NIEDWE HAARL COURANT
Wereldmacht
Parlementaire Kroniek.
De Ondergang van een
Dinsdag 28 Januari - Tweede Blad
Gemeentelijk Grondbedrijf te Gebeten.
VROOLIJK ALLERtE!
FEUILLETON
Den Haag, 26 Januari.
De afgeloopen •week bracht eerst den uïcti-
Wen Minister "ran Waterstaat, den heer Ko-
nig, -«oer het front. ZJBxc. geldt o<p zon gebied
als een der eerste deskundigen en nit de de
batten bleek, dat de Kamer hem ook als
zoodanig erkent.
Een spreker is de heer Konasr niet; zijn stem
is weinig klankvol, en zijn zware snor vormt
wel het tegendeel van een klankbord voor de
spaarzame woorden, welke Mi zijn gehoor
gent. Maar wat hij zegt is ernstig en wel
doordacht. Een man, die niet van praatjes
houdt, maar van handelen. Of oen deel der
Kataer, daar altijd mee tevreden zal zijn?
De zaken, welke Dinsdagavond aan de orde
kwamen, waren niet van uiterst groot belang:
iedere afgevaardigde had een en ander over
den waterstaatkundigen toestand zijner pro
vincie te vertellen.
A Hl een de zaak van den Beersohen Overlaat
was actueel. Wel komt een bespreking over
dit netelig onderwerp bijna jaarlijks bij iedere
begrooting terug, toch trok de kwestie dit
maal begrijpelijkerwijze meer dan gewone be
langstelling.
Die Beersche Overlaat is een raar ding!
Wat gij eenige jaren geleden met schrik en
ontsteltenis bij de overstrooming in Noord-
Holland gezien hebt, is in Noord-Oostelijk V-
Brabant een jaarli.ikseh terngkeerende
al gaat het daar dan op kleiner schaal. In
den winter komt de Maas op de TH0118 der
provincies Gelderland, Brabant en Limburg,
gemoedelijk over bet land vaii Ouyck hecn-
st room en. Zon men dat water daar tegen
houden, dan ging het Gelderland binnen, want
de dijken zijn daar niet in staat om een hoogen
waterrtand van de Maas te koeren. Sinds on
heugelijke tiiden gaat dat lieve leven daar nu
reeds ziin gang. natuurlijk niet zonder pro
leet der Brabanders. Die beeft men echter
steeds met mooie beloften zoet weten te hou
den. Het vorie jaar beloofde Minister Lely
een definitieve oplossing. Maai- ook dte staat
natuurlijk nog steeds op papier. Toon tan
eenige weken geleden bet Maaswater wederom
het Brabantsche land begon, te bedreigen
maakten de boeren er kort en krachtig een
einde aan. Men moet om eerlijk te zijn
zich even in hun godaehtengaug indenken.
Van alle kanten heeft men de hoeren nu iu
deze oorlogsjaren bewerkt om van den grond
te lialen, wat er van te balen valt. Is het
nu niet begrijpelijk, dat zij dien grond dan
zelf hesehermen tegen, het rivierwater, wan
neer geen ander dat doét?
En die bescherming kan men hun overlaten!
Misecthiien al meer dan een eeuw lang bestaat
bet gebruik om een keerkade in de Beersche
Maas te stellen, wanneer het water n a 1 5
Maart nog buiten zijn oevers treedt. Dat
volksgebruik was volksrecht geworden; al
thans zoo oordeelden Gedeputeerde Staten
van Noord-Brabant toen zü omstreeks 1850
dat recht erkenden. In 1853 volgde de regee
ring en droeg zelfs bij in de kosten der water-
>eeriiiwp, xnlte r1««e telkens weer voor 15 No
vember was opgeruimd.
De Beersobe boeren begonnen dit jaar ech
ter reeds half Januari met bun stopwerk, on-
'der heftig protest van de Staten van Gelder
land. Gedeputeerde Staten van Brabant gel a?
ten toen staking van dat werk; ei" werd pro
ces-verbaal opgemaakt, maar verder kwamen
Bij niet. Zij hadden verder kunnen gaan en
opruiming van het keerwerk kunnen hevelen.
Dat deden zij echter niet tot groote veront
waardiging van den heer Schaper, die in de
Kamer kwam betoogen, dat de „revolution-
naire!" boeren van hooger band beschermd
werden. Men bad de burgerwachten op hen
af moeten zenden.
Minister König bewaarde echter zijn kalm
te, ook tegenover den Katholieken afgevaar
digde den heer Bongaerts, die op welspreken
de wijze die Brabantsche .belanden verdedigde,
maar daarbij de GeMersche wel wat over het
hoofd zag. De heer KÖnijr "kon meededen, dat
er thans geen gevaar meer voor de Gelder-
sche dijken bestond; men "behoefde dos niet
meer tegen de boeren op te treden. En Z.Exc.
was zoo verstandig geen oordeel over Ged.
Staten van Noord-Brabant nit te spreken
Waarom zou men kwade vrienden maken ais
het niet noodig ie. Er is inmiddels een Staats
commissie ingesteld en nu hoopt deze Minis
ter eindelijk het vraagstuk van den Beersohen
Overlaat op te lossen. Do dirie provincies
moeten dan een standbeeld voor hom oprich
ten op de punt waar zij met drieën samen
komen
Ook Donderdagavond heeft de Kamer overt
„Watenstant" vergaderd; maar ér viel weinig
belan'srrij'ks voor, omdat op voorstel van den
hëer Kleerekoper de debatten over dé positie
van het Spoorwegpersoneel werden uitgesteld.
Waren de avonden kalm en saai; geenszins
d® vergaderingen overdag. Daar heeft het van
de week gespannen!
Zoo gelukkig Minister De Visser de eerste
week van zijn optreden in het nieuwe jaar
was, zoo weinig fortuinlijk was hij de vorige
week. Het begon al" dadelijk bij den aanvang
der zitting van Woensdagmiddag met de stem
ming over een subsidiepost, welke de vooraf
gaande week was aangehouden. Het betrof
fle subsidie voor sportvereenigingen. De anti-
révotutionnaire afgevaardigde, de beer Duy-
maer van Twist had bij de eerste bespreking
daartegen reeds ernstig bezwaar gemaakt,
omdat aan de subsidies niet de voorwaarde
verbonden was, om geen uitvoeringen te ge
ven op Zondag. Terecht eischte de beer Van
Twist van deze Christelijke regeering bevor
dering van Zondagsrust en sportvermaken
geven op Zondag juist meer dan noodzake
lijken arbeid aan trein- en trampersoneel, enz.
terwijl zij niet bevordei-lijk ziin aan do Zon
dagsheiliging. Ik moet erkennen, dat ilk bet
met den heer Van Twist volmaakt eens ben.
Nu beeft Minister De Visser een middenweg
weten te vinden door aan het subsidie deze
voorwaarde te verbinden, dat de spelen eerst
na één nnr 'e middags, dus na kerktijd, mogen
beginnen. Hierdoor heeft hij ditmaal neg de
stemmen van de Katholieken (op die van de
heeren Van Dijk en Van Vrnrren na) kunnen
krijgen en zoo er ziin post. door gekregen.
Toch was het onpleizierig, dat twintig reeht-
scheiedéri uit beginsel moesten tegen stemmen
Ik hoep, dat Minister De Visser hier een over
gangsmaatregel heeft willen treffen en niet
op eens zoo hard beeft willen aanpakken.
Maar wanneer straks de achturige arbeidsdag
en de. vrije Zaterdagmiddag wordt ingevoei-d,
dan moet het maar eens nit ziin met de snort
op Zondag, althans de Christelijke overheid
moet de openbare loidruchtigheid o,p 'sHee
ren dag maar eens tegengaan.
Had Dr. De Visser er de afdeeling Onder
wijs van ziin begroeting overigens schitterend
doorgehaald, ook voor Item gold: men moet
den dag niet voor den avond prijzen. Na
Onderwijs kwam het hoofdstuk Kunsten en
Wetenschappen en van de daarbij gevoerde
discussies heb ik een pijnlijken indruk be
waard. Oo'- hier werd het ehristeliik karakter
van den Minister, sprekende namens een
christelijke regeering, i.n het eedfcig getrokken;
zelfs werd het standpunt van dezen bewinds
man in een zaak van beginselen van den
eersten rang gevraagd. En jammer was het
dat Dr. De Visser een dergelijk principieel
debat niet beheersehte, maar zijn meening op
schortte en bet weinige vage wat hij ten beste
gaf nog achter „een beslissing voor één keer"
trachtte to verschuilen. Op de begrooting
kwam een pcs<c voor om 10.060 subsidie te
geven aan de Ned. Opera en dal ongelukkige
postje nu wierd aanleiding tot een votum tegen
dezen minister, en dan nog wel van Mina de
geheel® aaneengesloten rechterzijde. Die post
beheersebte de algemeens beschouwingen van
heel het hoofdstuk Kunsten en We.tenscha.n-
pen en gaf den heer Klecnekoper gelegenheid
om ziin socialistische zienswijze ten opzichte
van .de Ovetpheidebemoefing inzake tooneel-
uitvoeringen oens ten beste te geven.
Nn moet men weten, dat de heer A. B. K.
(zooals Kleerekoper In den omgang heet) ach
specialiteit, in ooneeilzaken beschouwt, om
dat hij veel naar de oomedie gaat en in den
Amsterdamse-hen Gemeenteraad bii de
Schouwburg-kwestie op zeer pcretentieus©-
wijze heel oude dingen heeft verteld. Dit nu
is iets, wat A. B. K. voor zichzelf moet weten;
maar dat Mi zich ook specialiteit beschouwt
in do moraal, dat is iets, wat ik hem kwallik
neem. Immers, waar zou hij die wijsheid
vandaan hebben? Toch zeker niet nit de co-
mediff of van socialistische vergaderingen!
De heer Kleerekoper' nn beweert en verkon
digt dit, in het parlement voor beel de natie,
dat ieder tooncclstuk goed is, hetwelk bedoelt
een kunstwerk te ziin. Om nu te beoordeel en
of een stnk een ernstig kunstwerk is, moet
men "natuurlijk nagaan of de kunstenaar zich
werkelijk met de grOote levensvragen heeft
bezig gebonden. Welke die vraag is en
op wat w ij ze dte kunstenaar haar tracht
op te lossen, komt er volgens den heer Kleere
koper niet op aan! De arbeiders van alle echa-
keeriuig moeten in de gelegenheid zijn om
waar te nemen wat op kunstgebied wordt .ge
wrocht.
Ziedaar niot alleen de lang reeds van Ka
tholiek standpunt veroordeelde theorie van
„lart pour Part", van „de kunst om de kunst1',
maar bovendien de grootstt denkbare ongebon
denheid in de keuze van geestelijke genietin
gen. Kleerelvoper's program kan kort en goed
in deze woorden worden saamgevat: weg met
ieder godsdienstig en zedelijk gebod voor den
kunstenbaar en "weg met den index en de
censuur!
Tegenover ~tleze brutaliteit heeft de heer
Vjhi Wijnbergen eens even openlijk do Room-
'Sche opvatting gesteld en ik moet zeggen, dat
klinkt goed in de Kamer; de Katholieke op
vatting dat ieder menseh, dus ook de kunste
naar, onderworpen is aan do tien geboden
Gods evengoed als aan de strafwetten van het
Riik; dat dug de Regeering geen gold kan of
mag geven om zoogenaamde kunst te steunen
die tegen Gods geboden en de christelijke mo
raal ingaat
Maar hiermee lag ook tevens bet groote
conflict in de Kamer. Minister De Visser hield
zich bij "de Algemeene Beschouwingen eenigs-
?,ins iu bet vage; gaf toe, dat er moeilijkheden
waren verbonden om Overheidssteun te ver
kenen aan dramatische kunst en zegde toe
van zins te ziin een commissie te benoemen
bestaande uit personen van verschillende
richting, om dan later tot een vaste meening
in deze te komen.
Nu lag het toch voor do hand, dat de Minis
ter na deze verklaring bet subsidie-voorstel
ten bate der Ned. Opera, bad teruggenomen.
Maar dr. D9 Visser deed dit niet; bij wensch-
te zün algemeen oordeel over het standpunt
der Overheid ten opzichte der dramatische
kmst op te schorten, dooh imtnsschen het
subsidie aan de Opera maar vast te verke
nen. De Minister ad er dit op gevonden, dat
in de opera twee elementen schuil gaan, n.1.
een muzikaal en een dramatisch. En waar
de Kamer geen bezwaar had om aan orkesten
geld te geven, moest zij nu maar voornamelük
letten op het muzikale gedeelte der
opera en do Nerlertandsche instelling met
10000 bedenken! Th dacht zoo. dr. De Vtescr
is zeker niet vaak "bii een opera geweest, of
wel hij is zulk een muziekliefhebber, dat hü
met de oo«-en dicht zit te luisteren. Anders
toch moot hij weten, dat misschien wel te pCt.
der opera-bezoekers Paar om andere motieven
Ken gaan dan om het zuiver muziek-venot
Men heeft, een uitgaansavond; en bet nieuwe
toilet bu den een. de monteering en de han
deling der wera bij den ander, bet balkt bii
een derde, znn gewoonlijk de eerste aanleiding
om oen kaartje te nemen. Pek er. en dan we
ten v«len_ gelukkig muziek en rang ook nog
te appreeieeren. 's Minister's ar'amment gin°r
dus niet op. ook niet do moering van zijn
partijgenoot Do Savornin Tob man dot „do"
opera onschuldig }g. daarom moeten wii
ecTSt waarborgen hebben, eerst de
En omdat Minister Do Visser do zaak wilde
omkeeren. stemde de .Kathol'.kg partij tegen
en word bet subsidf® verworpen.
Jammer, de Minister Tte Visser dezen loop
van zaken, niet beeft voorzien; bi' zon dan
ongetwijfeld de subsidieaanvraag hebben aan
gehouden. Jammer voor den Minister, die nu
een échec leed en alken etc nu vond bii de
linkerzijde en twee ehTistek''k-Tpstorisckcr:
jammer ook voor de rechterzndo speciaal
voor de Katholieke partij ^"teze krrgt nu im
mers den sclmn tgpep zich, alsof zij tegrn
iedere subsidie aan dramatische knust is. Op
dit standpunt staan wel do meeste auti-dêv. die
ditmaal in liet nieuwe lid. d<m lieer Schouten
oen weten rek en d en tolk hadden en dus met dp
Katholieken meestemdon,: maar dit is niet
het Katholieke standmmt. W:; willen
waarborgen en zonder deze "-een steun van
Overheidswege. Dat had de Minister moeten
hegrijpen, of liever t d i ET moeten inzien.
Ik zou aan het Kunst-debat onrecht doen.
wanneer ik don. naam verzwcpg van den spe
cialiteit den héér Henri .Ter "Rail. Ts bii niet
voor en door de kunstenaars in do Kamer
gekomen, al zal ziin aanhang dan ook meer
uit kun stem akers bestaan hebben. Maar.
wanneer een vcrtesrenwoorrljgcr der amusp-
mentspartij niet het woord voert bii do be-
gi-ootönlg van Kunsten en Waterschappen,
wanneer moet hi? het dan dom"Waterstaat
is bom te nat; fmancidu te droog: oorlog en
marine te gevaarlijk. De lieer Tor Kal! moest
dus spreken bij deze afdeet'ng. En gii weof
het van oude: gedicht nit plicht, (gelukt niet
licht. Om ziin wetensehappeiükheül te intro
duceer en. begon onze revno-koping te vertel
len, dat Nederland reeds in 17te "een depar
tement van Onderwijs bad gehad met een
agent voor Kunsten en "Wetenschap. Dnt
klinkt erg geleerd; maar «na© Henri sloete de
plank toch leelük mis; waut met de „kunsten"
werden toen de .artes lifter ar es" oftewel
,,sehoone letteren'' bedoeld.
Toen hield Ter Hall of bot niets koêtte een
lofredo op zijn revues en dankte de Kamer
voor de schoon® gelegenheid, welke zij hem
schofik, om reclame to maken voor zün zaak!
En toen hem onder den neus werd .gewreven
dat ziin revno's juist zooveel met „kunst" te
maken hadden, al8 ee,n Tteippenkastvertoonin
met oen Faustcpvoering der Eraneebe Onpra.
teen durfde bet amusemenis-Kamer1!d be
weren, dat vele züncr revue's hoofrer stonden
dan Royaard's uitvoering en van „Driekonin
genavond". Bovendien Shakespeareis werk
was toch eigenli'k °°]j maar een aaneenscha
keling van komiekeriien!
Ik denik, dat Nederland na dit eerste optre-'
den van den politiek011 artiest wel genoeg zal
hebben van de amusementspartij!
Het laatste deel van den parlementairen
tijd is deze week no? besteed om de betirooting
van Minister Van IJsselsteia te behandelen.
Natuurlijk zijn wü "maar" in het begin
blijven steken, want _wa,nneer men in dezen
tijd eenmaal over distributie aan 't praten
gaat, is het einde zoek.
Nu was het wel gevenscht, dat de Kamer
eens een hartig woordje met den opvolger van
Posthnma sprak. Van zijn betedd en inzicht
immers hangt voor de toekomst van ons land
en volk zoo enorm veel af. Ik wil niet zeggen,
dat men het voorbeeld van de „Nieuwe Rot
terdammer" of „Het Volk" in de Kamer
moest volgen en den Minister van Landbouw
eensdeels moet bezweren alle distributie
regelingen op te beffen, anderzijds met alle
duivels moest bedreigen, wanlneer Z.Exc.
eenigen distrihntiemaatregel durft in te kram
pen; neen. wat ik zou willen is een hoogstaan
de en deskundige bespreking tusechen voor
aanstaande Kamerleden en den beer Van
IJsselstein over de economische belangen van
ons land, opdat nit de wrijving der gedachten
een goede, deugdelijke levensmiddelenpolitiek
geboren wordt.
Tot nu toe heeft bet debat echter no? weinig
lijn vertoond. Alleen mr. De Wükerslooth
graf in groote trekken eenige goede wenken
voor do toekomstige landbouwpolitiek. De
nieuwe boeren afgevaardigd en lazen 'n enepeh-
je van een papier voor, waarin veel wensehe-
iijkheden. maar weiniff raad was te bcsueuren
en overigens zün er no? een groot aantal
sprekers ingeschreven.
Ik doe daarom beter in een volgend nraatje
bet distributie-debat in zün geheel te bespre
ken; wanneer er misschien eenige resultaten
te boeken ziin. m
Tusschen de bedrijven door hield de heer
Pannes zün interpellatie over den Amsterdam-
sehen melkoorlog. een stuk socialistisch vuur
werk, aangekondigd als een. zoo heden brand,
dat Minister met zetel en al er bi' zou ver
dwijnen. Het is nogal 'oggeloonen. A tics we]
beschouwd, bleek bij alle kijvers schuld aan
wezig. Do Minister had wat nauwlettender
kunnen ziin op een eritiek oogenblik: de boe
ren konden iets inschikkelijker - ziin; maar
vooral de rooda Amsterdamsehc Wethouder
Wihant bad minder despoot moeten zijn. dan
zen er geen melkoorlog zijn geweest Wihant
had 14 ontvangstations voor de melk vastge
steld en of de boeren door deze regeling nn
vijf of zes uren moeste" wachten, bet kon hem
Met schelen: hij hield pan zpn 14 punten vast
nis Wilson aan zijn Volkerenbond-program.
En dat was wel de hoofdoorzaak van de 1 Mo
tusschen hoeren en gemeentebestuur, waarvan
do bevolking der hoofdstad bef slachtoffer
werd.
De roodc mr. San nes hamerde met zijn ratel
stem een nur lang tegen onze hersens. Soms
denkt Mb dot bij den Minister met hnid en
haar verslinden gaat. Maar wanneer bet uit
is hoort, gii d knallen ..v-zi de vuurpijlen nog
we! nadreunen,' maar g-i ziet niets auderk
dan rook.
Z<to ongeveer liep het melk-dehat af. Mi
nister IJsselstein vrccp onmiddellijk 't woord
en zette doodbedaard zijn standpunt uiteen,
zonder van si de versehiilrkeliikheden des
heeren Snnnes ook maar eenige notitie te
nemen. Men voélde, deft hii bet er beter af
bracht dan de Kamer bad gedacht. Wij wa
ren dan ook «Hen ond-r den invloed van «le
Amsterdameuhp pers door Wihant geïnfluen
ceerd. en dat was do Minister niet.
Den heer Van IJsselstein wachten inmid
dels deze weck nog warme dagen!
H AGENAAR.
In de laatste dasren hebben die vers
plaatselijke bladen berichten geJamceerd over
d'en aankoop van terreinen door ons gemeente
bestuur. Als ffemeenteraadzlid is-'t mii onmoge
lijk op dit oogenblik deze her-iahten tegen, te
spreken of te bevestigen. Een en ander neemt,
niot weg dat ik mii zelf tooh het Tedht toeiken
om de zaak te bespreken zooals zii door d® dag
bladpers in de wereld gebracht is.
Als 't waar is dat do terreinen gekocht ziin.
dan wensch ik oer?' nog te conetateoren dat, die
„Nieuwe Haarlemsaho Courant" bewezen heeft
zoor kosq' op de hoo.gte van baair tiid te ziin.
Zii heeft van de Haarlemecho bladen het be
richt het eerste gelanceerd, iets wat ik tot miin
groot genoegen herhaaldelv!k héb mogen waar
nemen. Wel een beiwiis dat 't niet nooddg is zoo
genaamde neutrale bladen to lozen om goed ge
ïnformeerd to ziin.
Een gemoenteliik grondbedrijf kan voor onze
gomeente een uitkomst ziin. Wie de geschiede
nis van Schoten In dé laatste jaren gevolgd
hooft, kan 't niet onbekend ziin hoe wii hébl>yj
moeten tobben om de zaken recht te houid'en.
Mijn collega in cfen Baad. de heer Hoov. heeft
iaar op ia ar bü de behandeling der begrooting
den finantieelgp nood dor gemeente doen uit
komen. De toestand was dan ook 7.00 gewerden,
dat men herh.aaldelük het blauiwbaardépirookie
in onzen Raad gespeeld heeft: Zuster Anna ziet
ge nog niota komen: De annexatie van IlaaT-
lem-
Links en rechts, van alle kanten klonkbii
belangrijke voordrachten: binnen twee jaar
worden wii toch geannexeerd.
Van dtie annexatie héb ik voorloopig neg niot
veel verwachtingen. Leden van colteges die
daarop veel invloed kunnen uitoefenen, hebben
zich wel uitgelaten dtat er in de eerste jaren
niets van komt.
In ziin vraaggesprek met de uooit
onze bekwame afgevaardigde Mr. Bortiane zich
voer eenigen tiid ook niet zoo hoopvol uitgela
ten en hii werd eenige dagen later gevolgd door
den loco-burgemeester van Haarlem, de heer
de Breuk, die evenmin de annexatie als ©en
voldongen feit voor de ooeen van Haarlem's
Raad tooverde.
Wat moet Schoten doen?
BI ven zeuren zooals er aob tereen vol gende
jaren «redaan is? Steeds in angst blijven zitten
op den toren in afwachting dat de redding zou
komen?
Ik geloof dat er gehandeld moet worden.
Ik wensch de „soort" bevolking van Schoten
niet meer te be6chriiven. 't Is genoeg bekend,
dat wii. met enkele uitzonderingen, tot het
gilde der broodvechters behooreu. De behoeften
7Ün legie en a'e middelen om die te vervullen
zeer gering. Onze bevolking kan met voldoeuoe
bijdragen in de plaatselijke belastingen om
daaruit de noodzakcliïke dingen te bestr den.
Wil hebben gebrek ann beter gesitneern- be
woners. Een grondbed. T kan hierin verlo t-
riu" brengen. Zeker als de gemeente er zon
overgaan om zoo noodie rret alleen gre, uen te
cxploiterren. maar door steun te verlecuen^ bii
het bouwen van woningen voor hen die aoor
hunne belastingen de gemeentekas zoud-n kun-
nen beliien stijven- Zoo noodig zon ik er met
tecen zün indien de gemeente zelf ot het bou
wen van dergeliike woningen zou overgaan.
Onze gemeente is niet ongunstig gelegen.
Het onderwijs'kan aanmerkeliik verbetera' wor
den èoor het invoeren van M. U. L. Onderwas,
de bestaande overeenkomst met Haarlem over
liet H. B. S.-onderwiis kanadoor do gemeente
gehandhaafd worden en den bewoners een tege
moetkoming gegeven worden door zoo weinig
mogelijk terug te eischen van de 100.00 per leer
ling die de gemeente boven het gewone seaoo
geld aam Haarlem moet betalen.
Wordt er op deze wiize gewerkt dan zou een
gemeentelijk grondbedrijf heilzaam voor Scho
ten kunnen ziin.
Er is nog een groot voordeel aan verboncen.
De gomeente zal door exploitatie van terreinen
ook in staat ziin voldoende te voorzien in de
behoeften der hier gestichte en nog te stichten
v&rcenieineen voor verbetering van de volfes-
huisvesting- De nieuwe perspectieven welke zich
voor do arbeiders openen door invoering van da
door de Regeering toeeezeffdien acht-uneen
werkdag, maken 't ook nood zakelijk dat de ar
beiders flinkere woningen bekomen als tot nu
toe het geval is geweest. Er zullen grootere tui
nen aan die soort van huizen moeten Kin en
de gemeente is door een gemeentelijk grondbe
drijf iu staat al die nieuwe wegen in behoorlnko
banen te lenden. Zoo noodig zal zii zelf id de
gelegenheid ziin een tuindorp te stichten. Zou
den ziulke plannen tot uitvoer gehracM t'«
worden, dan zal de N. Z. H. T. M. ook niet m
cehroke blijven en bii voorbeeld, zoo spoeo, s de
tijdsomstandigheden «Kt toelaten, het gedeelte
van de stoomtram HaarlemAlkmaar tot Oud-
Schoten te eleetrifioeoren. De afstand zal dan
geen bezwaar meer maken.
Schoten is dus in de gelegenheid op nieuwe
hanen te kernen en medewerking daartoe ie
ro.i. ons aller plicht-
Er doet zich nog een vraag voor. Zal de ge
meente in sta t ziin die gror flen te koenen en
zonder directe d. w. z. 00 gen Wikkel iike loeten
voor de bevolking te exploiteeren. Ik geloof
hierop volmondig met ja te kunnen antwoorden.
De gemeente kan voor het diocl leuningen op
langen termijn sluiten en de iaarliikeche ren
ten en aflossingen betalen nit de indirecte mid
delen d. w. z. «foor middel van geldleeningen.
Er ziin voorbeelden van andere gemeenten die
denzelfden weg bewandeld hébben- Zij werdén
daarin aanvankelijk door Gedeputeerde Staten.
ik geloof van Zuid-Hellan<f verhinderd,
doch bii beroep door de Kroon in het geluk ge
steld. Ik wil hiermede enkel aantoonen dat een
gemeentelijk grondbedrijf voor onze arme ge
meente geen efireote nadeeliee uitgaven ver
langt.
Nog een belangrijk voordeel is dat de gemeente
in staat zal ziim orde en regelmaat te houden
bii d'e verdere bebouwing der gemeente en dat
toestano'en zooals wij die nu in het Schoter
kwartier kennen, niet meer zullen kunnen wor
den herhaald. Om ©en voorbeeld te geven. Om
tot de meer betere woningen te komen, moet
men eerst door etratent vol gebouwd met veel
kleinere woningen. Waren ©t feeds vroeger im
deze riohtitng maatregelen genomen, dan waren
zulk© toestanden onmogelijk geweest.
DURE LESSEN.
Muziekonderwijzer. Point d'or.guc ziet u
dat niet? Een oogenblik rusten, juffrouw!
Vader (juist binnentredende). Wat? Rus
ten en dan een rjjiksdiaaldor de les! Spelen
moet ze!
GOOCHELEN.
Ik zag laatst een goochelaar, die dai©
veradMUend© soorten wijn uit dé zelfde flcsch,
schonk.
O, dat 's niets. Ik zag laatst een kruide
nier, die drie verschillende soorten thee uit
dezelfde bus verkocht.
ROMAN UIT HET POÖLSCH.
26
Marcus nam' nu met een fijn' lachje af-
^beid van Tullia en verdween in het ge-
weg1' "Met ellebogen baande bij' zich een
T?;':°v den vader van Livia te vinden'.
lier 011(1 dezen *n "*en ^aI van een ïuwe"
1 ?oe(i aan, als |gij! van tijd
van pavitz«t' denkt, zoide hij1 den
Behouder iu8 mét vingertoppen
aanrakend. Morgen za, de 6C^ne
vragen of ovei ae keuze haars vaders
tevreden is.
Livia verlangt voor zich-g-€en tooisels
tneer, ztj heeft er in overvloed, antwoordde
Pabius, haastig den gekochten halsketting-
onder de tunica verbergend.
JJk begrijp u.Maar over "welke g©.
.wichtige aangelegenheid wildet gij mij spre
iken? Is misschien een van uw schuldenaars
Op den loep?
Fabius nam" zwijgend Marcus onder den
j»rm ®n veerde hem uit de zuilengang In
een laurierboschje naar een eenzame jlaats
waar beiden op een bank1 zich nederzetten,
voor hij over de aangelegenheid begon te
spreken, wreef Fabius zijn voorhoofd en
draaide verlegen heen en weer.
Gij weet, begon Lij eindelijk met On
vaste stem, dat ik eens in Germanië uitge
breide liandefsrelatiën had'.
Dat weet ikl Men zegt, dat gij1 ook
thans een niet onbelangrijk profijt trekt uit
verscheidene ondernemingen, welke ond.er
lieden van onzen stand voor onteerenA gel
den, antwoordde Marcus den Egyptenaar met
verachting aanziende. Gij behoordet niet te
vergeten, dat uw dochter de vrouw van een
Quinctiliër wordt.
Snel hief Fabius het hoofd op, en wierp
een giftigen blik naar Marcus, terwijl hij
opgewonden en bijna luide sprak:
En deze Quinctiliër zou mijn dochter
noodt opgemerkt hebben, als haar vader niet
millioenen u5, die „onteerende ondernemin
gen had weten te trekken.
Marcus zweeg en beet zich' op de lippen.
Ik' ken senatoren, die in het geheim
woekeren. Ik ken patriciërs, die door mid
del van hun bedienden en slaven handel"
drijven. Het is mijn schuld niet, dat het
Rome der Caesars voor het goud in hst
i"** ^mkt. Maai' vrees niet, op hetzelfde
vix il?. d»t gjj' mi|n schoonzoon wordt,
met hetdrijven van zaken, die
aanstoot geven- in de kringen waarin ik
doer u wordt binnengeleid. Ik heb geld
genoeg, ik' heb gonoeg landerijen, huizen,
slaven en bergwerken
Hij grijnsde zelfvoldaan en toonde daar
bij' twee rijen witte, gezonde, scherpe tan
den; zijn korte ving®s aan de groote lompe
handen kromden zich? in zijn oogen fonkel
de het geel.
Intusschen... ücgon hij' na een poos
weder, zonder nochtans voort te gaan.
Intusschen....? vroeg Marcus.
Fabius wreef zich het voorhoofd.
«- Eenige maanden geleden, ging Fabius
verlegen voort, heb ik op de markt een
slavin "gekocht, zonder te weten, dat zij de
doch'ter van een vrijen Germaan uit de Mar-
komaanSche wouden is.
Gekocht, vroeg Marcus, met doordrin-
den' blik Fabius aanziende.
Zij is mij gezonden door een mijner
vroegere kliënten, gaf Fabius ontwijkend
ten antwoord.... Deze slavin te naar men
beweert, de bruid van den prefect Servius.
Yan den prefect der ruiterij' in de le
gioenen, riep MarcdS.
Juist.
Dat ziet er slecht uit. Weet' ge, flat
gij veel kans hebt', naar de bergwerken van
Sardinië gezonden te worden?
Ik weet het, maar ik hoop,^ 'dat mijn
geld en uwe betrekkingen mij uit deze ver
legenheid zullen redden.
Marcus, dacht na.
Vóór alius moet die Germaansche da
delijk in verzekerde bewaring gesteld en
zoo goed mogelijk verscholen worden, meen
de hij.
Dat zal vandaag nog geschieden.
En dan moet er geen geld gespaard
worden, om te verhoeden, dat de overheid
ernstige navorschingen doet, want de pre
fect zal alles in het werk stellen om haar
te vinden.
Mijn schatkist staat te uwer beschik
king.
Deze slavin zal u echter veel kosten.
In dit geval wil en kan ik niet op een
sestertie zien, antwoordde Fabius, en met
moeite opstaande, voegde hij er aan toe:
„Ik twijfel niet, of gij zult alles doen wat
in uw macht is om dezen on verwachten
slag van den vader van livia af te wen
den.... Zooveel wederwaardigheden om een
gewone Germaansche slavin! Dat hebben we
t® danken aan de filosofische regeering der
Antoniörs.
Daarop verwijderde hij zich in dp rich
ting van den Porticus, waar hem zijn cliën
ten en slaven wachtten.
Reeds was hij achter 3e zuilen verdwe
nen en nog verroerde Maieus zich niet van
zijn plaats. Zijn anders vrooly'k en lachend
gezicht bedekte zich met schaduwen, dje ge
tuigden van een diep nadenken. De „vroo-
lijke praetor", die alles verachtte wat hem
niet een middel tot levensgenot bood, kon
het gevoel, dat hem in dit oogenblik be->
heerschte, niet begrijpen.
Als iemand hem had gezegd, dat in de
diepte zijner ziel de onderdrukte stem van
den Quinctiliër uit de „houten" eeuw, zoo
als hij' dezen verachtelijk noemde, zich hoe
ren liet, was hij zeker in een schaterlach)
uitgebarsten. En boch was hij op dit ©ogen
blik de eohte Romeinscke patriciër, d© na<
komeling van ridders en staatsburgers, wel
ke goed en bloed voer het openbaar welzijn
veil hadden. In zijn bloed zat de uit vele
geslachten overgeërfde afkeer tegen han
del, handwerk, tol en woeker en tegen ied.e-
ren arbeid, welke alleen het bijeenzamelen'
van geld ten doel had, Hij voelde zich ver
nederd door de openlijke bekentenis van
Fabius. Hij, een Quinctiliër, zou de doch
ter van een schurk huwen, die bruiden yan
beroemde, voor Rome zeer verdienstelijke
legeraanvoerders ontvoeren liet en ze op
de markten te koop bood. En bij zou het
werktuig worden van de laaghartigheid, van
dezen gemeenen roovcr en menschenhan
delaar I
(Wordt vervolgd.)
t
