UvensmiddetenvoQrzioiing.
gort.
irafjÉstBÜeiMÜstiyiie.
S P B K BO KK ING.
Regeering s-visch.
GEZOUTEN VISCH.
filSTIHDTIEBEBiUf HEEMSTEDE.
P. W. TWEEHUIJSEN,
BUITENLAND
SUIKER.
het einde van de week.
U HUCOLAPE-R EEP EN.
Veranderen soort van Boter
Uitreiking Kindermeeibons
en Aanvuiiingsbroodkaarten.
Winddroge Kiuitturf
Een misrekening.
ZATERDAG 21 SEPTEN6ER B9I8
42ste JAARGANG 9746
OE ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN: PER KWARTAAL f 1,95; PER WEEK 15 CENTS; FRANCO PER POST PER KWARTAAL f2,30
BUREAUX: NASSAULAAN 49, HAARLEM TELEFOON 1426 EN 2741
ADVERTENT!EN 20 CENTS PER REGEL -f 20 <>i0 CGRLOGSTÖESLAG. BIJ CONTRACT BELANGRIJKE K'.'RTIf-G
Dit nummer bestaat uit vier bladen, waar
onder het Geïllustreerd Zondagsblad in acht
bladzijden.
EERSTE BLAD
I ons gort
een pond visch
1\4 K.G. Suiker
Pr«ma Kwaliteit gezouten scheivisch.
I ons Havermout.
21|2 ons Suiker
I Eenheids Chocolade-reep
A1S'UV---
Reparatiën aan Schoenen worden
met Ledee* uitgevoerd.
Barfelicrisstraat 27. TEL. «770
van
ze-
WERELDBkAWO-
HET OFFENSIEF DER GEALLIEERDEN LOOPT
VAST - EEN NEDERLAAG DER BULGAREN
IN MACEDONIË - 5uÜ0 BULGAREN GEVAN-
GËN GËNÜMEN EN 8U KANONNEN VEROVERD
EEN NEDERLAAG DER TURKEN IN PALE-
STINA - Dt BRITTEN MAKEN 3000
GEVANGENEN DE INDRUK IN DUITSCH-
LAND VAN- HET KOMENDE AMtRIKAANSCH-
FRANSCH OFFENSIEF LOSSE BERICHTEN
UWE HAARLEMSCHE COURANT
De Directeur van het Gemeentelijk Levensmid-
telenbureau te HAARLEM brengt ter kennis,
dat verkrijgbaar wordt gesteld;
Hedenmiddag van 5—7\2 uur in de Gemeen-
elijke Vischhal.
PRIMA KWALITEIT SPEKBOKKING
■eSen den prijs van 17 cent per stuk. (Zonder
Bo n).
Vanaf 21 September tot en met 27 September
3P BON A No. 71 9615
Na 27 September is deze do 11 niet meer geldig.
Hedenmiddag van 57'V2 uur in de Gemeen
telijke Vischhal, per persoon
4> vertoon van VISCHKAART
12101 tot en met 13400
Van 47 uur op
VISCHKAART 13401 tot en met 14600
1 het Pand, ingang Koningstraat.
Vanai Zaterdag 21 September tot en met Za-
fctdag 28 september bij de Haarlemsche banket-
akkers enz.
Gp BON No. 12 (twaalf) en No. 13, (dertien)
^er ZEEPKAART elk een Regeerings-chotolade-
reeP legen den prijs van 12% cent per verpakte
6,1 12 cent per onverpakte reep.
Bon A No. 67 en A No. 68 zijn na 21 Septem-
r niet meer geldig. 9568
Dp BON A No. 69 guurende net tijdvak van
tot 27 September 1918
OP BON 7e tijdvakj KinderSuikerkaart) ge
durende hetzelfde tijdvak eveneens K.G. SUI
KER.
(Melis No. 1 of bijsoorten, naar keuze van den
kooper).
Maandag a.sin het Pand (Ingang Koning-
4traat) van 10 uur v.m. tot 1 uur n.m.
'.&ejLden prijs van 35 cent per pond. Men wordt
e'eefd verzocht verpakkiug mede te brengen.
Vanaf Maandag 23 September tot en met
r'jdag 27 September a.s., bestaat nog gelegen-
e'd verandering te brengen in de soort van bo-
r doo'r verwisseling der VOLLE Boterkaarten.
Dp bovengenoemde dagen is het kantoor (Ka-
f'J|' No. 17) hiervoor geopend van 8 uur v.m.
2 uur n.m.
Men wordt verzocht de rantsoeneeringskaart
te brengen.
De Directeur voornoemd,
F. DE JONGE.
De Directeur van het Gemeentelijk Levens
middelenbureau te HAARLEM brengt ter kennis
dat de uitreiking van kindermeeibons en aanvul
lingsbroodkaarten, voor kinderen beneden den
leeftijd van één jaar, zal plaats hebben voor de
genen wier namen aanvangen met een der let
ters: 9616
A, B. C, D, E en F op Maandag 23 September
O, H, I, J, K, op Dinsdag 24 September
L, M, N, O, P, Q, R op Woensdag 25 September
S,T,U,V,W,X,IJ.Z, op Donderdag 26 September
Telkens van 94 uur aan het Gemeentelijk
Levensmiddelenbureau, Jacobijnestraat 24. De
afgifte heeft plaats op vertoon van geboortebe
wijs.
De Directeur voornoemd,
F. DE JONGE.
Gedurende de week van 23 tot en met 28 Sep.
tember 1918 zal beschikbaar worden gesteld
op Bon
No. 59;
No. 60:
No. 61
Op BON No. 6 der Kindersuikerkaart 2y2
óns Suiker. 9602
Ten behoeve van Klein-Industrie, B. C en D-
groepen en Centrale Verwarming is verkrijgbaar,
boven rantsoen, zoolang de voorraad strekt bij
bijbeen minimum van 5000 K.G.
a f 32.50 per duizend K.G. franco bergplaats,
Alleen aanvragen per briefkaart zoo spoedig
mogelijk te richten aan het Brandstoffen-Bureau
Ged. Oude Gracht, 18, Haarlem 9603
Zijn geniaal aangelegdemenschen ook al
tijd practische menschen?
Het antwoord op doze vraag kan moei
lijk twijfelachtig wezen.
Immers, velen, die ooit in meer dan vluch
tigeaanraking kwamen met een geniale na
tuur, zouden genoopt zijn, onze vraag in
liet licht der daarbij opgedane ervaring, ont
kennend te beantwoorden.
De oud-minister Treub is een geniaal man.
In de verschillende hooge functies die hij
achtereenvolgens bekleedde, als wethouder
van Publieke Werken in de Hoofdstad, als
hoogleeraar in Staathuishoudkunde en Sta
tistiek aan Amsterdam's Gemeentelijke Uni
versiteit, als minister van Landbouw en van
Financiën, heeft hij dit voldingend bewezen.
In laatstgenoemd hooge ambt, trad hij op
in de bange dagen, die ons Vaderlandbij
het u.tbreken van den Europeeschen oor
log, doorleefde.
Leidend, regelend, met forscke en niet fa
lende hand ingrijpend in het op hol geslagen
raderwerk onzer maatschappelijke verhou
dingen, toonde hij zich in zijn intelleetueele
kracht, toen een panische schrik de gemoe
deren zijner landgenooten in verbijstering
had geworpen, en alles, in 't bijzonder onze
financieele positie, in verwarring en ten on
derste boven dreigde te keeren.
Teen bewees de. heer Treub met daden,
dat li ij in oogenblikken, waarop het schip
van Staat, uit zijn koers geweken, zijn onder
gang op de klippen van radeloosheid en re
deloosheid te geiaoet snelde, d e aangewezen
man aan 't roer was.
„p,® Zaterdagsavonds, lezer, als de week „ér
to zit, dan komt mijn praatlust los. De
b(,u week lieb ik zaken moeten doen, heb-
8on !.'zcrid kleine en grootere beaJissin-
(L vmiJn geest bezig gehouden.... totdat
6)1 ooravond van den Zondag rust brengt
ke„Keie£enkeid °m een beetje gezeilig te
('velen.
v4nVe,r dingen van den dag neen,
g de week.
»4tev'en dagen, wat een korte tijd, maar
vei.Jfan er niet in gebeurenen wat
W'i we er vee* van-
ge het bewijs?
e011 week terug werden we
'kt door het verhaal van een spoor-
b,.£ ar»P zooals we hier te lande nooit heb-
rtieepmaakt Aitö spoorwegongelukken
'matste 40 jaren te samen hadden
?éhe ,t- m,8n8cT?.nlevens gevraagd dan deze
pt a.sc"uwelyke ramp, en het was alsof
N°hk i'1" en a°°dsgegil ons in de ooren
.a we het huiveringwekkende ver-
j. »an de ramp lazen.
Wc', £€en, .courantenberichten het ons
.en hinnen brachten, heusch, we
v !'f Ben a* kaast vergeten.
Vil 'itje T p11 kind om me heen, eén aardig
-?hstéi v1 °P mijn kantoor allerlei kleine
0wees. en dat deed op zoon echt
Hij manoeuvreerde zóó oordeelkundig, zóó
behendig, dat de op de onstuimige golven
cener algemcene paniek her- en derwaarts
geslingerde Nederlandsche Staatobark, gelei
delijk weer in de vaargeul der bezonnen
heid kon 1aveeren.
Edoch, aan dit geniale zeemanschap ont
brak de continuicteit.
Een eerste misrekening viel te constatec-
ren, toen de -lm r Treub, het fiere, maar
ondoordachte woo K u'tsprak„rn Nederland
zal geen honger geleden worden 1"
Zijn politieke en persoonlijke tegenstan
ders hebben daaruit mu t geslagen, die in
hun oogen voor afbrekende critiek waar
devol was.
De waarde dezer munt, staat o.i. niet in
verhouding tot haar gewicht.
Evenmin als e.k stf t man in Europa toch,
vermocht de heer Treub den bove matig
langen duur van den oorlog te voorzien.
V, as niet onder sommige kopstukken der
internationale po itiek. buiten onz^ grenzen,
de meening gangbaar, en werd zij niet uit
gesproken, dat de ontketende Mars, na 6
Weken, hoogstens na 2 maanden, ten gevolge
der op de spits van volmaaktheid gedreven
techniek zijner wapenen en wapenrusting,
weer in b Ten gck.onkën zou worden?
Maar het woord van Treub: „in Nederland
zai geen honger geleden worden," had to
luid, te fier, te uitdagend vooral, geklon
ken inde ooren van lien, van wie vcor een
aanzienlijk deel onze voedselv o.ziening af
hankelijk is.
En toen in Nederland de- voedselnool be
gon te nijpen, toen er wèl honger geleden
werd, herinnerde men zich h-.-t los.ippigo,
in onbouacjttza il den mond van den
genialen man ontgleden woord.
En het hi ederia scha vo k voelde Treub 3
verongelukte toezegging in zijn van leegte
rammelende ingewanden ais een bespotting
ten overstaan van de benarde voedse.po-
sitie waarin h„t verkeerde.
Ten onrechte.
Doch niet de reputatie van Minister Treub
als voo.u.tziend sta..toman was het, behave
bij zijn .:.i,^hectueelj geest->..en- g - -*
deels gedaan.
Veel ernstiger, echter dan met deze mis
rekening. staat liet mat den flu.;er door den
lieer Treub begaan, toon hij zich voorstelde,
het goheele levens- en b andverzekëhings-
b-dryf ten bate van den rftaat te monopo
iiseeren.
Het is deze misrekening welke wij, aar
de hand van ons ten dienste staande offi-
cieeie gegevens, vcor ze mzers uit de#aoe-
ken wenschen te leggen.
Het was een ge.de..n\, aardige avondzitting
in de 'xwecde Lamer op '29 vTairt 1917, toen
de toenmalige Minister der Schatkist, de heer
Treub, het voornemen u top een v.or
stel te zu len doen, tot het brengen van liet
geheele levens- en brandverzeke'ringsbedrijf
aan den Staat.
„Mijne b.Jeering is zoo kio.ik het woor
delijk om de opbrengst van dergelijk
Staatsbedrijf u.tsluitend te best mmen voor
snellere aflossingen van de oorlogsleenin-
gen. En ik maak mij sterk dat, wanneer de
Kamer met dergelijk voorstel zal willen me-
degaau, dat de termijn van volledige aflos
sing heel wat vroeger zal zijn aangebroken
dan de geachte afgevaardigde uit Goriiichem
zoo aanstonds stride.
„Ik ben overtuigd, dat het geen jaar na
het eind vau den oorlog zal duren, of eris
geen land in Eur op- L. zeg ni T, 1 t niet
dit voorbeeld zal velgen, maar wel, niet
verplicht zai zijn ongeveer hetzelfde te doen
als door mij wordt Li t ucht gesteld en
nog veel verder te ga.an.
„Het ligt zoo v or de hand ik zou dit
nog wel nader ku nen demoestrceron. maar
ik doe dit om verschillende redenon niet
waarom m n in oorlogvo rende landen,
waar men gvuote cor'o s'eeningen heeft,
haast wel niet anders zai kunn-n doen dan
dien weg opgaan.'
Met dezen, vcor zij'n auditorium vorras-
senden aanvang leidde Mi
plannen in tot monopo iseering der twee be
drijven.
En toen Hij later hetzelfde onderwerp in
do Eerste Kamer ter sprake bracht, spie-
geldè hij den ieclen niet minder voor clan
4y2 milüoen winst van de levensverzeke
ring maatschappijen, terwijl de buiterüand-
sche 1/3 of iets meer van het, volgens hem.
zoo productieve terrein besloegen. Na 10
jaar bijv. zou het veel meer dan 10 millioen
b dragen.
Dat er „rumor in casa" kwam in de we
reld van het levens- en band verzekerings
bedrijf, omdat alten die in deze bedrijven
hun b staan vo' len, z:ch in dat bestaan be
dreigd ach ton door deze onverwachte vondst
van den Minister, spreekt van zelf.
Maar niet minder natuur jk is liet, dat
de pientere mannen van het v<k. zij die
de financiële resu'taton der bedrijven in
werkelijkheid kenden, zieh riet. b ven
een zeer geringe maat b^z^rgl tornden over
het m t zo eel ost'""1 "'He in 'de Skaten-
Gen raa' aangekondigde voornemen van den
g-n'a'.en financier.
Md de hem elg-^n voortvarendheid, be-
no mie u de .V r Treub e.->n cramtis'io van
voor li ing, r-mtr t de moei'ijkheden, wel
ke zich bij h t brengen a;n Jen tiat van
het leveesvrz .e ingsbe frijf zu len vöor-
clorn en om' e t de wijzv waarop die moei-
Iqkhedcn u len ku n n worden overwonnen
cn de maa .egel zal ku r,en worden in- en
doorgevoerd."
Dezr omm'sde bestond uit een advocaat-
goneraa! vm den oogn -ral as v or-
zit r den t'nesau i.r gr era .l van liet De-
pa. t m-ut van Fin nci n as vice- vcorzit-
ter, een lector in li -t verzet 1 gswezen aan
de Hand •'shnogeschco! te Rotterdam en zes
dir-ct u en van lev gv er nek eringma.nt-
scliappij 11.
En toen deze heeren de opdracht hadden
aangekomen 011'.er vco >v ar le. dat zij 00.;
uiting mochten g ven aan hun principle e
b zwaren en de Minis" r er gweedp'ijk in
tü.gi stem I had, dat zij ook hun 00 deel
over de wensclm ijkhei l van len vo géno
m n maatregel in hun vers -,gt zouden uiteen
Z tt n toog de C mm'ssi 0 verwijld aan den
a.b.id.
j-n het resuitaat ervan?
Liet meer dan f 85 376 of, wantieer dit
v ne g aai psvmi or. v ngstea verlio gd
wordt voor de maatschappij .1. die geen op
gaaf hadden ing zonden, f 397.767.
Een u tT bcl.ag inderdaad, t -n overstaan
der 4/2, 6, 7, 8, na 10 jaar meer dan 10
mil io n, -volgens de rami g van den Minister.
Zooais wij hinboven zage 'had de heer
Treub hot Neicrlandscli bedrijf der bu teu-
lancische maatschappijen op 1 van liet ge
heel geschat.
Dat zou dus 13 van 4(4 millioen winst,
of 1 Va millioen uitmaken v dgens Bartjes
en de ministerieele berekening.
Ook deze bereken:rg vo m 1 een punt
vgn onderzoek d' or de conm'ssie; ook daar
in bleek hun lastgever zien schromelijk ver
reken! te li.b'orn.
De heeren kwamen n.l. tat de volgende
bevinding:
„le. dat de bu;ten'andsche maatschappijen
hier te lande vo strekt niet 1/3 van het. ter
rein bestrijken, in 1903 bost-r ken zij slechts
17.19 pCt. van liet terrein, welk percentage
geleide ijk daalde tot 12 07 pet. in 1913.
„2e. dat h t Nederlandsche levensvcrzeke-
ringsw zm in het buit -n'ani belangrijk groo
tere resu'taten bereikt dan het buitenlantd-
riNGEZONDEN MEDEDEEL ING..
90 D
den voeren, dat staat=monopo'iseering var
het levensverzekerirgsbe iri.jf in plaats van
millioenen in de Schatkist te storten, den
Staat op ettelijke nrilioenen zóu komen te
staan.
Nu moge de heer Treub
toen hij
het rapport der C«r*»Vn's:he i imnnis
nomen, a! bonne m:ne a renvois ;eu" rrn-
meakt h bb'n. dnor de ve b'nftonde verkla
ring af te leggen, dat dit de uitspraak
's ven uitsluit h i Lr.' b met
voordracht d^or h"hi u'tgeroodigd."
Dit n^emt niet weg. dat deze financieele
sp cia'i' it op levnsverrekeringsg.'b'el zi^h
aan een misrekening h eft vergaloppeerd een
misrekening .zóó ernstig, dat zön reputati-
a's zoodan'g b'i a:l-e intellectuelen in d"r
!anr een ge lucht-en knak gekregen heeft
Teh tor n t daa in wortelt onze vreugde,
w ko wij n:et verh^'en. Maar wèl in het feit.
dat de staatsmonopolie nering van h"t levens-
en b'andverzekeringsbedrijf ten gevolge van
het voor de plannen van den heer Treub
vernietigend rapport der Commissie, v or
goed van de baan is.
sche levensverzekeringswezen hier te lande.
3e. overtrof in 1903 het Nederlandsche
bedrijf inh et buitenland het buitenlandsche
bedrijf in Nederland met 145.05 pet., dit
percentage steeg geleidelijk en was in 1913
reads aangegroeid tot '232.83 pet."
Wanneer men zich nu afvraagt: wat zal er
van de nog geen f 400 009 overblijven, als
de Staat tegenover de geringe winst uit het
b -lrijf van 't Buitenland, het zooveel groo
tere bedrijf in het Buitenland en Ned. Indië
ziet verloren gaan? Dan moet, liet antwoord
luiden: wellicht een dikke 3 ton.
Tmni-rs. het bu'tenlandscho bedrag derNe-
deriandsche maatschappijen, door den Mi
nister als „veel minder" aangeslagen, is cir-
pa 3 1 3 maal zoo grrot als dat der vreemde
maatschappij-n in Nc terland.
De hoeren der Comnrssie, die als gevolg
van hu i# onderzoek tot zulk een teleurstel
lend resultaat voor den heer Treub waren
gekomen, besloten nu liier maar een punt
achter hun rapport te zetten.
Dé belangrijke kwestie der onkosten voor
den Staat, lieten zij v veiligheidshalve maar
rusten.
Misschien b ekroop hun een vaag en onheil
spellend vermoeden, dat verder onderzoeken
nadere berekeningen tot de uitkomst zou-
prettige, vriendelijke manier.
„Hebt u het gehoord, meneer? De kleine
Johan is dood, ga-sverstikking
Dan schokt het even in je, een, twee
dagen moet je denken aan den kleinen me
dehelper die op zoo droeve wijze het leven
liet en nu, nauwelijks twee weken later?
De eenige gedachte die-nog bij je op
komt is deze: wat zal Ook ik gauw ver
geten zijn als God me oproept.
Ja, wij zijn menschen van het oogenblik,.
vlinders bij al den levensernst, die huive
ringwekkend zwaai- om ons heen hangt.
„Zeg man, 't is toch waai- hoor van dien
eénen deciliter melk dien we nog maar
krijgen't Staat hier in de .krant als
vast en zeker."
„Ja, en dan nog taptemelk in plaats van
volle."
Nu kunnen ze je troosten met de verzeke
ring dat taptemelk even voedzaam is alle
volle, dat er ik-weet-niet-hoeveel percent ei
wit in zit en wat voor kostelijke voedings
stoffen meer. Misschien ook ben ik een on
tevreden heerschap, maar aLs ik pas mijn
regc-eringsbrood gegeten heb en verneem dat
ik op bon 21 dien ik nota bene evenals-
tweo derden van Haarlem allang niet meer
heb ,tw/;e nas vloeseh zal worden uitge-
reikt u<- hoor dat. ik maar jam in plaats
van boter moet eten en dat de vetkaart
twaalf dagen gaat duren inplaats van tien
nu. na dit alles komt me een ze^-en-i
xsrjxxesruna
Er begint een langzamer tempo in het of
fensief der geallieerden te komen. Hun succes
sen waren alleen no.g maar van plaatselijken
aard. De Franschen maakten nog eenige vorde
ringen ten Dosten van Essigny-le-Grand en bij
de Moisyhoeve. de Engeleohen bij Lempire-
Epehy en Bij Moeuvre®.
De Duitschers hebben zich dus op hun Hin-
den-burglinie weten te herstel', sa en de Fransch-
Ei -he legers hebben het nu niet meer aan
den stok met achterhoeden of een min of meec
gedesorganiseerd terugtrekkend leger, maar
met aanvallen op het voorterrein van stellin
gen die terdege zijn georganiseerd en die vast
beraden worden verdedigd.
De Duitschers doen overal krachtige tegen
aanvallen en geven den troepen der geallieer
den de handen vol. Wanneer de Duitschers de
zelfde kracht blijven ontplooien dan is er voor-
Joopig geen sprake meer van een zegevieren
den opmarsoh, maar veeleer van een uitputten-
den strijd, waarin niet dan met hooge offers
eenige vooruitgang kon worden verkregen/
die weinig invloed heeft op den algemeenen
to-estand.
Op het westelijk front beginnen de Duit
schers er weer beter voor te komen staan.
Minder voor den wind gaat het hun en hun
bondgenooten in Macedonië.
Daar ontwikkelen zicih de gevechten in het
Zuiden van Servië. Langen tijd werd er op dit
deel van het wereldoorlogsfront geen actie
meer gevoerd. Het is meer dan twee jaar gele
den dat Monastir door de Entente-troepen
werd hernomen; na in November 1915 doo-r de
Bulgaren bezet te zün viel het in November
1916 weder in handen der Entente. En sedert
bleef de strijd daar op één hoogte. Er werd
gevochten tusschen Pr esp a èn Ochrida-mecr, in
de boeht van de Tsjerna, aan het Doiran-meer
en aan den Vardar, maar zonder dat er eenige
belangrijke wijziging gebracht kon worden in
de stellingen, die de beide partijen er hadden
bezet.
Thans wordt gemeld, dat de Serviërs er in
geslaagd zijn door het Bulgaarsche front ta
breken, on met- hunne cavalerie PoLskjo (Pod-
wensch voor de vaders van den oorlog op
do lippen, dien .ik hier maar niet zai laten
drukken, omdat de krant dun toch óók door
kleine kinderen gelezen wordt
En dan benijd ik het nieuwe ministerie
niet, dat onder zulke "omstandigheden de
teugols van het bewind moet gaan voeren.
Toch h b ik schik van dat nieuwe kabinet
met zijn frissche voornemens, die het einde
van den ergsten nood onzer katholieke ou
derwijzere aankondigen cn royale uitvoering
der Talma-wetten.
Maar het m-este plezier doet me onze
Roomsche premier. En al foeteren anderen
over het gemopper van Abraham Kuyper,
ik verkneuter mo er in dat wij katholieken
het zoover gebracht hebben, en dat couran
ten als de .Nederlander en het Vaderland
dien ouden heer in de Kanaalstraat op z'n
plaats zetten met de boodschap: „Maar na
tuurlijk, waarom een katholiek niet even
goed kabinetspresident als een calvinistische
dominé!
Niet dat ik voor de -dominé's geen respect
heb' natuurlijk wèl, maar zie je, er zijn
'zoo van die dingen die je een ander moet
laten zeggen.
En bij het afgeven op minister Ruys, dat
sommige link sche mannetjes deden, heb ik
in mijn vuistje zitten lachen en gedacht: jon
gens, wat zal onze jonge kloeke Roomsche
premier jelui werkelijke of geveinsde pes
simisme besehamen!
Nu zou ik wel beloven dat ik. in deze'
wuekpraatjes het niet over den oorlog heb
ben zal.
Maar ik zal er wel op passen.
Sommige menselien spreken dat met el
kaar af: geen woord over den oorlog. Hoe
onnatuurlijk I Zwijgen' over e -n ding, datf
heel ons leven tot in de g; rot Je en kleinste
dingen heeft veranderd en verduisterd! Neen,
ze moeten mij niet van don morgen tot den
avond over oorlog en over keizer Wilhelm
ligg n praten, maar dal h zog iets andere dan
de s ti u.i-vogelpo itiek van hen te wil'en dood
zwijgen. Doodzwijgen 1 O, als we Jiem dit
konden, dan zweeg ik in zeven maal ze
ventig talen, al kon ik ook met ieder woord
spreken een rijksdaalder verdienen.
De geallieerden beschieten Metzl
Ja ja, ik weet het al, de afstand van Pont
a Mousson tot de maagdelijke vesting is maar
kort, en liet beschieten van Metz door de
entente legere had eigenlijk al veel eer 'kun
nen gebeuren. Maar toch, er is iets in me
dat niet redeneert, en dat zegt: ze beschieten
Metz, wanneer zai. het Straatsburg zijn?
Want de ontzaglijke hamer, waarvan het.
steci-einde aan de Fransch-Duitsche grens
ligt, en die nu al meer dan vtor jaren met
zijn vreeselijke zwaarte de pransche gouwen
heeft verplet en verwoest, wordt nu dooi'
den onweerstaanbaren druk, dien F och
de groote H. Hartvereerdor die Frankrijk
redden gaat op de Duitsehe linies uitoe
fent, omhoog gedreven, terug naar den Riin
vanwaar hij gekomen is.
Maar wat een bloed zal het kosten eer het
zoover is. Mijn gedachten beschrijven een
krftigloop. en ik denk weer aan het gruwe
lijk spoorwegongeluk vau verleden week met
zn veertig dooden.
V eertig dooden ik moet oppassen dat
ik het leed der achtergebleven familieleden
niet vergroot door een minachtend gebaar.
Want veel, veel meer dan veertig maal hon
derdduizend vielen er daar al in de vlakten
van België en Noord-Frankrijk, dood of on
herstelbaar verminkt.
Hebt ge het gelezen, van die Duitsehe
bataljons die in een val gelokt waren? De
Franschen hadden geen tijd om hun mi
trailleuses te laden en te herladen, en twee
honderd veertig Feldgrauen vielen er
door de hand van één Franschen vaderlands-
verdediger. Maar hij had dan toch, hij alleen
rouw gebracht in nog zesmaal zooveel be
zinnen als de Weesper spoorwegdijk in tori
vai meesleepte.
Ln dit is één,, een heel klein deeltje v.m
den oceaan van jammer, dien de oorlog
het zieltogende Europa uitstort.
En wanneer er-dan een kreet om vrc e
opgaat uit een der gemartelde volken, "dan
heeft een Wilson nog geen half uur neoeïjg
om de verbijsterende vorantwoordeüjkheia
op zioh te laden, dat er zelfs nog over geen
vrede zal gesproken worden
Wee den mensch. als God hem aan eig u
dwaasheid overlaat
