IETS 1'ilL
T
VAN OVERAL.
Wereldmacht.
\n en om Haarlenf\
WAT DE PERS ZEGT
ORDE EN ARBEID
De Ondergang van een
KORTE BERICHTEN
FEUILLETON
- Zaterctig 22 Haart -
Tweede Blad
Esn vervallen Nijverheid.
- V
v»
avk *»e
D® sluiting en Bledhfting der vanouds be
leende Haarlemseka Kato?n-Mii a tóehappii,
roept de herinnering -wakker aan een oude
Haarlemsoko Nijverheid, die, nu geheel v er-
valien, eens glorievolle dagen gekend heeft.
In den tijd van het Spaans «lis Beleg was
do omtrek van de Zijlpoort wed niet hot too-
ineeel van den felsten strijd, maar look van
nïenigea uitval en seharmutsaling. Waar nu
ongeveer „De Sierkan'' staat, werden do voor
waarden bepaald, waarop da stad zou over
gaan in 's vijand» bezit.
Maar ook van beter dagen, die in den loop
■van ruim drie eeuwen voor de heldhaftige
stad zijn gekomen, weet dezelfde Ziilweg te
vertellen. Tusoohen Brouwers- en Garenko-
kersvaarten gelagen, was hij getuige
van den bloei van brouwerijen -en weverijen
en bloe-kerijen, dia de bronnen van welvaart
mild deden vlooien. Reeds lang was hij een
der hoofdwegen, waarlangs de vermogende
Amsterdammers en de rijke Haarlemmers
naar hunne kostbare buitenplaatsen trokken.
En tot voor kort, was do Zijfhvctg het monu
ment, waarop stond te lezen èn waarom Haar
lem den liefelijken naam van Bloemenstad
voert èn waarom Haarlem ook nog kan wor
den gerekend onder de belangrijke fabrieks
steden.
Geërgerd hebben wij ons nooit over de
uitgebreide katoenfatbrieken „De Garenklos",
waarvan do reeks zwart geteerde gebouwen
allerminst den Zijlweg en den Kindonhluissin-
gel versierden, omdat wij wisten dat de fa
briek v.arm mededong met het buitenland en
«na» Nederlandsch® industrie groot hielp ma
ken. Wij hebben ons nimmer geërgerd, om-
dal wij wisten dat de pas ontluikende bloe
men, de pas ontvouwen bladeren, het vroelijk
vogelenkoor de teekenen zijn van het ontlui
kend. natuurleven, waarop Haarlem trotscli
gaat, maar omdat wij ook weten dat dam
pende schoorsteenen en gonzende en dreunen
de raderen evenzeer machtige laveustèekenen
vormen.
Nu zal de ergernis, voor wie er ziohl aan
ergerde, gauw gedaan zijn, want binnen en-
ijkele maanden zullen de gebouwen van de-
voormalige Haarlemsche Katoen-Maatschap
pij zijn verdwenen. Voor het vrijkomend ter
rein is reous oen stratenplan opgemaakt en
velen, die nu slecht of onbehuisd zijn, zien
uit naar het oogenblik, waarop zij op deze
oiie tl we </omeenteterreinen een woning zullen
betrekke»; Zo-oals wij ook reeds meldden, zal
de Provinciale Griffie er verrijzen.
Wij wilden in dit verband even wat ver
tellen over da oude Haarlemsche Katoen-
nijverheid.
Laten y/ij eerst ör fUüii lieriuiteren, d&t t
Kato en fabriek" en „Prévinaire" nog wel be-
leende namen zijn voor de Ha-arleuieolie Ka-
to en maatschappij, ma-ar dat de fabriek o-icPen-
genlijk „De Garenklos" heette is minder be
kend, evenmin als dat de buitenplaats van
den hoer Jkr. v. d. Poll (nu ook al gemeente-
terrein, terwijl de üeereibböhuiz»ingebruikt
wordt a lis bijschool voor M. O.) „Nijverheid.**
heette.
Van de opstallen der fabriek noemen we
het zroodgarenmagazijn en de plaat-
snijderU' het .glazenpaleis", de droogkamer,
het hooge gebouw en de styfseibrandern, het
hoofdgebouw, het witmagazya, het kleunhirns,
laboratorium, de vnui'kamers, de haissine te-
rij, de oude smoerstal, het nieuwe ketelhuis,
het afstourgdbouw, het dnoogmadblinefokaal,
het waterreinigingsgebouw, het krab lokaal,
de nieuwe handdrukkerij, de blauwververij,
de rolgraveerderij. do draaierij en smederij,
de nieuwe blauwververij en gasfabriek, het
kalander- en batikmagazijn, de witbleek, de
oude droogkamer, het oude rekmaohinelokaal,
de oude droogtrommelkamer, het ijzermaga
zijn, om van de ketelhuizen, schoorsteenen,
kantoorgebouwen en woonhuizen niet te spre
ken. Genoeg om in herinnering te brengen d®
uitgestrektheid van het terrein, samen 4 HA.
18 Are 18 M2. Zooals men weet, kocht de
gemeente die voor 260.515.
Ruim driekwart eeuw heersdhtte er een
steeds groeiende nijverheid, tot op eens de
wereldoorlog zijn alles vernielenden invloed
deed gevoelen. Verdween eerst de katoen-
fabriek van den heer Schoolmeester, „Pré
vinaire" moest langzaam aan zijn capaciteit
■verminderen om ten slotte stil te staan. Nu
heerscht er sinds November bedrijvigheid,
maar do bekende zolderschuiten, Woog beladen
met katoenrollen, zien we niet meer. De laat
ste maanden is het een inwendig sloopen.
Bijna alle ketels zijn er reeds uit, die machi-
neriën zijn meerendeals weg. Kuipen, hout
werk, enz., worden weggevoerd en weldra zal
alles leeg zijn, totdat even later de slooper
komt.
Nog is één gebouw bezet, nl, perceel B, de
z.g. nieuwe handdrukkery. Dat gebouw Is
met ingang van 3 Januari j.I. opgevorderd
door den commandant van het voorloopig
demobilisatiepark te Haarlem. .Vandaar dat
men bij do Garenkokersvaart telkens een
schildwacht ziet.
Haarlem telde indertijd drie groote katoen-
fabrieken, nl. die van Wilson aan de Leidsohlo
Vaart, waar nu do Wilhelminastraat is en
waaraan het Witeonsplein herinnert; die van
Broekman, de „Phoenix", aan liet Bolwerk,
bij het Vronwenihek en die van Vervaeke en
Previnai.ro bij de Zijlbrug.
Zij allen werden na 1830. na de afscheiding
van België opgericht. Aanvankelijk werden
zo vanwege het toenmalige „Fonds van Nij
verheid", dat tot het Departement van Finan
ciën behoorde, met belangrijke geldelijke
voorschotten gesteund.
,,'t Fabriek van Previnaire" werd later de
„Haarlemsche Katoen-Maatschappij". Vooral
ons Xcxlerlandsek-Ihdiö was een groot afzet
gebied. Menig Javaantje sierde zicto met een
veelkleurige sarong en-kabaja, uit Haarlem
afkomstig. Onze lezers weten, dat zij mees
terlijk de kunst van batikken verstaan, maar
do volksman kan om de duurte zijn eigen
meesterwerk niet dragen. Haarlem ver
schafte hem zijn pseudo-batik. Kranig wist
men er het gebatikte na te mazen.
Na den krach in Indië in 1884» werd de
noodzakelijkheid lingeaien ook op andere
markten afzet te zoeken, hetwelk op zooda
nige wijze mocht gelukken, dat Ned.-Indië in
die jaren, slechts een zeer klein deel der pro
ductie van deze fabriek betrekt en verreweg
het grootste deel op andere markten (spe
ciaal Afrika) g ere eden aftrek vond.
Van de beeren Jacobson en Hartogh werd
in 1846 de weverij en spinnerij reeds aange
kocht. De spinnerij werd in 1858 opgeheven,
terwijl in 1887 de weverij werd stopgezet. 1
Maart 1888 werd ze in publieke veiling ter
amotie verkocht.
Dertig jaar lang is „Prévinaire" dus uit
sluitend katoendmkkerü geweest.
Aan den heer Borski is in den bloeitijd der
weverij een gedeelte der bijgebouwen ver-
iltunrd, waarin een machinale hennepspinnerij
werd geplaatst. Ook is er een tijdlang- een
zijdespinnerij gevestigd geweest.
Hot zijn niet de eenige fabrieken, die Haar
lem een naam, bezorgden op het gebied der
weverijen.
Andere textiel-industrieën verdwenen even
eens reeds veel vroeger.
Zoo waren er in Haarlem eenige fabrieken,
waar passementen, franjes, kwasten en an
dere garnituren werden vervaardigd. Dan is
hier nog een fabriek van katoenen dienieten
geweest. Voor onze mannelijke lezers zij even
in herinnering gebracht dat dieniet een wit
gestreept katoen was, dat nn weinig meer
gemaakt wordt.
De Hoarlemsohe dienietfabriek was im 1801
opgericht door Jan Honing, Zijn fabricaat
vond ged-urende langen tijd veel aftrek en
overtrof het Engelsche dieniet verre.
Ook van. deze fabriek Is thans geen spoor
meer over.
Een beeld van het aardeche vergankelijke!
EEN BESCHULDIGING WEERLEGD,
In «en iiarer laatst# nummer*. JiaU
'da Haftgscha „N. Ort." het minis
terie Ruya dé Beerembrouck beschuldigd-
'dat de uitbreiding die het ministerieel program
in November 1.-1. kreeg, niet in. de eer
st o plaatB met eigen beginselen rekening hield,
maar dat die ingegeven was ui* angst voor
'de revolutie, wil men liever, door de hoop zoo
het best de revolutie te bedwingen.
Door het „Vaderland" wordt de ongegrond
heid dezer; beschuldiging, duidelijk aange-
't'oont.
Het unie-liberale orgaan sckrijf'j
„Natuurlijk bestrijden wij niet dé onmis
kenbare waarheid, dat wü allen, en dug ook
de Regeering, In November 11., een zekeren
invloed ondergaan hebben van de zoo bij uit
stek gewichtige gebeurtenissen in Buiten
en Binnenland, en heti zou zelfs zeer ver
keerd wezen, indien dat niet he geval ware
geweest; een denkend mensah staat toch niet
naar revolutie en revolutiepoging te kijken
als een® koe naar vuurwerk. Maar de vraag
is» of die gebeurtenissen van November ©en
goeden of kwaden invloed op het Ministerie
hebben gehad» en dan moeten wü dien beslist
goed noemen. En dit wel hierom, omdat die
gemaakt heeft, dat het tempo, dat voor her
vormingen oorspronkelijk wae vastgelegd,
floor de Rogeering werd gebracht in overeen-
stemming met den polsslag van den tijd,
zonder dat iets aan die hervormingen is toe
gevoegd of veranderd, waardoor ze voor die
hervormingsgezinden, die beslist tegen alle
revolutie zijn. onaannemelijk zouden zün ge
worden. Daarenboven heeft de Ragecring
zich wijselijk gehouden aan het zoo juiste
advies van den heer Dreaelhuvs. dat men
nooit eenige hervorming mag toestaan met
het pistool op de borst- en zoo is dan ook de
amplieering van het ministerieel program en
het versnelde tempo eerst gekomen, toen het
voor ieder duidelijk was. 'dat Mr. Troelstra
zich niet alleen in de machtsverhoudingen,
maar ook in den wil van de overgroote meer
derheid des volks en het plichtsbesef van de
Regeering absoluut had -vergist."
De Volkerenbond. In het „Utr. Dagbl."
fechriift prof. J- de Louter een breedvoerig
hoofdartikel over den Volkenbond. Hij acht bet
onderwerp-verdrag in geenen deele onberispe
lijk.
„Het kenmerkt; zich. door onverklaarbare
leemten en schier onoverkomelijke gebreken.
Het Hoont talrijke sporen van overhaasting:
de Frauscfbo en Engelsche tekst stemmen
zelfs niet altijd overeen. Het kent een ondra
gelijk overwicht toe aan de groote mogend
heden, miskent) de kleinere en verliest aldus
een der grondbeginselen van het volken
recht, de gelijkheid der, souvereine staten,
schromelijk uit het oog. Het bepaalt zich
tot een ruw en vluchtig schema van orga
nisatie, maar verzwijgt hoofdz-aken, zooals
de vermelding der oorspronkelijke leden en
de toetreding van anderen, de regeling hun
ner onderlinge betrekkingen, voor zoover die
niet tot het bondsverdrag béhooren gn hier
door ziin bepaald. Het behelst zelfs niet eene
duidelijks omschrüving van het dool van den
bond en schiet schromelijk tekort in de af
bakening der grenzen tusachen de verschil
lende organen en hunne bevoegdheden- Kort
om. he1 i» een vóor-ontwerp, een blok mar
mer, dat ternauwernood de gewilde en be
doelde lijnen van het in de ziel van den kun
stenaar geboren beeld uitdrukt, maar toch
een torso, dis yeel belooft en onweerstaan
baar boeit.
Do kritiek is niet blind maar waardig en
verheft luido hare stem van alle zijden, zelfs
uit den boeeem van het Amerikaansche volk,
dat tot dusver zijn president zoo krachtig en
eenparig heeft gesteund. Zal zü er in slagen
het ontwerp -te verdrinken in den stroom van
grieven? God verhoede hetl Moet het onge
rept worden aanvaard? Het zou bijna even
noodlottig zyn. Het vordert veeleer, nauw
gezet onderzoek, onbevangen blik cn gemoed,
gegronde en onpartijdige beoordeeling. Neu
tralen kunnen met vrucht daartoe bijdragen,
tenzii zü wegens do talrü'ke leelüke boomen
de schoonheid van het woud. de 'frischheid
van zün adem, de kracht züner bekoring en
bescherming uit het oog verliezen. Zü moer
ten zioh weten log te maken van overge
ërfde vooroordeelen, van moedelooze twijfel
en doffe onverschilligheid, opstijgen uit) het
alledaagsdhe tot het ongewone, doordringen
in den geeet, dia Wilson en de zünen bezielt,
hunne aanhangers medeslee.pt, hunno tegen
standers prikkelt en Ml en verbastert."
Ten slotte stelt prof. De Louter de vraag:
Zal Nederland toetreden?
Het ia, schrijft hij. waarlijk te hopen;
„mi té vooreer at de Volkenbond getrouw
blyve aan zijn oorspronkelijke bedoeling
door allo Europeesdh# en anoore beschaaf
de staten op gelijke voet OP te nemen en niet
ontaarde in een acooord tussohen de over
winnaars om den overwonnene voor zijn
euveldaden te straffen of te vernederen en
aldus de kiemen, van toekomstige oerlogen
te zaaien» mits in de tweede plaats binnen
ziin «oibünbaar voolie» aranzen eraan o onder-
hand cl in/reu on afspraken van staatkundig^)
strekking worden geduld, welke onvoreenig-
baar zün met de ondubbelzinnige en heilza
me doeleinden» welke de Volkenbond beoogt;
mitis eindelyk in de derde plaats deze tot
stand kome door de volkomen vrüe toestem
ming en toetreding van alle leden, dia al-
Idua in de niet alloen formeel® maar ook we
zenlijke gelegenheid worden geeteld om de
grondslagen en voorwaarden van toetreding
de strekking en werking der voorgeslagen
middelen en organen van uitvoering, den om
vang en duur der aanvaarde verplichtingen
kortom de onderscheiden beatandd'eelen
van den bond rustig en grondig 'te overwe
gen en te aanvaarden."
•.Hé....?*
„Ja," vervolgde de meneer, „mijn naam is N
en nu ben ik hier gekomen om miin vrouw eens
*te laten kijken in welke plaats ik een deel van
taiin jeugdjaren heb moeten slijten."
»Bü een beetje nadenken." vervolgde de heer
Wind. „herinnerde ik mü den naam van den
oud-verpleegde nog heel wel. Ik spoorde hem
natuurlijk aan te vertellen uit zün verdere
leven."
„Toen ik," zoo verhaalde de meneer .,uit ,,De
Kruisberg" ontslagen was (we leefden nog in
de oude periode), kwam ik weer bii m'n vader
huis. Vader was een eerste droukenlan die
nü tot werken aanspoorde, opdat hii 't verdien
de geld in drank zou kunnen omzetten."
,,Maar 'n loven in zulk een huiselijke omge
ving stond mii allerminst aan. Ik gooide het
met vader op 'n acooord: ik wordt koloniaal,
stelde ik voor dan moogt gü 't handgeld!"
>,Drie honderd gulden handgeld! Hoeveel
jenever dat wer was! Zoo iets stond vader aanl"
„Ik ging naar Indië en in m'n vrijen tiid
wijdde ik mii aan studie.
,,Dat zag op zekeren idag iemand dia de
kazerne bezocht."
„Waar studeer je voor," vroeg hü mii.
>,Ach," zei ik, „voor iets wat ik toch nooit
worden kan."
„Nu vertel eens op?"
„Als u 't dan weten wil, ik zou graag notaris
willen worden. Maar.... maar....
„Geen maren," viel de gulle IndUcbman in
de rede. „Als dat je ernst is, dan zal ik je
helpen."
„Om kort te gaan," besloot de meneep. ,,ik
ben er gekomen en bekleed nu in onze Oost een
mooie positie."
„En thans vertoef ik met verlof in het
vaderland en logeer te Niimegen. Maar nu
wilde ik zoo graag m'n vrouw de „Kruisberg"
eens laten zien en zelf m'n jeugdherinneringen
eens opfrisschen."
„Zoo komen zü natuurlijk niet allemaal
'terecht," glimlachte de heer Wind. „Maar vindt
u dit niet een interessant geval?"
Brandstichting en diefstal. Dnderdag-
'avond werd brand ontdekt in de kamer boven
de woonkamer van den vader en moeder van
het Diakonie Mannen- en Vrouwenhuis te Alk
maar, waarin een 70 oudjes zijn ondergebracht.
'Een paax kamers stonden reeds in vlam, maar
'het gelukte den vader met behulp van de buren
den brand meester te worden en de brandweer
voltooide do blussching.
Verdacht van deze brandstichting werd de
'27-jarigedien stbode gearresteerd, die na een
'langdurig verhoor, bekende den brand te heb
ben gesticht en een geldkistje met 3000 gulden,
'dat op haar aanwiizing werd teruggevonden, te
'hebben ontvreemd. Huwelüksplannen schijnen
haar tot de daad te hebben gebracht.
Dat men den brand meester werd is zeker
'een geluk, daar het gebouw tot een van Alk
maar'» mooie oude gebouwen behoort.
bloeduitstorting In de hersenen kréég, aan Üe
gevolgen waarvan hü Woensdag is overleden.
De territoriale bevelhebber van Overijtel
heeft het verbod tot het houden van paarden-
en veemarkten in alle gemeenten, behalve in
de grensgemeenten, ingetrokken.
Het plan lekte Donderdag uit. dat een
aantal gedemobiliseerden wilden trachten den
goudsmidswinkel van "Speyer. in de Kalver-
Straat te Amsterdam, te plunderen. Inderdaad
■liepen voel gedemobiliseerden heen en weer. Om
plundering to voorkomen, werden agenten voor
ien winkel geplaatst, tersvül voortdurend door
net revolvers bewapende agenten in de Kalver-
straat wordt gesurveilleerd.
Men meldt aan d9 „Res.bode," dat twe&
onderofficieren, die tijdens den brand in de
Jranjekazerne te 's-Gravenhage aan het red-
lingswerk hebben deelgenomen en erg bezweet
•iin geweest, koude hebben gevat, die zulke ern
stige ge^lgen heeft veroorzaakt, dat zü in het
uiiitairo hospitaal moesten worden opgenomen,
Waar zij dezer dagen overleden zün. Een dezer
is volgens zyn verlangen te Groningen be
graven.
Een R.-K. Vereenigin? van Kerkbouw
en -versierders. Op initiatief van het Bur.
der Algem. R.-K. Werkgevers-vereeniging
heeft zich een comité gevormd, met het doel,
een R.-K. vereenigihg te stichten van allen,
die aan de bouw en de versiering der R.-K.
kerken hun arbeid geven.
Het comité bestaat uit: Mr. L. G. Korten-
horst, voorz., A'dam; rne.j. Plhemia Moiken-
boer, A'dam; en de heeren J. E. Blom, Utrecht
P. G. Buskens, Rotterdam; Jos. Cuypers,
Roermond; Michel Cuypers, Roermond; Jan
Dunselman, Amsterdam; Kees Dunselman,
Amsterdam; Jac. van Gils, Rotterdam; Eorus
Hermsen, Den Haag; Ant. B. G. Molkenboer,
Den Haag.
Yan de Kruisberg tot het Notariaat! Een
Redacteur van „De Standaard" bracht dezer
lagen een bezoek aan de bekend© verbeterings-
nnchting „Do Kruisberg en doet daarvan ver
slag in een zestal artikelen: aan het laatste is
het volgende ontleend;
Weer in 't hoofdgebouw terug, toont ons Se
"Onder-directeur, de hoer Wind, een heele rü por
tretten van oud-verpleegden.
,Of ze nogal goed terecht komen,'* ivragen
wij.
.Daar valt over 't algemeen niet over te kla
gen," krijgen we ten antwoord. Er ziin zelfs
'sohitterende resultaten hu. Een geval moet ik
"u tocih even verhalen:
»'n Paar jaar geleden rudt hier een auto
voor. 'n Heer en daine stappen uit en vragen
Verlof om de Inrichting te mogen bezichtigen.
zult me natuurlijk niet meer kennen," zoo
maakt do heer zich bekend, „maar ik ben een
oud-verpleegde.
Woensdag werd naar het gesticht C'alva-
Viënberg te Maastricht overgebracht een eleo-
tro-monteur der Stroomverkoop-Mü.. die in de
'electrische buis te Qraetheide in aanraking
'kwam met een hoogspanningskabel. Dr. Quaod-
Vlieg, die juist passeerde, vond den man bewus
teloos op den grond liggen. Do kunstmatige
'ademhaling word toegepast, dooh do man was
'aan arn-en en heenen vroeseliik verbrand, zoodat
'dïe lidiaamsdeelen. zullen moeten wordon affire
zet-
Do eigenaren van de beide bioscopen to Apel
doorn, zün er too overgegaan, hunno bezoekers
'in vcreenigingen te organiseeren, waarvan men
tegen 10 cents per jaar lid kan worden. Zoo
doende behoeft men geen stedelüko belasting
Voor do plaatsbewijzen te betalen. Dezo belas
ting werd onlangs van 10 op 20 gebracht,
hetgeen blijkbaar niet naar den zin is van de
houders der openbar© vermakelükheden.
- Dertig arbeiders bü do Nederlandsohe
Zoutindustrie te Boekelo staken. Ze vragen tien.
cent loonsverhooging per uur. Do directie wilde
'drie cent toestaan.
1Het vierjarig doohtertje van don caféhouder
B. Kamohuis, in do Hoofdstraat té Apeldoorn,
kwam Donderdagmiddag het huis uitloopon,
'juist toen een auto van het radiostation te
Assel uit do richting Arnhemsohe weg pas
seerde. Ondanks het krachtig remmen van den
chauffeur,'kwam het kind onder den auto te
recht en werd dood opgenomen.
De belasting-verruimings-plannen van
minister De Vries zullen voor do gemeente Hil
versum een „strop" worden- In den Raad werd
medegedeeld, dat van forensen niet meer do
volle belasting zal mogen worden gevraagd.
Do schadepost zal voor Hilversum ongeveer
J 250,000 bedragen.
Op het graf van den vermoorden burge-
neester van Beesd, den heer Hondolink, zal
'oor de gemeentenaren een monument geplaatst
worden. Een belangrijk bedrag is reeds bijeen
gebracht.
Zaterdagavond is aan 't station Staats-
poor te Enschede, bü groote drukte die er
Itiid heerscht om maar gauw door de douane
e komen, do 49-jarige gehuwde timmerman
Seinen uit Lonnékor, die van zün werk uit
'Hengelo kwam. gevallen, waardoor bü een
De strüd in den Textielnijverheid. De be
sturen der Textiedarbeidersorcanisaties to
Enschede hebben Donderdag een schriiv„n ver
zonden aan het bestuur der Fabrikantenvereeni-
ging aldaar, met de mededeeling. dat de toe-ge
zegde verhoogingen (40 tot 65 en de 521^-
urigo werkweek niet -zullen worden geaccep
teerd en waarbij verzocht wordt, alsnog do 49-
urige werkweek in te voeren en de loonen met
nog 16 te willen verhoogen, waardoor de
loonen kunnen stijgen tot een minimum van
20 per week. Op dit schrijven wordt antwoord
verzocht op a.s. Maandag.
Dinsdag a.s- vergaderen de arbeiders weer en
het ligt in hun bedoeling dan een definitieve
'beslissing te nemen.
Financieële steun aan de R.-K. Metaalbewer
kers. Van de ziide der R.-K. Vakorganisaties
wordt ons het volgende meegedeeld:
Het R.-K. Vakbureau met zün meer dan
100,000 leden heeft zioli bereid verklaard, den
strüd van den R.-K. Metaalbewerkersbond to
steunen.
Het heeft daartoe hot fonds bü staking en
uitsluiting, hetwelk den R.-K. Toxtielbond in
den 6trüd te Tilburg mede in staat stalde,
pl.m. 150.000 gulden aan de stakers uit te kee-
xen, ter beschikking van den R.-K. Metaalbe
werkersbond gesteld-
Do R.-K. Metaalbawerkerabond is door dit
hrflottige fonds der R.-K. vakbeweging in
Staat, voor letterliik onbepaajden tüd ziin sta
kende leden uit to koeren, al zou hier zelfs een
half millioen gulden mee gemoeid zün.
Nflaat dezen steun, waarvan do R.-K. Metaal
bewerkersbond door zün lidmaatschap van dat
•fonds zioh het recht verzekerd heeft, heeft de
R.-K. Vakcentrale 'n landelük® steunbeweging
in het leven geroepen, temeer, waar alle kans
bestaat, dat het conflict zioh belangriik zal uit
breiden, daar het niet onwaarschiinlük is, dat
naast Amsterdam en Utrecht, in nog versohil.
lende andere plaatsen het ultimatum zal wor-
eu gesteld.
In de pers circuleerde een beriaht. waarin
werd medegedeeld, dat de directie van Werk
spoor" van plan was de fabrieken te Zuilen
stop te setten.
De directie deelt nu mede. dat het niet in
haar voornemen ligt.de fabrieken te Zuilen te
sluiten- Bovendien zou zü hiertoe niet ger&cE*
tigd zün, daar alléén het bestuur van den.
Motaalbond. dat in dit confliot voor alle werk»
gevers optreedt, te beslissen heeft over even-
tueele uitsluitingen.
Spoorwegpersoneel. Vanwege den R.-K.
Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel St.
Raphael, wordt meegedeeld, dat jl. Dinsdag
een bespreking gehouden is tussdhJen de di
recties der spoorwegen en de vertegenwoor
digers der organisaties over de door de direc
tie voorgestelde loonregeling.
Door St. Raphael, P. O. B. en N. B. was
een rapport op het voorstel der directies in
gediend. Betoogd werd het minimum-loon in
overeenstemming te brengen met den gestel
den eisch van 8. De directie kon hieraan
met het oog op de genomen beslissing voor
het overige personeel niet voldoen.
Evenmin konden de directies staande de
büeenkomst een beslissing nemen aangaand»
ROMAN UIT HET POOLSCH.
71
Ik woet reeds lang, even gped alfl jgdj»
'dat de veelgoderij met hare zinlooze fabelen
een bijgeloof is, waaraan nog slechts het
'gepeupel vasthoudt, antwoordde Mucia. Ik
-urp.ot even goed als gij, dat sedert vele
eeuwen filosofie en dichtkunst vermoeden
dat er een óénig God is, die bet,er en edeler
is dan wii menschen. Ook mij zjjn de ge
schriften bekend van Zcno. Plato, A ris to
ri; les. Cicero en andere wijsgeeren en dich
ters, die spreken van een van alle jnensche-
Ujke zwakheden bevrijde, rechtvaardige en
edeldenkende Voorzienigheid. Men heeft mij
'zegd, dat de Christenen in zulk een Voor
zienigheid, in liun God verpersoonlijkt, ge-
looven. Is het te verwonderen, dat ik dezen
God met eigen oogen heb willen aanschou
wen?
—- Dit verwondert mij» geenszins, omclat
®?k ik door weetgierigheid tot den Gekrui-
_'gdc gekomen ben. Maar allen aanhar^rers
•'fado oude orde zal het verwonderlijk voor
komen omdat zulke .Weetgierigheid 't hoofd
kan kosten.
-Wat hct&ekent m(j' het leven zonder
die wetenschap? Zij zagen elkander aan,
hü uitvoracnend, rij moedig. Er lag zooveel
beslistheid in hare oogen, dat Felix aan de
oprechtheid van hare woorden niet kon twij-
felen. Hij was er van overtuigd, dat zij niet
beproeven zou haar hoofd in zekerheid te
brengen, als de Staat haar naar het leven
stond.
.Onze God- voer Felix met weeke stem
voort, beloont aardsche ellende met het eeu
wige leven. Gelooft gij aan een voortbestaan
des menschen aan de andere zijde des grafs?
Ik bid tot de schimmen mijner voor
vaderen.
Daardoor spaart gij' mij de moeite, u
te overtuigen, want het Christendom berust
hoofdzakelijk op het geloof, niet slechts
aan één God, doch ook aan de onsterfelijk
heid der ziel.
Ik ken menschen, die spotten met liet
veelgodendom en de schimmen hunner voor
vaderen hoog in eere houden, maar toch
verklaardo vijanden van uw geloof zijn.
Niet onzen God haten die verblinden,
doch Diens goedheid en rechtvaardigheid...
Verstaat gij mij? vroeg Felix, d,aar hij be
merkte, dat Mucia's oogen vragend op hem
gericht waren. „Uw rechtschapen hart zal
mij dadelijk verstaan."
Felix sloeg de oogen ten hemel, als zocht
hij een ingeving van boven, en sprak dan
met gedempten stem:
De machtige en beschaafden van onzen
tjj'd vervoLgen den God der Christenen, wijl
deze ééne en dezelfde waarheid voor alle
menschen zonder onderscheid geopenbaard
heeft, voor grooten en kleinen, voor wijzen
en ongeletterden. De machtigen verlangen
een bijzondere waarheid voor zich alleen.
Volgens hun oordeel hebben de onterfden
van de tegenwoordig! bestaande wereldorde
geen aanspraak op reent. Alsof de ellendig
ste onder de ellendigen met evenzeer als de
almachtige Imperator ais mensch gevoelde,
dacht en leedl Zij haten de goedheid en
rechtvaardigheid van onzen God, dewijl Hij,
ofschoon deemoedig, arm en geduldig, den
gehcelen regeeringsvorm van het Romein-
scho rijk bedreigt en vordert dat de fouten
van een la.ng verleden, hersteld worden.
,,'Onze God, dezelfde waarheid voor alle
menschen verkondigend, heft de siaverny
op. Hij verwerpt de hebzucht én het egois
me en neemt voornamelijk de onterfden in
bescherming. Hij belooft straf voor het
kwaad, loon voor het goede en brengt schrik
onder de geweldenaars en hoogmoedige».
De ziel boven het lichaam stellend, veraf
schuwt Hij wellust en dergelijke buitenspo
righeden. Deze God ,zoo goed en barmhar
tig, is vreeswekkender en ontzaglijker dan
alle andere goden; Hü brengt een storm
over de wereld te weeg, die over alle wo-
relddeelen zal bruisen, en de puinhoopen
van de oude wereldorde zal vernietigen.
Onze wereld is verouderd en verwelkt, zij is
verworden tot een kinderachtigen spotter
en een teugellooze wellusteling; daarom moet
zij voor een andere plaats maken. Dat zien
al dezo egoisten, wier ziekelijke voorstellin
gen en begrippen hun een gemakkelijk en
rustig bestaan op aarde zouden hebben moe
ten verleenen, zeer goed! in, en d&t is de
reden, waarom zij onzen God vervolgen.
„Maar tevergeefs verschrikken zij met
zwaard, vuur en wilde dieren in het circus.
Onze jjeschiedenls is om zoo te Zf^fgen ^gis
teren begonnen en reeds zijn wij zoo talrijk
dat, als wij vandaag of morgen besloten
den Staat belastingen of soldaten te wei
geren, de „heeren der wereld" zouden in
zien, dat zij zonder ons niets Iconden be
ginnen. Dadelijk zouden zij ervaren, dat het
Christendom diep ingedrongen is in do legi
oenen, den Senaat, de gerechtszalen en de
scholen. Het vurig verlangen der naar een
beter, edeler geloof hakende menschhcid
verbreidt het zaad van onze leer over het
geheele rijk en waar dit zaad in een klagend
hart of een vertwijfelde ziel valt, daar bloeit
overal een nieuwe Christen, een nieuwe apos
tel en Martelaar op. Wij zijn geen secte meer,
wij zijn een machtige kerk. Spoedig zal ons
kruis boven de kronen der heersckers en
de paleizen der machtigen glanzen."
Ho© langer Felix sprak, hoe warmer werd
zijn toon, hoe levendiger zijn gelaat; in
zyn oogen glansde het vuur van jeugdigen
yver.
Ons is de wereld I 'ging hy voort, de
hand opheffend. Want wij brengen d© in
gedommeld© menschheid woorden van le
vendig geloof, troostende hoop en Innig©
liefde; wil brengen nieuw licht aan do wan-
hopigen, erbarming aan de ongelukkigen.
Met bewondering zag Mucia naar den rhe
tor; haar blik week niet van zyn lippen.
Hoe andere klonk de taal van dezen Afri
kaan dan die der sceptische, spottende filo
sofen, waarvan zü sedert hare jeugd omge
ven, was. Hü spotte niet, hü ontnam' den
menschen hun idealen niet, maar.... hij ge
loofde en beminde zyn God.
Aan de waarheid van uw taal, sprak
Mucia met duidelyke ontroering in haar stent
zou ik niet durven twijfelen. Maar waar-
-»tn laat irü u vervolgen, als gij meent zoa
sterk in aantal te zijn?
'Wordt vervolgd.)!
