pjf
Üraak te loop,
ipsÉire l'eriespf
1
1
Li
lAIIDMlt iiSHinilli
Heropening
der tlectrisc&e Rund- en ïarkenssiacfiteri'
PAASCH-C'Ü-KES F 1— PER STUK
VOOR SO LP EN BOUILLON
credietem
coupons
W. KRAAK, Teijierstraat 15
OPGERICHT 1866. TELEFOON No. 1233
Plein 20, Te'efoon 3118 - Krocht 14, Telefoon 3067 - Kruisweg 37, Telefoon 2860 Kampervest 33, Telefoon 299
iacobijnestraat I, Telefoon 2860 - Bloemendaal, Telefoon 5018
Brieven u" tornen
Fa. WEBEI1 okt ZOOM
DEPSOITO'S
EFFECTEN
Adverteert in de
Nieuwe Hrl. Courant
P. LUBBERS
v, h. 0. DiRKS
Spaarnwoudersiraat Ho. 103-105.
Rundvleesch
Telefonisch aangesloten Filialen:
In bijna alle artikelen hebben
wij extra aanbieding tegen
spotprijzen. Aanbevelend,
C. SLEEKER
w.
Varkensvleesch tegen concurreerende prijzen.
Breestraat 156 Beverwijk.
Openbare
wegens
Mr. C. J. BOERLAGE,
Dinsdag 29 April 1919
Dinsdag 6 Kei 1919
fubiiieic Menens
3*31
Koningstraat SO - Te'ef. 643
slijpen en polijs'ïen
Scharen.
Tafel- en Ontbijtmessen.
Broodmessen.
Vieeschmessen.
Het aanzetten en uithollen van
scheermessen.
Het aanzetten en hechten aan
taf el-,dessert- en voorsnijmessen
Het inzetten van nieuwe en
oude lemmetten.
Uitgebr. sorteering onderdeden.
jüfyPlTüAL. en ÜESERUEüi 7.200.080.-
8556
HAA9LEH Eiassaupiein I
MOLL Jzn. - LugT
Jhr. J. L. VAN CLTTERS
ginnenlandsche Credaetbrieven,
BREESTRAAT 34
Teleph. 2073 en 2086
N.V. ELECTRISCHE METAALBEWERKING
EN INSTALLATIE-MAATSCHAPPIJ
ELECTRISCHE LICHT- EN KRACHTINSTALLATIES
TELEFOONS EN SCHELLEN
BLIKSEMAFLEIDING.
REPARATIE-INRICHTING VOOR VERWARMINGSAPPARATEN.
9145 1316 TELEFOON 13*6.
Lappen. 1.30
Poulet en GehaktL30
Stukjes, Rollade en Rib'-50
Biefstuk en Haas170
OH1NEEZ1;n
Honderdduizenden Chineszen emigresr'vu en
van hen spreiden duizenden zich over de In
dische Archipelago. Ook Borneo telt er velen
en in dit hoekje alleen hebben zich, volgens
officieele gegevens, 30.000 neergezet. Zij ver
schillen in voorkomen, in handel en wandel
veel van de lOOen Oost-Indiërs. Welgebouwd
en forsch, met lioht-gele huidskleur, vollere
wangen en scheeve oogen, daarhteen loopende
met vlugge stap, in wijden broek en los buis,
levendig, vrij, open van oogopslag, geen voor
gevende, in het stof-kruipende onderdanig
heid! Zoo verschillen de zonen van het hemel-
sehe rijk van de kleine bruintjes met plat
te neuzen, met laffen gang, in sarong of wat
kletding ook, vadzige, bedaarde, oogenschijn-
lijk dienstwaardige dienaars van litet Malei-
sehe ras! De Chineesch is „piender". Duizen
den komen van Canton en bet naburige land,
en velen van geheel China, met allen ver
schillende taal, die zóóveel verschilt, dat de
eene onmogelijk den ander verstaan kan!
Dichtbevolkt, noodgedwongen verlaat hij
zijn moederland en gaat op avontuur, maar
met de idéé om lijk geworden terug te kee-
reu naar zijn vader's haardsteden. Gewoon
lijk komen zij als koelies, sjouwers, los werk
man, met niets anders veelal dan de kloe-
ren-aan, en een stevig gezond licliaam, dat
zich kan wennen aan alle levensomstandig
heden. Hij maakt zijn eigen tuin, verbouwt
groenten en aardappelen voor eigen gebrnik
en ook om te verkoopen. Eerst handel in groen
ten en dan komt er wat anders hij: koopt wat
eiken dag noodig is en gaat en handelt met
den inboorling. Hij neemt boscbpio u i
nice terug, die hü verkoopt en handelt, zoo
dat, als Mi niet aan opium verslaafd is, zich
zelf opwerkt; 'n zaak opzet en n echte „ba-
zaov' begint. Een Chinees is schrander en hij
is de handelsman van de Oost bij uitnemend
heid. Hij is vlug en werkzaam, ploetert den
geheel en dag en zijn bedrijvigheid houdt hem
gezond. Hij is slim en vooral met de men-
schen een beetje verderop het land in kan
hij „zaken doen", is niet bang van een „zoet
winstje". Ik geloof dat er nergens een kam
pong gevonden wordt, waar geen Gh'ina-man
woont of waar cr geen komt nu en dan. De
rivieren zi.in de wegen hier en in een bootje
bereikt hij alle huizen. Handelslui eerst en
dan ambachtsman. De inboorling met hun
primitieve werktuigen, toch knap genoeg oxn
alles wat hun te pas kwam te vervaardigen,
doch op tijd werd niet gekeken, zagen den
OWnceseh graag komen, die hen maakte goed
en vlug wat zij noodig hadden, voor wat pad-
die, ruw ijzererts, rijst of wouavoortbreng-
sslen. Zij zijn de timmerlui hier en de smeden
en do meubelmakers en houtsnijders en huis-
en decoratieschilders en wagenmakers Zij le-
vs en knap, vlug, goed werk en niet duur.
•De Chineesch komt en kent alleen zijn eigen
taal, doch heel spoedig kan hij zich behelpen
1 met Maleisch. Hij past zich aan hij alle toe
standen, schikt zich in zijn lot. Hij is ijverig
en werkt hard. Gaat hij alleen 'n binnenland
n, hij weet zich vrienden te maken van
oesoens of Dyaks en pikt ook hun taal op.
Hij is eerlijk, zoover 't gaat, want sjadberen
is zijn lust en zijn leven en dus het volk,
waarmee hij handelt, moet zelf maar uitkij
ken! Hij is spaarzaam, maar dobbelt graag!
Schuift opium, dqch gaat zidhl niet te buiten.
Hij schuift, zooals wij rooken. Als we lezen
over opium-schuivers, denken we in lederen
Chinees, dien we ontmoeten, een goor, ma
ger, uitgerafeld stuk menseh te zien. Doch'
dat is niet zoo. Zijn de Hollanders verslaafd
aan pijp of sigaar en „borrel" zooals in biet
buitenland 'n idéé bestaat, dat alle .Hollan
ders gekleed gaan als do Volendammers, of
Markenschen of Zeeuwen toch zijn we
stoerseh, sterk, flink gebouwd, jongens van
Jan de Wit en „kunnen er zijn". Zoo ook met
Jan China-man. Zeker, men vindt opiumdui-
vels, vel en heen en krachteloos, omdat opium
den lust tot eten wegneemt en dus het li
chaam verzwakt doch dat zijn uitzonderin
gen. Hii dobbelt graag. Dat zit 'm in merg en
bloed! Hij zal zijn geld, zijn goed, zijn kleeren
zijn kinderen, zelfs zijn vrouw verdobbelen,
ja, dat komt voor, doclhl meestal onder de
niet-gegoeden. Er zijn er velen, die alles ver
dobbelen, "weer. beginnen van voren af aan,
en nog eens alles verspelen. Doch de meesten
weten hun passie to betengelen.
Goede lezer, waren ome voorouders zoo
als we op school leerden ook niet ver
slaafd aan het dobbelspel, verdobbelden de
Batavieren ook hun goed en vrouw en kinde
ren niet? En toch zijn we nu toeli Christen.
Daarom is er ook nog koop voor Jan, Piet of
Klaas Chinees!
Van huis uit zijn de Chineezen beiden: we
hooren wel van dat 400 millioen volkje, dat
zij Boeddhisten en Confessianen zijn, dooh die
zijn er maar weinig. De staatsgodsdienst is
Confusianisme. 'n Paar hoogere die dat zijn,
doch het volk is heiden, misschien een beetje
of tweo beetjes aan den materialisti-
schen kant. Zij zijn vooral voorvaderenver
eerders. Treedt een huis binnen en vlak voor
u ziet go een groote prent, waarop een dikke,
oude Chinees met witten baard, beenen ge
kruist, neder7.it, alles hel-gekleurd. Een paar
roode (de heilige kleur van China) strooken
papier, aan iedere zijde een bakje met zand
waarin stokjes staan, hestreken met 'n ver-
harde boomsap, dat fel brandt en 'n welrie
kende geur verspreidt. Daarvoor steekt htij
ook kaarsjes aan en bidt heftig gestieuleerd,
schreeuwend en huilend en lachend. Die plaat
met tocbe,hooren wordt genoemd „Thy pak
kon". T'liy beteekend: hoog, groot; „Pak"
eigenlijk „oom", doch/ is de grootste eeretitels
in China; „kon", oude man, ook 'n eeretitel
want ouden van dagen worden geeerd. Die
plaat is algemeen in gebruik, doch die woor
den zijn genomen \an de „Hakka"-taal. Hij
wordt ook wel de „Sin Mii^' de heilige
„iemand" geheeten. Rijst en varkensvleesch
wordt hem geoiferd, want dat eten do „geel
tjes" graag. Soms wordt een kleine jongen
aangeleed in de kleeren van 'n voorvader
die kleeren worden zorgvuldig bewaard en
die moet dan alle eerbewijzen in ontvangst
nemen voor die voorvader, die mag de lekkere
beetjes eten! Als er moeilijkheden en tegen
slag komt, worden buiten de deur die bestre
ken stokjes in den grond gestoken en ver
brand onder allerlei grimassen. Ze gelooven
ook in een dubbele ziel een materie ziel
doch ik ben nog te kort onder (hlen om van
alles goed op de hoogte te zijn. Mijn kennis
van Chineesch ia zeer beperkt en ik zal nie
mand aanraden „voor zijn pleizier" Chineesch
te gaan leeren! Goeden morgen, neen! Maar
enfin, 'n Missionaris moet zijn best doen en
weet dat hij niet alleen staat, dat hulp komt
van Boven en dat die [hulp wordt afgesmeekt
door duizenden in b'et lieve Vaderland.
Vooral nu overal in Nederland „Missieactie"
zoo opbloeit. Bravo! Het doet goed aan 't
hart, dat verzeker ik u, zooiets te iezen als nn
in Holland plaats heeft en dat ook Haarlem's
Bisdom niet achter bleef. Onbekend maakt
onbemind en dat wordt vooral duidelijk als
men zelf op de Missie „zit". Christendom en
vooral do Katholieke kerk schijnt een goeden
toekomst tegemoet te gaan in het Hemelsebe
rijk, met zoo n 40q.000.000 onsterfelijke zielen.
Doch. ook op andere plaatsen om alleen
hier in dit kleine hoekje van den wijngaard
te blijven is vooruitgang. Nu is de tijd om
met alle man te werken! Nu de handen uit
de mouwen; de knieën gebogen ten gebed; de
beurs geopend! O als u wist die streken hier
met duizenden Borneo is dun bevolkt
waar geen katholieke priester is dodhi zoo
ver gelukkig ook geen domineé's of Maleiscbë
Hadjis, dan komt er wel eens 'n stuk in
de keel, als men zich zoo gebonden ziet on
mogelijk om te helpen, want we moeten op de
eerste plaats zorgen te behouden wat we heb
ben, en do krachten en middelen ontbreken.
Docli w_e liooen en vertrouwen dat met de
missie-actie ook missieroepiïijfen mogen komen,
en met de missionarissen algemeene deelname
van allo katholieken! Nu is do tijd. Die hon
derden missionarissen die opgeroepen zijn, die
verdreven zi.in. gestorven de laatste paar jaren
liet werk is des te grooter voor de anderen,
zoodat die nu nég spoediger afgeleefd, oud voor
hun tijd zijn; nu moeten die plaatsen hernomen
worden: nu het riik Gods uitgebreid. Veel heb
ben do missies verloren en in mannen en in
goed geld. Waar ook dat anderen ook verloren
hebben, er niet op vooruit zijn gegaan, met
uitzondering van een raar Amerikaanscbe
secten, die niet vee! opnemendoch kwaad doen
zo omdat ze gerugsteund zijn door den machti
gen dollar. Daarom is het zoo prachtig dat
Amerika zoo kort geleden nog missieland
nu ook Amerikaanscbe priesters heeft uitge
zonden, naar China, naar Canton! Mogen er
tientallen volgen! Komaan katholiek Neder
land, uw zonen staan nummer één in de rij
pereentgewijsZe staan in alle limes: overal
V" orden Nederlandsclie missionarissen aange
troffen, getuige als men zelf ver weg zït en men.
nu en dan zoo'n globetrotter" ontmoet. Spreek
met een bereisd man en 'hii zal u vertellen,
dat hii daar en daar en daar een Hollandseho
„Pastoor ontmoet heeft. Niet enkel hier in de
buurt, neen ook daar waar Hollandsche kolo
nies ver ie zoeken zijn! Dat kleine Nederland
zoo kort geleden nog bekend als ,,geuzen-
land" nu nummer één op de liist van Apostelen!
B'ravoi braaf katholiek Nederland, ga door op
den ingeslagen weg, verdubbelt uw kracht en
macht een missionarisgetal uw liefdegif
ten. „Geven den armen is God geleend." God
zal er u voor zegenen en hier en hiernamaals.
Heeft Hij Holland en ons niet gespaard in den
harren tijd juist achter ons? Hebben wii niet-
alles Hem te danken die het lot vau volken
in handen heeft? Laten wii Hem danken door
te helpen zooveel we kunnen cn het in ver
vulling brengen van Ziin laatsten wil en Testa
ment: „Gaat en onderwiist alle volken, ben
doopend in den naam der Vaders, en des iZoons
en des II. Geestes."
Daar kwam ik. zoo ineens van de Cbineesen
op de Missie-actie in Vaderland. Wel 't- is
'n verre sprong van hier naar u, maar toch
in verhand.
De Chineezen zi.in levendig, vrij, bij
't brutale af: hii houdt vol. heeft uithoudings
vermogen, laat zich niet zoo maar uit 't veld
slaan. Soms weer een beetje lastig, vooral bij
den Priester hi.i beeft eerbied voor zijn
„Spin Foe' heilige vader en denkt de
missionaris is voor hen en niet zij voor den
missionaris waar. ze gelijk in hebben. Als
zij zco op ongelegen tüd komen en dan van geen
uitscheiden weten maar door haspelen
zich opwindend en hevig met armen, hoofd en
lichaam ziin woorden kracht bii zet om dan
weer af te loopen met een sisser: omdat dé
„heilige vader" hem nog niet gehoord" heeft,
en. 't nog niet ,,kent" en dan zijn gekoeterwaal
eer opnieuw aanvangt, ziin mond bij uw oor
brengt of bij uwen mond. opdat ge kunt zien,
hoe uw kinnebakspieren te trekken en te vieren
om 'n woord uit te spreken, om u de beteekeDis
van een woord duidelijk te maken, dan zoudt
go biina spüt krijgen niet zelf een Chinees te
zijn 1
Hij is kort aangebonden vlot met zijn
woorden doch spoedig weer kalm. O, als
u zoo'n paar wijfjes hoorde bakkeleien tegen
elkaar, dan zoudt ge zien. dat zelfs de welbe
kende Hollandsche vischwiiven of zoo'n paar
van de Jordaan. het egen hare Chineesche
zusters zouden moeten opgeven! Zii ziin be
spraakt met krachtigen stem, doch gelukkig dat
dat het onverstaanbaar is want zoo is me
verteld ze slingeren elkaar woorden naar
bet hoofd die in geen fatsoenlijk woordenboek
gevonden worden! Zii zijn harde werksters!
Het geboortecijfer staat hoog onder hen. veel
hooger dan met de Doesoens of Mnleiers. Jon
gens voora] zijn in eere en meisjes worden dik
wijls weggegeven. De Chineezen met hun werk
lust ziin de hoop van den Oost, overal treft
men Chineesche kolonies en 't is niet te ver
wonderen, want die kaffers van inboorlingen
8983
gelooven het wel: leven, van de hand in da
tand; wie morgen leeft, morgen zorgt.
Meer onbezorgder kan men zich moeilijk in
denken. Zij houden niet vol. Ze zijn 'n onbezorgd
bestaan gewoon. Daarom is de Chineesch een
groote hulp in de ontwikkeling van een land.
Waar er veel bijeen wonen staan zii onder1
een „kapitein", aangesteld door het gouverne-'
ment. I:_; is nummer één onder de Chineezen,
bewaart theoretisch den vrede, hii heeft zijn
schaapjes op het droge, want het zijne is een
eerebaantje, onbezoldigd, dus geen arme jon
gens die „Capitan China" zooals de officieele
titel hier luidt. De Chinees houdt ook geheime
bonden," waarvan er velen in China zün. Ook
hier doch ze ziin nog geheimer dan geheim,
want moeder Companie gelooft dat soort din
getjes niet. De meesten hier zijn aangeworven,
komen hier op staatskosten of van een of an
dere bouwonderneming. Er is een Consul een
knappe vent in Jesselton. die over aller be
langen waakt. Hii wordt betaald door
het Chineesche gouvernement, zoodat Mi niets
met dat hier te maken heeft. Dat ia goed dat
hü op vriie beenen staat. Er zii'n hier te San.
dakan zoo'n 6000 van die scheefoogige geeltjes.
Velen welopgevoeden hebben een staatsbetrek
king of een hü een of andere companie en
verdenen goed geld. In het gouvernement o-aan
ze op tot 175 dollars per maand. Als ze goed
oppassen kunnen ze na 3 jaar 80 dollars in Se
maand verdienen en dan opslag tot het maxi
mum 175 bereikt isl De ondernemingen be
talen nog meer. Niet kwaad. Onder hen ziin
ivele katholieken, vroeger schooljongens, ook
eenige die van huis uit (China) katholiek zijn.
De Chineezen maken goede Christenen en
goede katholieken. Ze ziin overtuigd en niet
maar zoo zoo. 't Is veel makkelijker, wat d<
taal betreft te werken onder den inboorling
en als men als missionaris naar China gaat
Verwacht men Chineezendoch in Borneo,
Verwacht men Borneomenschen. Wel zii allen
hebben onsterfelijke zielen en Christus is ook
voor hen gestorven, of ze nu rijk zijn of arrnd;
thuis blijven of hier naar Borneo komen, om
beter in hun levensonderhoud te voorzien. En
iedere ziel gewonnen -- zwart of rood of bruin
of geel (heeft do ziel 'n kleur?) is er weer
een en in den hemel krijgen zij misschien een
hooger plaatsje dan wij zeiven. oio van ouder
tot ouder katholiek zijn. Bidt s. v. p. een Wees
ge groetje voor mii en laat ook uwe kinderen
een Weesgegroetje bidden voor missies en
missionarissen. Hartelük dank. ea
J. STAAL, Pr. Miss.
Sandaken 2. 2, '19.
J'Maris R. BERTUKG
te HAARLEM, zal
WOüNSDAQ 23 APRIL 1919
's avonds te 7 uur, in het Alge
meen Verkooplokaal aan de Nieu
we Graciit 74, aldaar
PUBLIEK UEBKOOPEH
HET HEERENHUIS met Elf
en Tuin aan de Santpoorterstraat
14, te Hadrlem, sectie A no. 3487
groot 1.46 Are.
Vrij van huur op 1 Mei a.s.
Bezichtiging Dinsdag en Don-
de,! ag en op den verkoopdag van
2—4 uur. 8903
Inlichtingen ten kantore van
den Notaris voornoemd, Jansweg
no. 52.
van „e voormalige ftearleir.sche
Katoemabriek. Een reuzenpartij BAL
KEN, BLATEN, DELEN, KRAAL-
SCHOT, RIBBEN, enz., in alle leng-
Cil en dikten; 3.000.000 STEEN EN,
i verschillende soorten; 200.000
loode en blauwe DAKPANNEN;
ijieien BALKiiN en PIJPEN, in ver-
schïilende maten, enz., enz. DEU
REN en KOZIJNEN. 9055
Te bevragen bij
N. J. iYUCriEL. I keiensingel 17,
l ele.oon 2643, Haarlem.
J. DRAiJEK, Aannemer,
Zandvoort. Tel. 158.
W. G. HaRTOü. Spaarndara,
rel. 11.
Notaris te Heemstede zal op
bij ÏK2£T en op
bij AFSLftG, telkens 's avonds 7
uur, in het café „Flora," aan de
Graaf Florislaan No. 21 te Vogelen
zang,
Het zeer modern ingericht koffie
huis, genaamd café „ELORA" met
winkelhuis, aaneengebouwd, en bij
elkander in gebruik, aan de Graaf
Florislaan No. 21 en een burgerwoon
huis, naast gezegd koffiehuis no. 23,
met grooten tuin; en drie perceelen
bouwterrein, gelegen op gunstigen
stand tusschen den Vogelenzangschen
straatweg en de Graaf Florislaan,
alles onder Vogelenzang:
Het koffiehuis, winkelhuis en bur
gerwoonhuis, verkerende in uitmun
tenden staat van onderhoud, zijn
voor allerlei doeleinden in te richten
en beslaan een oppervlakte van 8 A.
2 cA., terwijl het bouwterrein in to
taal groot is 9 A. 78 c.A.
Te veilen in 5 perceelen en com
binaties.
Het koffiehuis en winkelhuis zijn
in eigen gebruik en het burgerwoon
huis is verhuurd voorf 15.- 's maands.
Bezichtiging op alle werkdagen,
uitgezonderd 's Zaterdags van 24
uur.
Breeder bij biljetten omschreven.
Nadere inlichtingen geeft de No
taris voornoemd. 90c 8
PRïmrpRöoiPM
vrorden onder Rljksfoozlcht vervaardigd on voldoen san zeer
hooga eïatchen. ?e zijn thans tri den vrijen handel.
Weiger alles., v/at den naam PrTmuia niet draagt.
1 1
<i
belasten zich met het
van diverse fijne snij-instrumenten,
o.a. het slijpen van:
EW Door het aanstellen van
geschoold personee' en het aan-
schatfen van de nieuwste machines
op dit gebied, zijn wij in staat boven
staande werkzaamheden snel en goed
uit te voeren. 8537
Speciale prijzen voor H.H. Winkeliers
Pensionhouders en Restaurateurs.
TELEF00«»üajMERSI 2903 3i21 en 3Ï2.
DIRECTIE:
(onder kosten betaalbaar bij (Se kantoren van ons concern
in rvim gjj plaatsen in Nederland.
HUIS-EN DECOR-SCHILDER
Telefoon 2200.
9163 per 5 ons
KONINKLIJKE HAARLEMSCHE BROOD- EN MEELFABRIEK
Paaschbrood 85 cents póndsbrooden (w!^400 gr.)
