Irliiiipifioopini
re Msepifi!
liiraak te koop,
'RMUUTPRO
voor SOEPen BÖUiLLOil
lililtliU UIIIEIEEIIIilll
Heropening
der Electriscfie Rind- en Varkensslachterij
A Uitsluitend verkrijgbaar in
CSGlndS pondsbrooden(w. 400 gr.)
PAASCH
CLiSCKrEüS F l.~ PEK ST'CTK
Brieven
CKElMSETillg
GOUFsis
ÜEPSOITO'S
EFFECTEN
F. LUBBERS
W, KRAAK, Teijlerstraat 15
Rundvieesch
OFSERïCHT-ieie. TELEFOOH Ho. 1233
Pföin 20. Telefoon 3118
Krocht 14, Telefoon 3067 - Kruisweg 37, Telefoon 2860 - Kampervest 33, Telefoon 2999
Jacobijnesfraat I, Telefoon 2860 Bioemendaal, Telefoon 50lp
spotprijzen. Aanbevelend,
C. SLEEKER
Fa. WEBER en ZOON
Adverteert in de
Nieuwe Hrl. Courant
v. h. C. DÏBKS
Spaarnwouderstraat No. 103-105.
TeSefonlscfi aangestoken Filialen s
in bijna aS§e artikelen hebben?
wij extra aanbieding tegen?
Bi*eesÏB*aa4 156 Beverwijk. 8983
Openbare
wegens veHpe'-k»
piS
ir. C. i. BOERLAGE,
Dinsdag 29 April 1919
Diïisdag 6 fe'ai i9l9
PulsÜHek VeïSsn:
slijpen en polijsten
Scharen.
Tafel- en Ontbijtmessen.
Broodmessen.
Vleeschmessen.
Het aanzetten en uithollen van
scheermessen.
Het aanzetten en hechten aan
tafel-,dessert- en voorsnijmessen
Het inzetten van nieuwe en
oude iemmetten.
Uitgebr. sorteering onderdeelen.
en SSESEiSWEü f 7.200,968.-
Kan*©oi* HAARLEM Nassa&spieïn I 8558
TELEFttONfSUMMEKS, 2103 312! en 372.
W. mOLL Jzh. - M. LUGT - liir. I. L. VAN CITTERS
ESüstsiereSas-sdsche Cpedieibpienen,
3R£ESTftAAT 34
TeSepis. en 2086
N.V. ELECTRiSGHE METAALBEWERKING
EN INSTALLATIE-MAATSCHAPPIJ
ELECTRISCHS LICHT- EN KRACHTINSTM.LAT1ES
TELEFOONS EN SCHELLEN
BLIKSEMAFLEIDIN6.
REPARATIE-INRICHTING VOOR VERWARfvlINGSAPPARATEN
9145 E3S8 TELEF03Ü B3.3.
Lappen3.30
Poulet en Gehakt1.30
Stukjes, Rollade en Rib L50
Biefstuk en Haass-70
Varkensvieesch tegen concurreerende prijzen.
'CHINEEZEN,
HoadertWuizenden Chineezen emigreeren en
vpn hen spreiden duizenden zich over de In-
'hs^he Archipelago. Ook Borneo telt ex velen
«n in dit hoekje alleen hebhen zich, volgens
oi'ficieele gegevens, 30.000 neergezet. Zij ver
schillen in voorkomen, in handel en wandel
veel van de lOOen Oost-Indiërs. Welgebouwd
en forsch, met licht-gele huidskleur, vollere
Wangen en seheeve oogen, daanhteen loopende
niet vlugge stap, in wijden broek en los buis,
levendig, vrij, open van oogopslag, geen voor
gevende, in bet stof-kruipende onderdanig
heid! Zoo verschillen de zonen van bet hemel-
sehe rijk van de kleine bruintjes met plat
te neuzen, met laffen gang, in sarong of wat
kleeding ook, vadzige, bedaarde, oogeuschijn-
lijk dienst, waardige dienaars vau hot Malei
sen e ras'. De Cbineesch is „piender". Duizen
den komen van Canton en het naburige land,
en velen van geheel China,met allen ver
schillende taal, die zóóveel verschilt, dat de
eene onmogelijk den ander verstaan kan!
Did; tbevolkt, noodgedwongen verlaat hij
zi.iii mooderland en gaat op avontuur, maar
niet de idee om rijk geworden terug te kee-
ren naar zijn vader's haardsteden. Gewoon
lijk komen zij als koelies, sjouwers, los wevk-
n an, met niets anders veelal dan de klee-
reii aan, en een stevig gezond'lichaam, oat
zich kan wennen aan alle levensomstandig
heden. Hij maakt zijn eigen tuin, vei-houwt
groenten en aardappelen voor eigen gebruik
en ock om te verknopen. Eerst handel in groen
ten en dan komt er wat anders bij: koopt wat
eiken dag noodig is en gaat en handelt met
den inboorling. Hij neemt hoschprodueten
mee terug, die hij verkoopt en handelt, zoo
dat, als hij niet aan opium verslaafd is, zich
zelf oowerkt; 'n zaak opzet en n echte „ba
zaar" begint. Een Chinees is schrander en hp
iè de handelsman van de Oost bij uitnemend
heid. Hij is vlug en werkzaam, ploetert den
gebeden dag en zijn bedrijvigheid houdt hem
gezond. Hij is slim en vooial met de men
seden een beetje verderop het land in kan
hij „zaken doen", is niet hang van eeft „zoet
winstje". Ik geloof dat er nergens een kam
pong gevonden wordt, waar geen Oh1'na-man
w ont of waar cr geen.komt nu en dan. De
rivieren zijn de wegen hier en in een bootje
bereikt hij alle huizen. Handelslui eerst en
dan ambachtsman. De inboorling met hun
pt hr.itievè werktuigen, toch knap genoeg om
rlles wat bun te pas kwam te vervaardigen,
doch op tijd werd niet gekeken, zagen den
C"'inreseh raag komen, die hen maakte goed
en ving wat zij noodig hadden, voor wat pad
die, ruw ijzererts, rijst of woudvoorthreng-
s'den, Zij zijn de timmerlui hier en de smeden
on de meubelmakers en houtsnijders en Imis-
en decoratieschilders en wagenmakers Zij le
ve en knap, vlug, goed werk en niet duur,
f). Cbineesch komt en kent alleen zijn eigen
taal, doch keel spoedig kan hij zich-behelpen
met Maleisen. Hij past zich aan hij alle toe
standen, schikt zich in zijn lot. Hij is ijverig
en werkt hard. Gaat hij alleen 'n binnenland
in, hij weet zich -vrienden te maken van
Doesoens of Dyaks en pikt ook hun taal op.
Hij is eerlijk, zoover 't gaat, want sjacheren
is zijn lust en zijn leven en dus het volk,
waarmee hij handelt, moet zelf maar uitkij
ken! Hij is spaarzaam, maar dobbelt graag!
Schuift opium, doch gaat ziclhl niet te buiten.
Hii schuift, zooals wij rooken. Als we lezen
over opium-schuivers, denken we in iederen
Chinees, dien we ontmoeten, een goor, ma
ger, uitgerafeld stuk menseh te zien. Doch
dat is niet zoo. Zijn de Hollanders verslaafd
aan pijp of sigaar en „borrel" zooals in fbtet
buitenland 'n idéé bestaat, dat alle Hollan
ders gekleed gaan als de Volendammers, of
Markenschen of Zeeuwen toch zijn we
stoersch, sterk, flink gebouwd, jongens van
Jan de Wit en „kunnen er zijn". Zoo ook met
Jan Chiua-man. Zeker, men vindt opiumdui-
vels, vel en been en krachteloos.'omdat opium
den lust tot eten wegneemt en dus het li
chaam verzwakt doch dat zijn uitzonderin
gen. Hii dobbelt graag. Dat zit 'm in merg en
bloed! Hij zal zijn geld, zijn goed, zijn kleeren
zijn kinderen, zelfs zijn vrouw verdobbelen,
ja, dat komt voor, doch meestal onder de
niet-igegoeden. Er zijn er velen, die alles ver
dobbelen, weer beginnen van voren af aan,
en nog eens alles verspelen. Doch de meesten
weten hun passie te beteugelen.
Goede lezer, Waren ome voorouders zoo
als we op school leerden ook niet ver
slaafd aan bet dobbelspel, verdobbelden de
Batavieren ook hun goed en vrouw en kinde
reu niet? En toch zijn we. nu toch Christen.
Daarom is er ook nog Doop voor Jan, Piet. of
Klaas Chinees!
Van huis uit zijn de Chineezen heiden: we
hooreri wel van dat 400 miliioen volkje, dat
zii Boeddhisten en Confessianen ziin, doch die
ziïn er maar weinig. De staatsgodsdienst is
Confusianisme. 'n Paar hoogere die dat zijn,
doch het volk is heiden, misschien een beetje
of twee beetjes aan den materialisti-
schen kant. Zij zijn vooral voorvaderenver-
eerders. Treedt een huis himien en vlak voor
u ziet ge éeu groote prent, waarop een dikke,
oude Chinees met witten haard, beenen ge
kruist, nederzit, alles hel-gekleurd. Een paar
roode (de Heilige kleur van China) strooken
papier, aan iedere zijde een bakje met zand
waarin stokjes staan, bestreken met 'n ver
harde boomsap, dat fel brandt en 'n welrie
kende geur verspreidt. Daarvoor steekt pij
ook kaarsjes aan en bidt heftig gesticuleerd,
schreeuwend en huilend en lachend. Die plaat
met tofbehooxeu wordt genoemd „Thy pak
kon". Thy beteekend: hoog, groot; „Pak"
eigenlijk „oom", doch is de grootste eeretitels
in China; „kon", oude rtian, ook 'n eeretitel
want ouden van dagen worden gewerd.. Die
plaat is algemeen in gebruik, doch die woor
den zijn genomen.van de „Hakka"-taal. Hij
wordt ook Vei de „Sm Mir" de heilige
„iemand" gekeeten. Hijst en varkensvieesch
wordt hem geofferd, want dat eten 'de „geel
tjes" graag. Soms wordt een kleine jongen
aangeleed in de kleeren van 'n voorvader
die kleeren worden zorgvuldig bewaard en
die moet 'dan allo eerbewijzen- in ontvangst
nemen voor die voorvader, die mag de lekkere
beetjes eten! Als er moeilijkheden en tegen
slag komt, worden buiten de deur die bestre
ken stokjes in den grond gestoken en ver
brand onder allerlei grimassen. Ze gelooven
ook in een dubbele ziel een materie ziel
doch ik ben nog te kort onder (hten om van
alles goed op de hoogte te zijn. Mijn kennis
van Cbineesch is zeer beperkt en ik zal nie
mand aanraden „voor zijn pleizier" Chineeseh
te gaan loeren! Goeden morgen, neen! Maar
enfin, 'n Missionaris moet zijn best doen en
weet dat hij,nini alleen staat, dat hulp komt
van Boven en dat die hujp wordt afgesmeekt
door dnizenden in het lieve Vaderland.
Vooral nu overal in Nederland „Missieactie"
zoo opbloeit. Bravo! Het doet goed aan 't
hart, dat verzeker ik u, zooiets te iezen als nu
in Holland plaats heeft en dat ook Haarlem's
Bisdom uiet achter bleef. Onbekend maakt
onbemind en dat wordt vooral duidelijk als
men zelf op de Missie „zit". Christendom en
voc ial de Katholieke kerk Schijnt een goeden
toekomst tegemoet te gaan in het Hemëlscbe
rijk. met zoo n 400.(100.000 onsterfelijke zielen.
Doch ooK op andore plaatsen om alleen
hier in dit kleine hoekje van den wijngaard
te blijven is vooruitgang. Nu is de tijd om
met alle man te Werken! Nu de handen uit
dé mouwen; de knieën gebogen ten gebed; de
beurs geopend! O als u wist" die-streken hier
met duizenden - Borneo is dun bevolkt
waar geen katholieke priester is doöhi zoo
ver gelukkig ook geen öomineé's of Maleisehe
Hadjis, -- dan komt er wel eens 'n stuk in
de keel, als men zich zoo gebonden ziet on
mogelijk om te-helpen, want we moeten op de
eerste plaats zorgen te behouden wat we heb
ben, en de krachten en 'middelen ontbreken.
Doch we honen en vertrouwen dat met de
missie-actie ook missjeroepingen mogen komen,
en met de missionarissen algemeene deelname
van alle katholieken! Nn is do tijd. Die hon
derden missionarissen die opgeroepen ziin, die
verdreven ziin, gestorven de laatste naar jaren
het werk is des te srrooter voor de anderen,
zoodat die nu n°g spoediger afgeleefd, oud voor
hun tijd ziin; nu moeten die plaatsen hernomen
worden; nu het rijk Gods uitgebreid. Veel heb
ben do missies verloren en in mannen en in
goed geld. IVaflr ook dat anderen ook verloren
hebben. er niet op vooruit ziin gegaan, met
uitzondering van een paar Amerikaansehe
secten. die niet veel opnemen: doch kwaad doen
zo omdat ze gerugsteund ziin door den machti
gen dollar. Daarom is liet zoo prachtig dat
Amerika zoo kort geleden nog missieland
nu ook Amerikaansehe priesters heeft- uitge
zonden., naar China, naar Canton! Mogen er
tientallen volgen! Komaan katholiek' Neder
land, uw zonen staan nummer één in de rii
percentgowiisZo staan in alle linies: overal
iVoivJen IsTedsrlandsehe missionarissen a anger
troffen, getuige als men zelf ver weg zit en men
nu en dan zoo'n globetrotter" ontmoet. Spreek
met een bereisd man en 'hii zal u' vertellen,
dat hii daas en daar en daar een Hollandsche
..Pastoorontmoet heeft. Niet enkel hier in de
buurt, neen ook daar waar Hollandsche kolo
nies ver te zoeken zijn! Dat ldeine Nederland
zoo kort geleden nog bekend als geuzen-
land" nu nummer één op de liist van Apostelen!
Bravo, braaf katholiek Nederland, ga door op
den ingeslagen weg, verdubbelt uw kracht en
macht een missionarisgetal uw liefdegif
ten. „Geven den armen is God goloend." God
zal er u voor zegenen en hier en hiernamaals.
Heeft Hij Holland en ons niet gespaard in den
harren tijd juist achter ons? Hebben wij niet
alles Hem te danken die het lot van volken
in handen heeft? Laten wij Hem danken door
te helpen zooveel wo kunnen en het in ver-
vutling*brengen van Zijn laatsten wil ep Testa
ment: „Gaat en onderwijst alle volken, hen
doopend in den naam der Vaders, en des .Zoons
en des H. Geestes."
Daar kwam ik zoo ineens van de Chineosen
'op de Missie-actie in Vaderland. Wel 't is-
'n verre sprong van hier naar u, maar toeli
in verband.
De Chineezen ziin levendig, vrij, bij
t brutale af: hii houdt vol, heeft uithoudings
vermogen, laat zich niet zoo maar uit 't veld
slaan. Soms weer een heetje lastig, vooral bij
den.Priester hij heeft eerbied voor zijn
„Spin 1' oe - heilige vader en denkt de
missionaris is voor hen en niet*zii voor den
missionaris waar zo gelijk in hebben. Als
zij zoo oii ongelegen tiid komen en dan van geen
.uitscheiden weten maar door haspelen
zioli opwindend en hevig met armen, hoofd cn
lichaam ziin woorden kracht bij zet om dan
weer af te Joopen met een sisser: omdat de
heilige vader" hem nog niet „gehoord" heeft,
en 't nog niet ,,kent" en dan zijn gekoetevwaal
neer opnieuw aanvangt, ziin. mond hij uw oor
bréngt of bïi uwen mond. opdat ge kunt zien,
hoe uw kinnebakspieren te trekken en te vieren
om 'n woord uit te spreken, om u do beteeken.is
van een woord duidelijk te maken, dan zoudt
go bijna spijt krijgen niet zelf een Chinees te
zijn
Hij is kort aangebonden vlot met ziin
woorden doch spoedig weer kalm. O, als
U zoo'n paar wijfjes hoorde bakkeleien tegen
elkaar, dan zoudt ge zien. dat zelfs de welbe
kende Hollandsche vischwijven of zoo'n paar
van de Jordaan. het egen hare Chineesche
zusters zouden-moeten opgeven! Zii zijn be
spraakt met kraehtigen stem, doch gelukkig dat
dat het onverstaanbaar is want zoo is me
verteld ze slingeren elkaar woorden naar
het hoofd die in geen fatsoenlijk woordenboek
Bevonden worden! Zij zijn harde werksters!
Het geboortecijfer staat hoog onder hen. veel
hooger dan met de Doesoens of Haleiers. Jon-
gens vooral zijn in eere en meisjes worden dik
wijls weggegeven. De Climeézen met hun werk
lust zijn de lioop van den Oost»"" overal treft
men Chineesche kolonies en 't jg niet te ver
wonderen, want die kaffers van inboorlingen
gelooven. het wel: leven, van de hand in dd'
tand; wie morgen leeft, morgen zorgt.
Meer onbezorgder kan men zich moeilijk in-t
denken. Zij houden piet vol. Ze zijn 'n onbezorgd'
heslaan gewoon. Daarom is de Chineeseh een
groote hulp in de ontwikkeling van een land.
Waar er veel bijeen wonén staan zij onder,
een „kapitein", aangesteld door het gouverne
ment. Hij is nummer één onder de Chineezen,
ewaart theoretisch den vrede, hii heeft zijnJ
se mapjes op het droge, want het zijne is een
eer aantjm °nbez0ldigd, dus geen arme jon
gens die apitac China" zooals de officïeele
titel hier luidt. De Chinees houdt, ook geheime
bonden," waarvan er velen in China ziin. Ook
hier doch ze zijn nog geheimer dan geheim,
want moeder Companic gelooft dat soort din
getjes niet. De meesten hier ziin aangeworven,
komen hier op staatskosten of van een of an
dere bouwonderneming. Er is een Consul een
knappe vent in Jesselton, die over aller be
langen waakt. Hii wordt betaald door
het Chineesche gouvernement, zQodat hii niet»
met dat. hier te moken heeft. Dat is goed dat
bij od vrije beenen staat. Er ziin hier te San-
dakan zoo'n 6000 van dio-scheefoogige. geeltjes.
Velen welopgevoeden hebben een staatsbetrek
king of een bii een of andere companio en
verdenen goed geld. In het gouvernement gaan
ze op tot 175 dollars per maand. Als ze goed
oppassen kunnen ze na 3 jaar 80 dollars in de
maand verdienen en dan opslag tot het maxi
mum 175 bereikt is! De ondernemingen be
talen nog meer. Niet kwaad. Onder hen ziin
jvele katholieken, vroeger schooljongens, ook
eenige die van huis uit (China) katholiek zijn.
De Chineezen maken goede Christenen en
goede katholieken. Ze ziin overtuigd en niet
maar zoo zoo. 't Is veel makkelijker, wat d&
taal betreft te werken onder den inboorling
en als men als missionaris naar China gaat
verwacht men Chineezendoch in Borneo,
verwacht men Borneomenschen. Wel zii allen
hebben onsterfelijke zielen en Christus is ook
voor hen gestorven, of ze nu rijk ziin of armd;
thuis blhven of hic-r naar Borneo komen, om
beter in hun levensonderhoud te voorzien. En
iedere ziel gewonnen -- zwart of rood of bruin
of geel (heeft de ziel 'n kleur?) is er weer
©en en in den hemel krijgen zii misschien een
hooger plaatsje dan wij "zelven. dïe van ouder
tot ouder katholiek ziin. Bidt s. v. p. een Wee3
gegroetjo voor mij en laat ook uwe kinderen
een Weesgegroetje bidden voor missies en
missionarissen. Harteliik dank.
J. STAAL. Pr. Misa
Sandaken 2, 2. '19
L R. REP.TLiflïG
(o HAARLEh), zal
WOENSDAG 23 APRIL 1910
avonds te 7 uur, in het Alge-
Dic 'ii Verkooplokaal aan de Nieu
we Gracht 74, aldaar
PïfiiLEESC VERKCOPEK
HET HEERENHUIS met Erf
cn 'i uin aan de Santpoorterstraat
1 i te Haarlem, sectie A no. 3487
gumt 1.46 Are.
Vrij van huur op 1 Mei a.s.
Bezichtiging Dinsdag en Don
derdag en op den verkoopdag van
2—4 uur. 8903
Inlichtingen ten kantore van
den Notaris voornoemd, Jansweg
no 52.
van cle voormalige Haarleir.sche
Katoemabriek. Een reuzenpartij BAL
KAN, PLATEN, DELEN, KRAAL-
SCHOT, RIBBEN, enz., in alle leng
ten en dikten; 3.000.fXi0 STEEN EN,
in verschillende soorten; 200.000
roode en blauwe DAKPANNEN
ijzeren BAkKLN en PIJPEN, in ver-
*clii!lendc maten, enz., enz. DEU-
REN en KOZIJNEN. 9055
Te bevragen bij':
N. J. MICHEL. Heeiensingel 17,
Tele.oon 2643, biaariem.
J. DRAIJER, Aannemer,
Zandvoort, Tel. 158.
W. G. HaRTOO. Spaamdam,
ie). 11.
■carianua.;3J
Notaris te Heemstede zal op
bij IKZST en op
bij ftPSL&Eï, telkens 's avonds 7
uur, in hef café „Flora," aan de
Graaf Florislaan No. 21 te Vogelen
zang,
Het zeer modern ingericht koffie
huis, genaamd café „FLORA" niet
winkelhuis; aaneengebouwd, en bij
elkander in gebruik, aan de Graat
Florislaan No. 21 en een ourgerwoon-
huis, naast gezegd koffiehuis no. 23,
met grooten tuin; en drie perceelen
bouwterrein, gelegen op gunstigen
stand tusschen den V ogeienzangschen
Straatweg en de Graaf Florislaan,
alles onder Vogelenzang.
Het koffiehuis, winkelhuis en bur
gerwoonhuis, verkeerende in uitmun
tenden staat van onderhoud, zijn
voor allerlei doeleinden in te richten
en beslaan een oppervlakte van 8 A.
2 cA., terwijl het bouwterrein in to
taal groot is 9 A. 78 c.A.
Te veilen in 5 perceelen en com
binaties.
Het koffiehuis en winkelhuis zijn
in eigen gebruik en het burgerwoon
huis is verhuurd voor f 15.- 's maauds.
Bezichtiging op alle werkdagen,
uitgezonderd 's Zaterdags van 24
uur.
Breeder bij biljetten omschreven.
Nadere inlichtingen geert de No
taris voornoemd. 9(k 8
worden onder Rljkstoezlcht vervaardigd en voldoen aan zeer
tiooge eischsn. 2e ziin thans In den vrijen handel.
Weiger alles, wat den naam Primula niet draagt.
Koningstraat 10 - Tetef. 648
belasten zich met het
van diverse fijne snij-instrumenien,
o.a. het slijpen van;
(E3F* Door het aanstellen van
geschoold personee' en het aan-
schaifeii van de nieuwste machines
op dit gebied, zijn wij in staat boven
staande werkzaamheden snel en goed
uit te voeren. 8537
Speciale prijzen voor H.H. Winkeliers
Pensionhouders en Restaurateurs.
DIRECTIE:
zonder koste" h®taanjaap bij de kantoren van ons concern
m 80 püaatssn »n Nederland!.
HUIS-EN DECOR-SCHILDER
TCTnrr
—rmrr?
Telefoon 2200.
9163 per 5 ons
KONINKLIJKE
HAARLEMSCHE BROOD- EN MEELFABR
aschbrood 85
