NIEUWE HAARL CUBIST
BUITENLAND
ïswsi^ssi^asgt'
Wereldmacht.
ELTfcTS't? JÖtb ES
Parlementaire Kroniek.
UIÏXÈTON
De Ondergang van een
S d°
Sta d« K*t
Dinsdag 10 Juni Tweede Blad
De gebeurtenissen van den dag.
ïon griïr met h6t *eZiCht naaa'
het staatsgericht m
duitschdania
KORTE BUITENLANDSOHE BERICHTEN
ljideh mi «tea tüq» J
(Wordt vtrvolg&l
DEN HAAG, 8 Juni.
Het voornaamste moment in ons parlemen-
taiie leven van de afgeloopen week is geweest,
3 verschijning van Minister van Kamebeek
111 de Tweede Kamer. Z. Exc. was teruggekeerd
van een gewichtige reis, van een zending die
^jn naam ten allen tijde met onze geschiedenis
Zal verbinden. De heer van Kamebeek kwam
het resultaat van zijn besprekingen over het Bel-
gisch-Nedc ilandsch geschilpunt meededen en hij
had de volle aandacht der Kamer.
Men heeit de regeeringsverkiaring reeds in
letterlijken tekst in dit blad gelezen. Men zal
goed doen zich van de beteekenis daarvan te
doordringenen wij vreezen, dat de zaait al weer
langs het groote publiek heengaat Toen het
Beig ïsch-Neüerlanosch conilict pas opkwam
was er algemeene belangstelling, zich uitend in
verontwaardiging en vrees; verontwaardiging
wer wat geacht werd de ondankbaarheid van
een zustervolk, dat hier zooveel gastvrijheid
ad genoten; vrees, dat wij, aan het einde van
een grooten oorlog gelukkig neutraal gebleven,
ten s-iotte nog in een strijd voor de handhaving
van ons grondgebied zouden worden gewikkeld,
laar toen de onderhandelingen te Parijs in
en stadium van internationale juristerij begon-
I!ei1 te komen en er telkens zeer diplomatieke
fflededeehngen over den stand van zaken los
kwamen, was het interesse al weer spoedig ver-
ilauwd; en wij durven weaden, dat er met de
Pinksterdagen 100 pot. meer over den voetüal-
wedetrijd Holland—Zweden in het Stadion is
gesprotten dan over den gelukkigen afloop der
onaeihandelmgen over het conflict België—Ne
derland. 6
erDvan. het beIeid van den heer van
Kamebeek te Parijs voor ons lieve vaderland
heel wat meer aigoiiangen dan van de oplettend-
°P dca zea Pinksterdag
dat Nederland op het ParShï gemaakt,
sterk in de verdediging was „o l?Itla zeer
ondanks alle Belgisc/ie n-„ü tj0ei13 bereikt;
ben de GrootmaanenwfS,heb-
nu eenmaal aihankelin n de kleine staten
echeudnaariieid van© W' ±K:sllst. dat de on-
dat daar memand a ê">n<tgebied vaststaat;
zen. De meded. pii,f^ den vinger naar mag wij-
°verwininin0Qh aS van dten Minister was een
in zim wn^nClU en toch bleef hij zeer sober
laaronnt o f vermced alle bluf en schijn van
uiinende vreugde; hij stelde de zaak voor
een zaak van recht, die haar natuurlijken
i°op had gehad en hij haastte zich het einde
van zijn rede zóó in te kleeden, ttait de Neder-
laudsche welwillendheid tegenover België en liet
Verder samenwerken van oeide volkeren als 't
ware van zelf sprekend' blijven. Wie weet, dat
ook op het vredescongres net recht niet altijd
even gemakkelijk zijn weg vindt, dlie zal dte ver
diensten van den heer van Kamebeek weten
te schatten en dankbaar zijn, dat de Nedeiland-
tuÜ diplomatie dieze gevaarlijk internationale
klip zoo handig omzeild beeft.
Op al 't overige, wat vier dlagen lang in de
Tweede Kamer is bepraat, zou wanneer het
niet al te onparlementair was gezegd kunnen
wordien: veel geblaat, maar weinig wol.
De verdere debatten over de onderwijzeissa-
laxissen waren werkelijk vervelend: hoe denkt
iemand als de heer van den Tempel b.v. dat ex
één man ia Nederland; is, die zich bekommerd
over de verrekening dier koeten tussdhen rijk en
gemeente
Een belangrijke bespreking hadi er toch nog
Elaats, waarop ik mij van den aanvang gespitst
eb, omdöt ik gevoelde, dat de regeering een uit
weg zou moeten zoeken. Het betreft de vraag:
wat moet er gebeuren met de onderwijzers, cue
volgens een bestaande gemeentelijke verordening
meer salaris zouden krijgen, wanneer de Rijks
regeling niet werd ingevoerd! Men herinnert
Heb ben wedloop van vele gemeenteraden in
Haarlem is men, naar ik heb gelezen, ook niet
geheel zonder schul om in bet vooruitzicht,
dat het Rijk de o ndcrw ij zerssal a rissen ging uit
betalen nog haast-je-rep-je de bestaande loonre
geling op te drijven.
Minister de Visser was eerst zóó ver gedaan
met toe te geven, dat gemeentelijke regelingen,
welke vóór 1 Januari 1919 waren vastgesteld,
zoudien blijven geldien voor die onderwijzers, wel
ke op dlien datum in dienst waren; onder drang
van de Kamer en waarschijnlijk ook door eigen
inzicht gedreven, kwam Z. Exc. er toe om alle
verordeningen te erkennen, welke voor 1 Januari
1919 bij den Raad zijn ingediend, ook al zijn ze
later vastgesteld. Hiermee is b.v. Amsterdam
ten zeerste gebaat. Over de hoofdstad was de
v UMSl£r overigens «ledhit te spreken, 't Is niet
maal, dat er in de Kamer over
UaiiEr ?™6cIie Gemeentebestuur wordt ge-
sPeciaai over den toon, waarop de hee-
ren van de 'Amstelsfad rekwestreeren. De minis
ter nam Net Amsterdamsche adires, waarin zijn
wetsontwerp scherp werd becritiseerd, duchtig
onderhandelen en wees er o.m. fijntjes op, dat
men in Amsterdam van 1878 tof 17 April 1918
niets heeft gedaan aan dte verbetering van dte
aanvamgswedden dter onderwijzers; op 17 April
1918 werd toen eindlalijk het aanvangssalaris
van f 600 op f 800 gebracht en plotseling
maakte men er op 8 Januari 1919 f 1200 van.
Zelfs dte heer Ketelaar wist dte houding van het
Amsterdamsche gemeentebestuur niet te verde
digen!
Ik mag nog opmerken, dat dte heer van Wijn
bergen een amendement indiende, waardoor de
bijzondere onderwijzers dezelfde voordeelen zul
len genieten als de openbare onderwijzers van de
overgangsmaatregelen zullen plukken.
Donderdag a.s. zal de eindstemming over dit
belangrijk wetsontwerp plaats hebben.
Het weinig belangrijke debat over de duurte-
toeslagen zal de lezer mij besparen; wanneer hij
het verslag daaromtrent gelezen heeft, weet hij
meer dan genoeg.
Een volgende maal wil ik weer eens de aan
dacht aan de 1ste Kamer wijden, wier bespre
kingen over dte Indische begrooting thans niet
zoo belangrijk waren, althans weinig nieuws op
leverden;
HAGENAAR.
De Raad ran Vier te Pariia schijnt op het
punt te staan belangrijke beslissingen, te
nemen.
Na gemeenschappelijke beraadslagingen heb
ben Olemenceau. Cecil en kolonel House voor
ges tela, dat Duitschland tot den Volkerenbond
zal worden toegelaten indien liet 'Vvredesver-
dr^pr onderteekent en loyaal naleeft, en indien
het een stabiele regeering vestigt.
Besloten is dat het antwoord der geallieerden
op de tegenvoorstellen niet voor 13 Juni zal
worden ingediend. Den Duitsehers zal viit
dagen gelaten worden om te antwoorden.
Zondagmorgen is de Raad 'van Vier die
tengevolge van Orlando's afwezigheid slechts
uit drie personen bestond bii president Wil
son bijeengekomen om de bestudeering. van de
Duitsohe tegenvoorstellen voort te zetten.
In 't bijzonder hielden Wilson. Lloyd George
en Olemenceau zich bezig met de Duitsoh-Ppol-
sche .grenzen.
lal v*an commissie's hebben 's morgens en
's middags vergaderd, n.l, die betreffende de
Belgische aangelegenheden, de verantwoorde-
liikheid, de financiën, den linker-Riinoever. de
gevangenen. de havens, het herstel en de
mouw© Tajecho-SIovakische en Poolsche staten.
De bijzondere commissies, voor welke do
verschillende hoofdstukken van het DuitscUe
tegenontwerp verwezen zijn. zouden gisteren-
ochtend hun rapporten moeten indienen, maar
het is waarschijnlijk dat eenige commissies een
weinig later met hun arbeid zullen gereed
komen.
Over acht dagen zullen wii dus vermoede
lijk eiEoelijk weten, of er nog iets van den.
vrede terecht komt. Wanneer de conferentie
omtrent Oost-Pruisen nu nog een weinig
tegemoetkomend wil din. Is er wel kan* dal
-UuitchJand zal t^ekenen.
Ook over de andere zorgen der Vredes
conferentie hebben wij weer eenige mededee-
lingen. 1ste over DE KWESTIE VAN
FIUME.
Orlando is Zaterdagavond naar Oulx ver
trokken om met Colosimo. vioe-president van
den ministerraad een onderhoud te hebben
over de kwestie van Fiume. Volgens de ..Petit
Parisien" zou Orlando de volgende oplossing
aan ziin collega voorstellen: de instelling van
een autonome Staat Fiume. ©en plebisciet dat
binnen betrekkelijk korten tijd het lot van de
etad en de omstreken definitief moet regelen,
de afstand van verscheidene eilanden van stra
tegisch belang en de stad Zara aan Italië, de
afstand van Serbenico aan Yougo-Slavië.
08 eremen van de nieuwe je
publiek zouden reeds tot 21 Juni gesloten
zijn verklaard, meldt het „Prager Tagdblatt"
Nu sch.jnt de Entente daar een einde aan te
willen maken. Naar verluidt heeft n m. Cle-
mencean als voorzitter der Vredesconferen
tie het volgende draadlooze bericht naar Boe
dapest gezonden:
„De geallieerde en geassocieerde regeerin
gen staan op het pnnt vertegenwoordiger»
van Hongarije naax Parijs ter bijwoning dei-
vredesconferentie te roepen ten einde aldaar
mededeelingen in ontvangst te nemen over
de meeningen dier regeeringen over de recht
matige grenzen van Hongarije. Dit ge
schiedt juist op het oogenblik, waarop de
Hongaren tegen de Tsjeoho-Slovaken onge-
reoKtvaar'dïgde' fTevTge aanvallen onderne
men en Slowakije binnendringen. De gealli
eerde en geassocieerde regeeringen hebben
reeds uiting gegeven aan haar vasten wil om
aan al deze nuttelooze vijandelijkheden een
einde te maken, toen zij tweemaal de Roe-
meensohe legers, toen deze de grenzen, vast
gesteld in het verdrag van den wapenstil
stand, hadden overschreden, geboden had
den halt te houden en zij hun den opmarsch
naar Boedapest heiemmerden, toen zij de
Servisch-Fransche legers aan de Zuidgrens
bevolen de operaties te staken.
Onder deze omstandigheden wordt de Boe-
dapester regeering formeel uitgenoodigd on
middellijk aan haar aanval tegen Tsjecho-
Slowakiie een eine te maken. In net tegen
overgestelde geval zijn de geallieerde en ge
associeerde regeeringan vast besloten onmid
dellijk de uiterste maatregelen te nemen om
Hongarije tot staking der vijandelijkheden te
dwingen.
Op dit telegram moet binnen 24 nur ant
woord gegeven worden."
Maar Bela Kun doet of hij het bef ,n^
vertrouwt, nu het zijn troepen in den stnjd
tegen het oude Bohemen voor den wind gaat,
Door 't Hongaarsche gezantschap te Wee-
nen laat hij melden, dat de raden-regeenng,
gezien den ongewonen vorm en den vreem
den weg, waarlangs dit z.g. ait Par|-'s afkom
stig telegram afkomstig is, niet geheel over
tuigd is van de authenticiteit van dat tele-
gram. Zij heeft derhalve het te
Weenen opgedragen hiernaar oncteizoe
doenl
De legercommis&ie der Vereeni£die Staten heeft
hij de Kamer het ontwerp mahtaire begroeting,
tot een bedrag van 8 lO.OOO.OOO dollare inge-
diend. Deze begrooting is ongev^ 3 0
kleiner dan de vorige begrootn^0'
Naar het Wolffbureau uit Helsingfora meldt,
is eergisteren door de Finsche regeeng Stock
holm een nota over de AJafldskwesbe ov an
digd. Deze heeft betrekking Ju" lfQd|r
Zweédsche regeering van November 1J18,
in overweging te nemen en niet de Zweedsche re
geering te onderhandelen).
Naar gemeld wordt zijn i.n 'a
dan 40 Amerikanen en Me®c'ia
ten gedood.
De gouverneur van Tezas h«f veivorht
rikaanschen steatssecretaj van
de eerste en tweede cavalenenr1^
onder die wapenen te roepen
om in verband met
den ernstigën toestand langs de grens te pa
trouilkeren.
De staat Nicaragua heeft aan de ^ei"g e
Staren verzocht troepen te zenden, °m^een dim
genden inval van Costarica te voor kom eaUe
president moet reeds groote troepen-macJuen
onder aanvoering van zijn broeder, langs de
grens bijeengetoraoht hebben.
DE STEMMING IN DUITSCIILAAD.
De „Deutsche ïa-geszeitung" makt yiel
ding van een verscherping ra den bianeai-
iandecJlea pofitieken boeau*aci in DuiiscJi-
land dooi- de voorbereidina-eu van omalJtian-
Jteljjkou én Spartacisten voor pen overrom-
peling] op groote schaal. Het blad stelt op
grond .van vertrouwbare inlichtingen vast
dat er in de kringen der onalhankeiijken
rekening, wordt gehouden met den val der
meerderheids-socialistische .regeering, over
ongeveer een week. De rijhsregeermg laat
zich door de aankondiging van zulke kuipe
rijen geen vrees aanjagen. De gebeurtenis
sen in het kamp der onaiiianK.elijken en
communisten worden voortdurend in het oog
gehouden en eventueel© pogingen ,tot een
oproer zouden de regeeiing jnt een onmid-
dellijken tegenstand bereid vinden. De rijks-
regeering oeschikt nvei voldoende strijd
krachten om de revolutionaire beweging te
onderdrukken. '&i ?ai üaarbij op de grö0te
meerderheid van üe arbeiders en het
„Deutschtum" kunnen steunen, die geen
nieuwe omwenteling Wenscht in Duitsch-
ïaud's t ceenwoordigen toestand en snel en
LrihtL Spen tegea de bewerkers eener
krachtig mgryi dkeur6a.
°T/n /efeM £idere ste'^ing is U het
^ïr to neinen. De BeHijnschc cor-
XondïTvan het „HbkL" meldde Zondag,
"S haar wik eD geheel onafhankelijk
vanïe stenig,
ook de oer conservatieve «Deutsche Zen
turn?" mneten m^n- Ult al-Duitsche or-
gaati dat tijdens den portog zooveel ophit
sende propaganda v0°r. ^et «nnexmnisme ge
maakt hee^ kwam gisterenavond met een
artikel - Er zijn flU moorden gewis
seld" waarin de mogelijkheid van een ge-
wapend
SiS galftót blad vodridopig te verb,edel.
In' vorttaficT fiTermeife wff Ik even 'de aan
dacht vestigen op berichten, die mij giste
ren van'volkomen betrouwbare zijde van een
neutraal collega, die zich op het oogenblik
aan het Oostfront bevindt, bereikten. Vol
gens dezen zegsman is het geheele oostelijke
grensgebied op het oogenblik in geweldige
opwinding. Overal hebtjpn geweldige yolks-
demonstraties plaats, en de nieuwgevormde
burgerwachten houden zich in alle steden in
het Oosten gereed om den oorlog te hervat
ten, als de Polen nog verder opdringen. Men
vyil Opper-Siiezië niet zonder strijd opgeven.
[Woordelijk seint mijn neutrale collega:
„Een nieuwe oorlog tusschon Polen e»
Duitschland schijnt niet uitgesloten". Men
zoekt in het Oosten naar een krachtige
figuur, die de leiding der verded'iging op
zich wil nemen en meent die gevonden te
hebben in den sociaal-democratischen regee-
ringscommissaris Horsing, die ook in Ber-
Üjnsche regeeringskringen groot vertouwen
schijnt te genieten. Met belangstelling ziet
men hier de gebeurtenissen in het Posten
tegemoet.
Het in zijn voornaamste onderdeden reeds
bekende wetsontwerp betreffende de instel
ling van een staatsgerechthof is thans door
de staatscommissie aangenomen en zai on
middellijk aan de. Nat. .Vergadering worden
voorgelegd.
De taan van dit gerechtshof zal zijn even-
tuëele schuldige hand dingen door Duit
sehers gedurende den oorlog tegen Duitsch
landbedreven te constateeren. Pok ©ver
andere quaesties, welke voor het Duitsche
volk van zeer groot belang zijn, als bijv., of
de oorlog vroeger, beëindigd had kunnen
worden en of het niet mogetijk was geweest
de rampzalige gevolgen geheel pf gedeelte-
iij'k af te wenden, zal dit gerechtshof tot
klaarheid moeten brengen.
„Een volkomen helder licht, schrijft het
„Acht Uhr Abendblatt," kan sLechts op deze
quaestie geworpen worden, wanneer alle
staten, die aan den .oorlog hebben deelge
nomen, tegelijkertijd hun archieven zouden
openen.
Het dioor Duitschland indertijd dienaan
gaande uitgesproken verlangen is, z°°alss
men weet indertijd door de tegenstan,dera
afgeslagen. En nu de Duitsche rijksregee-
ring, schrijft het blad verder, alles doet om
de waarheid aan het licht te brengen, dan
kand aaruit blijken, hoezeer het haar ernst
is ten minste voor Duitschland alles te doen
om den weg voor een nieuw tijdperk te
effenen."
Het ontwerp zal de Nat. Vergadering als
de draagster der volkssouverginiteit mach
tigen een commissie van onderzoek te be
noemen om de gebeurtenissen, die tot de
ineenstorting van Duitschland geleid heb-
hen, te onderzoeken. De Nat. Vergadering
zal dan in zeker opzicht als aanklaagster
eventueele gevallen naar een gerechtshof
verwijzen, hetwelk uit de voornaamste.rech
ters des rijks, uit vertrouwenslieden der Nat.
Vergadering en van de staatscommissie, zal
bestaan.
DE VREDESVOORWAARDEN yOOR
OOSTENRIJK.
Do „Times" verneemt uit Weenen: De open
bare meeninai ie door de vredesvoorwaarden
oproert uit het veld «reslaven. en het beplei
ten van een vereeniainsr met Duitschland neemt
zichtbaar in kracht toe, zelfs onder die tot dus
ver openlijke of niet-uitKesproken tegenstan
ders dezer politiek. Dr. Renner's antwoord wekt
in sommige kringen slechts ©en glimpje hoop,
dat de voorwaarden zijn opgesteld onder den
overmatigen invloed der kleine staten en dat
de Entente, wanneer zii de tegenvoorstellen der
Oostenrijksche delegatie zal hebben ontvan
gen, en wanneer het den gedelegeerden geoor
loofd zal ziin mondelinge besprekingen te hou
den met de geallieerden, er toe zal worden ge
bracht eenige van de meest strenge bepalingen
te wijzigen.
In een interview heeft dr. Renner ver
klaard. dat het geheele verdrag opnieuw moet
worden opgesteld. Tevens kan de toestand in
Duitsoh-Oostenrijk niet van dien in Hongarije
worden losgemaakt, terwijl de mogelijkheden
eener verspreiding van het bolsjewisme, ten
slotte ook in de geallieerde landen, niet over
he hoofd moet worden gezien. De Hongaarsche
b als je wik i zijn onzaghjk in invloed toegenomen
door hun overwinningen over de Tsjechen,en
er is reden te vreezen. dat de Tsjechische
terugslag niet aanstonds kan worden her
steld.
In de centrale commissie heeft de staats
secretaris van buitenlandsohe zaken inlichtingen
verstrekt over de onderhandeling met staats
kanselier Renner in Feldkirch. Hij verklaarde
dat, nu de door dé vredesconferentie gestelde
vredesvoorwaarden nog niet in hun geheel ziin
ontvangen» het antwoord der Duitech-Oosten-
riiksche regeering «veneens niet als één ge
heel zal worden overhandigd.
De beraadslaging, leidde tot volkomen over
eenstemming Ifi de opvatting van alle par
tijen.
De Zaterdag gehouden buitengewone bijeen
komst der Nationale Vergadering werd tot een
geweldige protestmeeting tegen de Vredes
voorwaarden.
Volgens de „Wiener AUg. Ztg." werd OP een
zitting van de veresniglng der Weener banken
algemeen de opninie geuit, dat de bekrachti-
flrl?i®,1var; vr,&dee-v(>orwaar<ieii het staats- en.
volksbankroet van Oostenrijk: onvermijdelijk zou
ten gevolge hebben.
Clemenceau. - Eenigen tijd geleden heeft
Olemenceau, naar men weet, vrijwel met
zooveel woorden verklaard, dat hij zich da
delijk na het onderteekenen van het vrédea
verdrag uit de regeering wenschte terug te
trekken. Velen verheugden zich zelfs reeds
hij voorbaat op opzienbarende onthullingen
in „1 Homme hbre" van den hoofdredacter-
Clemenceau.
Thans laat de premier door zijn vrienden
vertellen, dat hij zal aanblijven „om het land
tot rust te brengen, de demobilisatie te vol-
tooien en met de geallieerden, met het oog
op de toekomst, alle gewensohte schikkingen
te treffen."
Een mislukte aanslag. Zaterdagavond en
In den nacht poogden ca. 30 personen, deels
ln burgerkleeding, deels in uniform en allen
van wapenen voorzien, het militaire huis
van bewaring te Hannover te bestormen on
de arrestanten te bevrijden. Door de waak
zaamheid der militaire politie werden beide
aanslagen verijdeld. De daders ontkwamen.
De president van Brazilië naar LissaboiI.
Volgens een door het Ned. Tel. Ag uit
Camoron ontvangen draadloos bericht is de
president van Brazilië Zondagochtend per
extra-trein van Londen naar Portsmouth ver
trokken op weg naar Lissabon.
De begrafenis van Rosa Luxemburg. De
autoriteiten hebben de bii de bijzetting van
het stoffelijk overschot van Rosa Luxemburg
aangekondigde groote betooging op het ste
delijk kerkhof in Frieörichsfelde niet toege
staan. De rouwpleohtigheden moeten vóór en
na de begrafenis in Berlijn onder den blooten
hemel worden gehouden.
Een protest tegen het verbod van proces,
sïes. Rijksminister Erzbergeir heeft door
generaal-majoor Von Hammcrstein in Spa
protest laten aanteekenen tegen het, in het
door de Belgen bezette gebied rond Kempen
afgekondigde, verbod tot het houden van de
voorgnomen. processies buiten de kerk.
De bioscoop en de 8-urige werkdag. ln
het groote Parijsche blad ,JLo Temps" wordt
gewezen op den invloed dien de acht-urige-
werkddag op den bioscoop heeft, een invloed
die in alle landen dezelfde is. Voor- en tegen
standers van den bioscoop, ze.gt 't blad, zijn
het er over een» dat de bioscoop het meeste
profijt zal trekken van den vrijen tijd waar
over de arbeidende klasse de beschikking
krijgt na de invoering van den acht-urigon
werkdag.
Aan dit belangrijke feit zal men alle aan
dacht dienen te wijden en men zal de onver
mijdelijke consequenties onder het oog moe
ten zien die deze intelleetueele dictatuur, ge
oefend over de menigte die zonder weer
standsvermogen is, hebben zal.
Hé 8-urige dag levert den bioscoop dui
zenden aan handen en voeten gebonden
menschen wat zeg lk nieuwerwetsehe
slaven, wier verbeeldingskracht hij naar
edgen willekeur zal kneden ln den vorm die
hem behaagt.
Nu zijn macht vertienvoudigd wordt, zal zjju
tirannie de buitensporigste willekeur too-
nen. De bioscoop is de ware avondschool dor
aibeders. Hij bedekt het land met duizenden
tafereelen, waarin door vaak ongeletterde
beroepsmannen dagelijks de geest van dui
zenden wordt „gevoed" met orthograhie, mo.
real, plnlosophle, schoone kunsten en weten
schap. Ln deze cursnssen trekken te meer en
overtuigen te eerder omdat er niet aan dog
matiek gedaan wordt, een Indirect onderwijs
dat zeldzaam pakkend blijkt. De hersens
der menigte worden hier volgestopt door een
machine die dwaasheid en lengen fijnmaalt
tot een mengsel.
En dan de quasie-religiense macht die hij
oefent. De bioscoop is de religie der ongeloo-
vige massa, daar hij in de gedachten der on
geletterde toeschouwers een element van het
bovennatuurlijke mystieke of wetenschappe
lijke giet. Het doek waarop de films worden
vertoond, is het moderne wonder onder het
bereik van elke beurs gebracht Dat witte
doek tegen een der muren van een donkere
zaal, is de open rnimte in een bosch, waar de
feeën dansen. Het is een droom in aanschou
welijke vorm, de verheuging der oogen na d©
vermoeienis van den arbeid.
De blsocoop-eigenaars, glimlachend achter
hun lessenaars, stroopen hun mouwen reed*
op om zich op deze menigte van nieuwe be
zoekers te werpen.
Deze nieuwelingen zullen nog minder
eiscben dan hun voorgangers. Het is niet
ROMAN UIT HET PüOLSCH.
129
Men heeft mij gezegd, dat uw Egypti
sche goden een afschuw van de leugen heb
ben. Bid tot hen, want gij weet, daï gij-
geen erbarming verdiend hebt.
iwederom hoorde men een ^waren roche-
lenden zucht uit Fabius, borst. Daarop sloot
kuil^n3^60 ha?den de soklatea een diepe
«R in de aarde gemaakt.
weren d' PnA taade;a loe' DPdat hij zich
gen, be™ dood begiut
TWe« Se,rvma-
kuil. e°idatcu droegen Fabius naar,de
®w scha^H^j4 no8 een aandenken aan
Merp kj r*eP Servius honend ein
*icht^' eenigo goudstukken ju het ge-
De soldaten wierpen nu rijshout in de
kuil; daaronder spartelde het levend lijk.
Eenige ©ogenblikken nog zag men hoofd en
ar in en; spoedig waren ze jne aarde bedekt.
Een hooge aardhoop ontstond ©p de plaats
van de aardkuil.
m8rva- steeg weder te paard en riep Her
mann by zich. Met groote kalmte, alsof er
.3geschied was, vroeg hij:
T,aa de stemming onder de Quaden?
strqd te^e;feLV°lk zal °-Pkomea voox d6a
bii (lfiQ heb vernomen, dat
van Jasijri .Quaden een gezantschap
uen geko>mm Ook deze slij-
ne lansen v zwaarden en harden hun
ne lansen m bet vuur.
daxiht na. De Slavische volksstam
^v?rs- w°öud© aan de beid© zijden
«l ov rr 7ews tusschen Fannomië en Da-
cie c) liet was ©en dapper onrustig volk,
steeds bereid om met de Romeinen oude
rekeningen te vereffenen. De Jasigers zaten
vast te paard en wisten hun bogen voor-
treffelijk te ban te er en. Servius berekende
hunne krachten ©n wees hun in den toekom-
stigen krijgstocht hunne plaats aan.
Nu hji bezigt was /net het krijgsplan, dacht
hü aan Fabius zelfs niet meer. .Ook wet
een oogenblik voelde zijn hart eenig mede-
~w Imnr doodsangst gekweld werd.
jgraven, nu gervius niet gespaard,
Maar deze had o
ate zwakheid. rustte over het landhuis,
Nachtelyke ;tcr;roep daarin .trok.
iseib die langs den hof
In houten waren gebouwd, sliepen
omgevende muren voorüanden Zljn.
do krijgers op ^.billig voor de koude van
de atroQ', onv oen der haif-uitgedoofde
den nacht. N .0 _Markomannen, die zoo
vuren zaten nog waren dat zij Ser.
oplettend be^g oMemerkt padden.
V1Zij wSn geheel en al verdiept in het
dobbelspel B0> y#i een kleine) tenge.
Wjllibold 8 gevolg. Het geluk
r© man als gij niet tophoudt,
heeft mij^ begun*»*
W13 Nog eensl bromde piet een Hoor op-
ATivs; gtein een reusachtig© ke-
W— [l[t zou^mij tog^nals ik mat
ziin ln hetzelfde dorp géboren en opgegroeid,
nuin voet uw hoofd moeet aanraken. ,Wy
k- Ale de goden het willen, tuit gij uw
voet op piijn hoofd setóea en mjt den strik
om den hals leggen, antwoordde de reus
en wierp een kleine zilveren munt op het
houtblok, dat als tafel diende.
De dobbelsteenen rolden. Drie paar door
speelwoede verhitte oogen volgden begeerig
hunne beweging. D© reus had verloren.
Hij stiet een vloek uit. Daarop gorde hij
het zwaard af, wierp het voor zich en riep
Mijn laatste eigendomI kWerpl
Na een poos was ook het zwaard in het
bezit van den gezel van IWjllibald.
Het werd stil bij jiet vuur. De reus balde
de vuist, zag met sombere blikken naar den
hoop geld en andere zaken, die vóór den
gelukkigen winnaar opgestapeld lagen, en
hijgde van opwinding, klaarblijkelijk op een
uiterst middel zinnend.
Morgen zult gij alles terugwinnen, zei
de na een lang zwijgen de derde i>Iarko-
man.
JDe reu» riep echter:
Vóór morgen was ik van woede ver
teerd. Ik wil dadelijk alles weder terugwin
nen of.anders spant [WTnfried mij met
zijn ossen voor den ploeg en doet metl mij
wat hij wil. Ik zet mij zeiven integen allea
wat gij mij hebt afgewonnen... iWerpl
[Winfried, bedaarder, dan de andier, wei
felde.
f G& Weet, £igax, dat een mannenwoord
evenveel beteekent als een eed, of als eéxj
vonnis yan de oudsten van den stam. Be
denk dat gij thuis vrouw en kinderen hebt.
Sigax maakte een heftig, toornig gebaar.
M^erp, als ik het zeg, schreeuwde hij.
Van .u behoef ik niet te leeren, hoe miöO
een gegeven woord houdt.
Denk nog eens nal
'JVerpl schreeuwde de reus» nog meo»
vertoornd. i
Het geschiedde volgens zijn .wiL Da dab»
belsteenen rolden weder: Sigar. had d© vrij
heid verloren.
Lang bekeek hij, bleek en zwygend m«t
strakken blik het verwenschte getal, dat
hem van de vrijheid beroofde dan wierp
bij zich voor JVAnfried ojP_ den gTond en zeidei
ben niet meer uw makker, doch uw
eigendom. Neem mij in bezdt.
Met een enkelen vuistslag zou hij zicJl
van zijn heel wat zwakkeren meester heb«
ben kunnen bevrijden; hij zou met geweld
hebben kunne-n terughemen, wat hem hef
mlBgunstig lot had ontnomen; hij had kun-
2) Thans Hongarije en Rumeqië.
A A w-..
