II
VAN OVERAL.
0e Ondergang van een
Wereldmacht
H'T ill
in en om Haarferr^
WAT DE PERS ZEGT
ORDE EN ARBEID
feuilleton
KORTE BERICHTE»
Zatertsq 22 Kaart
I? 15
Tweede Blad
Een vervallen Nijverheid.
EEN BESCHULDIGING WEERLEGD,
>>Hè
als gf,
I». fell I» iii 8»
Ba sluiting on sleeihlting der vanouds be
kende Haarlémsche K a toen-M a a tsch app ij
roept de herinnering wakker aan een oude
Haarlemsche Nijverheid, ede, nu geueel vei
Vallen, eens glorievolls dagen gekend heelt.
In den tijd van het Spaanscihie Beleg was
du omtrek van da Zijlpoort wed niet het t-oo-
Bieeel van den felsten strsjd. maar toch van
menigen uitval en Bc-harmutsriing. Waar nu
ongeveer ..De Bierkan* staat, werden de voor-
waarden bepaald, waar-op ne stad zou o% er-
gaan in 's vijand» bezit.
Maar ook van beter dagen, die inden loop
van ruim drie eeuwen voor de hektliamge
fcta-d s«n gekomen, weet dezelfde Zülweg te
Vui-tellen. Tussehen Brouwers- en Garenko-
kersvaarten gelsigen, was hij getuige
van den bloei van brouwerijen en weverijen
en bleekerijen, die da bronnen van welvaart
mild deden vloeien. Reeds laag was hij een
der hoofdwegen, waarlangs de vermogende
Amsterdammers en de rijke Haarlemmers
naar hunne kostbare buitenpiiaaLsen trekken.
En tot voor kort, was. de ZrijiWeg het monu
ment, waarop Btond te lezen èn waarom Haar
lem den liefejijken naam van Bloemenstad
veert èn waarom Haarlem ook nog kan wor
den gerekend onder de belangrijke fabrieks
steden.
Geërgerd hebben wij ons nooit over de
uitgebreide ..atoun fabrieken „De Gar en klos
walman de reeks zwai-t getewde gebouwen
allerminst den Zijlwcg en den Kinderhnissin-
gol versierden, omdat wij wisten dat de fa
briek warm mededong met het buitenland en
o N -iderlandscho industrie groot blielp ma
ken tV'ij hebben ons nimmer geërgerd, om
dat wij wisten dat de pas ontluikende bloe
men, de pas ontvouwen bladeren, het vroolijk
vogelenkoor de tcekenen zijn van het ontlui
kend natuurleven, waarop Haarlem trotseh
gaat, maar omdat wij ook weten dat dam
pende sehoorsteenen en gonzende en dreunen
de raderen evenzeer machtige levensteekenen
vormen.
Nu zal de ergernis, voor wie er zidbi aan
ergerde kauw gedaan zijta, want binnen en
kele maanden zullen de gebouwen van de
voormalige Haarlemsche Katoen-Maatsehap-
pij Kjjn v erdwenen. Voor het vrijkomend ter
rein "is reeds een stratenplan opgemaakt en
velen, die nu slecht of onbehuisd zijn, zien
vit naar liet oogenblik, waarop zij op deze
nieuwe gemeenteterreinen een woning zullen
betrekken. Zooals wij ook reeds meldden, zal
de Provinciale Griffie er verrijzen.
Wij wild&n in dit verband even wat ver
tellen over de oude Haarlemsche Katoen
nijverheid.
La'ten wij eerst er aan herinneren, dat „t
Katoenfabriek" en „Previnaire" nog wel be-
kendo namen zijn. voor de Haaxlem&oiio Ka-
tóenmaatschappij, maar dat de fabriek eigen-
geul ijk „De Garenklos" heette is minder be
kend, evenmin als dat de buitenplaats van
don-heer Jhr. v. d. Poll (nu ook al gemeente-
ifcrrein, terwijl de Heerenbehuizing gebruikt
wordt alts bijisohool voor M. O.) „Nijrvea*veld"
heette. m I
Van de opstallen der fabriek noemen we
het z o- roodgarenmagazijn en de plaat-
•enijderO; het „glazenpalete",<le droogkamer.
het hoe e gebouw en de stijfsel branderij, het
hoofdgebouw, het witmagazijm het kleuilhlms,
laboratorium, de vnurkarners, de harssmelte-
rij de oude smeerstal, het nieuwe ketelhuls,
het afsteurgdbouw, het di-oogmaehfnelokaaJ,
het waterreinigingsgebouw het krablokaa
de nieuwe handdrukkerij, de blauwververij,
de rolgraveerderij. de draaierij en smederij,
de nieuwe blauwververij en gasfabriek, het
kalander- en hatikmagazijn, de witbleek, de
oude droogkamer, het oude rekmachinelokaal,
de oude droogtromme 1 kairier, he ijzer g
Zijn, om van de ketelhuizen, schoorsteenen,
kantoorgebouwen en woonhuizen niet te spre
ken Genoeg om in herinnering te brengen de
•uitgestrektheid van bet terrein, samen 4 ELA.
18 Are 18 M2. Zooaia men weet, kocht de
gemeente die voor 260.515.
Ruim driekwart eeuw heerscfhlte er een
steeds groeiende nijverheid, tot 'op eens de
wereldoorlog zijn alles vernielenden invloed
deed gevoelen. Verdween eerst de katoen-
fabriek van den heer Schoolmeester, „Pré
vinaire" moest langzaam aan zijn capaciteit
verminderen om ten slotte stil ta staan. Nu
heerseht er sinds November bedrijviglheid,
maar de bekende zolderschuiten, Ihtoo-g beladen
'net katoenrollen, zien we niet meer. De laat
ste maanden is het een inwendig sloopen,
Bijna allo ketels zijn er reeds uit, de maohi-
lieiiën zijn meerendeejs weg. Kuipen, hout-
Werk, enz., werden weggevoerd en weldra zal
alles leeg zijn, totdat even later de slooper
Nog is één gebouw bezet, nl. perceel L, de
-z.g. nieuwe handdrukkerij. Dat gebouw is
met ingang van 3 Januari j.l. opgevorderd
door den commandant van het voorloopig
demobilisatiepark te Haarlem. Vandaar dat
men bij de Garenkokersvaart telkens een
schildwacht ziet.
Haarlem telde indertijd drie groote katoen-
fabrieken, nl. die ven Wilson aan de Leidisohlo
Vaart, waar nu de Wilhelminastraat is en
waaraan hat- Wilsonsple-in herinnert; die van
Broekman, de „Phoenix", aan het Bolwerk,
bij het Vrouwenhek en die van V ervaeke en
Previnaire bij de Zijlbrug.
Zij allen werden na 1830. na de afscheiding
van België opgericht. Aanvankelijk werden
ze vanwego bet toenmalige „Fonds van Nij
verheid", dat tot het Departement van Finan
ciën blehoorde, met belangrijke geldelijke
voorschotten gesteund.
,,'t Fabriek van Previnaire" werd later de
„Haarlemsche -Katoen-Maatschappij''. Vooral
ons Nederlandsch-Indië was een groot afzet
gebied." Menig Javaantje sierde ziahi met een
veelkleurige sarong en kabaja, uit Haarlem
afkomstig. Onze lezers weten, dut zij mees
terlijk de kunst van batikken verstaan, maar
de volksman kan om de duurte zijn eigen
meesterwerk niet dragen. Haarlem ver
schafte hem zijn pseudo-batik. Kranig wist
men er het gebatikte na te mazen.
Na den krach in Indië in 1884, werd de
noodzakelijkheid ingezien ook Op andere
markten afzet te zoeken, hetwelk op zooda
nige wijze mocht gelukken, dat Ned.-Indië in
•die jaren, slechts een zeer klein deel der pro
ductie van deze fabriek betrekt en verreweg
het grootste deel op andere markten (spe
ciaal Afrika) gereeden aftrek vond.
Van de beoren Jacobson en Hartoigh werd
ia 1846 de weverij en spinnerij reeds aange
kocht, De spinnerij werd in 1858 opgeheven,
terwijl in 1887 de weverij werd stopgezet. 1
Maart 1888 werd ze in publieke veiling ter
amotie verkocht.
Dertig jaar lang is „Prévinaire" dus uit
sluitend katoeiidrukkerij geweest.
Aan den heer Borski is in den bloeitijd dei-
weverij een gedeelte der bijgebouwen ver-
Ihtüurd, waarin een machinale hennepspinnerij
werd geplaatst. Ook is er een tijdlang een
zijdespinnerij gevestigd geweest.
Het zijn niet de eenige fabrieken, die Haar
lem een naam bezorgden op het gebied der
weverijen.
Andere textiel-indusfrieën verdwenen even
eens reeds veel vroeger.
Zoo waren er in Haarlem eenige fabrieken,
waar passementen, franjes, kwasten en an
dere garnituren werden vervaardigd. Data is
hier nog een fabriek van katoenen dienieten
geweest. Voor onze mannelijke lezers zij even
in herinnering gebracht dat dieniet een wit
gestreept katoen was, dat nu weinig meer
gemaakt wordt.
Da Haarlemsche dlenietfabriek was in 1801
opgericht door Jan Honing. Zijn fabrieaat
vond gedurende langen tijd. veel aftrek en
overtrof het Engelsohe dieniet verre.
Ook vatn deze fabriek is thans geen spoor
meer over,
Een beeld van hot aardeche vergankelijke!
In een hare* laatste nummer». had
'de I£aan»the „N. Ort." het mini""
'terie Ruya da Be&rerubrouck besohuldijrd.
'dat de uitbreiding dia het ministerieel program
in November 1.1. kreeg, niet in de eer
ste pl&ata met eigen beginselen rekening Meld,
maar dat die ingegeven was uit angst voor
'de revolutie, wil men liever, door dé hoop zoo
het best de revolutie te bedwingen.
Door het „Vaderland!" wordt de ongegrond
heid dezer beschuldiging, duidelijk aange-
'toont.
Het unie-liberale orgaan schrijft t
„Natuurlijk bestrijden wij niet 3é 'Onmis
kenbare waarheid, dat wij allen, en dug ook
de Begeering, in November 1-1., een zekeren
invloed ondergaan hébben van de zoo bij uit
stek gewichtige gebeurtenissen in Buiten
en Binnenland, en het) zou zelfs zeer ver
keerd wezen, Indien dat niet ha geval ware
geweest; een denkend menaoh staat toch niet
naar revolutie en. revolutiepoging te kijken
als «ene koe naar vuurwerk. Maar de vraag
is. of dis gebeurtenissen van November een
goeden of kwaden invloed op het Ministerie
hebben gehad» en dan moeten wij dien beslist
goed noemen. En dit wel hierom, omdat dia
gemaakt heeft, dat het tem-po, dat voor her
vormingen oorspronkelijk was vastgelegd,
door de Regeering werd ge/bracht in overeen
stemming met den polsslag van den tijd.
zonder dat iets aan die hervormingen is toe
gevoegd of veranderd, waardoor ze voor die
hervormingsgezinden. die beslist tegen alle
revolutie zijn. onaannemelijk zouden zijn ge
worden. Daarenboven heeft de Regeering
zieih wijselijk gehouden aan het zoo juiste
advies van den heer Dresselhuy», dat men
nooit eenige hervorming mag toestaan met
het pistool op de borst, en zoo is dan ook de
amplieering van het ministerieel program en
heti versnelde tempo eerst gekomen, toen het
voor ieder duidelijk was. dat Mr. Troelstra
zich niet alleen in de machtsverhoudingen,
maar ook in den wil van de overgroote meer
derheid des volks en het plichtsbesef van de
Regeering absoluut had vergist."
Do Volkerenbond. In het „Utr. Dagbl."
Schrijft prof. J- de Louter een breedvoerig
hoofdartikel over den Volkenbond. Hij acht het
onderwérp-verdrag in geenen deele onberispe
lijk.
„Het kenmerkt; zich door onverklaarbare
leemten en schier onoverkomelijke gebreken.
Het toont talrijke sporen van overhaasting:
de Fransche en Engelsche tekst stemmen
zelfs niet altijd overeen. Het kent een ondra
gelijk overwicht toe aan de groote mogend
heden, misken-t de kleinere en verliest aldus
een der grondbeginselen van het volken
recht! de gelijkheid der. souvereine staten,
schromelijk uiti het oog. Het bepaalt zich
tot een ruw en vluchtig schema van orga
nisatie, maar verzwijgt hoofdzaken, zooals
de vermelding der oorspronkelijke leden en
do toetreding van anderen, de regeling hun
ner onderlinge betrekkingen, voor zoover die
niet tot het bondsverdrag behooren en hier
door zijn bepaald. Het behelst zelfs niet eene
duidelijke omschrijving van het doel van den
bond en sohiet schromelijk tekort in de af
bakening der grenzen tussehep de verschil
lende organen en hunne bevoegdheden- Kort
om. he' i» een vóor-ontwerp, een blok mar
mer. dat ternauwernood de gewilde en be
doelde lijnen van het in de ziel van den kun
stenaar geboren beeld uitdrukt, maar toch
een torso, die veel belooft en onweerstaan
baar boeit.
De kritiek ia Met blind maar waardig en
verheft luide hare stem van alle zijden, zelfs
uit den boeeem van het Amerikaansche volk,
dat tot dusver zójon president zoo kraohtig en
eenparig heeft gesteund. Zal zij er in slagen
het ontwerp te verdrinken in den stroom van
grieven! God verhoede het! Moet het onge
rept worden aanvaard? Het zou bijna even
noodlottig zijn. Het vordert veeleer, nauw
gezet onderzoek, onbevangen blik en gemoed,
gegronde en onpartijdige beoordeeling. Neu
tralen kunnen met vrucht daartoe bijdragen,
tenzij srii wegens de talrijke leelijke boomen
de schoonheid van het woud. de friachheid
van zijn adem, de kracht zijner bekoring en
bescherming uit het oog verliezen. Zij moe
ten zioh weten log te maken van overge
ërfde vooroordeelen, van moedelooza twijfel
en doffe onverschilligheid, opstijgen uit het
alledaagsche tot het ongewone, doordringen
in den geest, die Wilson en de zijnen bezielt,
hunne aanhangers medesleept. hunno tegen-
atandeis prikkelt en allen verbijstert;."
Ten slotte atelt prof. De Louter de vraag:
Zal Nederland toetreden?
Heti ia. schrijft hij, waarlijk 'e hopen;
„mits vooreerst de Volkenbond getrouw
iblijvo aan zijn oorspronkelijke bedoeling
door alle Europeesehe en andere beschaaf
de staten op 'gelijke voet op te nemen en niet
ontaarde in een aoooord tusaohen de over.
minnaars om den overwonnene voor zijn
euveldaden te straffen of te vernederen en
aldus de kiemen van toekomstige oorlogen
te zaaien, mita in dé tweede plaata binnen
zijin schijnbaar veilig grenzen geena onder-
hand&liiifc&ii ©n aftprakoa van «taalkundig*©
atrekkineo word on fpedujd, welke anvereenigv
baar sdjn met de ondubbelzinnige en heilza
me doeleinden, welke de Volkenbond beoogt;
mits eindelijk in de derde plaat» deze tot
stand kome door de volkomen vrije toestem
ming en toetreding van alle leden, die al
dus in de niet alleen formeele maar ook we
zenlijke gelegenheid worden gesteld om de
grondslagen en voorwaarden van toetreding
de strekking en werking der voorgeslagen
middelen en organen van uitvoering, den om
vang en duur der aanvaarde Verplichtingen
kortom de onderscheiden bestanddeelen
van den bond rustig en grondig te overwe
gen en te aanvaarden."
„Ja," vervolgde dé meneer, „mijn naam ie X
en nu ben ik bier gekomen om miin vrouw eens
•te laten kijken in welke plaats ik een deel van
toiin jeugdjaren heb moeten slijten."
„Bij eeu beetje nadenken," vervolgde de heer
Wind, „herinnerde ik mü den naam van den
oud-verpleegde nog heel wel. Ik spoorde hem
natuurlijk aan te vertellen uit ziin verdere
leven."
„Toen ik," zoo verhaalde de meneer ..uit „De
Kruisberg" ontslagen was (we leefden nog in
de oude periode), kwam ik weer bij m'n vader
huis. Vader was een eerste dronkenlap die
nij tot werken aanspoorde, ondat hii 't verdien
de geld in drank zou kunnen omzetten."
,,Maar 'n leven in zulk eén huiselijke omge
ving stond mii allerminst aan. Ik gooide het
met vader op 'n aoooord: ik wordt koloniaal,
stelde ik. voor dan moogt gü 't handgeldl"
..Drie honderd gulden handgeldl Hoeveel
jenever dat wel was! Zoo iets stond vader aan!"
„Ik ging naar Indië en in m'n vrijen tijd
wijdde ik mij aan studie.
,,Dat zag op zekeren Bag iemand die de
kazerne bezocht."
„Waar studeer jé voor," vroeg hü mij.
..Ach," zei ik, „voor iets wat ik toch nooit
worden kan."
„Nu vertel eens op?"
„Als u 't dan weten wil, ik zou graag notaris
willen worden. Maar.maar.
„Geen maren," viel de gulle Indischman in
de rede. „Als dat je ernst is, dan zal ik je
helpen."
„Om 'kort te gaan." besloot de meneer, ,>ik
ben er gekomen en bekleed nu in onze Oost een
mooie positie."
„En thans vertoef ik met verlof in het
vaderland en logeer -te Nijmegen. Maar nn
wilde ik zoo graag m'n vrouw de „Kruisberg"
eens laten zien en zelf m'n jeugdherinneringen
eens opfrisschen."
„Zoo komen zii natuurlijk niet allemaal
terecht," glimlachte de heer Wind. „Maar, vindt
u dit niet een interessant geval ?"-
Brandstichting en diefstal. Dnderdag-
hvond werd brand ontdekt in de kamer boven
Be woonkamer van den vader en moeder van
het Diakonie Mannen- en Vrouwenhuis te Alk
maar, waarin een 70 oudjes zijn ondergebracht.
'Een paar kamers stonden reeds in vlam, maar
'het gelukte den vader met behulp van de buren
den brand meester te worden en de brandweer
'voltooide de blusscbing.
Verdacht van deze brandstichting werd de
'27-jarigedien stbode gearresteerd, die na een
'langdurig verhoor, bekende den brand te heb
ben gesticht en een geldkistje met 3000 gulden,
'dat op haar aanwijzing werd teruggevonden, te
hebben ontvreemd. Huwelijksplannen schijnen
haar tot do daad te hebben gebracht.
Dat men den brand meester werd is zeker
'een geluk, daar het gebouw tot een van Alk
maar'» mooie oude gebouwen beboort.
bloeduitstorting in 'de hersenen kreeg, aan 3a'
gevolgen waarvan hii Woensdag is overleden.
De territoriale bevelhebber van Overijsel
heeft het verbod tot het houden van paarden-
en veemarkten in alle gemeenten, behalve in
de grensgemeenten, ingetrokken.
Het plan lekte Donderdag uit. dat een
aantal gedcmobiliseerden wilden trachten den
goudsmidswinkel van Speyer. in de Kalver'
Straat te Amsterdam, te plunderen. Inderdaad
•liepen veel godemobili&eerden heen en weer. Om
■plundering te voorkomen» werden agenten voor
'en winkel geplaatst, terwijl voortdurend door
net revolvers bewapende agenten in de Kalver-
Btraat wordt gesurveilleerd".
Men meldt aan de „Res.boae," dat twee
onderofficieren, die tijdens den brand in de
Oranjekazerne te 'a-Gravenhag» aan het red-
lingswork hebben deelgenomen en erg bezweet
iin geweest, koude bebben gevat, die zulke ern
stige gevolgen heeft veroorzaakt, dat- 2jj in het
nilitaire hospitaal moesten worden opgenomen,
'waar z.ij dezer dagen ov-erleden ziin. Een dezer
is volgens zijn verlangen te Groningen be
graven.
Een R.-K. Vereent gin? van Kerkbouw
en -versierders. Op initiatief van bet Bur.
der Algem. R.-K. Werkgevers-vereeniging
heeft zich eén comité gevormd, met het doel,
een R.-K. vereeniging te stichten van allen,
die aan do bouw en do versiering der E.-K.
kerken hun arbeid geven.
Het comité bestaat uit: Mr. L. G. Korten-
liorst, voorz., A'dam; mej. Fbemia M-olken-
boer, A'dam; en de heeren J. E. Blom, Utr- -,bt
P. G. Buskens, Rotterdam; Jos. Cuy;
Roermond; Michel Cuyper6, Roermond; Jan
Dunselman, Amsterdam; Kees Dunselman,
Amsterdam; Jac. van Gils, Rotterdam; Do rus
Hermsen, Dén Haag; Ant. B. G. Molkenboer,
Den Haag.
EOMAN UIT HET POOLSCH.
71
Ik weet reeds lang, even ntoed
fat de veelgoderij met hare zinlooze fabeïen
een bijgeloof is, waaraan nog slechts het
gepeupel vasthoudt, antwoordde Mucia. Ik
eveo goed als gij, dat sedert vele
eeuwen filosofie en dichtkunst vermoeden
t at^er een éénig God is, die beter en edeler
m dan wii menschen. Ook mij zijn de ge
schriften bekend van Zeno. Plato. Aristo'
^eies. Cicero en andere wijsgeeren en dich-
»crs, die spreken van een van" alle mensche-
zwakheden bevrijde, rechtvaardige en
weldenkende Voorzienigheid. Men heeft mij
&-zegd, dat de Christenen in zulk een Voor-
'U-nigheid, in hun God verpersoonlijkt, ge-
GorJen' Is verwonderen, dat ik dezen
Won -/ne^ e'3'en oogen heb willen aanschou-
°°rf?« verwondert rnjj geenszins, omdat
eigdo vo..t!00r Wcetgieriglieid tot den Gekrui-
'•Van de^V*010"51 ben. Maar allen aanhangers
°li'ie orde zal het verwonderlijk oor-
komen omdat zulke .weetgierigheid 't hoofcl
kan kosten.
.Wat bete-ekent mii' het leven zonder
die wetenschap? Zij zagen elkander aan,
hij uitvorschend, zij moedig. Er lag zooveel
beslistheid in hare oogen, dat FeLix aan de
oprechtheid van hare woorden niet kon twij
felen. Hij was er van overtuigd, dat zij niet
hepro&ven zou haar hoofd in zekerheid ta
brengen, als de Staat haar naar het leven
stond.
.Onze God. voer Felix met weeke stem
voort, beloont aardsche ellende met het eeu
wige leven. Gelooft gij aan een voortbestaan
des menschen aan de andere zijde des grafs?
Ik bid tot de schimmen mijner voor
vaderen.
Daardoor spaart gij' mij de moeite, u
to overtuigen, want het Christendom berust
hoofdzakelijk op het geloof, niet slechts
aan één God, doch ook aan de onsterfelijk
heid der ziel.
Ik ken menschen, die spotten met het
veelgodendom en de schimmen hunner voor
vaderen hoog in eere houden, maar toch
verklaarde vijanden van uw geloof zijn.
- Niet onzen God haten die verblinden,
doch Diens goedheid en rechtvaardigheid...
Verstaat gij mij? vroeg Felix, daar hij be
merkte, dat Mucia's oogen vragend op hem
gericht waren. 1 „Uw rechtschapen hart zal
mij dadelijk verstaan."
Van de Kruisberg tot het Notariaat! Een
Redacteur van „De Standaard" braobt deizer
lasren een bezoek aan donbekende verbeterings-
nriohtinift „De Kruisberv' en doet daarvan ver
slag in een zestal artikelen: aan het laatste is
het volgende ontleend:
Weer in 't hoofdgebouw terug, toont ons de
'Onder-directeur, do heer Wind. een heels rii por
tretten van oud-verplooiden.
„Of ze nogal goed terecht komen.'! vragen
wij-
..Daar valt over 't algemeen niet over te kla
gen," krijgen we ten antwoord. Ex ziin zelfs
'schitterende resultaten bu. Een geval moet ik
H tooh even verhalen:
•>'n Paar jaar geleden rijdt hier een auto
Voor. 'n Heer en dame stappen uit en vragen
verlof om de Inrichting to mogen bezichtigen.
>.U zult me natuurlijk niet meer kennen," zoo
maakt de heer zich bekend, „maar ik ben een
oud-verpleegde.
-Woensdag werd naar het gesticht Calva-
'riënberg te Maastricht overgebracht een elec-
'tro-monteur der Stroomverkoop-Mij.. die in de
'electrisehe buis te Graetheide in aanraking
'kwam met een hoogspanningskabel. Dr. Quaed-
Vlieg. die juist passeerde, vond den man bewus
teloos op den grond liggen. Do kunstmatige
'ademhaling werd toegepast, doch do man was
j'aan armen en beenen vreeaelük verbrand, zoodat
dïo Hohaamsd&elojx zullen moeten worden afirer
zet-
Da eigenaren van de beide bioscopen te Apel
doorn. zijn er toe overgegaan, hunne bezoekers
in vexeenigingen te organiaeeren. waarvan men
tégen 10 cents per jaar lid kan worden. Zoo
doende behoeft men geen atedelüke belasting
voor de plaatsbewijzen te betalen. Deze belas
ting werd onlangs van 10 op 20 gebracht,
'hetgeen blijkbaar niet naar don zin ia van de
houders der opanlbare vermakelijkheden.
Dertig arbeiders bij de Nederlandsche
Zoutinduatrie te Boekelo staken. Ze vragen tien
cent loonaverhooging per uur. De directie wilde
drie cent toestaan.
Het vierjarig dochtertje van Ben caféhouder
B. Kamohuis. in de Hoofdstraat te Apeldoorn,
kwam Donderdagmiddag het huis uïtloopen,
'juist toen een auto van het radiostation te
Aasel uit de richting Arnhemsche we» pas-
boerde. Ondanks het krachtig remmen van den
chauffeur, kwam het kind onder den auto te
recht en werd dood opgenomen.
De belasting-verruimings-plannen van
minister De Vries zullen voor de gemeente Hil
versum een „strop" worden- In den Raad werd
'medegedeeld, dat van forensen niet meer de
volle belasting zal mogen worden gevraagd.
De schadepost zal voor Hilvorsum ongeveer
'f 250,000 bedragen.
Op het graf van den vermoorden burge-
neester van Beesd, den heer Hondelink. zal
'oor de gemeentenaren een monument geplaatst
worden. Een belangrijk bedrag is reeds bijeen
gebracht.
Zaterdagavond U aan 't station Staats-
poor te Enschede, bij groote drukte die er
Itiid heerseht om maar gauw door de douane
e komen, de 49-jarige gehuwde timmerman
Seinen uit Lonneker, die van zijn werk uit
Hengelo kwam, gevallen, waardoor hij een
De strijd in den Textielnijverheid. De be
sturen der Textielarbeidersorganisaties te
Enschede hebben Donderdag een schrin „n ver
zonden aan het bestuur der Fabrikantenvereeni-
ging aldaar, met do mededeeling. dat de toege
zegde verhooging-en (40 tot 65 en de 5214-
ua-ige werkweek niet zullen worden geaccep
teerd en waarbij verzocht wordt, alsnog de 49-
nrige werkweek in te voeren en de loonen met
nog 16 te willen verhoogen, waardoor de
loonen kunnen stijgen tot een minimum van.
20 per week. Op dit schrijven wordt antwoord
verzocht on. a.s. Maandag.
Dinsdag a.s- vergaderen de arbeiders weer en
liet ligt in hun bedoeling dan een definitieve
beslissing te nemen.
Financieële steun aan de R.-K. Metaalbewer.
kers. Van de zjjde der R.-K. Vakorganisaties
wordt ons het volgende meegedeeld
Het R.-K- Vakbureau met zün meer dan
'100.000 leden heeft zich bereid verklaard, den
strijd van den R.-K. Metaalbewerkersbond te
steunen.
Het heeft daartoe het .fond» bij staking en
uitsluiting, hetwelk den R.-K. Textielbond in
'den strijd te Tilburg mede in staat stelde,
pl.m. 150.000 gulden aan de stakers uit te koe
ren. ter beschikking van den R.-K. Metaalbe-
werkersbond gesteld.
De R.-K. Metaalbewerkersbond is door dit
krachtige fonds der R.-K. vakbeweging in
staat, voor letterlijk on bepaal den tiid ziin «ta
kende leden uit te keeren. al zou hier zelfs een
half millioen gulden mee gemoeid ziin.
Naast dezen steun, waarvan de R.-K. Metaal
bewerkersbond dóór ziin lidmaatschap van dat
jfond# zioh het recht verzekerd heeft, heeft dis
L.-K. Vakcentrale 'n landelijke steunbeweging
in het leven geroepen» temeer, waar alle kans
bestaat, dat het conflict zich belangrijk zal uit
breiden. daar het niét onwaarschijnlijk is. dat
naast Amsterdam en Utrecht, in nog verschil,
lende andere plaatsen het ultimatum zal wor
den gesteld.
In de pers circuleerde een bericht, waarin
werd medegedeeld, dat de direoti® van ..Werk
spoor" van plan waa de fabrieken te Zuilen
stop te zetten.
De directie deelt nu mede. dat het niet in
haar voornemen ligt.de fabrieken te Zuilen te
sluiten- Bovendien "zou zij hiertoe niet gerecht
tigd zijn. daar alléén het bestuur van den
Metaalbond. dat in dit conflict voor alle werk»
gevers optreedt, te beslissen heeft over even-
tueele uitsluitingen.
Spoorwegpersoneel. Vanwege den R.-K,
Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel St.
Raphaël, wordt meegedeeld, dat jl. Dinsdag
een bespreking gehouden is tussohien de di
rectie» der spoorwegen en de vertegenwoor
digers der organisaties over de door de direc
tie voorgestelde loonregeling.
Door St. Raphaël, P. O. B. en N. B. was
een rapport op het voorstel der directies in
gediend. Betoogd werd het minimum-loon in
overeenstemming te brengen met den gestel
den eisch van 8. De directie kon hieraan
met het oog op de genomen beslissing voor
het overige personeel niet voldoen.
Evenmin konden de directies staande da
bijeenkomst een beslissing nemen aangaande
Felix sloeg de oogen ten hemel, als zocht
hij een ingeving van boven, en sprak d,an
met gedempten stem:
De machtige en beschaafden van onzen
tijd. vervolgen den God der Christenen, wijl
deze óéne en dezelfde waarheid voor alle
menschen zonder onderscheid geopenbaard
heeft, voor grooten en kleinen, voor wijzen
en ongeletterden. D0 machtigen verlangen
e«n bijzondere voor zich. alleen.
Volgens hun oordeel hebben de onterfden
van do tegenwoordig bestaande wereldorde
geen aanspraak op recht.Alsof dé ellendig
ste onder de ellendigen met evenzeer als de
almachtige Imperator als monsch gevoelde,
dacht en leedl Zij baten de goedheid en
rechtvaardigheid van onzen God, dewijl Hij,
ofschoon deemoedig, a™ en geduldig, den
geheelen regeeringsvom van het Romein-
scho rijk bedreigt en vordert dat de fouten
van oen l&ng! vorl^dcn. hersteld worden.
Onze God, dezelfde waarheid voor alle
menschen verkondigend, heft do slavernij
op. Hij verwerpt de hebzucht en het egois
me en neemt voornamelijk de onterfden in
bescherming. Hij belooft straf voor het
kwaad, loon voor het goede en brengt schrik
onder de geweldenaars en hoogmoedigen.
De ziel boven het lichaam stellend, veraf
schuwt Hij wellust en dergelijke buitenspo
righeden. Deze God ,zoo goed. en barmhar
tig, is vreeswekkender en ontzaglijkcr dan
alie andere goden; Hij brengt een storm
over de wereLd te weeg, die over alle we-
velddeeien zal bruisen, en de jpuinhoopen
van de oude wereldorde zal vernietigen.
Onze wereld is verouderd en verwelkt, zij is
verworden tot ccn kinderachti'gen spotter
en oen teugeLLooze wellusteling; daarom moet
zij voor een andere plaats maken. Dat zien
al deze egoisten, wier ziekelijke voorstellin
gen en begrippen hun een gemakkelijk en
rustig bestaan op aarde zouden hebben moe
ten verleenen, zeer goedl in, en dat is de
reden, waarom zij onzen God vervolgen.
„Maar tevergeefs verschrikken zij met
zwaard, vuur eu wilde dieren in het circus.
Onze geschiedenis is om zoo te zeggen gis
teren begonnen en reeds zijn wij zoo talrijk
dat, als wij vandaag of morgen besloten
den Staat belastingen of soldaten te wei
geren, de „heeren der wereld" zouden in
zien, dat zij zonder ons niets Iconden be
ginnen. Dadelijk zouden zij ervaren, dat liet
Christendom diep ingedrongen is in de legi
oenen, den Senaat, de gerechtszalen en de
scholen. Het vurig verlangen der naar een
boter, edeler geloof hakende menschheid
verbreidt het zaad van onze leer over het
geheele rijk en waar dit zaad in een klagend
hart of een vertwijfelde ziel valt, daar bloeit
overal een nieuwe Christen, een nieuwe apos
tel en martelaar op. Wij zijn geen secte meer,
wij zijn een machtige kerk. Spoedig zal ons
kruis boven de kronen der heerschers en
de paleizen der machtigen glanzen."
Hoe langer Felix sprak, hoe warmer werdi
zijn toon, hoe levendiger zijn gelaat; in'
zijn oogen glansde het vuur van jeugdigen
ijver.
Ons is de wereld I 'ging hij' voort, de
hand! opheffend. .Want wij brengen de in
gedommelde menschheid woorden van le
vendig geloof, troostende hoop en Innige
liefde; wil brengen nieuw licht aan de wan-
hopigen, erbarming aan de ongelukkigen.
Met bewondering zag Mucia naar den rhe
tor; haar blik. week Met van zijn Uppen.
Hoe anders klonk de taal van dezen
kaan Ban die der sceptische, spettende nlo»
sofen, waarvan zij sedert hare jeugd omge
ven was. Hij spotte niet, hij ontnam den
menschen hun idealen niet, maar.... hij ge
loofde en beminde zijn God.
Aan de waarheid van uw^ taal, sprak
Mucia met duidelijke ontroering in haar sten®
zou ik niet durven twijfelen. Maar waar-
'*n laat gil u vervolgen, als gij meent zoo
sterk in aantal te zijn?
A A-
"T
L K
\Wordt vervolgd.)!
