MME- Hi
BUITENLAND.
Elck wat wils
Brieven uit Borneo,
De gebeurtenissen van den dag,
Zaterdag 22 Kaart
Berde Blad
„Bisjet, «erste klasse, eukdo reis Szmda-
kanl" „S3 firnlden!" Heel gemakkelijk on dat
op de missie in onbekend Borneo. Wel oui
van Papar naar Sandakan te gaan is gemak
kelijk, schoon aan tegenövergosteklen kant;
heiden even hoog:, beiden 5.5. gr. boven den
Evenaar. De trein boemelt u naar Jesseitou
en een paar heele mooio stoombooten
brengen u in 40 nur naar de hoofdplaats. Het
remenaijaad is omringd van eilanden en
edlamije», met en zonder naam; honderden
koraalriffen juist boven en honderden juist
onder het watervlak. Zelden gebeurt het dat
'<n steamer'' „vast" zit en moet dan wachten
oj> den vloed, of ook wel eens op een andore
stoomboot, die dan ©leepersdfenst moet doen
en do noodig» gouds hikken als „haver'' op
slokt. Er zijn twee stoombooten die dienst
doen lussc-hen Labium ('ia eiland aan den
Westkant) en de haven in N. Borneo en Zam-
boanga (Philippijnen), die heiden 180 en 200
ton) behooren aan een locale company. Dan
nog een stoomvaartmaatschappij tusschon
Singapore en rond-Bom co; een andere va.n
HongkongN.-V,; een andere van Australië
—BorneoHongkong; BorneoManilla. Al
len flinke booten van 500—1Ö0Ö ton groot.
Er zijn praehthavens hier, en 't is gezegd
dat de geheel© Brit-echo vloot voor anker lig
gen kan in de drie havens van Jesselton, Ku-
dat en Sandakan, met een diepte van 18 fa-
thonus zeg 25 Meter! Jesselton aan den
Westkust is de uitvoerkaven van rubber, ro
tan, ruwo tabak, buffels, huiden, copra (ge
droogde kokosnootenvlecsch). Kudat in het
Noorden, van tabak, rubber, vruchten en
woudvoortbrengslen; sandakan van hout,
steenkool, tabak, eeflbare vogelnestjes. De
invoer bedraagt alles, zelfs rijst, want er
wordt niet genoeg verbouwd om allen te
voorzien; de rijstbouw is alleen in handen
van Doesoens; en dat is heel primitief, als
de gewillige lezer gelezen heeft in deze cou
rant, 'n paar maanden geleden. De Doesoens
met aanverwante 6tammen leven langs de
Westkust en hot binnenland in. De Oostkust
is heel dunnetjes bevolkt met menscken: hier
is het rijk van olifanten, orang-oetans neus
hoorns, enz. Juist 'hier en daar laags de kust
wat mahomedaansch vi sschersvolk.
Sandakan ligt aan de Oostkust. Toen de
N. B. Company in 1876" dit stuk In handen
kreeg bestond Sandakan nog niet. Er was
'n baai, golf, prachtig gelegen en beveiligd
voor de Noord-Oost moensoen; die hier
spookt van October tot Maart en die heel
wat zeilschepen en kleinere schepen naar den
kelder helpt, (op dit oogenhldk blaast de
wind weer met Mfors0 möjeur Do (baal ifi
zoo'n 20 K.M. lang en 'n 5 breed, en bulten
een of twee eilandjes van gelijke breedte. In
1876 waren er langs dien heelen haai nog geen
10 volwassen mannen- Een paar kleine heu
vels door grooten kring van kooge heuvels
omsloten, werd een prachtplaats gerekend
voor hoofdzetel. Hier verscheen biet eerste
gouvernementsgebouw on werd „Elopuxa*'
fchoono stad! genoemd. De vissohersnetten
werden door ©enige Duiteehers in vroege *70
„German town" gedoopt. Nu ia Elopura ver
geten en Sandakan is de naam, dien leder in
N. B. kent. Spoedig zetten zich Chlneezen
de hoop van Borneo en Sandakan groeide,
zooidat zij nu een 10.000 inwoners telt, met *01
30 Europeanen. Vier verschillende missies.
Onze, Anglicaansehe, Luth-ersche en de laat
ste 4, 5 jaren ook een Amerikaaneche van
Adventisten. Alten (hebben scholen en die
twee eerste ook 'n Zustersebool met school
voor meisjes. De schooljongens zijn ongeveer
500 ia aantal en van dat getal hebben wij er
180; niet kwaad. Meisjes rijm er 'n 200 in. de
4 scholen en onze zustere hebben ongeveer
90 leerlingen! We zijn verre weg de eersten!
Als u de baai invaart, moet ge aan stuur
boord (of is 't bakboord 1) gaan zitten en ge
ziet Sandakan ia panorama. De buizen heu
velen hoven elkaar tot hoog op. Aan uw lin
kerkant ziet u tegen hoog heuvelgroen de
witte toren van onze kerk ziöb seherp aft ee
kenend cn even kan n het rieten dak rien
van onze „pastorie". Uw oogen wendende ziet
11 in het midden van het San da kan- tooneel 'n
vierkante witte toren met klok de stads
toren; die klok wint het van alle andere klok
ken, want ze logpt harder dao een renpaard.
Hoos' hoven itn cirkel liggen de „bungalows"
van Europeanen, Alles wat u voor u ziet is
Okineeseb, Japaneesch en Eropeesdb Sanda
kan alles geïmporteerd! Even verderop
staan de huizen op palen in het water; waar
Maleiers wonen met Sulus en Phijippinoes en
Chinees el 10 koelies, dat is de „adhterbhinrt",
een tooneeltje voor een Jan Steen! Verderop
nog krijgt u een handelshuis, een „cnbsk
factory" dat roode menie en verfstof voor
katoen uit de .Mangrove*' werkt een zaag-
f ah riek en houthandel.
In al deze is Europeeseh kapitaal met ver
schillende Europeanen als opzichters. De
boot k"t vastge.inoord met 'n anker on kabels;
we zeggen den KuropeescHen kapitein vaarwel
met flinke handschudding en gaan aan land.
Verschil lende Chineezen staan met open
mond 11 aan te gapen, een vreemde eend
in de bijt. De Doceanen allen Chineezen
met li Europeaan aan't hoofd. We passeeren,
wat gemakkelijk is voor blanken huid en we
staan buiten. Vlak voor u misschien 200
Meter ligt een groot, prachtig" gebouw
*n handelshuis van den over het gdhcele
Oosten welbekende Amerlkaansche firma't
schoonste gebouw in Sandakan. Er „werken"
een dozijn Europeanen met een honderd kler
ken Chineezen en Indiërs Bechtsch stra
ten alle evenwijdig en bijna alleen in Cni-
nees»ne handen; dat zijn do winkelstraten
respectievelijk straat 1, 2, 3 en 4 genoemd en
alles in gelijken bouwtrant. Dat is de straat
waar niemand hang is voor microben en bao-
-cillen, waar zindelijkheid v«r te zoeken Is.
Ze kunnen vuil zijn. doch juist iemand reoht
van Europa valt het op, dioeh als men een
paar jaar onder de inboorlingen „gegeten"
heeft, hee-rsdbt hier zindelijkheid! Men wordt-
overal aan gewoon, behalve aan (hangen, als 't
zeggen ia. Eenige winkels, prachtig mooi,
die van allee en nog wat verkoonen; gepatro-
nigeerd door Europeanen en ruke Chineezen.
We loopen tot hü het Handelhuis en rechts j©
het telegraaf-en postkantoordaarachter do
verschillende gouvernementsgebouwen- Link»
een groot open veld recreatie-grond met
mooie wegen rondom. Over dat veld 3 k 400
meter rijst het Europeescho clubgebouw tegen
'n heuvel aan.
Een eteenen «©bouw. flink, luchtig en ge"
rievelijik. Even terrii staat de olub van de kan
toorklerken öhineesehi Japanedh, Indisch en
kleurling. We loo-pen het sportveld! lange, hui
zen aan één kant en achter de huisjes om,
gaan we den heuvel op. Hier ligt het politie
bureau met 'n 80 agenten, de weg reoht door,
loopt naar Maleieoh Sandakan.
De mlssieweg OP. één minuut en liruksdh, ligt
de Anglikaansche Missie; steenen kerk; hout-en
dominé-huk: hout zusterklooster met twee
..maagdekes" (Virgius) als ze genoemd worden
houten jongensBohool. Rechtsaf weer een wog
die naar der recreatie-grond loopt. Hier be
gint ouzo Missie: Zeven huizen waar katho
lieke klerken wonen, en tien, twaalf etappen de
pastorie ligt) voor u. Het mi&sionariehuis i«
flink, groot, dooh wordt oud en oude huizen
herbergen een leger van wandluizen en kak
kerlakken als iemand een vlooien- én apen-
theater beginnen wil, hij kome hier! Het huis
ia als andere huizen een «roote waranda; een
ruime kamer midden-in: aan weerskanten ka
mers; een overloop en slaapzaal van de inter
nen", volop ramen met) LYenetiaansohe jalour
zien.
Onder twee schoollokalen; alles zoo wat 80
voet lang, met cementen vloer. Hier wordt van
alles en nog wat door dikke hersenpan inge-
pomt. Dikwijls valt het zwaar om hier school
meester te moeten apelen, vooral als men ©en
paar jaar eoht missieleven in het binnenland
beleefd heeft, 't Is tooit hier veel „beter"zit
In de beschaving overal vlak bijnaad eten.
'beter dan met inboorlingen in binnenland,
doch bijna geen direct missiewerk en dat ver
wacht 'n missionaris. Wel indiireot natuurlijk
en door de scholen kunnen bijna alle christenen
hier de gave dea H. Geloofs ontvangen.
Bijna alle klerken en hun getal is hoog
Ik 'heb hier twee klassen alles in Engelsen
met 'n 50 jongens. Die jongens kunnen er
riin. Velen met guiten facies, aïe 'n penseel
Van 'n Rembrandt waard rijn; kwajongens en
kun ©treken! Dikwijls doen ze mij lachen en.
zóó zorgen voor mijn gezondheid, want lachen,
'doet goed. sdhudt de lever en met' dat orgaan
in orde, loopt de geheel© lichaam-machine
'goed. Hun grootste ondeugd is liegen 1 Dat
kunnen zei Doch dat is over de «©heele Oostj
ft is onbegrijpelijk en volhouden, volhouden
ïuaar!
Eén staaltje! Een jongen had 'n ander 'ge
beten. Allebei met onschuldig© gezichten voor
'a'en Huan. „Heb jii hem «©beten»" ,,Neen
Tuanl" „Heeft hij jon gebeten?" „Ja Tuonl"
„Niet iwa.grI" „Wel waar!" „Wel, de tanden
staan nog in de hand," het bewijs is daar.
.'Gauwheb je hem gebeten of niet?" „Neen,
grijp 'n ©tok Spaansohe "riet Pak 'm in
kraag, en geel >m .opslag." ..Luister Tuan.
luister: we waren aan het vechten. Ik had mijn
mond open hij ©tak zijn hand er in juist
toen ik miln mond dicht deed! 11 Je laakt, Hij
lacht, wij lachen Ut och krijgen allebei 'n warm©
broek, „niet meer veohten!"
Liegen! Je ziet voer je oogen iet© uitvoeren,
v- j© snapt ze op heeterdaad en toch zullen ze
ontkennen en, bewijzen dat ze er niet waren; ja
zo zullen -volhouden - als u wilt Jat ze
heelemaal niet voor u staan. Als hst te pa©
Wnvfc zullen, ze swart wit liegen en wit zwart,
zóólang dat m zelf niet meer weten, wat het
is. liegen, dat buiten dat, goede jongens! Lie
gen is geen ondeugd hier. 't Is 'n deugd; be
kwaamheid: getuigend van scherp! verstand; 'n
goede kop."
Het grootste gedeelte van onze jongens zijn
Ghineesch, dook er zijn 'Japanner», Philippe-
hoes, Zulus, Oaleiers. Boeeoen. Wyaka. kleur
lingen: kinderen van Europeescho vaders en
een of ander soort moeder, die dan ..internen"
zijn. Dan nosr een mengelmoes van Ohineesob-
Ma leis duo oongonaat. We hebben hier twee
half-Hollandsohe jongens: 4 Duiteehers, 7 En-
geleohe. 2 Schotten, 1 Portugeeschen. 't Is
'n ©obool van een goed dozijn verschillende
talen! De eerste twee, drie jaar wordt hen
schrijven, lezen, rekenen geleerd ia Ohineescli
en Maleisok en ook Engelsch- Daarna wordt
alles in het Engelsch gegeven en zoo één jaar
'en onder«©toekende onderwijst hen. Dan spre
ken ze al een heel mondje Engelsch en als ze
dan nog een jaar blijven. dan eiin ze ,,knap".
De moesten spreken hoel goed Engelsch, ook
gramatioa&l: stellen goede composities te sa
men; converseeren en gebruiken dan woorden
die nooit in oonversatie gehoord worden, hoog
en geleerd klinkende woorden, kruiden hun
praatjes-end er-ons! Dikwijl» om te lachen!
lederen dag geven we godsdienstleer en al
len mooten do Catechismus loeren, of ze christen
willen worden of niet. Velon. dis niet mogon
van huis uit: anderen, die onverschillig alles
wel gelooven. doch In school moeten zij den
catechismus kennen en luisteren naar den uit
leg! Volen oud-aolioolj ongens hier. die heide
nen zijn, doch die natuurlijk onsympathiek
zhn en een der hoop© is dat hunne kinderen
katholiek worden.
De Zuster», een Engeleohe, Iersche en Hol
landsohe, hebben een onderwiiesdhool, kost-
sokooi, waar ook vele dagkinderen komen.
Schrijven, lezen, rekenen, Engelsch, naaien,
werken, borduren, pianospelen en alles en nog
wal); die worden aan den man geholpen ge-
woonlijk aan een of andere klerk en «opdoende
spreekt heel Sandakan Engelsch. Tenminste
het geïmporteerd© Sandakan. Vel© kinderen
Idie van hui» uit Engelsch praten- 't I» nu dim
'n E>u gelach© missi© in Borneo! Zoo u kunt be
grijpen dat het hier niet era „onbeschaafd" en
„wild" en ,>kopponsael]©rlg" i».
Ook al geen mensoheneter»; alleen bloed
zuigers, oh die muskieten!!!
Pr ©eken en bieohthooren ia' «11e» Engelsch!
De moeste verstaan wel Maleiech ook doch
alleen dat Handelsmaleisoh i» makkelijk. Een
800 woorden en je zet ze maar achter elkaar
Hollandeche of Engeleohe of ïransohe con
structies 't hindert niet en men verstaat u;
zóó ie Mnleiseh makkelijk. Doch al» u maleisch
btudeert. komt er wel een grammaire voor den
dag en oonstructie© on vooral met de werk
woorden is het ingewikkeld: doch niemand be
kommert zich daarom. Nemen alleen maar de
woorden en plaatsen de werkwoorden gewoon
in den Vifrischief en. klaar is Keee!
Dat zijn de woorden die dagelijks voorkomen
en vuile woorden doch andere woorden, die
nooit in samenspraken gebruikt worden, kent
niemand alleen maar 'n Maleler. Daarom is
Maleisch wel noodig, omdat bijna iedereen wat
spreekt en men zich kan behelpen; doch voor ons
is het noodig de taal van het volk te leeren en
dat is niet gemakkelijk! Vroeger jaren heb ik
wat Cchineesch geleerd; doch ben toen ver
plaatst naar Heinsa en kwam alleen onder de
Doesoens. Chineesdi was vergeten Toen naar de
Milandes, weer naar de Doesoeus en nu hier!
Hier is dan alles Engelsch; doch ik ben hezit
met wat Chineesch te studeeren; want er is 00'
nog een Chineesch Sandakan bulten1 de stad.
wonen zoowat 4 mijlen ver duizend© Chinee
zen van bij Canton de armsten der armen
allen tuinlieden: werken overdag als koelies en
planten dan nog groenten, vruchten enz., die ver
kocht worden. De duizenden Chineesjes daar
moeten ook een kans krijgen om te hooren over
God, over onzen goddel ijken Verlosser, over he
mel en hel; een oordeel. Ze hadden wel kans nu,
doch ze zijn wat afgesloten door hooge heuvels,
komen wel dagelijks in de stad en zien dan die
verschillende „vreemde duivels," doch onder hen
wordt niet gewerkt. En dat katholiek ge!
pakt de Chineezen en zij maken goede christe
nen; geen in woord en schrijvendoch katholiek
in daad en werkelijkheid.
Ik loop daar dikwijls voor den namiddag al3
het wat koeler wordt door hun tuintjes doch
helaas! Zij kennen geen Maleisch en ik Juist een
paar woorden Chineesch; zoodoende is er weinig
conversatie. Doch ik heb plannen, en ik hoop ze
te verwezenlijken al' onze Overste hier komt.
Misschien wil de geduldige lezer wel eens een
Weesgegroetje bidden voor mij, neen, het draait
niet uit op een bedelbrief; dat komt later wel
weer eens. Van een goeden N. N. van Haarlem
kreeg ik een maand of misschien 5 weken geleden
een half honderd £u'den. Als ik een briefje
schreef, geadresseerd: N- N. Haarlem, denk ik,
dat zulk een brief wel niet terecht zou komen;
daarom, omdat ik weet dat die goede gever een
lezer is van de N- H. C., bedank ik hem hier
van ganscher harte voor zijn milde gift: dubbel
aangenaam omdat hij onverwacht kwam en juist
tegen Kerstmis; wanneer er zooveel noodig is
voor een missionaris. Moge uw milde hand altijd
gevuld zijn! Ik geloof Cfd het welletjes is voor
vandaag. Mijn vingers stijf, mijn pen stomp;
mijn Inkt „op". Zetter, zet n punt s. v. p.
Het wordt nu ernst met den volkerenbond. Na
al de aarzelingen en twijfelingen, na al de
elkander tegensprekende berichten-, zou men nu
haast bang worden van de snelheid, waarmede
de zaken op eens te Parijs vorderen.
De Amerikaansche gedelegeerde, kolonel
House heeft gisteren medegedeeld, dat volgens
hem het ontwerp der vredespreliminairen Zater
dag over acht dagen gereed zal zijn. Het zou
House verwonderen als de definitieve tekst niet
over drie weken te Versailles aan de Duitsche
afvaardiging werd aangeboden. Die vredespreli
minairen zijn om zoo te zeggen de echte vredes
voorwaarden en het is onnoodig te zeggen, dat
de volkenbond er in opgenomen zal worden. Er
zal vervolgens gebeuren wat er reeds in 1870
gebeurd is. De preliminairen van Versailles in
Januari 1871 waren het echte vredestractaat,
dat door het tractaat van Frankfort eenvoudig
goedgekeurd werd. Er zullen waarschijnlijk vier
verschillende tractaten zijn, nl. een voor elk der
vijandelijke landen: Duitschland, Oostenrijk,
Bulgarije en Turkije.
House zeide ten slotte, dat men ten onrechte
de commissie voor den volkenbond beschuldigd
heeft den arbeid der conferentie vertraagd te
hebben. Dat is geheel onjuist, want de com
missie was het eerst gereed en haar arbeid was
reeds een maand voltooid. Maar men heeft toch
den onzijdigen tijd moeten gunnen om het ont
werp te onderzoeken en hun amendementen te
overwegen.
Zoo'n ondeugende commissie, zou men bijna
zeggen! Zij heeft de internationale peis maar
laten praten en schimpen op haar achterlijkheid.
Zij was al lang met haar werk gereed, doch
heeft daarover in alle bescheidenheid ter wille
der neutralen gezwegen 1
Nu seint Reuter wel, dat een invloedrijk lid
van de Britsche delegatie gezegd heeft, dat,
naar zijne meening, de voltooiing van het voor-
loopig vredestractaat en de aankomst van de
Duitschers te Versailles een week later zouden
plaats hebben dan House had voorspeld, maar
wat maakt nu één week uit voor een zoo ge
wichtige zaak?
Sandakan, 26 Jan. '19-
J- STAAL, Pr. Mis».
Laten wij dus het beste hopen en vertrouwen,
dat vóór Alei in het land is, er een voorloopigc
vrede met Duitschland is gesloten en nog wel
een, die feitelijk gelijk staat met een definitieve
en waarin bovendien het volkerenbondsplan is
vastgelegd.
Ook de vrees, dat Wilson's volkerènbond
slechts een maaksel zou worden van vijf groote
mogendheden, vermindert, wanneer men kennis
neemt van de wijze, waarop de volkerenbond-
commissie met de neutralen vergadert.
Die commissie, samengesteld uit Lord Robert
Cecil, Leon Bourgeois, kolonel House, Hijmans,
Venizelos en Wesnits, heeft Donderdagmiddag
in het Hotel Crillon de vertegenwoordigers ge
hoord van de staten, die tijdens den oorlog
onzijdig zijn gebleven, te weten: Argentinië,
Chili, Columbia, Denemarken, Nederland, Para
guay, Perzië, San Salvador, Spanje, Zweden,
Zwitserland en Venezuela.
Cecil, die voorzitter was, heette de afgevaar
digden welkom. Zij gaven allen hun instemming
te kennen met het ontweip, sommigen, zelis
onder de afgevaardigden van de Zuid-Amevi-
kaaasehc staten, gaven te dezen opzichte bizon-
der hartelijke verklaringen. Vervolgens begon
het onderzoek van het ontwerp, dat de vredes
conferentie op den 14den Februari heeft goed
gekeurd.
Eigenlijk gezegd was er geen discussie. Maar
na voorlezing van ieder artikel afzonderlijk
maakten de vertegenwoordigers der neutralen
bezwaren en ontvouwden zij amendementen. De
Zwitsersche afgevaardigde Rappart diende als
tolk en vertaalde in het Fransch en liet Engelsch.
De voorgestelde wijzigingen hadden aller
eerst tot strekking het getal der secundaire
staten, vertegenwoordigers in den Uitvoerenden
Raad van den Bond, te vermeerderen. Naar men
weet, voorziet het ontwerp, dat in beginsel ^aan
genomen is, in de vertegenwoordiging van
slechts vier staten buiten de groote mogendhe
den naast die van de vijf groote mogendheden
in den Uitvoerenden Raad.
De Deensche gezanten te Parijs, gesteund
door de andere afgevaardigden, wenscnen op zijn
minst vijftien staten in den Raad vertegenwoor
digd te zien.
De Zweedsche gezant te Parijs 6telde voor,
dat de vertegenwoordigers van verschillende
groepen staten om de beurt zouden worden be
noemd.
Cecil zeide, dat, als het aantal vertegenwoor
digde groote mogendheden van vijf op zeven
werd gebracht, dat dan wellicht dienovereen
komstig, dat van de kleine van vier tot zes zou
kunnen worden verhoogd.
Een andere, zeer interessante strooming
deed zidi kennen, die, terwijl zij de toelatin,
van de staten in den volkenbond zoo gemakkelij
mogelijk wil maken, een vermindering van be
wapening wil verkrijgen en controle over de
oorlogsfabricaties. Men herinnert zich, dat de
grondslag van het ontwerp veel minder ver
ging. Artikel 8 droeg aan den uitvoerenden
raad op de vaststelling van een matige militaire
bewapening aan Let oordeel der regeerrageu re
onderwerpëi en voorts aan te geven op welke
wijze de gevaarlijke gevolgen van den aanmaalr
der oorlogsbewapening tot staan gebracht kun
nen worden. Aldus spreken ook de onzijdige
staten zich uit !n den zin van het verzoenende
amendement dat Léon Bourgeois uit naam van
Frankrijk heeft neergelegd en waarvan de strek
king is een commissie in het leven te roepen, die
de bewapening van de verschillende staten vast
stelt. Ten slotte hebben de onzijdige afgevaar
digden den wcnsch te kennen gegeven, dat inter
nationale conflicten voor een bijzondere instel
ling tot verzoening gebracht worden, vóór zij
aan den uitvoerenden raad voorgelegd worden,
gelijk artikel 12 voorziet. Maar Cecil en Bour
geois hebben geantwoord, dat het essenlieele deel
van het vraagstuk lang door de commissie be
studeerd is en dat zij zich na rijp beraad bij de
oplossing van artikel 12 heeft 'neergelegd. De
commissie heeft het door de onzijdige afgevaar
digden te berde gebrachte op de beste wijzr
ontvangen en deze afgevaardigden betoonden
zich voldaan over de bespreking. Het onderzoek
betrof Donderdagmiddag slechis de eerste vijf
tien artikelen van het ontwerp, dat er zes-en-
twintig telt. Gisterenochtend zou liet onderzoek
afgeiöopen zijn. Hedenochtend zou de commis
sie zich vereenigen om van gedachten te wisse
len over de door de onzijdige staten voorge
stelde wijzigingen.
Vorderen dus de besprekingen tusschen de
neutralen en de groote mogendheden goed, de
grocte heeren zelf zijn het onderling nog niet
eens.
Met betrekking tot de oorlogs-sciiadeloosstcl-
lingen verneemt Reuter nml. van gezaghebbende
Engelsche zijde, dat er nog geene overeenstem
ming bereikt Is, uitgezonderd op twee punten.
Ten eerste dat Duitschland iederen cent moet
betalen die het betalen kan, en ten tweede dat
Duitschland niet tot den laatsten cent toe oi
iets wat daarop lijkt, kan betalen. Deskundigen
verschillen van meening over de vraag hoeveel
Duitschland kan betalen en de vredesconferentie
kan de zaak niet beslissen, vóórdat de deskun
digen tot eenige overeenstemming zijn gekomen.
Als die verkregen is, rijst nog het moeilijkei
probleem, hoe de overeengekomen schadeloosstel
ling zal worden verdeeld. Men moet niet ver
geten dat het gevaar niet denkbeeldig is, dat
Duitschland zich onmachtig verklaart tot beta
len, zooals sommige Duitsche leiders reeds aan
bevelen. Zulk. een beslissing zou weliswaar zeer
zeker Duitschland in moeilijkheden brengen,
maar zou voor de geallieerden zeiven zeer las
tig zijn.
De vraag wanneer de schadevergoeding zal
of kan worden afbetaald, is slechts in de tweede
plaats van belang. Eenige financieele speciali
teiten stellen een termijn van 30, anderen van 50
jaar voor. Van grooter beteekenis is echter de
vraag van de rentebetaling over de hoofdsom.
Gezegd wordt, dat de Britsche gedelegeerden
hoopvoller zijn gestemd omtrent de vraag of
Duitschland inderdaad in staat zal zijn een be
vredigende schadevergoeding te betalen, dan de
Fransclie en Amerikaansche gedelegeerden,
maar allen zijn het erover eens dat betaling al
leen te verwachten is van een verarmd Duitsch
land.
Latere berichten melden, dat de commis
sies van deskundigen de eischen tot vergoo
ding tot 8.000.000.000 p. st. hebben terugge
bracht, welk bedrag met de rente tot
10.000.000.000 p. st. zou stijgenover 40 jam
verdeeld, maar naar do meening van Ame
rikaansche deskundigen zijn de beschikbar©
bronnen van Duitschen rijkdom in binnen- en
buitenland op zijn hoogst 2.400.000.000 p. st
waard. Bij deze sdkatting j» het dal van de
Saar bij het gebied buiten Duitschland be-
rekend, hetgeen naar het oordeel der com
missie door do geallieerden kan worden ge-
konfiskeerd. Indien men_deze zienswijze aan
vaardt, zouden 1.600.000.000 voor de onverwijl
de aflossing van de oorlogssehulden beschik
baar komen, terwijl nog 800.000.000 p. st zou
dienen te worden betaald. Om het evenwicht
to herstellen, meent men in Amerika, dat m©Q
vocft'nainelijk op de Duitsche handelsbalana
moet afgaan. Dit heeft de vraag op het ta
pijt gebracht, in hoever de Duitsche nijver
heid met die in do rest der wereld zal mog©n
concurreeren. De Fransdbe vertegenwoordi
gers rceenen, dat de Duitsche nijverheid moet
worden geknot door belasting van in- en uit
voer. De Amerikaansche en de Britsche op
vatting hellen er daarentegen toe over,
Duitschland te veroorloven, de industrieel©
bedrijvigheid te hervatten opdat ibet zoodoen
de zijn schulden aan de goallieerden kas
afdoen.
Do Amerikaansche leden der commissi©
van deskundigen houden het ervoor, dat d©
Duitseho in- en uitvoeren jaarlijks ongeveer
10.000.000 p. et. zullen opbrengen, In welk
geval de schuld in 12 jaar gedelgd kan zijn.
D© Franschen en tot zekere hoogte ook'
do Britten zijn geneigd, een veel zwaarder
eisoh tot vergoeding te stellen, over een
veel langer tijdvak verdeeld. Er te oveneen»
meonfngisverschil over do toekenning van
do vergoedingen. De Fransohen maken aan
spraak op d en voorrang voor de verwoesting
van gebieden, die bezet zijn geweest, terwijl
do Britten die op den grondslag der oorlog!»-
TREKJES LXXIX
Eén uil velen.
Zoo ineens was 't gekomen-
Tijdens 'n uitvoering van 'a 'dMettantea-too-
oeelclub had ie er zin in gekregen
Wat was daór nou eigenlijk dn.om zoo'n
Jol te spelen? Klein kunsie
Als jc nou bijvoorbeeld die rol nam van die
huisknechtdie vent zei geen tien woorden
eö toch lachten de measchen zich 'n bult om 'm.
Ën wat voor bizosnders deed die vent nou?
Niksheelemaal niks!
En wat 'n 6ucces hadden die lui allemaal.
jFijfl, als 'r zoo om je gelachen wordt.als je
;óm zoo te zeggen 't aantrekkingspunt van de
heele zaal bentcn dan dat drievier-
inaal ophalen van 't scherm na afloop van eik
ïtednjf.Met 'n beminnelijk glimlachje en 'n
lichte buiging dankte je dan voor 't daverende
fipplaus, dat telkens weer oplawaaide.
En tusschen dë bedrijven door hadden de
taenschen 't allemaal zoo over je... en als je in
de zaal kwam keken ze allemaal naar je en
pootten ze elkaar aan.
iCZoo heel onverschillig-weg liep je dan tus
schen de menschen. door en luisterde stiekum
naar ,dAg<*ta °vex 't stuk en 't spel.
vanzelf hoorde je ze dan opgetogen praten over
je eigen rol.
Dat moest toch echt fijn wezen
En na afloop der uitvoering bleven de spelers
nog O uurtje ondier elkaar naboomen over 't suc
ces.... over de scènes waar de menschen het
meest om gelachen hadden.er werd 'n rond
je gegevengeklonken op de-goeie-afloop
spietsen afgestoken enzoovoorts enzoovoorfs
In dien roes van gedachten had ie zich dien
zelfden avond bij een der bestuursleden opge
geven als werkend lid der tooneelvereeniging.
Of ie 'r al eens wat aan gedaan had
Ja, dat ging nogal, loog ie, en hij had zoo 't
idee bij zich, dat ie 'r uitstekend geschikt voor
was.
Nou, dan moest ie op de eerstvolgende ver
gadering maar 'e komen om 's kennis te ma-
leen en meteen 'n proeve van bekwaamheid af te
leggen. Dat kwam net mooi uit, want ze gingen
weer gauw 'n nieuw stuk instudeeren.
En hij kwant
Z'n beste pak had ie aanz'n gezicht glom
van gemoedsbeweging en zeepsop-overlading.
Na het gebruikelijke, algerneene stoeien-gestot-
ter, gevolgd door wederzijds voorstellen en
handjes geven, werd ie welkom geheeten door
den voorzitter, die hem verzocht, zija proeve van
bekwaamheid af te leggen, dan zou 'r gestemd
worden of ie al of niet als lid kon worden toege
laten
„Proeve van bekw'a
Ja, 'a gedicht of O voordracht, afijn, wat ie
kon
„O! Was dat de bedoeling?" ja> yao had |e
dat niet goed begrejtenwant eigenlijk kon ie
niks uit z'n hoofd.
„Weet u niks meer uit vroegere rollen?"
„Vroegere rollen O ja.... nee, dat is al zoo
lang geleëe
De vergadering zweeg in vele talen.
De voorzitter bracht uitkomst. Ze zouden dan
meteen maar 't nieuwe stuk beginnen te lezen en
dan moest meneer meteen maar meedoen. Dat
stemmen kwam later wel.
Z'n lezen ging hortend en met onzinnige klank
vormingen gepaard.
De leden "keken elkaar tersluiks aan en gaven
elkander heimelijke stompjes^n kneepjes
Na afloop zeide hij, dat 't natuurlijk '11 boel
beter zou^gaan, als ie eenmaal z'n rol maar kon.
Dat begrepen ze allemaal.
Er werd voorloopig nog niet gestemd.
Toen ie thuis kwam vond ie, dat 't 'in toch wel
wat tegengevallen was. Hij was al half van plan
om 't op te geven.
Maar dan zag ic ineens weer dien doodgewo-
nen huisknecht, die met z'n eenvoudige wijze
van spreken en z'n gewone manier van doen de
menschen zoo aan 't lachen had gemaakt.
En zichzelf zag ie op 't tooneel staan met het
gezicht naar 'n applaudiseerende menigte.
De avond der uitvoering kwam
Hij was zenuwachtig en deed erg druk'..
Twee uur van te voren stond le al in een der
kleedkamers z'n boeltje uit te pakken, dat voor
't grootste gedeelte uit overbodige bagage be
stond.
Hij was de eerste, die door kapper cn costu
mier geholjten werd en toen ie klaar was, keek ie
nog eens met zorg in z'n rol.
De andere leden van 't gezelschap knipten
'n oogje en haalden met 'n gebaar van onzeker
heid hun schouders op.
Omdat de rol niet groot was hadden ze 't zoo
maar gelaten, maar best was 't niet gegaan op
de repetities.
De zaal liep vol. de muziek bracht vroo-
lijkheid onder 't publiek.
't Sciienn ging op.
't Duurde nog 'n kwartier eer hij aan de beurt
kwam. Zenuwtrillend stond ie bij den leider, die
met 't boekje in de hand 't stuk volgde.
Eindelijk moet ie opkomen,
Iiij speelde
De mensch lachten
De menschen gierden
Na afloop, toen 't publiek klapte, kwam te
terug om óók nog eventjes mee te buigen met
de anderen.
Toen klapten de menschen nog harder.
En ze lachten weer,
In de pauze ging ie de zaal In...-.- Hjj
hoorde ze praten over 't stuk
Maar niet over hem.
In den foyer sehoof-ic in 'n hoekje en dronk
'n kopje koffie
En luisterde
In 'n clubje dame9 en heeren hoorde hij opeen»
z'n rol noemen.
„Hoe vond je die?" riep er een,
„Niks Sn!" -
„Onbeholpen."
„Zat geen greintje spel in"
„Treurig."
Misselijk.**
',Iloe komme ze in 's hemelsnaam Sn die
vent?"
„Hij werd finaal uitgelachen."
„Ja, wat werd ie uitgelachen, hé!*1
Ongemerkt sloop ie weg.
Hij kwam niet bij 't naprelje.
Er behoefde niet over 'm gestemd te wordeo
op de volgende vergadering. O. N.
zijn. c&Lriö tenen en liet meerendeel ka^holiefr.
2Ü maken ffoede christenen en zoo krü-jyen we
katholieke families, want niemand trouwt,
Vóórdat de bruid een paar maanden „intern"
teeweest ia bij de Zusters, waar dan den ®an-
tecrien dag instructies wordt gegeven.
Als u den grooten heuvelkring oversteekt komt
u weer fa een vallcf met lage heuvels cn daar
