BUITENLAND.
Brieven uit Borneo.
Elck wat wils
Zaterdag 22 $aart
Derde Biafl
De gebeurtenissen van den dag,
„Bkiiot, eerste klasse, enkele veis Sanda
kan!" „88 guldey!" Heel gemakkelijk on dat
op de missie in onbekend Borneo. Wel om
van Papar naar Sandakan to gaan is gemak
kelijk, Kclioon aan tegenovergestelden kant;
beiden even hoog", beiden 5.5! gr. boven den
Evenaar. Do trein boemelt u naar Jesselton.
on een paar heele mooie stoombooten
brengen n in 40 uur naar de hoofdplaats. Het
reuzenaiiland is omringd van eilanden en
silandjes, met en zonder naam; honderden
koraalriffen juist boveu on honderden juist
onder het watervlak. Zelden gebeurt het dat
fa „steamer" „vast" ait en moet dan wachten
op den vlood, of ook wel eens op een andere
stoomboot, die dan sleepcrsdfenst moet doen
en de noodi ge fondstukken als „haver" op
slokt. Er zijn twee stoombooten die dienst
doen tussen en Labuan (fa eiland aan den
Westkant) en de haven in N. Borneo en Zam-
boanga ('Philippijnen), dio beiden 180 en 200
ton) behooreu aan een locale company. Dan
nog een stoo m vaar tin a atsehappij tusschen
Singapore en rond-Boraeo-; oen andere van
Hongkong—N.-V.; een andere van Australië
—BorneoHongkong; Borneo—Manilla. Al
len flinke booten van 500—1000 ton groot.
Er zijn praehthavens hier, en 't is gezegd
dat de geiheeie Britsche vloot voor ank ei- lig
gen kan in de drie havens van Jesselton, Ku-
dat en Sandakan, met een diepte van 18 fa-
thonus zeg 55 Meter! Jesselton aan den
Westkust is de uitvoerhaven van rubber, ro
tan ruwe tabak, buffels, huiden, copra (ge
droogde kokosnootenvleescb). Kudat in het
Noorden, van' tabak, rubber, vruchten en
woudvoortbr engelensandakan van hout,
steenkool, tabak, eetbare vogelnestjes. De
invoer bedraagt alles, zelfs rijst, want er
wordt niet genoeg verbouwd om allen te
voorzien; de rijstbouw is alleen in handen
van Doesoens; en dat ie heel primitief, als
de gewillige lezer gelezen heeft in deze cou
rant, fa paar maanden geleden. De Doesoens
met aanverwante stammen leven langs de
Westkust en hot binnenland in. De Oostkust
is heel dunnetjes bevolkt mot menschen: hier
is het rijk vaai olifanten, orang-oetans, neus
hoorns, enz. Juist hier en daar langs de kust
wat mahomedaaneeh visschersvollc.
Sandakan ligt aan do Oostkust. Toen de
N. B. Company in 1876 dit stuk l'n handen
kreeg bestond Sandakan 'nog niet. Er was
fa baai, golf, prachtig gelegen en beveiligd
voor de Noord-Oost moensoen; die hier
spookt van October tot Maart en die heel
wat zeilschepen en kleinere schepen naar den
kelder helpt (op dit oogenblik blaast de
wind weer met „forse majeur"). De Ibaai ia
zoon 20 K.M. lang en 'u 5 breed, en buiten
een of twee eilandjes van gelijke breedte. In
1876 waren er langs dien heelen baai nog geen
10 volwassen mannen- Een paar klelue heu
vels door grooteu kring van kooge heuvels
omsloten, werd een prachtplaats gerekend
voor hoofdzetel. Hier verscheen, biet eerste
gouvernementsgebouw eu werd „Elopura''
►choone stad! genoemd. De visscliersnettea
N. B. kent. Spoedig zetten zich Ghineezen
dé hoop van Borneo en Sandakan groeide,
zoodat zij nu een 10.000 inwoners telt, met fa
30 Europeanen. Vier verschillende missies.
Onze, Anglican nsche, Luthersche en de. laat
ste 4, 5 jaren ook een Amerikaanfiche van
Adventisten. AllenIhebben scholen en d'e
We eerste ook 'n Zusterschool met school
Voor meisjes. Do school jongens zijn ongeveer
500 ia aantal en van dat getal hebben wij er
180; niet kwaad. Meisjes zijn er 'n 200 in de
4 scholen en onze zusters hebben ongeveer'
90 leerlingen! We zijn verre weg de eersten!
Als u de baai invaart, moet ge aan stuui-
boord (of is fa bakboord?) gaan zitten en ge
ziet Sandakan isi panorama. De buizen heu
velen hoven elkaar tot hoog op. Aan uw lin
kerkant ziet u tegen hoogr heuvelgroen de
witte toren van onze kerk zieb scherp aftee-
kenend en even kan u het rieten dak men
van ouzo „pastorie". Uw oogen wendende ziet
u in het midden van het Sandakan-tooneel 'n
vierkante witte toren met klok de stads
toren; die klok wint het van alle andere plok
ken, want ze logpt harder dam een renpaard.
Hoog boven in cirkel liggen dc „bungalows"
van Europeanen, Alles wat u voor u ziet is
Ohiaeeseh, Japaneesch en Eropeeseb Sanda
kan alles geïmporteerd! Even verderop
staan de huizen op palen in het water; waar
Maleiers wonen met Stilus en Phi]ippinoes en
Cbiiieescbo koelies, dat is de „achterbuurt",
«eu tooneeltje. voor een Jan Steen! Verderop
bog' krijgt u een handelshuis, een „cifbsk
factory" dat roode menie en verfstof voor
katoen uit do .Mangrove" werkt een zaag-
fabriek en houthandel.
Iu al déze is Europeeseh kapitaal met ver-
Sehiriende Europeanen als opzichters. De
noot h"t vaslgeineei'd met 'n anker en kabels;
we zeggen den Europeeschen kapitein vaarwel
met flinke handsohudding en gaan aan land.
VersohiHeulde Chineecton staan met open
mond u aan te gapen. een vreemde eend
in de bijt. Do Doeeanen allen Ghineezen
met fa Europeaan a an fa hoofd. We passeeren,
wat, gemakkelijk is voor blanken huid en we
staan 'buiten. Vlak voor u misschien 200
Metei* ligt een groot, prachtig gebouw
fa handelshuis van den over het géheeie
Oosten welbekende Araerikaansohe firma't
schoonste gebouw iu Sandakan. Er „werken"
een dozijn Europeanen met een honderd kler
ken Ghineezen en Indiërs Eechtsch stra
ten alle evenwijdig en bijna alleen in G'lii-
neesthe handen; dat zijn de winkelstraten
respectievelijk straat 1, 2, 3 en 4 genoemd en
alles in gelijken bouwtrant. Dat is de straat
waar niemand bang is voor microben en bao-
cillen, wf.ar zindelijkheid v«r te zoeken is.
Ze kunnen vuil zijn, doch juist iemand recht
van Europa valt het op, doch als men een
paar jaar onder de inboorlingen „gegeten"
heeft, heersdbt hier zindeliikheidMen wordt
overal aan gewoon, behalve aan hangen, als t
zeggen is. Eenige winkels, prachtig mooi,
die van alles en. nog wat; verkoopen; gepatro-
nigeerd door Europeanen en rijke Ghineezen.
We loopen tot bij het Handelhuis en rechts is
het telegraaf-en postkantoor, daarachter de
verschillende gouvernementsgebouwen. Links
een groot open veld recreatie-grond met
mooio wegen rondom. Over dat velid 3 h 400
meter rijst het Europeewhe clubgebouw tegen
fa heuvel aan.
Een steenen gebouw, flink, luchtig en ge
rievelijik. Even terzii staat de olub van de kan
toorklerken Ohineeseh. Japanoch, Indisch en
kleurling. We loopen het sportveld langs, liul
zen aan één kant en achter do huisjes om,
gaan we den heuvel op. Hier ligt het politie
bureau met 'n 30 agenten, de weg recht door
loopt naar MaleLsok Sandakan.
De missie weg op, één minuut en 1 inkeek ligt
de Anglikaanscbe Missie: steenen kerk: houten
dominé-thui»hout zusterklooster met twee
..maagdekes" (Virgius) ais ze genoemd worden
houten jongensschool. ItecMaaf weer een weg
die naar der reoreatie-grond loopt. Hier be
gint onze Missie: Zeven huizen waar katho'
lieke klerken wonen, en tien, twaalf Btappen de
pastorie ligt voor u. Het missionarishuis is
flink, groot, doch wordt oud en oude huizen
herbergen een leger van wandluizen en kak
kerlakken als iemand een vlooien- en apen-
theater beginnen wil, hij komo bier! Het huis
is als andere huizen een groote waranda: een
ruime kamer midden-in: aan weerskanten ka
mers; een overloop en slaapzaal van de inter
nen"» volop ramen rneli .Venetiaansehe jalou-
ziën.
Onder twee schoollokalen; alles zoowat 80
voet lang, met cementen vloer. Hier wordt van
alle» en nog wat door dikko hersenpan ingo-
pomt. Dikwijls valt het zwaar om hier school
meester te moeten apelen, vooral als men oen
paar jaar eehfc missieleven in het binnenland
beleefd heeft, 't Is took hier veel „béter"; zit
in de beschaving, overal vlak bdigoed eten,
'beter dan met inboorlingen in binnenland',
d-edli bijna gaen direct missiewerk en dat ver
wacht fa missionaris. Wel indirect natuurlijk
•en door de sabelen kunnen bijna alle christenen
hier de gave dps II. Geloofs ontvangen.
Bijna allo klerken en hun getal is hoog
zijn christenen en het meerendeel katholiek,
(geweest is bli de Zusters, waar dan den can-
teahen dag instructies wordt gegeven.
Ik heb hier twee klassen alles in Engelsch
met fa 50 jongens. Die jongens kunnen er
fain. Velen met guiten facies, die 'h penseel
Van fa Bembrandt waard fain; kwajongens en
hun streken! Dikwijls «doen ze mii lachen en
zóó zorgen voor mijn 'gezondheid, want lachen
Hoet goed, sdiudt de lever en me(J dat orgaan
in orde. loopt a'o gaheele lichaam-machine
!goed. Hun grootste ondeuigd is liegen! Dat
kunnen ze! Docih dat is over de geheelo Oost;
"t is onbegrijpelijk en volhouden, volhouden
ïnaar
Eén staaltje! Een jongen had fa ander ge
beten. Allebei, met onschuldige gezichten veer
den Huan. „Heb jij1 hem gebeten?" »,Neen
Tuan!" „Heeft (hij jolt gebeten!1" ..Ja Tuanl"
„Niet waar!" „Wel^waar!" „Wel. de tanden
staan nog In de hand," het bewijs ie daar.
,.Gauw. heb je hem gebeten of niet?" „Neen,
grijp fa stok Spaansche riet pak fat in
'zfa kraag, en geef 'm ..opslag." ..Luister Tuan,
luister; we waren aan het' vechten. Ik hitd mijn
mond: open hij stak rijn hand er in juist
toen ik mijn mond dicht deed!!! Je lacht, hij
laoht, wij lachen! toch krijgen allebei fa warme
broek» „niet meer vechten!"
Liegen! Je ziet voer je oogeu iels uitvoeren,
ja snapt, zo op lieeterdaad en toch zullen ze
ontkennen en bewijzen dat zé er niet waren.; ja
ze zullen volhouden als u wilt dat 20
heelemaal niet voer it staan. Ala h'et te pas
komt zulleni ze zwart, wit liegen en wit zwart,
zóólang dat zé zelf niet meer weten, wat het
is. Liegen» dat buiten dat, goede jongens! Lie
gen is geen ondeugd hier. fa' Is fa deugdj be
kwaamheid; getuigend van scherp! verstand; 'n
goede kop."
Het grootste gedeelte van onze jongens zijn 1
Ohineeseh1, doch er zUn 'Japanners. ïfaüippe-
Saoes. Zulus. Caleiers, Doezoen. Wyahs, kleur
lingen: kinderen van Europeeseke vaders en
een of ander soort moeder, die dan ..internen"
zijn. Dan nog een mengelmoes van Ohineeect-
'Maleisouo congonaat. We hébben hier twee
half-Hollandsche jongens; 4 Dujtsobers. 7 En-
gelscho, 2 Schotten, 1 Portugeeschen. fa Is
'n school van een goed dozijn verschillende
talen! De eerste twee, drie jaar wordt hen
schrijven, lezen, rekenen geleerd ia Oliineosch
en Maleisoh en ook Enge]sok- Daarna wordt
alles in het'Engelsch gegeven en zoo één jaar
'en ondergeteeken-do ona'eTwijst hen. Dan spre
ken ze al een heel mondje Engelsch en als ze
dan nog een 'jaar blijven, dan fain ze ,,knap".
De moesten spreken heel goed Engelsoli. ook
gramatioaalstellen goede oomposities te sa
men: converaeeren en gebruiken dan woorden
die nooit in conversatie gehoord worden, boog
en geleeffd klinkende woorden, kruiden hun
p i' a at.jes- o ixl e r- on Dik-faila om to lachen!
lederen dag goven we godsdienstleer en al
len moeten do Catechismus loeren, of ze christen
willen worden of niet. Velen, die niet mogen
van huisuil; anderen, <Me onverschillig alles
wel gelooven, doch Lu schoei moeten fai den
catechismus kennen en luisteren naar den uit
leg! Velen oud-schooljongens hi&T, die heide
nen fain," doch die natuurlijk onsympathiek
zijn en een der hoope is dat hunne kinderen
katholiek worden.
Do Zusters, een Eugelseke, lerscho en Hol
landsche. hebben een onderwiissekool. kost
school, waar ook vele dagkinderen komen.
Schrijven, lezen» (rekenen. Engelsch, naaien,
werken, borduren» pianospelen en alle» en nog
wat'; die worden aan den man geholpen ge
woonlijk aan een of andere klerk én zoodoende
spreekt heel Sandakan Engelsch. Tenminste
het geïmporteerde Sandakan. Vele kinderen
lelie, van hui» uit Engelsoh praten- 't I» nu dus
fa Engelsche missie in Borneo! Zoo u kunt be
grijpen dat het hier niet, erg „onbeschaafd" en
„wild" en .'kop.pensnellerig" is.
Ook al geen menschenetorsalleen bloed-
■zuigers, oh die muskietenI
Preekon en bieehthooren is allee Engelsch!
De meeste verstaan wel Maleisch ook doch
alleen dat Handelsmaleisch i» makkelijk. Een
200 woorden en je zet ze maar achter elkaar
Holland'sehe of Engelsche of Fransfaie con
structies fa hindert niet en men verstaat u;
zóó is Maleisoh makkelijk. Doch als u malciscli
(studeert, komt er wel een grammaire voor don
dag en constructies ejl v00ral met de werk
woorden is het ingewikkeld pdooh niemand be
kommert zich daarom. Nemen alleen maar de
woorden en plaatsen de werkwoorden rhswooü
in den Vifrischief en klaar is Kees!
Dat zijn de woorden die dagelijks voorkomen
en vuile woorden doch andere woorden, die
nooit in samenspraken gebruikt worden, kent
niemand alleen maar fa Maleier, Daarom is
Maleisch wel noodig, omdat bijna iedereen wat
spreekt en men zich kan behelpen doch voor ons
is het noodig de taal van het volk te leeren en
dat is niet gemakkelijk! Vroeger jaren heb ik
wat Cchineesch geleerd; doch ben toen ver
plaatst naar Heinsa en kwam alleen onder de
Doesoeus. Chineesch was vergetenToen naar de
Milandes, weer naar de Doesoeus en nu hier!
Hier is dan alles Engelsch; doch ik ben bezig
met wat Chineesch te studeerenwant er is ook
nog een Chineesch Sandakan buiten de stad.
Als u den grooten heuvelkting oversteekt komt
u weer in een vallei met lage heuvels en daar
allen tuinlieden: werken overdag als koelies en
«arden dan nog groenten, vruchten enz., die ver
docht worden. De duizenden Chineesjes daar
moeten ook een kans krijgen om te hooren over
God, over onzen goddelijken Yerlosser, over lie
mei en heleen oorfleel. Ze hadden wel kans nu.
doch ze zijn wat afgesloten door hooge heuvels'
komen wel dagelijks in de stad en zien dan dié
verschillende „vreemde duivels," doch onder hen
wordt niet gewerkt. En dat katholiek geloof
pakt de Chineezen en maken goede christe
nen; geen in woord en schrijven; doch katholiek
in daad en werkelijkheid.
Ik loop daar dikwijls voor den namiddag als
het wat koeler wordt door hun tuintjes doch
helaas! Zij kennen geen Maleisch en ik juist een
paar woorden Chineeschzoodoende is er weinig
conversatie. Doch ik heb plannen, en ik hoop ze
te verwezenlijken als onze Overste hier komt.
Misschien wil de geduldige lezer wel eens een
Weesgegroetje bidden voot mij, neen, liet draait
niet uit op een bedelbrief; dat komt later wel
weer eens. Van een goeden N. N. van Haarlem
kreeg ik een maand of misschien 5 weken geleden
een half honderd gulden. Als ik een briefje
schreef, geadresseerd: N. N. Haarlem, denk ik,
dat zulk een brief wel niet terecht zou komen;
daarom, omdat ik weet dat die goede gever een
lezer is van de N. H. C., bedank ik hem hier
van ganscher harte voor zijn milde gift: dubbel
aangenaam omdat hij onverwacht kwam en juist
tegen Kerstmis; wanneer er zooveel noodig is
voor een missionaris. Moge uw milde hand altijd
gevuld zijn! Ik geloof nat het welletjes is voor
vandaag. Mijn vingers stijf, mijn pen stomp;
mijn inkt „op", Zetter, zet n punt s. v. p.
J. STAAL', Pr. Miss.
Sandakan, 26 Jan. '19._
Het wordt nu ernst met den volkerenbond. Na
al de aarzelingen en twijfelingen, ua al dc
elkander tegensprekende berichten, zou men nu
haast bang worden van de snelheid, waarmede
de zaken op eens te Parijs vorderen.
De Amerikaansche gedelegeerde, kolonel
House heeft gisteren medegedeeld, dat volgens
hem het ontwerp der vredesprelirninairen Zater
dag over acht dagen gereed zal zijn. Het zou
House verwonderen als de definitieve tekst niet
over drie weken te Versailles aan de Duifsciie
afvaardiging werd aangeboden. Die vredespreli
rninairen zijn om zoo te zeggen dè echte vredes
voorwaarden en het is ounoodig te zeggen, dat
de volkenbond er in opgenomen zal worden. Er
zal vervolgens gebeuren wat er reeds in 1870
gebeurd is. Dc preliminairen van Versailles in
januari 1871 waren het echte vredestractaat,
dat door het tractaat van Frankfort eenvoudig
goedgekeurd werd. Er zullen waarschijnlijk vier
verschillende tractaten zijn, nl. een voor elk der
vijandelijke landen: Duitschland, Oostenrijk,
Bulgarije en Turkije.
House zeide ten slotte, dat men ten onrechte
de commissie voor den volkenbond beschuldigd
heeft den arbeid der conferentie vertraagd .te
hebben. Dat is geheel onjuist, want de com
missie was het eerst gereed en haar arbeid was
reeds een maand voltooid. Maar men heeft toch
den onzijdigen tijd moeten gunnen om het ont
werp te onderzoeken en hun amendementen te
overwegen.
Zoo'n ondeugende commissie, zou men bijna
zeggen! Zij heeft de internationale pers maar
laten praten en schimpen op haar achterlijkheid.
Zij was al lang met haar werk gereed, doch
heeft daarover in alle bescheidenheid ter wille
der neutralen gezwegen!
Nu seint Reuter wel, .dat een invloedrijk lid
van de Britsche delegatie gezegd heeft, dat,
naar zijne meening, de voltooiing van het voor-
loopig vredestractaat en de aankomst van de
Duitschers te Versailles een week later zouden
plaats hebben dan House had voorspeld, maar
wat maakt nu één week uit voor een zoo ge
wichtige zaak?
Laten wij dus het beste hopen en vertrouwen,
dat vóór Mei in het land is, er een voorloopige
vrede met Duitschland is gesloten en nog wel
een, die feitelijk gelijk staat met een definitieve
en waarin bovendien het volkerenbondsplan is
vastgelegd.
Ook de vrees, dat Wilson's volkerenbond
slechts een maaksel zou worden van vij.f groote
mogendheden, vermindert, wanneer men kennis
neemt van de wijze, waarop de volkerenbond-
commissie met de neutralen vergadert.
Die commissie, samengesteld uit Lord Robert
Cecil, Leon Bourgeois, kolonel House, Hijmans,
Venizelos en Wesnits, heeft Donderdagmiddag
in het Hotel Crillon de vertegenwoordigers ge
hoord van de staten, die tijdens den oorlog
onzijdig zijn gebleven, te weten: Argentinië,
Chili, Columbia, Denemarken, Nederland, Para
guay, Perzië, San Salvador, Spanje, Zweden,
favitserland en Venezuela.
Cecil, die voorzitter was, heette de afgevaar
digden welkom. Zij gaven allen hun instemming
te kennen met het ontwerp, sommigen, zelfs
onder de afgevaardigden van de Zuid-Amevi-
kaansche staten, gaven te dezen opzichte bizon
der hartelijke verklaringen. Vervolgens begon
het onderzoek van het ontwerp, dat de vredes
conferentie op den 14den Februari heeft goed
gekeurd.
Eigenlijk gezegd was er geen discussie. Maar
na voorlezing van ieder artikel afzonderlijk
maakten, de vertegenwoordigers der neutralen
bezwaren en ontvouwden zij amendementen, De
Zwitsersehe afgevaardigde Rappart diende als
tolk en vertaalde in het Fransch en het Engelsch.
De voorgestelde 'wijzigingen hadden allei\
eerst tot strekking het getal der secundaire
staten, vertegenwoordigers in den Uitvoerenden
Raad1 van den Bond, te vermeerderen. Naar men
weet, voorziet het ontwerp, dat ia beginsel aan
genomen is, in de vertegenwoordiging van
slechts vier staten buiten de groote mogendhe
den naast die van de vijf groote mogendheden
in den Uitvoerenden Raad.
De Deensche gèzanten te Parijs, gesteund
door de andere afgevaardigden, wenschen op zijn
minst vijftien staten in den Raad vertegenwoor
digd te zien.
De Zweedsche gezant te Parijs stelde voor,
dat de vertegenwoordigers van verschillende
groepen staten om de beurt zouden worden be
noemd.
Cecil zeide, dat, als het aantal vertegenwoor
digde groote mogendheden van vijf op zeven
werd gebracht, dat dan wellicht dienovereen
komstig, dat van dc kleine van vier tot zes zou
kunnen worden verhoogd.
Een andere, zeer interessante strooming
oewapeuiug aau hei ccrdoel der regeenagerr re
onderwerpen en voorts aan te geven op welke
wijze de gevaarlijke gevolgen van den aanmaak
der oorlogsbewapening tot staan gebracht kun
nen worden. Aldus spreken ook de onzijdige
sfaien zich uit in den zin van het verzoenende
amendement dat Léon Bourgeois uit naam van
Frankrijk heeft neergelegd en waarvan de strek
king is een commissie in het leven te roepen, die
de bewapening van de verschillende staten vast
stek. Ten slotte hebben de onzijdige afgevaar
digden den wensck te kennen gegeven, dat inter
nationale conflicten voor een bijzondere instel
ling tot verzoening gebracht worden, vóór zij
aan den uitvoerenden raad voorgelegd worden,
gelijk artikel 12 voorziet. Maar Cecil en Bour
geois hebben geantwoord, dat het essentieele deel
van het vraagstuk lang door de commissie be-v
studeerd is en dat zij zich na rijp beraad bij de
oplossing van artikel 12 heeft neergelegd. De
commissie heeft het door de onzijdige afgevaar
digden te berde gebrachte op de beste wijze
ontvangen en deze afgevaardigden betoonden
zich voldaan over de bespreking. Het onderzoek
betrof Donderdagmiddag slechts de eerste vijf
tien artikelen van het ontwerp, dat er zes-en-
twintig telt. Gisterenochtend zou het onderzoek
afgeloopen zijn. Hedenochtend zou de commis
sie zich vereenigen om van gedachten te wisse
len over de door de onzijdige staten voorge
stelde wijzigingen.
Vorderen dus de besprekingen tusschen de
neutralen en de groote mogendheden goed, de
groote heeren zelf zijn het onderling nog niet
eens.
Met betrekking tot de corlogs-schaaeloosstel-
lingen verneemt Reuter nnil. van gezaghebbende
Engelsche zijde, dat er nog geeue overeenstem
ming bereikt is, uitgezonderd op twee punten.
Ten eerste dat Duitschland iederen cent moet
betalen die het betalen kan, en ten tweede dat
Duitschland niet tot den laatsten cent toe oi
iets wat daarop lijkt, kan betalen. Deskundigen
verschillen van meening over de vraag hoeveel
Duitschland kan betalen en de vredesconferentie
kan de zaak niet beslissen, vóórdat de deskun
digen tot eenige overeenstemming zijn gekomen,
'kre
deed zich kennen, die, terwijl zij de toelating
van de staten in den volkenbond zoo gemakkelijk
mogelijk wil maken, een vermindering vai^ be
wapening wil verkrijgen en controle over de
oorlogsfabricaties. Men herinnert zich, dat de
grondslag van liet ontwerp veel minder ver
ging. Artikel 8 droeg aan den uitvoerenden
raad op de vaststelling van een matige militaire
Als die verkregen is, rijst nog het moeilijker
probleem, hoe de overeengekomen schadeloosstel
ling zal worden verdeeld. Men inoet niet ver
geten dat het gevaar niet denkbeeldig is, dat
Duitschland zich onmachtig verklaart tot beta
len, zooals sommige Duitsche leiders reeds aan
bevelen. Zulk een beslissing zou weliswaar zeer
zeker Duitschland in moeilijkheden brengen,
maar zou voor de geallieerden zeiven zeer las
tig zijn.
De vraag wanneer de schadevergoeding za!
of kan worden afbetaald, is slechts in de tweede
plaats van belang. Eenige financieele speciali
teiten stellen een termijn van 30, anderen van 50
jaar voor. Van grooter beteekenis is echter de
vraag van de rentebetaling over de hoofdsom.
Gezegd wordt, dat de Britsche gedelegeerden
hoopvoller zijn gestemd omtrent de vraag of
Duitschland inderdaad in staat za! zijn een be
vredigende schadevergoeding te betalen, dan de
rransche en Amerikaansche gedelegeerden
maar allen zijn het erover eens dat betaling al-
een te verwachten is van een verarmd Duitsch
land.
Latere berichten melden, dat de commis
sies van deskundigen de eischen tot vergoe
ding tot 8.000.000.000 p. st. hebben terugge
bracht, welk bedrag met de rente tot
16.000.000.000 p, st. zou stijg-en, over 40 jaai
verdeeld, rn&ar naar de meouiug va/n Ame-
rikaansché deskundigen zijn de beschikbare
bronnen van Duitsebon rijkdom iu binnen- en
buitenland op zijn hoogst 2.400.000.000 p. st.
waard. Bij deze fifaialthig js ]ict dal van da
baar by het gebied buiten Duitschland be-
rekend, liotgecn nanr li€t oordöcl dor com-
missie door de geallieerden kan worden ge-
konfislreerd. Indien men deze zienswijze aan
vaardt, zonden 1.600.000.000 voor de onverwijl
de aflossing van de oorlogsschuldeu beschik
baar komen, terwijl nog 800.000.000 p. st. zou
dienen to worden betaald. Om het ovenwicht
to herstellen, meent men in Amerika, dat men
voornamelijk op do Duitsche handelsbalans
moet afgaan. Dit heeft do vraag op het ta
pijt gebracht, in hoever de Duitsche nijver
heid met die in de rest der wereld zal mogen
eoncurreeren. De Fransdlie vertegenwoordi
gers meeneu, dat de Duitsche nijverheid moet
worden geknot door belasting van in- en uit
voer. Do Amerikaansche en de Britsche op
vulling hellen er .daarentegen toe over,
Duitschland to veroorloven, de indu.strieele
bedrijvigheid te hervatten opdat Ibtet zoodoen
de zijn schulden aan de geallieerden kan
a fdoen.
Do Amerikaansche leden der commissie
van deskundigen houden het ervoor, dat de
Duitsche in- en uitvoeren jaarlijks ongeveer
10.000.000 p. st. zullen opbrengen, in welk
geval de schuld in 12 jaar gedelgd kan zijn.
Do Fransohen en tot zekere hoogte ook1
dc Britten zijn geneigd, een veel zwaarder
eisch tot vergoeding tc stellen, over een
veel langer tijdvak verdeeld. Er is oveneens
meenüngisversehil over de toekenning van
do vergoedingen. De Fransohen maken aan
spraak op A en voorrang voor de verwoesting
van gebieden, dio bezet zijn geweest, terwijl
de Britten die op den grondslag der oorloge-
TREKJES LXXiX
Eén uit. velen.
Aoo meens was fa gekomen.
Hjclens n uitvoering van fa "dilettantell-too-
Omcltib had ie er zin in gekregen.
Wat was dóór nou eigenlijk-hn om zoo'n
•j?ol te spelen? Klein kunsie
Als je nou bijvoorbeeld die rol nam van die
huisknechtdie vent zei geen tien woorden
hh toch lachten de menschen zich fa bult om 'm.
fcn wat voor bizonders deed die vent nou?
Niksheelemaal niks
En wat fa succes hadden die lui allemaal.
1 'jn, als 'r zoo om je gelachen wordt. als je
fan zoo te zeggen fa aantrekkingspunt van de
heele zaal bent.... en dan dat drie.... vier-
waai ophalen van fa scherm na afloop van elk
i''n beminnelijk glimlachje en fa
«ente buiging dankte je dan voor fa daverende
S telkens weer oplawaaide.
i tesschen, de bedrijven door hadden de
tedisdien fa allemaal zoo over je.en als je in
zaai kwapi keken zt- allemaal naar je en
v 2
ze elkaar aan.
00 heel onverschillig-weg liep je dan tus
schen de menschen jjoor eu luisterde stiekum
naar de gesprekken over fa stuk en 't spel
vanzelf hoorde je ze dan opgetogen praten over
je eigen rol.
Dat moest toch echt fijn wezen....
tn na afloop der uitvoering bleven de spelers
nog n uurtje ondfer elkaar naboomen over fa suc
cesover de scènes waar dc mengchen het
meest om gelachen hadden er werérfa rond
je gegevengeklonken op de-goeie-afloop
spietsen afgestoken enzoovoorts enzoovoorts
In dien roes van gedachte» had ie zich dien
zelfden avond bij een der bestuursleden opge
geven als werkend lid der tooncelvereeniging.
Of ie 'r al eens wat aan gedaan had
Ja, dat ging nogal, loog ie, en hij had zoo 't
idee bij zich, dat ie 'r uitstekend geschikt voor
was.
Nou, dan moest ie op de eerstvolgende ver
gadering maar 's komen om 's kennis te ma
ken en meteen fa proeve van bekwaamheid af te
leggen. Dat kwam net mooi uit, want ze gingen
weer gauw fa nieuw stuk instudeeren.
En hij kwam
Z'n beste pak had ie aanz'n gezicht glom
van gemoedsbeweging en zeepsop-overlading.
Na het gebruikelijke, algemeene stoelen-gestot-
ter, gevolgd door wederzijds voorstellen en
landjes geven, werd ie welkqjn geheet en door
den voorzitter, die hem verzocht, zijn proeve van
bekwaamheid af te leggen, dan zou 'r gestemd
worden of ie al of niet als lid kon worden toege
laten....
„Proeve van bekwaa.
Ja, fa gedicht of voordracht, afijn, wat ie
kon....
„O! Was dat de bedoeling?" Ja, dan had ie
dat niet goed begrepen- - want eigenlijk kon ré
niks uit zfa hoofd.
„Weet u niks meer uit vroegere rollen?"
„Vroegere rollen O ja.... nee, dat is al zóo
lang geleëe.
De vergadering zweeg in vele talen.
De voorzitter bracht uitkomst. Ze zouden dan
meteen maar fa nieuwe stuk beginnen te lezen en
dan moest meneer meteen maar meedoen. Dat
stemmen kwam later wel.
Z'n lezen ging hortend en met onzinnige klank
Vormingen gepaard.
De leden keken elkaar tersluiks aan en gaven
elkander heimelijke stonipjes en kneepjes.
Na afloop zcide hij, dat fa natuurlijk fa boel
beter zou gaan, als ie eenmaal z'n rol maar kon.
Dat begrepen ze allemaal.
Er werd voorloopig nog niet gestemd.
Toen ie thuis kwam vond ie, dat 't 'm toch wel
wat tegengevallen was. Hij was al half van plan
om 'f op te geven.
Maar dan zag ie ineens weer dien doodgewo-
nen huisknecht, die met zfa eenvoudige wijze
van spreken en zfa gewone manier van doen de
menschen zoo aan fa lachen had gemaakt.
En zichzelf zag ie op 't tooneèl staan met het
gezicht naar 'n applaud'iseerende menigte
De avond der uitvoering kwam.
Hij was zenuwachtig en deed erg druk..-
Twee uur van te voren stond ie al in een der
kleedkamers zfa boeltje uit te pakken, dat voor
fa grootste gedeelte uit overbodige bagage be
stond.
Hij was de eerste, die door kapper eu costu
mier geholpen werd en toen ie klaar was, keek ie
nog eens met zorg in z'n rol.
De andere leden van fa gezelschap kuip ion
'11 oogje en haalden met 'u gebaar van onzeker
heid him schouders op.
Omdat de rol niet groot «as hadden ze fa zoo
maar gelaten, maar best was 't niet gegaan op
de repetities.
De zaal liep vol.. de muziek bracht vroo-
lijkheid onder fa publiek,
fa Scherm ging op.
fa Duurde nog 'n kwartier eer hij aan de beurt
kwam. Zenuwtrillend stond ie bij den leider, die
met fa boekje in de hand fa stuk volgde.
Eindelijk rnoet ie opkomen,
Hij speelde
De mensch lachten
De menschen gierden
Na afloop, toen fa publiek klapte, kwam ie
terug om óók nog eventjes mee te buigen met
de anderen.
Toen klapten de menschen nog harder.
En ze lachten weer»
hi de pauze ging ie de zaal in'....!'. Hij
hoorde ze praten over 't stuk
Maar niet over hem.
In den foyer schoof-ic in fa hoekje en dronk
fa kopje koffie
En luisterde....
In fa clubje dames cn heeren hoorde hij opeens
-z'n rol noemen. -■*—
„Hoe vond je die?" riep er een,
„Onbeholpen."
„Zat geen greintje spel in."
„Treurig."
„Misselijk."
„Hoe lcommc ze in 's hemelsnaam Sin die
vent?"
„Ilij werd finaal uitgelachen."
„Ja, wat werd ie uitgelachen, hét'*
Ongemerkt sloop ie w^g.
Hij kwam niet bij 't napretje.
Er behoefde niet over 'm gestemd tc Worden
op de volgende vergadering. G. N.
9;
-n-»r<l<>n door eeuig'e Duitecliers in vroege '70
„German town" gedoopt. Nu is Elopura ver
beten en Sandakan is de naam, dien leder in
»Zü maken, «■oedo dli ris tenen en zoo kruien. we
fcatüiolieko families* want niemand, trotiw.t>
Kóórdat de bruid een paar maanden „intern"
wonen zoowat 4 mijlen ver duizend'c Chinee-
zen van bij Canton de arms (en der armen
„Niks An!"
