BINNENLAND
Kerk en School
Gemeente Heemstede.
Nederland en België
Gemeente Heemstede.
ÖE E.L.T.A.
DINSDAG 2 SEPTEMBER I9ID
42 cti JAARGAKG Mo. 10Ö4f
Dt ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN: PER KWARTAAL f2,35; PER WEEK 18 CENT; FRANCO PER POST PER KWARTAAL t 2,70 Bii VOORUITBETALING
BUREAUX: NASSAULAAN 49, HAARLEM TELEFOON 1426 EN 2741 TELEFOON AFDEELING „DRUKKERIJ" No. 1748
ADVERTENTIEN 25 CENTS PER REPEL. BIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTINq
EERSTE BLAD
JDit nummer bestaat uit 2 bladen
aanmelding verlofgangers.
X Wat wij verstaan.
Vaderl, Historisch Volksfeest.
Konninginne-dag.
Het boek dei* Koningin.
H.M. de Koningin ontving dezer dagen op
Liet |L'oo in particuliere audiëntie Jhr. Mr. de
Savornin Lorna», minister van Staa't en de hee-
ren Dr. C. Easton, Prof. Mr. J. E. Heëre, Mr.
J. G. Robbers Jr. en |A. van der Valk; genoem
de heeren kwamen H. M. „Het Boek der Ko
ningin" aanbieden, een verzameling van ge
dachten en beschouwingen ep voortbrengselen
van beelidende kunst en toonkunst, door een
groot aantal op verschillende gebieden voor
aanstaande lieden bijéen'gebracht, om „uitdruk
king te geven aan den eerbied en de dankbaar
heid ,van het Nederlandsdhe volk voor al wat
H. M. als hoofd dör regeerdng gedaan heeft
in het belang van ons land gedurende den
tijd, waarin het oorlogsgevaar ons bedreigde
en velerlei nood om leniging vroeg en waarin
Nederland met beleid en kracht moest optre
den, niet alleen ter hiamdhavinlg vaïi zijne neu
traliteit, maar tevens ter verdediging van zijn
rechten als eonvereine slaat."
De kleine plechtigheid, die een ongedwongen
karakter droeg, .werd bijgewoond door H. M.
de Koningin-Moeder, dien Prins der Nederlan
den en Prinses Juliana. ,De vorstelijke personen
onderhielden zich met ieder der aanwezigenen
lieten zicih den inhoud van het boek en de wijze
va» zijn ontstaan uitleggen en allen toonden
zich met het huldebetoon zeer ingenomen.
Wat het boek betreft, zii ten slotte als een
eigenaardige bijSzonderheid vermeld, dai boven
hét .voorwoord van Jhr. de Savornin Lohman
het volgende als motto is afgedrukt:
„De vrucht yan Worsteling én streven onzer
voorvaderen wordt geplukt door het nage
slacht, dat thans wel het mijne kan noemen,
waarvoor anders volken nog kampen. Dank
aan het voorgeslacht, voor zijne leiding en
strjjd, dank aan hen, die het daarbij voorgin
gen, dank aèn God, die alees bestierde."
Onder dit motto ia geen bron- Vermeld, om
datH. M. zélve deze ware haire staatkun
dige gezindheid zoo sterk typerende woorden
geschreven heeftj al» Inscriptie in een exem
plaar van Groen .van Prinstereria „Archives"
van het Huis van Oranje-Nassau, dat zij Jhr.
de Savornin Loman ten geschenke gaf op zijn
tachtigste verjaardag.
TWEEDE KAMER.
Zondagsontheiliging.
UIT ONZE OOST
(Slot).
De Burgemeester van Heemstede brengt,
ingevolge bevelen van de Ministers van Oor-
leg en van Marine, ter kennis, dat alle ver-
bjfgati-eis van de Militie en de Landweer,
die met groot of onbepaald klein verlof zijn
de, in deze gemeente woonachtig zijn, zich
i n persoon moeten aanmelden ter ge
meente-secretarie en wel op:
DONDERDAG, 4 September 1919, de Land-
weerplichtigen; en
VRIJDAG, 5 September 1919 do overigen,
telkens van des voor middags 9 uur tot des
namiddags 1 uur en van des namiddags 2
tot j uur.
Bü de aanmelding moeten worden overge
legd liet zakboekje van den verlofganger,
rijn verioipas eu verdere op zün militairen
dienst betrekking hebbende papieren.
De verlofgangers, die zouder bekende gel
dige reden niet aan die verplichtingen vol
doen, stellen zich er aan bloot onder de wa
llonen te worden geroepen. Blijkt bij hun
ipkomst, dat zii nalatig zijn geweest, dan
worden zy gesirait en blijven zü onder de
Gapenen, totdat de straf is geëindigd.
Voor verdere bijzonderheden wordt verwe
ten naar de gedane openbare kennisgeving.
Heemstede, 1 September 1919.
De Burgemeester voornoemd
1098 J. P. W. VAN DOORN.
De uitreiking der broodkaarten zal plaats
hebben op vertoon van de machtigingskaart.
Aan bet Dienstgebouw Boekenrodestraat 9:
°P Woensdag 3 September a.s. voor de num
mers 1 tot en met 1100 en op Donderdag 4
•September, voor de nummers boven 1100., tel
kens van 9—12)1 en van VA4%, uur.
Aan bet Distributiebureau, Achterweg 1:
op Vrijdag 5 September a.s. voor de num-
i»«r« i 'cot en met 1100 en op Maandag 8 Sep
tember
a,S. voor de nummers boven 110O, tel-
ieits van 912)4 en van l'A4H uur.
Het controleeren van, bet ontvangen© is
Noodzakelijk, daar na bet verlaten van bet
lokaal op klachten geen acht zal worden ge
slagen. 1095
Aan kinderen worden geene kaarten afge
geven.
Voor ontvangst derj broodkaarten wordt
vakje nummer 14 der, machtigingskaart ge
kuipt.
Aan de uitreiking der kaarten volgons bo
venstaande nu maner-verdeeling moet strikt
<le hand worden gehouden. Voor degenen,
die verzuimen op den aangegeven dag de
kaarten af te halen, bestaat daartoe eerst
Maandag 8 September a.s. gelegenheid.
De 24 uur-stakingen der typografen en
der werklieden in dienst der, gemeente Am
sterdam, zijn in meer dan één opzicht leer
rijk.
Eerstgenoemde staking beeft ons doen
Jlen, dat ook bij de werklieden, toenemende
*eUnis en ontwikkeling alleen, allerminst
Voldoenden waarborg opleveren voor moree-
6 vertrouwbaarheid.
Daar hoort meer bij. Een diep besef van
verautwoordelijk)heid, zioh openbarend in
"^Wankelbare trouw aan het geschreven en
Weekend woord, is daartoe onmisbaar.
Dat dit verantwoordelijkheidsbesef ten
Vvueumale bij de stakers ontbrak, hnn con-
r;'ctbreuk, de gelijkstelling ,van hun cou-
r;'ct met een vodje scheurpapier, is er bet
ewijs van.
Wat helpt een collectieve overeenkomst,
ut baat een scheidsgerecht, wat voor, waar-
zit er ia een arbeiddrareglement, wanneer
T alles, waarbij goede trouw bij beide con-
n "vloerende partijen de „conditio sine qua
1)11voor een goeden en geregelden gang
öfu z"ken moet wezen, als niet bestaande
do raamk<)U beschouwd wordt, zoodra bet in
Wij ver.staa^^^ te ,koinU
dekbladen met dan °°'k' dat een omer
««gei wij iu den
hiding der, bovtS* sta?n' naaf. aan"
•ebreef '««noemde stakingen
C.
..Op de Regeering, dde ia het eerste
laar van baar optreden al zooveel voor
arbeider gedaan be,eft, rust thans
6 tnak, den werkgever tegen de „dircc-
e actie", d.j. tegen de gewoonte gewor-
bot\ 00ntl'actbrcuk van de zijde der ar-
e ers te beschermen. Zeker, de patroon
sTma ,eten kunnen eisehen. Maar ge-
Pit'. ff val, dat de kantonrechter den
is seibk zou stellen, dan nog
Pliikkoi/001^ ViU een kikker veeren te
"ledaar ',iQ patroon staat machteloos,
de werkelijke waarheid
De Regeering zal moeten helpen, door
contractbreuk en aansporing tot contract
breuk met een gevangenisstraf te beloo-
nen. En als wij de straf-arbeidsrechtevor-
dering dan een beetje vlugger maken,
zal de tijd komen, dat die „directe actie"
tot het verleden behoort."
M at niet alleen door eiken werkgever zal
worden toegejuicht, maar bovendien door de
weldenkende en ordelievende arbeiders, die
eerbied hebben voor hun woord en bun hand-
teekening, met vreugde zal worden begroet.
stemming; het Vad, Hist, volksfeest belooft
uitstekend te slagen.
Tegen annexatie.
Op uitnoodiging van een comité, bestaande
uit de keeren prof. dr. P. JBlok, hoogleeraar
te Leiden. W. H. van Terwisga, oud-luitenant
generaal te 's-Gravenhage. en G. Nypela, oud-
kolonel te 's-Gravenhage, beeft zich een oora-
mtiiS'S'ie gevormd, wtelke een 'bijeenkomst zal
■organiseeren. waarin nogmaals eympathae zal
worden geuit met de wiiae waarop Zuid-Lim
burg en Zeeuwseh-Vlaanderen in verzet komen
tegen de van Be'lgisode rijde geuite verlamgens
en begeerten en waarin tegen die verlangens
en begeerten zal worden geprotesteerd.
De uiteenzetting van
Minister Segers.
Uit Brussel wordt geseind <J.d. 1 Sept.:
De bladen tubliceeren thans die uiteenzetting
van Minister Segers voor de Parysohe com
missie aangaand© België's verbindingen in bet
ehterland otve.r Hollandsch-Limburg. Deze
woraen afgesneden door d© enclave van Maas
tricht. Het beste zou zijn afstand vain Hol
lands c-h-Limburg of de enclave, doob daar
naast kan ook een oplossing gevonden' wor
den, waarbij het kanaal in het Maastrichtsohe
Eerbeeld en aan België het toozioht en beheer
van dit kanaaivak zou worden overgelaten.
Ten slotte verlangt de Belgische afgevaardig-
de een economie1 oho overeenkomst aangaande
Limburg, waardoor de tolbareelen zouden ver
vallen. Mocht Holla,nd de kanalisatie der Maas
Verlangen, dan zou België daaraan trachten te
voldoen, mits tegen billijke vergoedingen.
i De Nederlandscho delegatie.
De Nedarfandscke delegatie voor de herzie
ning der verdragen van 1839 zal Vrijdag *,p.
wederom maaT Parijs vertrekken. .Wanneer de
espreikiagen een regelmatig yerloop bobben,
hetgeen men op goede gouden meent te mogen
iierwaobten, zullen de werkzaamheden der dele-
Igatio te I'öi'tja een verhl-iif van. nam omwe(veor
ttwee maanden noodzaïcoliilc maken.
Hei vrij gunstige .weder had op Koninginne
dag vrij veel publiek naar het vliegterrein ge
lokt. Deverwachting van velen, schitterende
demonstraties te zullen zien, werd echter te
leurgesteld. Men was druk bezig het terrein in
orde te brengen. Bij bestendiging: van hét we
der van gisteren kunnen wij zeker opnieuw
aantrekkelijke demonstraties aanschouwen. Ois-
terenmiddag was ook de Caproni-driecfekker
buiten de hangars opgesteld! eo trok natuurlijk
veel kijkers.
In dien namiddag .werden nog eenige demon
straties gegeven en buitelde o.a. Bourgeois
door de lucht dat het een aard had.
Ondanks den feestdag was het op het Luna
park opmerkelijk stil. De hooge entree- en con
sumptie-prijzen schijnen tot schade der stand
houders bet publiek af te schrikken deze kennis
te bezoeken, Avonds was liet voller,
Zondag j.I. ruim 10 uur wend in het open
luchttheater op den Waterberg te Arnhem,
bet y ad. Hist. Volksfeest officieel geopend
met de opening van. de Palmpaasahtentoon-
s telling, georganiseerd door, dr. L. Oatiharlna
van der Graft uit Utrecht.
De aigameene leider, de heer D. J. van der
Ven, wees er op, hoe in 1910 dr. v. d, Graft
er al op gewezen heeft, dat de Palmpasohen
een onderdeel van de volkskunst is, dat
dreigde verlor m te gaan.
Daarom was (het van zooveel belang voor
bet Openluchtmuseum, dat toch wil zijn een
cultuurmonument, daarin een verzameling
Palmpasohen te hebben. Deze taak is door
dr. v. d. Graft bijna alleen volbracht, zoodat
meer dan 100 Paknpasdhen waren tentoon
gesteld, die in den optocht meegevoerd zul
len wonden.
Spr. wees nog op bet onderscheid in de
palmpasohen in verschillende gewesten en
op het feit, dat op het Saksisch platteland dit
gebruiik nog in zwang is, maar tooh door de
nivelleering van de groote steden en moder
ne beschaving een zeikcren ondergang tege
moet gaat.
Daarom beeft spr. bet Vad. Hist. Volks
feest willen openen met deze tentoonstelling
en brengt hulde aan het cultuur-historisch
voorname werk door dr. v. d. Graft tot
stand gebracht.
Hiermede was de tentoonstelling geopend,
's Middags ongeveer 3 unr werd door de
Zang- en Muziekvereeniging „Vrienldenkoor"
uit Echt de openingsvoorstelling van „Do
Slotvrouwo van Echt", 'n door Frits Smeets
ie Echt gedramatiseerde sage, opgevoerd.
In de groote Sociëteit in de Koningstraat
is de tentoonstelling van folklore en gilde-
wezen, georganiseerd onder leiding van den
beer W. J. van Wagteudonk te Amsterdam.
Begunstigd door bet heerlijkste zomerweer,
werd Maandamorgen de feestelijkheden her
opend. t i
Er heersebt in Arnhem een echte fecst-
De verjaardag van H. M. onze Koningin
is op tal van plaatsen ia bet land met geest
drift en feestelijkheden gevierd.
Oorlogsbegruoting.
'Lngevoltte de boezesfgaaiiK rrodaau dn de Memo
rie vam. Antwoord op het .Voorloopi» _V orale»,
betreffende wjjaaginar en verhooWiitttf yan bet
lllato hovfótaiak der Stusetah&fBroatina voor
het dienstjaar 1910 I>uateii«ewoon ereUaet),
heeft de Mimiierter. yan Oerle» aan de Tweede
Kamer aangeboden, overzichten ram leveringen
(tea behoeve yam artillerie, genie en intendamoe-
oaateriaal eh van de oentrale magazijnen van
Jttilitaire üdeeddn» en uitrustdn». welk# lefre-
aingen no« loopenda -waren op het rijdartip,
Waarop tot heit «topzotten; yam da lejrertoer.uar
jtingen werd besloten-, toet vermeldin» in hbe-
Venre annuUeerinp; mogelijk ia gebleken.
Een uittrekael yam de yoomnaamete bepaj^n-
feen uit da met „ThwmijpenbuTfij" «ealOten dom-
itracten wordt mede aanKebodén'. u'
Tentoonstelling van Paddestoelen.
Na,ar, wii y^rnennen «al da N®d. Mroplogiaotbo
[Fareeniffinai hare tentoonst^llinai van padden-
Et oalen houden op 27. 38 eh 89 September te
(Nijmegen. j .i j
Wanneer bet weder, mede wil wecken, belooft
idem expoedtie in da prachtige zaal yam biet
ifrebouw, „de .VereeEisin»" ondter hét eiere-
voomttersdhap yan den burgemeester Van
Nijmegen, da heer, E. M. A. yan Schaeok
Ifathon, het presidium yan da heer, 'Joh. Ruys
en da medewerkinss yan de .voornaamsta zwaim-
menkennera ala de heeren Boedün, Braikman,
vah der Lek. van O verveen. Meulemeeater,
Meulennoff en Meyere. ovenala hare voorgang-
eter zeer. belangrijk -ta zullen worden en zal
velen aanleiding «even tot bet bezoeken van
deze schoon», oude etad met haar «rooteche
omgeving.
Het spoorwegongeluk bU Weesp.
De „Tel." meldt, dat er dertig procedures
tegen die H. IJ. S. M. bij de redhtbak te Am
sterdam zijk» aanhangig gelaakt in verband-
met het spoorwegongeluk bij Weesp -in hét vo
rige jaar.
De Regata.
Op de Regata hadden ter geiegenneict van
den verjaardag van H. .M. de Koningin., ver
schillende festiviteiten plaats.
Vele muziekkorpsen trokken op verschillende
uren van den dag de tentoenstellingstereinen
over en velen- stoten zich daarbij aan, hossend)
op de maat der muziek.
Met een groot vuurwerk werd de viering van
den Koninginnedag op de iRegata des avonds
besloten.
Ziekenbezoek van H. M. de Koningin,
Men meldt uit Apeldoorn:
H. M. de Koningin wijdde zich dezer dagen
heel aan ziekenbezoek.
Vergezeld van de hofdame L. P. v. d. Poll,
bezocht H. M. eenst te Hoog-Soeren den arbei
der J. Bossenbroek, die in de .afgeloopen week
zijn vrouw grafwaarts bracht; daarna bezocht
de Koningin mej. Pol in de Koningsstraat, die
reeds lang aan tuberculose lijdende is en ver
volgens de wed. van S. de Beer in de Suma-
tralaan, wier man langen tijd werkzaam was
als houtzager op den houtbrink van het Loo
cm ten slotte af te stappen bij den heer Ber
nard), den voormaligen hofmeester van Z. M.
Koning Willem |I 11laier .van H- M. de Ko
ningin. Deze in dienst volslagen' blind gewor
den beambte van II. M. was reeds lang door
de Koningin gemist geworden .bij Haar bezoek
aan Het Leo of bij 't uitrijden. Hij was dan
meestal ter begroeting aanwezig.
Bij informatie had .de Koningin vernomen,
dat mevrouw Bernard, die steeds de getrouwe
geleidster van haar man was, reeds geruimen
tijd ongesteld was geweest, waarom H. M. der
patiënte en echtgenoot een onverwacht bezoek
bracht in hun woning aan de Rozenlaan,
Na de staking
De „Tijd" komt mo« even terug op dèn 2-4-
Oiren-ata'kinar i der Amsterdamscke «emeente-
pverklieden en schrijft dan:
„Een overrompeling, ala thans beeft plaats
gehad, zal ndet licht meer voorkomen. De auto
riteiten weten dat trouwens en zullen achteraf
wel eenicen spiit «©voelen dat zii niet «éhoor
Lebben «e«even aan den drang, om pp elke lijn
ten minste twee wagens te doen rijden, wat
best had «ekend.
Men heeft zich wel eens afKervraa«d'. hoe het
mogelijk was, dat een olubje anarchisten het
tramverkeer kon dloen stilstaan. Men moet dan
echter niet vergeten, dat er misschien no« veel
oneer SKJcdalisten dan anarchisten gestaakt heb
ben. dab de directeur van het trambedrijf afwe-
ei« was en de hoofdambtenaren zich hebben
Daten intimideeireu en niet Voldoende op de
hoogte waren van den goeden geest, welke
tonder de katholiek» en chifebelijko gemeente
lwerklieden hoersohte.
Een «eest. die wii in de moeilijke dagen,
(welke ook zij doormaken, bewonderen en wel
het bewijs i«. dat do organisatie ook een zede
lijke fcraoht is, welke niet het minst is 'ver
sterkt «awarden door de uitstekende leiders,
■die in! het Gildenhaiis en Wüllibr ordna-P a tr o-
naat het woord voorden."
Bestraffing van de gemeente-werklieden.
Naar „De Tel." verneemt, zullen de gemeente
werklieden te Amsterdam, die op 21 Juli hebben
(gostaaikt ala protest tegen d» interventie in
Rusland', werden gestraft met drie dagen
schorsing.
Hoofden van groote gezinnen! te 's-Bosch.
Blijkens het op, do Centrale Raadsvergade
ring ram den Ned;. R.-K. Bond van hoofden van
fcroote gezinnen, tolt de bond nu 40 afdeeligen
mot 8500 leden, wat een vooruitgang .befceekent
Jvan 0 afdeelingen en 900 leden. De uitgave vam
ihet bondsorgaan ia oorzaak van een belang-
Jrijk tekort, zoodat getracht wordt een voorde©-
liger exploitatievam het orgaan te verkrijgen.
Een fimantieele commissie zal verder, het finun-
tieel beheer van den bond onderzoeken.
Naar aanleiding eener van Christelijke zijde
geuite klacht ever de ontheiliging] der. Zon
dagen, gelijk die de laatste welken ala gevolg
der in Amsterdam gevestigde tentoonstellingen
Blta en Regata. meer in het bijzonder, door, de
daaraan verbonden Lunaparken plaats vindt,
fezen wii ia „De Maasb."
„Het behoeft wel niet gezegd, dat wii een der
gelijke klacht Van heelerharte ondersteunen.
Onzerzijdla hebben we te dikwijls de Zondags
heiliging bepleit, dan dat we ook niet met leed.
wezen zouden hébben gezien hoe door sommige
Exploitanten dé Zondag enkel als gelegenheid
voor, vermaak en ontspanning, daarbij nu eu
dan moig van een twijfelachtig gehalte, /wordt
uitgebuit en met nog grooter leedwezen, dat
al te velen daar immer nog gebruik, beter mis
bruik, .van maken.
De genoemde tentoonstellingen zün beide
echter reeds te vier gevorderd1 dan dat een
aotie. bijv. tot sluiting der Luna-parben op de
Zondagten, nog succes kam hebben.
De erjvaring. de laatste weken opgedaan, zal
ons intusscihen voor de toekomst van groot nut
rijm en met de herinnering daaraan, zullen we
moeten' trachten voortaan tijdig te waken tegen
herhalingen van gelegenheid welke tot zoo
£ov» ontheiliging van den Zondag kunnen lei-
n als we thanls gezien hebben.
Aaneensluiting en samenwerking vam alle
voorstandera der waardig» viering van den dag
dei Héeren. welke niet in de eerste plaata een
dag vam vermaak is, maar een tot eigen en
anderer heiliging, kan dan ook niet anders dan
aan het heerlijke doel bevorderlijk zijn.'
Krokodillenbeet.
Je heeren E.. onder-directeur der SM., en
B.. begaven zioh dezer dagen van uit Soerabaja
op de krokodillenjacht in het Sidhoaxdjosche.
Een tamelijk groote krokodil werd aamigesdbo-
iten en in de prauw, gehaald, waarop de tocht
werd voortgezet, tot het dier, dat wel verdoofd',
doch geenszins dood bleek te zijn, 'bij kennis
am en daarvan blijk gaf door den heer E.
plotseling dm het been te bijten.
De heele zaak viol natuurlijk in de kali en
Let mag een wonder heeten, dat de heer E.
zich nog heeft weten te bevrijden.
Men k' m weer in de prauwen en bereikte,
ma .uren roeaena Sddhoardjo. waar de patiënt
voorloop!» werd verbanden, om vervolgens per
auto naar 'Soerabaja te warden overgebracht.
De behandelende gemtoeaheer decreteerde: opne
ming in de ziekeninrichting Ngemplak. Jintua-
sehen i mag hij vam geluk spreken, als hii ex
zonder bloed vergiftiging afkomt en geneest,
aangezien krokodillen gelijk bekend zich
yoeden met krengen en het gebruik van desin-
ifectoerende mondwaters hun daarentegen nog
onbekend is. („Loc.").
HET BISDOM HAARLEM TIJDENS DEN
OORLOG.
De redactie van het Weekblad „St. Bavo"
maakt de volgende aanteekeningen bij de
gisteren gepubliceerde cijfers:
Zonder kantteekening mogen wij de jaar
cijfers van ons bisdom niet pub-liceeren.
Want allereerst en allermeest wekt de ken
nisname van deze cijfers ln ons een groote,
zeer groote dankbaarheid. Bijna vijf jaron
lang is heel dé Stercld, beroerd door gen oor
log als te voren nooit is gekend: offers aan
mensehenlevens, offers aan stoffelijke wel
vaart heeft hij geëiseht, en op godsdienstig
en zedelijk gebied een achteruitgang ge
bracht, die nog lang niet tot staan is geko
men, en in geen tientallen van jaren is in-
I gehaald. De wezenlijke levens vei'dieping, die
1 den godsdienstigen ernst van een zeker deel
in alle landen is ten goede gekomen, weeg-t
immers niet op tegen het verlies aan gcos-
dienstzin, de. voor tweekering van sehaamte-
looze ontucht, de onrustbarende aangroei van
wanorde, ongerechtigheid en ontevredenheid,
die bij breeae scharen zoo duidelijk naar vo
ren treedt en een ongekende verstoffelijking
van het leven medebrengt. Van dien zond
vloed van ongerechtigheden is ons vaderland
ook ai bleef het buiten den oorlog niet
vrij ge'bleven; ook wij loven in een crisis-tijd.
Moeten wij dan God niet danken, overvloe
dig danken, dat ons katholiek volk tot dus
ver maar betrekkelijk er van geleden keeftl
Want niettegenstaande alles wat er in dit
jaren door verderf-brengendo invloeden ge
werkt is, zijn de cijfers over de geheele linit
beter dan voor den oorlog: meer priesters
(74), mi eer parochies (16), meer kerken (16).
meer communicanten (31.149), meer ueo-com-
municaniten (877), vele bekeerlingen (4847 in
zes jaren tijds), méér katholieken (ongeveer
50,000), meer H.H. Communiën (in het geheo-i
3,409,584, gemiddeld per communicant 5..)). -
Heeft God ons dan niet bovenmate geze
gend? Want hoe zouden wij zonder ziju
hulp aldus hebben kunnen weerstaan aan
zoovele kwade geesten, aie al liet lagere ir>
den mensclk met zooveel kracht beïnvloeden'.
Toch is deze vreugde niet onvermengd.
Want eo-k deze mooi cijfers openharen
aan wie nauwlettend toeziet de inwerking
van veel kwaads.
Wat is er in die jaren niet meer gewerkt
dan vroeger!
Immers, behalve de voortzetting der ge
wone algemeenc zielzorg, gesteund door mis
siën en triduums, is in de oorlogsjaren te
constat aeren:
1. Een groote vermeerdering- der besloten
retraiten;
2. Een krachtige en welgeslaagde propa
ganda en een intensiever werkzaamheid der
zniver-godsdienstige vereenigingen (Derdt
Orde, Congregaties e.d.);
3. Een opbloei van veie sociaal-charitieve
werken;
4. Een gezonde groei van het Roconsch on
derwijs in vele vertakkingen;
5. Een krachtige uitbouw van ons patro-
naatswerk voor jongens en voor meisjes;
6. Een ongekende groei van onze social
organisaties in alle standen en vakken, zot
van vrouwen als van mannen;
7. Een krachtiger aanvatten der katholia
ke propaganda onder de niet-katkolieiken;
8. Een doelbewust bestrijden der dwalim
gen van onzen tijd en verdediging der ka-
tholiejke opvattingen in de veelvormige uit
breiding der Room&cke pers.
Dit alles valt niet onder cijfers te brengen
maar deze enkele opsomming spreekt on)
van een kraektigen arbeid op alle gebied,
waarvan- ieder in zijn eigen kring de duide
lijke sporen ziet.
Maar als wij dat alles wegen, zijn wjj dan
niet te weinig vooruit gegaan? Moeten wij
dan ons oordeel niet samenvatten gelijk wij
boven daden: Wij hebben gelukkig slecktr
betrekkelijk van de wereldcrisis geleden? Oi
misschien is het beter positief een besluit
op te zetten: een goede kern is wel.beter ei
grooter geworden, maar aan den zoom heb
ben wij veel verloren.
Het bewijs daarvan lees ik in de vergelij
king der cijfers van bet aantal katholieken
en communicanten en van het aantal katho
lieke en gemengde huwelijken. Nu do kando
ren op 7 8-jarigen leeftijd tot de H. Com
munie worden toegelaten, kan slechts dan
ongeveer een derde deel der katholieken tot
de niet-oommnnicanten behooren, indien zeec
velen hun plichten verzuimen. En, ten twee
de, als er van de 20.000 katholieken, die in
1914 èn in 1915 een huwelijk sluiten, 5700 een
gemengd huwelijk aangaan (van wie on ge
veer 5000 zonder medewerking der H. Kerk)
dan ligt in dat feit een bewijs van groote
lauwheid en onverschilligheid. Dus hebbes
wij verloren aan den eenen kant en wel zoo
veel, dat de winst aan den anderen kant
daardoor merkbaar gedrukt wordt.
Als wij aldus licht en schaduw zoo eerlijk
mogelijk hebben trachten te verdeelen, mo
gen wij. ten slotte de vraag stellen: Wat loe
ren ons deze cijfers voor.de toekomst?
En dan moet het antwoord luiden: dat ex
groote, zeer groote zorgen zijn.
Want:
De crisis heeft nog lang niet uitgewoed:
de kwiade geesten, die do oorlogsfurie ontke
tend heeft, waren nog rond, slachtoffers zoe
kend en slachtoffers makend te allen kant.
Dus blijft krachtige, doelbewuste en vol
hardende strijd plicht.
Het werk, hierboven geschetst, moet in
grooter omvang, met nog meer intensiteit
worden doorgezet.
Dat zal veel vragen van alle katholieken
(goddank dat steeds meer leeken overtuigen
de en strijdende katholieken worden), maar
dat vraagt vooral veel, zeer veel van onze
priesters; zij zijn bet „zout der aarde" en
moeten dus ook dezen tijd voor bederf be
waren.
Zij genieten, God zij lof, bet volle heerlijka
vertrouwen der geloovigen, die ben by allen
strijd vooraan willen zien.
Maar daaruit volgt dan ook, dat de arbeid
van een priester bovenmate is toegenomen,
1. Zijn werk in de Kerk: het toenemende
gebruik der H. H. Sacramenten, d'e ver
meerdering van bet godsdienstig onderricht.
