'IIEUIIE HURL COIRAHT
STADE NST RE EK
WAT DE PERS ZEGT
KUNST EN'KENNIS
LANDBOUW EN VISSCHERM
feuilleton
"4 ,e doen stond'
VROOLIJK ALLERLEI
SCHUTTERSDOELEN.
Dinsdag 10 September - Tweede blad
WIE ZUlN DE NALOOBERS 2
Door de socialisten wordrt» ten opzichte der
katholieke vakbeweging wel eens het verwijt
®itgesproken, dat deze inalles de socialisten
ttavolgt. Men doet dit natuurlijk, om den ar
beiders 'voor te spiegelen, dat eigenlijk de
•octelistisoh® vnkprganisiatie de ware is.
Hog onlangs schreef de voorzitter van het
N. y. v.
,.De groei van alle vakoentralen laat, zich
in hoofdzaak hieruit verklaren, diat ziü als
hondjes oub naloopen in al de maatregelen»
die genomen worden. En daardoor is, o-mid!at
zij met vieren zijn en wij slechts alleen, hun
gezamenlijke groei grooter dan de onze.
Zoodra zü ons niet meer naloopen» aai die
groei weer verminderen- Dit geldt voor de
kerkdijken,de neutralen en het N- A. S."
In de Vakbeweging" wordt deze
•ocialistische grootspraak op de volgende rake
*Üzo onder handen genomen:
Grooto woorden, geuit zonder aanvoering
van ook maar oen enkel bewijs, duiden in
den regel op zwakheid van stellingi cn op
verlegenheid, waarin de schreeuwer zich be-
- vindt.
fe, Want nopens de» zooals hij ze noemt» ker
kelijke vakcentralen is het tegendeel van
wat liij beweert waar.
Het N. V. V. heeft juist zijn invloed op
het godsdienstig onverschillige deed der Ne-
derlandscho arbeiders verkregen, door meer
en meer concessies te doen aan de samen
werking tusschen kapitaal en aPbeid-begrip-
pen, zooals die door de Katholieke en Chris
telijke Vakbeweging zijin gepropageerd;
waarbij de socialistische leerstukken stuk
voor stuk werden losgelaten-
In z.gt moderne2 kringen noemt men
dat taktiek, die nu eenmaal door het prac-
ti.Dch maatschappelijk gebeuren wordt ge-
ëischt.
Bij ons is het echter geen taktiek» dooh
een begdnselzaak. Wij zien in de voorwaar
den, waaronder de stoffelij-ke goederen dèr
natuur worden beheerd, een zedelijken
grondslag, daaronder door den Schepper van
liet Heelal bewust gelegd met het doel, het
geheele mensehdom te dienen in één harmo
nische belttn gen-gemeenschap.
Naarmate die harmonie beter en <le ver
houding rechtvaardiger is, functioneert
alles beter en beantwoordt de stoffelijke
orde der dingen beter aan hare bestemming-
Naarmate die harmonie wiikt» gaat alles
meer haperen en lijdt daar het mensehdom
zelve onder, omdat het ingaat tegen de wet
ten, die door God in Zijn schepping zijn ge
steld.
Dat hebben de socialisten ondervonden en
zi.i zijn ten deele wijzer geworden.
Is soms een collectief contract, dat toch
voor een zekeren tijd een vredes-eontract is.
soms in overeenstemming met Marx's stel
ling, dat de onverzoenlijke klassenstrijd de
locomotief is van de beschaving?
Dat de z-g. modernen, ondanks de loer
V&n Marx, niettemin in hun actie met hot
®ollectief contract o-pstaam en naar bod
gaan, bewijst, dat zij» door de feiten der er
varing gedwongen, gaan werken in de rich
ting, bun door de kerkelijke organisaties
aangewezen-
Zoolang de socialistische vakbeweging
zich hield aan den onverzoenliiken klassen
strijd van Marx, was zij. een verschrompeld,
zwak clubje, doch zoodh-a zij den meer ver
zoen lijken kant instuurde» kreeg zij invloed.
Door ons, met name de r-ioliting van loyaal
overleg tusschen kapitaal en arbeid, na te
-loonen, is zij een invloedrijke beweging ge
worden.
Van naloopen gespreken! Is Oudegeest
vergeten, dat bet N. V. V- met zijne geest
verwante organisaties, met bet oprichten
,.nei Gentrale Levenemiddelen-commisisie
TGtf ?.ndei'kalf jaar achteraan kwam bij dé
'j.oueke en Christelijke organisaties?
1 eet Oudegeest nu al niet meer, dat onze
permanente Commissie reeda met November
1-1. haren vertegenwoordiger als adviseur
Van den Minister van Landbouw aanwees en
dat het N. V. V., na heel veel onderling ge
kibbel, daartoe pas 7 5 8 maanden later over
ging?
Is het Oudegeeat ontgaan, dat ons R.-K.
Vakbureau reeds vanaf Februari 191(1 ©en
weerstandsfonds in werking heeft, waarby
de aangesloten vakbonden zich wederkeerig
Verplichten tot steun bij staking en uitslui
ting, terwül het N, V- V. een commissie
tee ft benoemd, om te onderzoeken, of men
°0s in deze kan naloopen?
Heeft Oudegeest niets bemerkt van het
feit» dat de Katholieke, en thans ook de
Clip. Vakcentrale, voor haar hoofdbestuurs
leden cursussen houdt, om hen zooveel mo
gelijk wetenschappelijk te bekwamen?
t Was reeds eenige jaren vóór den oor
log» dat de
secretaris, thans voorzitter van
den bij liet N. V. V. aangesloten Metaalbe-
yOrbersbond, ®en congres van het N. V.
ln'-ake deze cursussen ons Vakbureau ak
stelde en op navolging aan
drong. Zoo'n cursus xaooten we <$k hebbend
aldus die heer Dana.
Toch heeft het N. V. V. het nog niet zoo
ver kunnen brengen. Het moge niet gemak
kelijk glaan, toch zal het ons hier op den
duur moeten naloopen.
Moeten wij hier nog'wijzen op ons Cen
traal Zielkundig Bureau, waardoor wol en-
echiappelijk regeling zal zijn te brengen in de
Vakopleiding, en dat mede een machtig
miididel zal zijn in den toekomenden strijd
tegen het Taylorstckel, in zooverre dit den
arbeiders te na komt.
Ook hier aal het N. V- V., gesteld, dat het
over de wetenechappelijke medewerking zal
kunnen beschikken, ons moeten naloopen-
Mocht het diat niet kunnen, ons bureau
staat voor advies aan ieder open-
UiT BOEK EN BLAD'
K.-K. Herstellingsoorden.
"Verschenen is het elfde j aai'verslag der
Vereeiüging Roomsch-Katli. Hei^tellingsoer-
den voor longlijders en zwakke kinderen 1917-
Daarin lezen wij, dat zich, ondanks de
moeilijke tijdsometandifeheden geen ernstige
feiten hebben voorgedaan. In het sanatorium
„Dekkerswald" kon alles zijn gewonen loop
hebben. De illusie om andere herstellingsoor
den te openen, zal voorlotopig niet in vervul
ling kunnen gaan zoolang de geldmiddelen
niet ruimer toevloeien. Dankbaar wordt mel
ding gemaakt van een, legaat van 1000.-
Verder wordt aan verschillende bestuurders
en adviseurs dank gebracht voor hun bewe
zen diensten, benevens aam de. geneeeheeren,
die te Dekkerswald steeds bereid waren, on
middellijk den geneesheer-directeur bij zijn
taak te aissisteeren. Volgt een in aangenanien
stijl geschreven overzicht van den geneeeheer-
diorecteur, die besluit met den wenseh, dat, als
do vrede op de wereld zal zijn weergekeerd,
de hocg-noodzakelijke uitbreiding zal kunnen
aanvangen, die Dekkerswald ten bloei en vele
ten kgil moge zijn.
Mxiitair-Techniseb Tijdschrift,
Een bijzonder interressante en actueel© bij
drage brengt ons de Augustus-afleveriug- van
bet Militair Technisch Tijdschrift van de
band van den mijningenieur (J. G. van Dus-
seldorp, dié daarin uiteenzet wat onze kolo
niën aan materialen voor de oorlogstech
niek kunnen opleveren.
8e Jaarboek van de Ned. R.-K.
"Vakbeweging.
Uitgave Bureau voor R.-K.
Vakorg. Drift 12, Utrecht.
,J>e R.-K. Vakbeweging is geworden een
stevig gevestigd instituut.Eli. jaarverslag
heeft daar allengs meer van getuigd, maar
dit 8ste geeft den vasten indruk, dat de R.-K.
akbeweginjg zich in het maatschappelijk le
ven een positie heeft veroverd." Aldus vaugt
de inleider van het 170 pagina's groote verslag:
aam en wij moeten zijn woorden met overtui
ging onderstreep en. Na een strijd van acht
jaren is de R.-K. Vakbeweging stevig gecon
solideerd; 71 bezoldigde bestuursleden; 37
ambtenaren; 32 R.-K. V akbladen; krachtige
weerstandskassen, werkioczen- en ziekenfond
sen; Na tw Vakbonden met 10.000 leden elk.
Geen staatscommissie op sociaal gebied of de
R.-K. Vakbew eging heeft er haar vertegen
woordigers in. In tal van gemeenteraden
ook hebben hun voormannen zitting en
straks zullen zij hun stem doen hooren in 't
Parlement! En tot bekroning een R.-K. Vak
centrale, die binnenkort een ledental van
100.000 zal bobben bereikt. Deze resultaten, na
slechts jaren arbeid, geven reden om God
te danken voor den rijken zegen, aan de R.-K
Vakbeweging geschonken.
Een aanwinst gedurende bet afgeloopen
jaar van 15.813 leden, beteekenend een toe
name met 27.07 procent, is een bewijs, dat de
R.-K. arbeiders sieeus meer vertrouwen gaan
stellen in de R.-K. Vakbeweging. De stijging
van liet ledental is te merkwaardiger, wijl
deze niet verkregen werd door toetreding van
reeds bestaande vakbonden, doch geheel
voortkwam uit toetreding van nieuwe leden.
Het verslag bevat tal van tabellarische over
zichten, benevens grafische voorstellingen en
verhoudingen, terwijl ook aan distributi.^aan
gelegenheden een goede plaats is geruimd.
Het boek bevat een schat van sociale lec
tuur en behoort door iedereen, die zich voor
de R.-K. Vakbeweging interesseert, gelezen
en bestudeerd te worden.
INGEZONDEN
DE SOHOTENSCHE POLITIE.
In zijn antwoord op het ingezonden stuk
van den agent Tysterman spreekt „het 14e
raadslid" geregeld van T. als de sociaal-
demoeraat en partijgenoot van de S. D.
A. P.'ers Magendans en Verkooy.
Mag ik even mededeelen dat T. geen lid
is van de S .P. en voor zoover mij be
kend ook niet geweest is.
W. VAN DE VALL,
De heer [Wj. van de Vall reegist zich. wiet'
alleen ik, nfaar ook de heer Blom leefde in
de veronderstelling dat Tysterman lid der
S.B.A.P. was. Natuurlijk valt er nu niet 'aan
te twijfelen, ook al was 95 pet. der bevolking
overtuigd dat hij er wel toe behoorde. Om
dat gedeelte der za.ak tot de ware verhou
dingen terug te brengen, verzoek ik den
lezers te willen begrijpen dat Tysterman
enkel een g e e s t v e r want van den heer
Verkooy is, d.w.z. geen broeder, maar een
aangetrouwden politieken zwager. Hij be
hoort dus toch tot de roode familie.
Ik wenseh tevens nog iets te verklaren. De
politiezaak is nog nietten einde. Het is mij
bekend dat er bij het raadslid Blom dage
lijks meuschen komen, die hem materiaal
verschaffen, waaruit nog andere zaakjes voor
den dag zullen -komen.
Tegen een ding moet ik: opkomen. Toe
vallig hoorde ik een dezer dagen vertellen
dat het 14de zou dingen naar de betrek
king van „Politieinspecteur" en dat hij daar
om de politieatal aan het reinigen was. Ik
moe,t eerlijk verklaren dat zulks absoluut
niet in mijn voornemen ligt. Mijn salaris als
„14de" is zoo buitengewoon, dat ik er niets
meer bij wil hebben. Ik wil echter even op
de?e a.s. benoeming vooruitloopen.
Waar de heer wethouder Boxs zoo handig
is geweest om mede te helpen aan de be
noeming. van zijn zoon tot opzichter-teeke
naar op een salaris van een honderd vijf en
twintig gulden per maand, wil onze wethou
der wel zoo vriendelijk zijn om nog een
familielid op te zoeken voor de a.s. betrek
king van politie-inspecteur. Het kan dan in
Schoten een lolligen boel worden. Misschien
weet men dan wel iets uit te vinden om de
betrekking van directeur der gemeentewer
ken vacant te krijgendie is immers maar
katholiek, zelfs om den burgemeester te ibe-
werken zijn ontslag te nemen.
De heer Boxs wil dan wel burgemeester
enz. worden, we zouden dan zijn zoon tot
directeur der gemeentewerken kunnen be
noemen en als de politie dan ook in hundek
dei' familie was, ach, ach, welk een heerlijk
perspectief voor hen die tot de water- en
melkinrichting of te wel de vrijzinnigheid
behooren....
Voor ditmaal wenseh ik te eindigen met
de aandacht van het geëerd publiek in te
roepen voor de gemeente Schoten. Als er
soms boeren, burgers of buitenlui zijn, in
het bezit van een groot aantal kinderen,
laten zij zich ten spoedigste in onze gemeen
te vestigen. Als papa weet te intrigeeren,
dan zal hij direct een politieke partij moe
ten stichten om daarmede met de a.s. ver
kiezing als candidaat uit te komen. Eenmaal
in den Raad, dan is het voor minder nauw
gezette menschen geen kunst om de zoontjes
erin te draaien, zoo noodig om zich zelf te
helpen. Wie dus met zijn jongens geen raad
weet, zij de gemeente Schoten ten zeerste
als woonplaats aanbevolen.
Om te beginnen kunnen-wij den heer Boxs
al vast dankbaar zijn, dat hij wel zijn zoon
heeft laten benoemen.
Tegen een feit protesteer ik echter en in
ernst. Er gaan geinchten door de gemeen
te dat men een beambte aan de gasfabriek
van zijne werkkring wil ontheffen, om daar
mede den politieagent Couwenhoven te be
lasten. Men wil hem aanstellen als meter-
controleur en den tégenwoordigen titularis
aanstellen als beambte bij de eokesafleve-
ring in do wintermaanden. Het gevolg daar
van zal zijn dat men na afloop -der cokespe
riode den controleur op straat moet zetten
of wel *een werkkring voor hem zal moeten
maken. Als er zulke bewegingen gemaakt
moeten worden om Couwenhoven een be
trekking te verschaffen, dan is dat onjuist.
Het is mij bekend dat de wethouder Boxs
stappen in deze richting doet; dat.er in de
gascommissie over deze zaak gesproken is
en, dat de heer Verkooy als familielid van
Gouwenboven zich bijzonder voor deze zaak
interesseert.
Is Couwenhoven te helpen zonder dat het
de gemeente geld kost of -kan kosten, dan zou
ik dit ernstig vin overweging durven'geven.
Is dit niet het geval, dan blijft er nietsan-
ders over dan Couwenhoven de «gevolgen
te laten dragen- van hetgeen hij verkeerd
gedaan heeft. Men mag er zeker geen ande
reu aan wagen om hem. te helpen. De ge
meenteraadsleden moeten begrijpen, dat zij
er toch niet zijn om famiiie, vriendjes en
kennissen te bevooi'deelen.
HET 14de.
L a li 1 i a-t e n t o o n s telling- Te Lei
den ia hotten in de Stadszaal geopend do
keuring' en tentoonstelling van dahlia's, uit
gaand© vtan de afdoe ling Leiden en omstreken
van de Ned. Mb", van Tuinbouw- en Plant
kunde, in samenwerking met de Ned. Dahlia-
Vereen,. De inzendingen zijn prachtig. Deze
tentoonstelling zal drie dagen geoipend blijven
en ook voor het publiek buiten genoemde ver-
eenigingen staande, tegen gering entree toe
gankelijk zdjtn-
Bedrog- IQ den, voligon zaaitijd,
schrijft men aan de „Maasb." hadHen ve-r-
Iseheindene landbouwer® te Dingsel. zaad van
Voorz. S.D.A.P. Schoten, koolraap gekocht en uitgezaaid.
Prachtig schoot het gewas op. En men be
wonderde de slanke planten.
Maar de verwondering steeg ten top, toen
aan die planten maar geen knollen wilden
komen.
Blijkbaar had men aan die boeren zaai
zaad van een» uiterlijk cup -eeni koolraap, go-
lijk endo plant, voor kodraapzaad verkocht
Bij een der boeren beloopt da schade dooi' ddt
bedrag 5 a ƒ600
De opbrengst der bladeren ml nu als groen
voer worden ingekuild.
- Aardappelloof als tabak.
In het Maas- en Waaleohe wordt behalve het
kersenfclad thans ook aardappelloof als tabak-
surrogaat gebruikt. De smaak moet vrij goed
zijn, maar de geur ie minder.
KORTE BERICHTEN
Door den landbouwer Th. Smits te Borkel
-Sobaft werd een stamboekveulen van 3 maan
den verkocht voor de som van 1060.
Te Baarle-Naseau is de gehuwde land
bouwer Aarts in het veld door een soldaat-
commies dwars door zijn buik geschoten, om
dat hü aan het commando „halt" geen gehoor
gaf. Bijl zijn overbrenging naar het gasthuis te
Tilburg overleed de man- »,Hbld."
Te AVarlum geraakte eene vrouw in het
kanaal. De burgemeester, den heer W-.IToen»
juist passeer en de, begaf zich te water en
redde do drenkelinge-
ROMANTISCH verhaal UIT DEN TIJD
25 DER FRANSCHE REVOLUTIE.
tti&Ü is 'uaar, zij is daar;sprak hij bij
h zeiven en liep de trap op.
«y luisterde en hoorde thans duidelijk
Cü menschelijke stem
T - BS-
gaj'',""!1 voo.r cle deur kwam, die toegang
Hen;, eenige vertrek, dat de vierde ver-
fc»a-)i. I® van Commandeurs tore ii uii-
"Pnte stond Vivant een oogenblik stil om
lir-n Tw te luisteren en te overleggen wat
Bg „f floppen," vroeg hij zich onwillekeü-
'h )ja' terwijl hij zich herhaalde malen met
tangs het voorhoofd wreef. „Wel
6evai yH^'et» daarmede doet men in zulk, een
P'u voor ®?n Begin maken. Zoo zij weigert
,?«dcn J"1? open te doen, zal ik mijne
r- openon1 en al wae deze dear van
uenen zai jjj ^ju-.»»
Hij klopte dus bescheiden aan de deur
maar tcfeh zoo, clat niemand aaa zijne bedoe
ling kon twijfelen.
„Doe open, zoo het u belieft, juffrouw
Adrienne,' riep Vivant op smeekenden toon.
„Ik doe voor niemand open," k.o.ik het
antwoord. „Wie gij cok zijt, ga heen en ver
ontrust de dooden in hunne graven niet."
„Indien gij wist
„Ik wil niets weten."
„Maar, ik ben een vriend."
„Hat is niet waar! Ik heb geen vrienden,
geen bloedverwanten; .ik ben alleen op de
wereld, of liever ik behoor niet meer tot
deze wereld."
„De hemel ia mijn getuige, dat ik. slechts
goede bedoelingen heb; ik bezweer u, laat
mij binnen, mejuffrouw Adrienne."
„Wie zijt gij 1"
„Wie ik ben, wie ik ben," mompelde de
soldaat tusschen zijn tanden. „Laat komen
wat wil," voegde hij er met kracht bij: „Ik
ben Vivant Baugey g-jj weet wel..
Een snijdende, woeste kreet, een kreet
waarin de plotselinge uiting eener hevige
verontwaardiging zich aan de losbarsting van
woedende gramschap paarde, gaf plotseling
antwoord op de korte verklaring, welke Vi
vant noodig geoordeeld had, bij zyn naam
te voegen. De woorden bleven hem op de
lippen steken en het was alsof eensklaps
aUe hoop uit zijn harf verdween. Bijna ter
stond daarop klonk binnen in het vertrek
een zware en toch vlugge voetstap, de deur
ging krakend open en voor Vivant een se
conde tijd had om ^ch eemgszms te her
stellen, bevond bij ®ch tegenover haar, die
hij zocht.
Een zwart bijna tot lompen verscheurd
gewaad omhulde baar magere gestalte, en
was klaarblijkelijk onvoldoende om haar voor
de guurheid van het jaargetijde te beschut
ten; heur haren, vrit a.ls sneeuw, vielen van
achteren in lange vlechten op haar- rug peer,
terwijl zij daarentegen van voren, kort af
gesneden, haar voorhoofd gedeeltelijk be
dekten;. haar magere, buitengewoon lange
handen, bijna zoo doorschijnend als die van
een geraamte, hield zij dreigend opgeheven,
als om de vervloeking die zij ging uitspreken
met haar gebaren kracht bij te zetten.
„Vivant Baugëy," zei zij met een sombere
stem, terwijl zij langham en statig een drie
tal schreden vooruittrad. „Vivant Baugey",
Haarlem bezit twee bijzonder mooie bui
tengevels op binnenpleinen. De mooie gevel
van Lieven de Key, binnenplaats voormalig
Burgerweeshuis, nu Krans Halsmuseum kent
iedereen, al was het maar van een prent
briefkaart. Nu de schutterij al een jaar of
tien is uitgestorven, is die van den Schut
tersdoelen, Gasthuisstraat, minder bekend.
Van oud-Haarlem heeft het mannelijk deel
stellig den mcoieu reraiscance gevel met wel
gevallen; aanschouwd. Nu zien enkele com
missies die in de Raadkamer bijeenkomen
en jonge miliciens en eventueele land-
stormers hem, we vermoeden door de om
standigheden niet er .door geboeid. De mooie
topgevel werd bouwvallig- Het Dagelij ksch
Begluur diende bij den Raad een voorstel tot
restauratie in. De gelden werden grif toege
staan en nu is de gevel weer klaar op den
gevelsteen (althans Vrijdag j.l.) na, waarin
hulde gebracht wordt aan Ripperda. Ripper-
da herinneren' we even onzen lezers was
een Friesch edelman, hoofd der bezetting
tijdens het Spaansehe Beleg en de man die
de schutterij van Haarlem moed inblies en 't
besluit deed nemen Haarlem tegen het
Spaansch geweld te verdedigen.
Laat ik u eerst iets van de oude*schut-
terijen vertellen.
In de Middeleeuwen had West-Europa veel
te lijden door de Hunnen, een woeste stam
uit 't Dosten afkomstig, 'die telkens ver
woestingen aanrichtten. Om zich te beter
tegen hen te beveiligen, dacht koning Hen
drik, onder wiens opperbewind deze lan
den gedeeltelijk stonden, het noodzakelijk
de ingezetenen in den wapenhandel te oefe
nen om daardoor de landsgrenzen te kun
nen versterken. Het was dezelfde Hendrik,
die aan Dirk II Holland tér leen gaf. Hij'
richtte nu in de steden schutterijen op en
hield van tijd tot tijd ren- en steekspelen,
om daardoor de behandeling der wapenen
te gemakkelijker te maken, Zoo'n schutterij
had ook Haarlem en hoewel ze hier niet
dagteekent van de 10e eeuw, is ze a! van
zeer oude tijden af een der steunpilaren
voor de inwendige rust der stad en -van de
veiligheid der inwoners geweest, „De senu-
wen ende de magt van het gemeijne beste"
werden deze Holla-ndsehe schutterijen ge
noemd. Zij waren verdeeld in die van de
kruisbogo en varl de handboge naar dé wa
pens die zij voerden. Na de uitvinding* van
het buskruit werd dit zeer langzamerhand
een geweer. In een oude aanteekening vond
ik: Als een eerekleed droegen zij van ouds
„en om hun van het gemeijne volk te on-
derscheijden" tweekleurige rokken met een
zilver teeken naar de wapenschilden der
steden. Na het invoeren van het schietge
weer hield Ret dragen van de tweekleurige
rokken op. Men behield evenwel het zilve
ren teeken, dit bleef men aanmerken als
een teeken van eer en werd als zoodanig
gedragen. We herinneren ons allen uit de
schooljaren, hoe bij een beleg de schutters
de stal verdedigden. Ook blijkt uit het acht
ste artikel der Unie van Utrecht, dat men
in deze dagen de meening was toegedaan,
dat de Burgers tot de verdediging van het
vaderland verplicht waren, want „zij moes
ten allen van achttien tot zestig jaren oud,
worden opgeschreven, opdat men bij de eer
ste sarrrvkomst der Bondgenooten daarop
nader zou kunnen besluiten." Alle schutte
rijen moesten ook volgens art. 25' der Unie
van. Utrecht dit ar lik el bezweren. "San ouns
moesten de Schutterijen, zoowel als
de Gilden, in zaken van Regeering geraad
pleegd zijn geworden, want zij werden bij
Staats bes luit van 1882'daarvan uitgesloten,
herhaalde zij na eenige ogenblikken zwij-
geris. „Ha, ik wist wel dat gij eens zoudt
terugkeeren, soldaten van uw soort sterven
nimmer op hét slagveldaan den voet
van de galg moet de duivel hun ziel uit
het. slijk komen halen, om haar besmeurd 6h
bezoedeld als zij js in de eeuwige vlammen
te werpen!"
„Het is zeer goed mogelijk, dat gij de
waarheid spreekt, mejuffrouw Adrienne,
antwoordde Vivant met een kalmte en een
waardigheid, die misschien de i«
dezer verwijten hem baarheid
sprLktf'^hei'^fbij nogmaals, „want ik heb
nergens den dood der dapperen kunnen vin-
denf ofschoon ik hem dikwijls genoeg gezocht
be%acM gij thans, dat gij den duivel kondt
verraden, en de hel zelff in brand steken,"
hernam de oude dienstbode met de snijden
de bitterheid van de hatelijkste ironie.
„Neen; ik wilde slechts een einde aan mijn
wanhoop en mijn wroegingen maken; thans
echter denk ik cr anders over; God heeft
ongetwijfeld medelijden met mijn langdurig
lijden gehad. Hij is mij barmhartig geweest
'„ten ware met toestemming der Staten, to
het tegendeel besloten werd." Naderhand:
heeft Middelburg haar over de verheffing;
van (Willem I echter geraadpleegd. Amster
dam kon tot die v.erheffing van den Prins
van Oranje tot Graaf niet besluiten, zonder
van te voren de schutterij en de voornaam
ste burgers daarin te hebben gekend. Om
het doel der schutterij-weerbaarheid te be
ter te bereiken, begreep men dat zij kundig
in het gebruik der wapenen wezen moest.
Zoo begreep ook de Haarlemsehe schutterij
het. Om dit te beter en in eene geregelde
orde te kunnen doen- werden in de stedeif.
dus ook hier in Haarlem, Schuttershuizen
opgericht, waai- men, behalve een zaal, de
Schutterszaal geheeten, ook een plaats vond,
ruim genoeg om zich in den wapenhandel
te oefenen, en naar het wit of doel te schie
ten. Daaraan is de benaming Dooien ont
leend. Zoo'n Doelen hai men binnen deze
stad in de Ramen, dit was het vroegere St.
Michielsklooster. l)it verbrandde in 1576 en
hersteld als Proveniershuis. De andere
Schuttersdoelen- werd in 1562 in de Gast
huisetraat. De schutterij nog in voile fleur
zijnde had dagelijks wapenoefening, de-
Krijgsraad kwam herhaaldelijk bijeen en ver
der. werd alle werk'als wacht houden, poor
ten bezetten gedaan, die aan de gewapende
Burgermacht waren verbonden. Met den
vrede van 1713 trad een langdurige rus
tige tijd in. De burgerij blij, gevoelde' nog
lang de gevolgen van de veis en zware oor
logen, maar nu er rust was, liet ze de
heeren maar regeeren en betaalde gewillig
de steeds hoogere belasting. 'Er ontstond
een nationale Bond van regentenfa:::: i 'u
met het doel om de leden overal en altijd
aan mooie baantjes te helpen, het kruiwa
genstelsel bloeide. Op de schutters rekende
men niet erg meer. Was er cn oploop,
dan een boodschap naar den Laag en de
militie kwam; de burgers, zelfs de schut
ters hadden niets in te brengen. In 1740
nieuwe oorlogsstorm, de miütie naar de gren
zen. Een nieuwe Prins kwam in 174s als
gevolg van de* oorlog. Spoedig kwam het
pachters-oproer en de schutters, vroeger de
rechterhand der regeering zou dezer steun
niet zijn. De heeren op het stadhuis zaten
in angst en vreeze. Hun eenige hoop waren
de schutters, maar die hadden weer hun
eigen overtuiging op 't gebied der padie
rijen. Ze wilden niet vechten voor de pach
ters (de belasting werd vz'oeger verpa at
net als een tol aan een weg). Weldra zou
het zelfs blijken dat die schutters meer ge
vaarlek waren voor de regenten-aristocra
ten, dan het gfewone volk. Geen wonder 1 De
schutters vaji 1748 waren -heel andere meu-
schen'dan de „bonte kraaien" van den jare
1402 en volgende.
De schutters van 1402 en later waren
van de rijkste en notabelste lui uit de stad,
vooral de voetboogschutters. Ze vo fnden
een gilde, waarvan de leden hun deken en
vinders kozen en ze rekenden 't zich tot
een eer, wanneer ze de stad mochten ver
dedigen of voor de belangen van hun stand
genooten de orde moesten herstellen onder
de oproerige smal'e gemeente. Dikwijls ook;
hebben Haarlemsehe schutters geholpen aan
de belegering van Steden in Brabant cn
Limburg tijdens den Spaanschen oorlog.
DE SCHUTTERIJ.
Het was volop feest.. Maar daar hoorde
men dat de Amsterdamsche Doelisten meer
gedaan hadden gekregen en was er. dr.s
nieuwe réden tot ontevredenheid. De Haar
lemsehe schutters kwamen weer bij elkaar
en stelden fluks een nieuw verzoek-eh
op Wé-er kwamen regeeringscemmissaiisren.
Zij benoemden op het stadhuis nieuwe schut
terij-officieren en stelden ook andere burge
meesters en schepenen aan/maar dat v.as
slechte persoonsverwisselingde zaak LI ef
zoo ze was. De heeren waren baas, maar
deze woelingen van 1748 waren teeken en
van den nieuwen geest. 1 Januari 1749 werd
bekend dat de ouds voorposten weer zout n
worden ingevoerd, nieuwe cploopen en nu
kwamen de soldaten uit den Haag. Pas va
ren. ze weer in den Hout of de schutters
kwamen in 't geweer en sloten onmiddellijk
de poorten. De stad kwam in st. 'at v r
beleg, zelfs de postwagen naar Amsterd i
mocht tot de Markt doorrijden. De peiling
voor de accijnzen begon weer en binnen vijf
minuten werd ze door schutters en burgers
gestoord. De heeren zaten vol angst op 't
stadhuis, waar de schutterij-officieren Lin
nenstormden vragend om hooger loon. Hoe v
de heeren het in 't hoofd konden krijgen
HET SALUUT.
Hsajoor (tot man, die niet gesalueerd heeft).
Soldaat» wat doe je gewoonlijk, als je een
officier ziet?
Soldaat. Nou, gewoonlijk loop ik een
straatje om»maar ik heb u niet zien aankomen.
OP SCHOOL.
De onderwijzer geeft rekenles-
Jan gaat naar de markt. Hij koopt '2
pond suiker, 12 eieren, 2 pond thee-
Een stem uit de kla/s-
77" Bestaat niet» meester, zooveel bonnen
krijg je met.
en heeft mij de onvez'wachte genade van de
vergiffenis mijns meesters geschonken."
„Van welken meester spreekt gij? Wie
kan verachtelijk genoeg zijn om een dienaar
zooals gij te h ebben. Maar ik ben dwaas om
u dit te vragen! Wie anders kan die meester
zijn dan Brulard?"
„Ik heb hot recht om een ander mijn
ter te noemen; niet den booswicht die mij
mijn misdaden heeft aangezet maar het barm
hartige slachtoffer, dat mijn schuld door ziju
vergeving heeft ultgewischt. Thans weet gij
dat hot de graaf De Brancion en niemand An
ders is, dien ik heb hooren spreken.
„Hebt- gij hem dan gezien," riep de oude"
vrouw uit met een stem, wier zachter klank
een plotseiingen omkeer van haai' gezindheid
verried. „Hebt gij den graaf gezien? V/aar?
Wanneer?"
„Ja, ik heb hem gezien, mejul'ffrouv A-
drienne, deze schuldige hand heeft hij lief
derijk in de zijne gedrukt; dit door wroeging
verscheurd hart heeft aan zijn.edel borst
gerust; zijn stem heeft troost mijn ziel
en vrede in mijn gegoed d<«n dalen. Luister
slechte naar me'. u alles verhaten.
(wordt vervolgd).
Voor den inhoud hezer rubriek stelt de RedactP
zich niet aansprakelijk.
V 1 1 l11 T tvtA// n -i i
■Jacques de branciqn
