed zoo hardnekkig; ge
woekerd als in Dnitschland, waar de theorieën
der absolute muziek zuiver voortkomen uit de
wtfageorige godsdienstbegrippen. De Duitschors
hebben van den meester Beethoven niets ge
leerd, zijn hun eigen, nationalistische weg ge
gaan. wat slechts tot een volmaakt isolement
kon leiden. Want er is geestelijk 6n artistiek
overeenstemming in de muziek der slavischo en
latijnsohe landen, en wie weet wat een heer
lijke toekomst in verlerlei zin daarvan te ver
wachten is, maar Duitscbland staat allWn.
De eerste componist na Beethoven, die de
kunst liefhad om het leven, was Schubert, in
wiens muzikaliteit nieuwe romantische elemen
ten en een sterk dramatisch accent leeft. Ik
moet hem hier hoofdzakelijk noemen als de
voorganger van den mooien. geloovigen Bruck
ner, die misschien bekend is, maar niet vereerd
wordt. Het absoluut-muzikale, absoluut-Duit
sche requiem van Brahma, dat geheel en al
voortkomt uit het germaansohe protestantisme,
is in ons land een onaantastbaar repertoire^
stuk, terwijl de Roomschen het Te Deum en de
negende symphonic van Bruckner niet eens
van naam kennen. De Roómschen, die eerder
en meer dan alle andersdenkenden moesten op
gaan in de kunst, hebben maling aan een oiffen
schoonheid en houden de artisten liever voor
verdachte lioden. De oorzaak van dit hopelooze
gebrek Itet in het feit, dat de geest van deze
noordelijke streken geen Boomsche elementen
heeft. Bijzonder door de muzikale overheer-
sehing van Duitschland is het niet mogelijk
geweest in onze streken de zuivere uitingen te
geven, die geestelijk en artistiek overeenstem
men met den tijd vóór de Horvorming. Er
heerscht hier een afschuwelijk gebrek aan lief
de voor 't gregoriaansoh en een onuitroeibare
slaafsohheid tegenover de z.g. muzikale wetten.
En dezelfde geest vindt men natuurlijk in an
dere kunsten.
Bruckner's engelachtige muziek, die voort
kwam uit zijn evenzeer sohoone, kinderlijke
leven, heeft geen school kutwi0n mak«n. Er is
geen ontvankelijkheid er geen geestelijke
gemeensohap is en er te weinig roomsehe talen
ten zijn. Al sedert de renaissance wordt de ge
schiedenis gedradoor eoazanie persoonlijk
heden. En zoo ontstond uit do stvek#n der roem
rijke kathedralen, «treken, die nu ver-
woost zjjzi en nog onder vuur liggen, in het
bo«"in der vorige eeuw. hot onschatbare genie
Oésar 'Franck. 3e maitre anjfóliqu0_ l'organiste
catholiuue par exoelleuCe- Hij werd de beroem
de improvisator van 't orgel der St. Olothilde
te Parijs, de vereerenawaardige stichter der
jong-Fransche school, de onsterfelijke compo
nist der Béatitudes. der sublieme orgelwerken,
van de symphonie in ré, van de liederen, enz.
Zijn natuur schijnt krachten van alle tijden te
vereenigen; de liefelijkheid dor vroomheid en
de menechelijke hartstocht sjrj 8r ovensoer in
vereenigd als de charme van dichterschap en
de sterkte van muzikaliteit. Hjj heeft da zuivore
geest, hij ig de eenvoudige idealist; hij hield
niet van de kritiek der zuivere rede, want hii
lachte om Kant. maar hij leefde en werkte in
do liefde, in de vervoering naar den Hemel.
Zijn geest kan een gothische kathedraal met
nieuw leven bezielen, dan vibreert alles van
levende schoonheid. En die schoonheid vloeit
over do landen en in de kamers. In ona land,
waar men spot mot heldenvereering, is hot
voorloopig niet mogelijk César Franek naar
waarde te schatten.
Intussohen was in Weenen het vuur der
sterke traditie Beethoven - Schubert - Bruckner
niet gedoofd. Daar zou Gustav Mahler komen
werken en strijden. Van joodsehe afkomst,
toont hij duidelijk echte raseigenschappen en
verraadt hij zijn gehechtheid aan oude en
üostersche schoonheid. Hij loeft in de moderne
cultuur -n zoo behoudt hii, na ziin overgang
tot 't katholicisme in zijn voelen en denken
een melancoliek pantheism©. Van een en ander
geeft ziin prachtige, bewonderenswaardige
achtste symphonie een diep-treffend beeld.
Mahler heeft ontzettende outgooohelingen mee
gemaakt, en we kunnen er den meoster slechte
warmer om liefhebben. Want die eeuwige
levensstrijd voerde hem slechts tot hooger
idealen: Wie beschrijft ons de oonoeptie van
rijn Veni Creator! Wie durft er knagen aan
aóó oen geestelijke gebeurteni», waar misschien
zooveel zielen onbewust doel aan hebben 1 Is
dit niet de voortzetting van Beethoven's werk?
Men behoeft geen verstand van oontrapunct te
hobben om oen vergelijking te kunnen maken
tusschen Beethoven'» negende symphonie en
Mahler's achtste. De adel en ernst van Mahlor'e
symphonic is boven ®H® bedenking verheven
en het wordt tijd dat men zich rekenschap
geeft of hot niet gevaarlijker is te golooven in
Wagner's Parsifal dan in deze veelbesproken
achtste. Do symbolische voroeniging van het
Veni Creator Spiritus en de slotscène uit
Goethe's Faust is inderdaad symbolisch en „das
ewig-weibliohe" wordt hier waarlijk niet aan
geprezen als een aardseh surrogaat van geloof.
Wagner gebruikt hemeleohe elementen cn
motieven voor aarusohe dingen, tehwijl Aiahlei
in zéér reeele en menschel ijke verbeeldingen
geestelijke schoonheid vooietelt. Do menseh
heid vereenigd in ware liefde.... voor de uit
drukking van dit ideaal nam Mahler de een
voudige naam van Symphonie!
Maar zijn pantheïstische neigingen in zijn
natuur en in zijn werken zijn ©en verkeerd en
voor de toekomst onvruchtbaar element. Wij
denken nu weer aan César Frauck: aan zijn
menecb.elijkheid. zijn kunstenaarschap, zijn
werken, zijn kathedraal, zijn land en zijn leer
lingen. Als het een* waar was. Jat er geestelijk
contact kon zijn tusachen dit alles en on* noor
den 1 Als we eens denken aan de onbegrijpelijk
schoon» eenheid die er tusschen Noord- en
Zuid-Nederland. Frankrijk, Spanje en Italië
was in vervlogen eeuwen; Du Fay, Okeghem,
Palestrina, WillaertI Wat moest er voor onze
kunstenaar» niet een betooverenda illusie lig
gen in dergelijke overdenkingen. Als er maar
móór vereeriug was. dan zou er ook meer
vruchtbaarheid zijn. Maar er is niets te for-
oecren, en zeker niet in deze sinistre streken.
Hot laatste woord, beter gezegd de hoogste
daad in deze groote dingen komt niet uit ver
standelijke wil. Wanneer de menschen minder
den beroemden, dan wel den grooton man zou
den liefhebben, du» minder op het uiterlijk dap
op het innerlijk zouden letten, dan zou er bctor
contact rijn tusschen kunstenaars en hoor
ders." Ware bewondering ia dikwijls het
beginsel van schoone dingen, of, zooals August»
Bodin heel mooi zegt: bewondering is edele1
wijn voor edele geeaten.
HENDKIK ANDREESSEN.,
