Si
BERICHTEN
ALLE
~f E
UIT ONZE VORIGE OPLAAG
Diefstal.'
«WAAR GAAN WIJ HEEN? i
Gébijèn:
enchusiana.
HEEREn-MODE-ARTlKÉLOl
HAARLEM
AMEQAJTGIfTEL" 2683l
1.90 TOT 4.50
De brand ontstond vermoedelijk door bet
Vuur tj ©stoken van een viertal jongen» tegen
len achterkant van het pakhu» aan de Zak-
doot.
In het pakhuis stond een paard- dat tijdig
door een knecht is gered.
De brand breid-de zich zeer snel uit en greep
Je bovengelegen wonng aan en ten slotte werd
ook de fabriek van cigaretteobenoodigdheden
op de bovenste verdieping aangetast. Deze fa-
wiek behoort aan de firma Phaszwik. Door
ie aware machines boven zakte de vloer in en
een tweetal brandwachts stortten naar bene
den. Drie anderen geraakten bewusteloos in de
ontzettende rook. Zii werden met den genees
kundigen Dienst vervoerd. A
De namen der gewonden zun 'brandmeester
Linds en hoofd brand wacht Raké. van de 'bewua-
teloozen Lampe. Den Luyaens en, Schras.
De bewusieloozeu zijn gerad usit de vlammen
zee door brandmeester Schötker.
Onder leiding van inspecteur Joosten werd
naar de baldadige jongens gezocht.
Het gekeele pand is uitgebrand.
Raast het verbrande perceel staat een Gere
formeerde kerk, welke waterschade bekwam
en waar Zondag geen dienst bon worden ge
houden.
on dent entoonsteiling.
De houdeuteutoonstellin^ jlie 20 en 21 Stept,
a.s. in den Dierentuin te 's Hage wordt ge
houden, belcoi't een groot succes te worden.
Ru de inschrijvingen gesloten zijn blijken
er 75 henden méér te zijn ingeschreven dan
het vorige jaar.
Onder meer zijn ingeschreven: 86 hèrjlers-
honden; 48 jachtfcpnden; 28 setters; 51 ter
riers; 16 ih.r-ois; 20 Dobcrmanpinchers, enz.
Ten gevolge vau inzendingen uit Frï tfo
rijk, Zwitserland en België draagt de ten
toonstelling een internationaal karakter.
Het tramocgeluk op den Groenen Hilled ijk.
De 21-jarig-e conducteur 11. Koolbergen,
die bij het tramongeluk op den Groenen Hit-
led ijk ernstig gewond werd. is in 't zieken
huis aan den Coolsingel te Rotterdam overle
den. De toestand van den 17-jarigen stoker
S. Rulo is nog ernstig.
Gistermiddag is ook aan de bekomen ver
wondingen in zijn woning in de Hendrik
straat overleden de 52-jarige vleeschhouwer
P. v. d. Wolf.
Een 25-jarige vrouw te Achtkarspel, wier
man gedetineerd is, heeft haar twee zeer jeug
dige kinderen in zeer verwaarloosden toestand
bij haar buren achtergelaten en is vertrokken.
De kinderen zijn naar Leeuwarden ter verple
ging overgebracht.
V Donderdagmidaor is een 19-jarige schip
persknecht, die eenige kinderen weg wilde jagen
m de Nassaukade te Amsterdam te water ge^
raakt. Hij verdween onmiddellijk in de diepte, en
werd korten tijd daarna levenloos opgehaald!
Vrijdagavond omstreeks 8 uur is een mo
torwielrijder, die met een snelle vaart door de
Hobbemastraat te ;s Hage reed, met zijn motor
tegen een wagen van lijn 6 opgereden.
De berijder werd tegen den grond gegooid,
waar hij met een hoofdwonde bewusteloos bleef
liggen. De ongelukkige werd bij een sigaren
winkelier binnengedragen, waar de Éerste 'Hulp
hem verbond en per auto medenam. Bij een na-
tier onderzoek bleek, dat een hersenschudding
het gevolg van dit ongeluk is.
De motorfiets was geheel beschadigd.
Te Worth, (Reden,) waren eenige kleine
kinderen aan de spoorbaan aan het spelen.
Nadat te half vijf een trein in de richting
Zutfen was gepasseerd, werd een der kinderen,
bet bijna tweejarig dochtertje van den arbei
der J. Haimsen, dood naast de raila gevonden.
Het kind was vermoedelijk met den trein in
aanraking geweest.
Te Velp reden op een wissel bij het hotel
Overfceek eenige electrische tramwagens zoo
danig tegen elkaar aan, dat drie ontspoorden
ju op het voetpad terecht kwamen. Eenige
.wagens bekwamen ernstige schaden aan het
balcon, gebroken ruiten en treeplanken. Een
heer werd door een glasscherf aan zijn hand
verwond. De dienst ondervond eenigen tijd
vertraging, hetgeen mét het oog orp de feesten
te Arnhem veel ongerief veroorzaakte.
De houthandel en stoomzagerij van de
Jirma Dakman en Zn te Gorincheni is Vrij
dag geheel afgebrand. De brand werd onge
veer te 10 uur ontdekt. De geheede groot©
Toorraad hout stond een oogenblik later in
liohtlaaie. een enorme vuurzee! Stoomspuiten
«n ander blusclmateriaal waren spoedig ter
plaatse, maar kon niet verhinderen dat <Ie
gekeele voorraad hout verbrandde. De belen
dende perceelen kon men door nat hjpuden
redden. Verzekering dekt voor oen gnocd ge
deelte de schade.
Te Harmeien werd door de politie een man
met paard aangehouden. De papieren, die hij
bij zich had bleken gestolen te zijn en het paard
dat een waarde had van f 1300. behoorde aan
den heer Hobben uit wiens weide hii het ont
vreemd had.
Bij nader onderzoek kwam aan het licht
dat deze persoon gedeserteerd was en. boven
"dien dat hij nog 8 maanden moest „brommen"
wegens koperdraaddiefstal. Hii Is ter beschik
king van de justitie gesteld.
Rectificatie.
Ons bericht in het nummer van gisteren dat
aan de firma Heringa en Wüthriöh alhier, de
electrische installatie zou zijn opgedragen van
het kasteel te Doorn is ons gebleken onjuist te
zjjn. Het spijt ons in dézen onjuist te zijn in
gelicht, doch wij hadden geen reden aan de
juistheid van het ons toegezonden bericht te
twijfelen.
Baden.
In het Douche-badhuis aan den Schotersingel
zijn in de afgeloopen week 1024 baden geno
men, in dat aan het Leidsche Plein 840; in dat
aan den Koudenhom 445 baden.
Seriowedstrijden W. F. C.
Schoten—Edo.
Zodag komt Edo tegen Schoten uit. Wint Edo
deze wedstrijd dan is zij in den eindstrijd. Hoe
wel Edo steeds onfortuinlijk s'peelt tegen Scho
ten, zit het Eo elftal thans zoo in elkaar dat
Edo de overwinning wel zal behalen.
Van Ne terreinen der voormalige Haarlem,
sche Katoen Mij. aan den Kinderhuissingel
is 100 KG. ijzer gestolen- i
Glasruit gevallen.
Gisteren is in de portiek van het „Cinema
Palace" in de Groote Houtstraat 111, een
groote glasruit uit de sponning gevallenzen
terecht gekomen op 3 aldaar spelende kin
ren. Een 9-jarig meisje genaamd F. A'. M.,
en 'wonende Gr. Houtstraat, bekwam ver
wondingen aan het onderbeen, cn werd, na
door dr. SLuytcr.nan te zijn verbonden, naar.
de Maria-Stichting overgebracht. De 2 anjdjeïjc
kinderen bekwamen lichte ontvellingen. Dr
glasruit was reeds gebarsten en is, vermpe
delijk doordat de kinderen er tegen gestbo
ten hebben, naai- beneden gevallen.
De woningnood.
In het instituut Prins aan het Bolwerk zijn
tengevolge van den woningnood, sinds eenige
maanden enkele huisgezinnen gehuisvest.
Daar dit gebouw wordt ingericht voor 2e
H. B. S. door de gemeente, moesten deze
huisgezinnen het gebouw verlaten. De huis
gezinnen zijn ondergebracht, gedeeltelijk in
het Leger des Heils en logeeren gedeeltelijk
in „Volksbelang".
R.-K. Arbeidsbeurs
Ged. Oude Gracht 39. Telephoon 2541.
Geopend van 912; lVz5 uur. Zaterdags
912 L. Voorloopg alleen voor jongens tot
achttien jaar.
Aanbiedingen werkzoekenden: 1 Typograaf-
leerling; 3 Elóctricoinjeerlingen8 kantoorbe
dienden; 1 Smidsleerling: 1 Koper-slagersleer
ling; 1 Loodgietersleerling1 fietsehrepara-
teur; 1 Pianostemmer: 1 Machineteekenaar
1 Meubelmaker; 1 Cauea. bewerker; 1 Winkel
bediende; 1 Bankwerker; 1 Banketbakker.
Aanvragen van werkgevers: 1 zadelmakers
leerling; 1 Barbiersleerling; 2 schoenmakers
leerlingen; 1 Aank. schoenmakersleerling; 2
winkebed'iendend» leerbewerkeraleexlingen; 1
Aank. Snud; 1 Bloemist; 1 leerling tabak-
branche; 1 Kleermakersleerling3 timmer-
inansieerlingen, n
Plaats kosteloos en zoo spoedig mogelijk per
soneel: bü goede patroons.
Het Sehonwtooneel.
Dinsdag 9 September zal in den Haarlem
sdien Stadsschouwburg door „Het Schouwtoo-
neel", directie Adr. van der Horst en Jan
Musch, de eerste opvoering worden gegeven van
„De Paradijsvloek".
In „De Paradijsvloek" heeft de dichter Lau-
dy het schoone waagstuk ondernomen, ons een
vervolg te geven op Vondel's Adam in Balling
schap. In zijn stuk heeft hij het dieper door
werken van God's banvloek in het menschenge-
'slacht doen gevoelen.
Kain en Abel worden beiden beheerscht door
verlangens, die in oorsprong een zijn,maar voor
Kaïn wordt het 't verlangen naar de verloren
macht, voor Abel een verlangen naar de ver
loren lieflijkheid; want die beide hebben de eer
ste menschen genoten, toen zij als koningen
leefden in den geurigen Hof van Eden. Kaïn
wordt door de ellende der verworpen balling
schap tot opstandigheid gedrevenhij wijdt God
op den Oifcrtoerg slechts de distel en die daar
groeien en verhardt zich tot een hater van de
Zon. In Abel wast het verlangen door de her
innering aan de lieflijke verhalen zijner moeder
zoo hoog, dat hij zwerven gaat, en tot vóór de
poorten van het Paradijs komt. Maar wie daar,
wil binnentreden moet den slang dooden: en
Kaïn heeft de knods!
Zoo wordt ons de broedertwist, de vóór-ver
beelding van den oorlog onder de menschen, ge
toond als de strijd tusschen wrokkende, macht-
begeerige eigengerechtigheid en gedwee heilbe-
geerige liefde.
Kaïn doodt. Dieper zinkt de menschheid, bree
der wordt de scheur die haar van God scheidt.,
Met onuitsprekelijke wroeging zien Adam en
Eva de daad, die allerminst hem die ze waagde
heil bracht. Een storm van doodsbesef vlaagit
door de menscheid, die zich op den dalenden
weg weet naar de vernietiging. In een prachti-
gen lyriscfa-dramatischen claus van Adam wordt
dit besef uitgesproken (3de bedrijf). En de wen-
hoop van het kroost der menschheid drijft hen
dreigend naar den vader der wanhoop; Adam.
Kaïnieten dringen op dien vader aan, die het
begin was der zonde; en Kaïn slaat hem blind.
Kaïn,, die met Jahwe's Schrift geteekend, niet
door den Engel met het zwaard mocht worden
geweerd. Maar met de vlammen van dat zwaard
heeft de Engel het Paradijs in brand' gestoken,
dat brandend naar het diepst der aarde zonk;
en Hel werd; zóó een waardig doel van Kafir's
streven
Doch 'als de wanhoop heerscht, en diep allen
gebogen zijn in besef van vervloekte onwaardig
heden, dan komt de profeet Henoch, en spelt den
zoen; eens zal
Als op den Offerberg drie kruisen staan,
De nieuwe Paradijspoort open gaan!
Het verschiet van God's genade in een nieuw
verbond is het verzoenend slot van het stuk.
Dit is maar een vage duiding van den inhoud
van Laudy's grootsdie werk. Een werk vol zin
rijke en tevens hoogst dramatische scènes.
Het komt mij niet gepast voor, van mijn be
wondering hier uitvoeriger te getuigen. Dat zou
te zeer een schijn van „reclame" hebben, en
voor al wat naar reclame zweemt, staat dit stuk
te hoog. Ik wil alleen zeggen, dat „Het Schouw-
tooneel" het een geluk en een eer acht, dit
werk ten tooneele te brengen; en dat ik innig
hoop, niet in de eerste plaats voor den dichter of
voor ons gezelschap, maar voor ons volk, dat
het die diepe en reine ontroering moge wekken,
die zulke kunst wekken wil.
Dr. J. L. WALCH.
Stadsschouwburg. Het Schouw-
tooueel. „Wederzfjdsch Huwe
lijksbedrog." 1
Ondanks het prachtige, ja Warme zomer
weder, was do tweede voorstelling van het
„Wederzijdsch Huw el ijksb ed rog" in den
Stadsschouwburg gisteravond weer zeer
druk bezocht. De actrices en acteurs hadden
oen groot en welverdiend succes. De voor
telling liep prachtig en vlot van atapel. Wij
herinneren onze lezers nog eens aan de voor
stelling van Dinsdagavond: „De Paradijs
vloek". Naar wij vernomen moet dat een
keurig-stuk zijn, h._u' i
Burgerlijke Stand.
5 Ses>! dochter, van ML ϣ"lfc:
t;ttendaal—iönper. -- zoon van M. L. Cats—
Konijn. zoon van R. Cohen—Harbog. 6
Sept. zoon van M. W. S. te ,WebtokerHuls©-
boeeh. zoon van M. S. v. El—Leuning».
dochter van W. M. de WolfWillemse.
Overleden: 5 Sept. M. v. ZonneveldRoe
land, 81 jaar, Boeresteeg.
HAART /EMMERMEERBrand. Donder
dagnacht. terwijl de bewoner» afiwezig waren,
is het woonhui» en een groote schuur van. A.
v. d. M. aan den Kruisweg alhier, tot den
grond toe afgebrand.
y aa den ribcedel i« niets gered. Toen de
stoomspuit nat Hoofddorp ter plaatse aan
kwam, viel aan redden niet meer te denken.
Gedacht wordt aan kwaadwilligheid
Men schrijft ons uit Ekk.uiz.en
Tot nog toe riin we in onze beschrijving
van Enkbuieen eenigsziais eenzijdig geweest.
We hebben het namelijk in hoofdzaak gehad
over het oostelijk deel der tegenwoordige stad;,
omdat dit het eigenlijk oud-Enkhuiz,en is. Dit
is echter samengegroeid met een andere plaats,
die den naam Gommerkar»pel droeg. De schei
ding tusschen bedde lag ongeveer even beoosten
de Weateikerk.
Ook hier i» het dus de aanwezigheid eener
kerk. die aan een nederzetting het karakter,
yam plaats geeft. Immers het .woord karspel,
dat we in ddt deel van Noord-Holland als deel
van plaatsnaam zoo vaak ontmoeten (Hoog-
Karepel, Basen-, O.ud-Karspel), beteekent
kerspel, eigenlijk kerks pel, d. w. x.. datgene,
wat tot het gebied eener kerk behoort. Gom-
mer-Karepel werd zoo genoemd, omdat do kerk
aan den H. Gommaru» els patroon, was gewijd.
De H. Gommaru» heeft in de 8e eeuw geleefd,
nam deal aan den strijd tegen de Mooren of
'Sanraeenen en bouwde op de plaats, waar later
de stad Lier (in de provincie Antwerpen) ont
stond een kerkje, gewijd aan de H.H. Petrus
en Pauhis. Het stadje Lier werd een geliefd
bedevaartsoord, wegens de kostbare relieken
van den Heilage, die bewaard worden, althans
vóór het bombardement van dezen laats ten oor
log in de St. Pioterskapel aldaar. Rector
Riikenbearg in zijn Bijdragen voor de geschie
denis van het bisdom'Haarlem meent, dat deze
voor den LLoIlandschen volksstam echt natio
nale heilige nog enkel vereerd wordt als pa
troon der kerk te Steenbergen in Noord-
Brabant. Zelf heeft deze uitstekende kenner
onzer kerkgeschiedenis gezorgd, dat St. Gom-
maarus' naam in het Rooms ah Enkhuizen her
leefde, zoowel door het plaatsen van een beeld
van dezen heilige in de parochiekerk aldaar
(thans gewhd aan den H. Franaiscua Kayerius)
als door diens naam te verbinden aan het
gebouw voor katholieke vereenigingen aan de
Breedstraat.
Deze Gommaruskerk, thans meestal de Wes-
terkerk genoemd, is aanzienlijker dan de St.
Pamcraa of iZuriderkerfc. welke wii onlangs be
spraken. Zie heeft evenwel geen toren, maar
aleehte een tamelijk óhsderlii'k houten klokken
huis. dat nevens de kerk is geplaatst en o.i
het aspect .van diit zeer typische stadsdeel ont
sier!
Het kerkgebouwheeft drie zeer hooge
beuken, wélke gescheiden zün door 2 rijen
ronde zullen. Het gebouw is ruim en., lioli-t en
wordt om Vlè "bumfiteoliatten die het bevat;
/üruk bezocht.. .Vooral het prachtig ih eiken
hout .geeneden koorhek, 'uit den tiid van kei
zer Karei V afkomstig, .wekt veel bewonde
ring.
Jammer is het, dat de uitstekende 16e eeuw-
sche meester onbekend is. V an der&elfdon is
ook de rijk gebeeldhouwde preekstoel afkom
stig, ©enig paneelen.althans schijnen uit de
zelfde meesterhand voortgekomen te zijn. Ook
nog uit de 16e eeuw (1649) dagteekent het
prachtig orgel, dat door, de zomerconcerten
van den heer R. G. Gxevecoeur nog steeds veel
belangstelling wekt.
Ook de grafzerken waarmee de gehoede keric
bevloerd is, toonen eenige zeer mooie speed,
men. Het wandalisme uit den Franschen tijd
heeft hieraan eohter veel vernieling aange
richt door het weghakken van alle familiewa
pens, die men in dezen tiid vain Vrijheid. ^Selijk-
heid en Broederschap miot kon dulden.
Het was in 1355. dat graaf Willem Vj (be~
nucht wegen» zijn striid tegen zijn moedm
Margaretha van Bedoren) aan Enkhudaen hel
privilegie verleende een 14 daageohe jaarmark
te mogen houden, waarbij hii tevena besliste
dat voortaan Emchuysen au Gommenkflrspel to
ióue plaat» vereeuigd zouden worden. Yeel
sympathie tueechen die bewoners van 'beide
Maataen bestond er overigen» me! De bestaans
middelen liepen daartoe teveel uiteen. Terwijl
de inwoner» van Enkhuizon, zooals we reed
meldden, zoo goed al» allen hun bestaan ofl
zee vonden, hielden die van Gommerkarspe
zich bijna uitsluitend met den landbouw bezig
Ia dit opzicht sloten zii ri<h. du» meer aan bil
De Streek, die ook than® om' rijn. tuinbouw!
zoozeer bekend is. De inwoners van Gommer-
karspel konden het o,a. niet goed zetten, dat
de toren van St. Panera» zou opgetrokken
worden. Zjj wilden, dat er riech t« één lp a roc hi e-
kerk in de plaats zou zijn. omaat dit voordoe
liger zou uitkomen. De parochianen van St
Panera» beroemden zich ér op. dat hun kerk
ouder waa en trokken dep toren op tot den
eersten trans, waarna ril er voorloopi® ©en
houten spdta op plaatsten- Door het gebrek aan
geld, dat zich niet zelden vooraeed, vorderde
dit werk vele jaren. Men meent ook wel. dat
uit derelfde naijver de veel erooter afmetin
gen van de S.t. Gommarudkerk zijn ontstaan.
Het was evenwel niet mogelijk, ook hierbij
een eteenen toren te bouwen, v anuaar het zoo-
even vermelde houten klokt enhuis naast dé
kerk, zoodat eigenlijk het kerkgebouw nimmer
geheel voltooid is geworden. Wie weet, wat er
nog geschied zou siin. indien Enkhuizen ge
trouw wiare gebleven aan de Moeoerkerk, doch.
de spoedige overgang naar de nieuwe leer
heeft hier verder alle bouwplannen doen
staken. - -
Natuurlijk werden de inwoners van Gom
merkarspel door <J© anderen bespot, omdat ze
aan een toren wilden beginnen zonder de kos
ten te berekenen, die voor hét bouwen noodig
zouden rijn. De afkeer gina zoo ver. dat men
wederzfjdk elkander» kerken niet wilde bezoe
ken. Obk huwelijken tusschen de inwoners van
beide stadadeelen werden veroordeeld en. wan
neer in dit opzicht de grens overschreden werd
n.m. ©en rooster.dat door de straat lag aan de
oostzijde van het houten klokkenhuis,' zeide dé
volksmond van deze' lieden, dat „hun dé len-
dene» gebroken waren-'t Deze verwiidoring
heeft vrij lang'geduurd en Brandt zegt er van
dat ze nog niet geheel verdwenen, was ten
tijde der Reformatie en zelfs hog later.
Mijnheer de Redacteur! S
•Nu door dien heer Nagtzaam in verschil
lende interviews gezinspeeld: .wordt op een
onderhoud dat hij met mij terzake van de
wethouders benoeming gehad heeft, djunkt het
mij oirbaar over liet door hem bedpelde on
derhoud het voile lichjt te doeri schijnen.
Ik zelf ware eigener beweging over bedoeld
onderhoud niet begonnen, om.dat het dooi
den heer N. als uiterst vertrouwelijk en of
ficieus werd ingeleid, doch. nu het door dezen
zelf fot publiek domein gemaakt is, acht
ik het van algemeen belang, dat men vol-
ledige kennis van zaken hieromtrent erlangt:
"Voorop, moge staan, dat ik met den heei
N. geen .onderhoud gehad heb na het schrij-.'
ven van den laatsten brief tier S, D.A.P,
en dat d^n ook niet aan mij door hem ach-
ter af mondelinge t.oelichtingen aangaand,© dp
schrij ven zij n verschaft. JVel hjad ik een
onderhoud met d.en Heer N. in den morgen
van .Vrijdag 22 Augustus 1919. toen tiieze
mij, op, mijn kantoor kwam opzoeken.
Hij ving het onderhoud aan met te zeg
gen! dat hij vertrouwelijk en officieus, zon
dei- eenige opdracht van zijn bestuur of frac
tie, nog eens kwam praten over de .wet-.
houderskeuze. Hij achtte het n.l. in het ge-s
me ent ebe lang zoo de S, D. A. P. en Rechts
alsnog, tot eenig overlég zouden komen en
vroeg mij of daarop inog geen weg was te vin
den. Ik antwoord,d,e, dat Rechts zich niet
feot overieg onwillig betoond had, d,och ai
leen geen samenwerking had begeerd' op. den
grondslag van het ter kennisneming gez- n
deu urgentie-program en bovendien voor eer
gemeenschappelijk program überhaupt wei
nig gevoelde. Overigens, zoo voegde ik hier
aan onmddellijk toe, zal uw partiijbestum
of uwe fractie zich, zoo nader contact ge
wenscht .wordt, te Wenden hebben tot dp
heeren Visser en .Wolzak, resp. voorzitter, en
secretaris der Eechtsche raajdsclub, aange
zien do,or d:e 3 rechtsche fracties ïs besloten
dat geen onderhandelingen door haar. indi
vidueel zullen worden gevoerd;, maar zij ter
deze één lijn zullen trekken. De heer N
opperde eerst wel eenige bedenkingen én
vroeg of het nu niet op den weg van Rechts
liag om aan de ,6. D. A. P. te zeggen wat?
Rechts dan wel .wilde. Ik deelde hem toen
mede, dat Rechts misschien d,aartoe niet be
reid zon worden bevonden, omdat de meer
derheid in het urgentie-program zooveel aan
matiging haddjen gevonden, dat zij het ini
tiatief tot heropening der onderhandelinger
met een gepast zelf-raspect niet wel ver
eenigbaar achtte Ik voegde hieraan toe, jdjat
zoo inderdaad zijnerzijds op. het aanknoopen
van onderhandelingen werd prijs gesteld, afö.
dan een paar bestuursleden (ik noemde den
heer N. en den heer Reinalda) zich daartoe
officcieel zouden hebben te wen|d,en tot df
heeren .Visser en Wplzak.
In den loop van het gesprek bleek' de
heer N. meer en meer voor dit denkbeeld te
voelen, alleenlijk stuitte hij op. nog één be
zwaar, n.1. dat er d.ienzelldcn avond reeds
vergadering der SD.A.P. zou zijn, waarir
hare houding werd vastgesteld en .dus de
tijd tot e&n onderhoud, als in de vorige
althek bedoeld;, ontbrak.
Ook dit bezwaar .weid,' niet onoverkome
lijk verklaard, want zeide de heer NV dan zal
ik probeeren hedenavonjdj de beslissing van
mijn partij uitgesteld te krijgen, en alsdian
kan wellicht alsnog plaats vinden een con-
ferentie tusschen een paar heeren mijner
zijds en de heeren Visser en Wolzak.!
Hoewel het gesprek vrijwel geheel liep.
ühfir de formeele quaestie, hoe het contac
wederom zou kunnen .worden aangebracht,
dwaalden wij even af tot de materieele
quaestie of inderdaad de socialisten aan
een gameeaschapp;elijk-urgeiiitiepr.ogram als
aan een onmisbaré voorwaarde zoujd.en" blij
ven vasthouden. Bij die gelegenheid vroeg
ik categorisch of de 8, D. A. P. wethouders-
zetels zou aanvaarden zoo socialisten wer
den gekozen zonder dat van te voren een
gemeenschappelijk program was opgemaakt.
Het antwoord luidde in den meest volstrek-
ten zin ontkennend. Dat ik' gezegd, zou heb
ben „men wil met jelui geen programma
opstellen, maar wij' stemmen jelui toch" is
niet juist. Ik sprak' onderstellendcrwijs en
ontving toen, met- verwijzing naaf de treurde
ervaring der, S,D.A.P. in Schiedam een vol
strekt afwijzend antwoord.
Tot zoover "het onderhoud; op, .Vrijdag 22
Augustus 1919.
Het is didelijk dat, toen door mij kennis
genomen werd van den bewusten brief der
IS. D. A. P.' mijn eerste gedachte was, dat
,deze met bovenomschreven persoonlijk ge
voelen van den heer N. niet wilde meegaan,
|de beslissing niet had willen uitstellen en
Zich niet officieel wilde wénden tót den
ivcorzitter en secretaris der rechtsche raads
fractie. Ik werd hierin versterkt door de
laatste zinsnede van dien brief. De inhoud
ivan dien brief is mij door den heer N, nim
mer mondeling toegelicht. Wel is dit op Zon
dagavond 24 Augustus 1919 door den heer N.
in een persoonlijk onderhoud met den heer
iWolzak officieus geschied in dien zin, dat
't slot van de een na laatste zinsn. op ver
zoek van den heer N. zou zijn ingelascht, om
alsnog aan Rechts dé mogelijkheid te openen,
te zeggen, wat Rechts dan wel wilde.
Van dit onderhoud tusschen den heer N.
en den heer Wolzak is door dezen gedetail
leerd verslag gedaan op de vergadering der
Rechtsche raadsfractie. Deze eehter oordeel
de, na ampele, bespreking, dat de laatste zin
snede, waaribij werd 'vastgehouden aan het
gemeenschappelijk program, elke onderhan
deling afsneed. Ie. omdat daarin werd geper
sisteerd hij het gemeenschappelijk program.
2e. dit z-eer pertinent houden aan dat pro
gram niet kon worden weggeredeneerd door
een persoonlijke niet officieele verklaring
van een der leden der S. D. A. P. en 3e. de
S. D. A. P. blijkbaar geen officieele stap tot
harerzüdsohe heropening der onderhandelin
gen wilde doen.
.Voorloopig heb ik nog geen vrijheid om
mede te deelen wat van Anti-Revolutionaire
zijde in de vergadering der r ach teek© raads-
dub is verdedigd, doeh ten krachtigste moet
ik er tegen opkomen, dat thans tusschen de
regels'door* i te kennen wordt rgeficven, dat
door hen piet in die -yarKaderistsr. .20B- *ïm
c/AUT&rr:
Wil KUHHE» ÜilET STEEDS
ARTIKELEN GELIJKTIJDIG ETALEEREN. IN
VINDT U BIJ ONS EENE PRACHTIGE UIT*
GEBREIDE SORTEERING IN DE PRIJZEN
VANAF
medegedeeld, .dat de heer N. tegenover mij
vóór het schrijven van dien brief en tegen
over den heer Wolzak na het schrijven van
dien brief tot toelichting daarvan persoon
lijk en officieus zpu zijn verklaard, dat men
uitkeek naar een nader voorstel van
Rechts. De heer N. laadt deze schijn van
kwade trouw niet alleen schriftelijk, doeh
ook in verschillende gesprekken met raads
leden op den heer W. en mij. Hij vermeldde
in de .Stads-Kditie geen respect meer te
hebben voor. mijn persoon; ik neb nog zoo
veel respect voor hem, dat ik vertrouw, dat
hij na het bovenstaande, noch openlijk, noch
bedektelijk meer zal te kennen geven, dat
door den heer Wolzak en mij niet inededee-
ling is gedaan van zijn persoonlijk officieus
gevoelen.
Iets anders is, of Rechts met de ondubbel-
zinnigo bewoordingen van den brief vóór
zich wel anders heeft kunnen doen dan het
deed. De interpretatie van den heer N. ging
lijnrecht ih tegen den tekst van den brief en
was bovendien volstrekt niet on-ofiicieei.
Het geheel maakt achteraf den inOruk, of
men ter wille van de stroojning-Poppe zich
na^x buiten e* officieel, onder verwijzing
naar en handhaving van het urgentie-pre
gram volstrekt afkeerig wilde beioonen va
elk trausigeeren, doch door ondcrhandscR
uiterst vertrouwelijke en. officieuze bespre
kingen nog eens wilde probeeren of Recht»
ondanks een positieve, schriftelijke afwijzing
door de S. D. A. P. niet den eersten stap
wilde doen.
Ais het de S. D. A. P., en slechts met haar
had rechts te maken, meenens ware geweest,
met haar verlangen naar overleg, had zij
daarvan officieel moeten doen blijaen, doch
niet officieel moeten zeggen; „ik wil niet"
en tegelijk uiterst onderhands volstrekt on
officieel en door een daartoe niet van be-
stuurswege gemachtigd persoon: „cigenliji
wil,ik wèl."
Mr. A.. iHiüOLL'
Geachte redactie.
Nu de heer Nagtzaam, blijkens médedeé-
lingen in Haarlem's Dagblad van 5 dwzer,
ook mijn naam in het geding der wethou
derskeuze betrekt, veroorloof ik mij mede te
deelen hoe deze zaak zich heeft toegedragen,
voor zoover ik zelf er in betrokken ben.
Op Zondagavond 24 Augustus j.l. vervoeg
de zich de heer Nagtzaam te mijnen huize en
vroeg mjj of ik al kennis had van den brief,
die de S. D. A, P. verzonden had. ik ant
woordde daarop ontkennend. De heer N. zei
de mij toen dat hij mij zeer vertrou-
welijk wilde mededeelen, dat de vergade
ring der S. D. A. P. de zaak eenvoudig als
afgedaan beschouwde, doeh dat bij nog go-
daan had kunnen ki|jgen, dat in den brief
een zin werd geplaatst, waaraan hij meende,
dat de Rechterzijde aanleiding zou Kunnen
vinden te antwoorden. Kwam er eenig ant
woord, dan zou hij, de heer Nagtzaam, wel
zorgen, dat van de S. D. A. P. een uitnoodi-
ging tot nadere bespreking zou uitgaan. Ik
ke,b daarop geantwoord, dat ik zeer zeker
zou letten op den door den heer N. bedoelden
zin in den genoemden brief en dat ik ook
niet zou nalaten in d© vergadering' der recht
sche. raadsfractie daarop de aandacht te ves
tigen. Waar ik op dat oogenblik, dat do heer
Nagzaam mij bezocht, het briefje nog niet
gezien of gelezen had, kan ik ook niet gezegd
hebben, dat ik het met de bedoeling van het
briefje eens was.
Toen ik er later kennis van nam, heb ik
mij verbaasd over den laatsten zin, waarin
werd medegedeeld, dat de S. D. A. P. niet
bereid is op 2 September wethouderszetels
te aanvaarden en welke zin toch aan duide
lijkheid piets te wenschen overlaat.
Niettemin heb ik de bedoeling van den door
deu heer Nagtzaam aangeauiden zin, althans
volgens diene persoonlijke nietoffici'eeie mede-
deeling in de vergadering der Rechtsciie raads
fractie ter. sprake gébracht en daarbij ook
medegedeeld, dat de heer' Nagtzaam zelf mij op
die „bedoeling" had gewezen. Men was ter
vergadering evenwel van oordeel, dat indien,
de brief met den bedoelden zin geëindigd waa,
eeu nader antwoord in overweging genomen
kon worden, doch dat zoodanig antwoord niet
de minste uitwerking meer kan hebben na d«
zeer positieve verklaring aan het slot van dien
brief.
Een der leden noemde het zelfs listig, dat
de heer Nagtzaam persoonlijk die toelichting
had gegeven.
Toen nu uitgemaakt scheen dat de Sociaal
Democraten geen zetel in het college van B. èn
W. wilden aanvaarden» werd de houding be
paald, die de rechterzijde zou aannemen bii do
stemming en meende men hieromtrent het atil»
zwijgen te moeten bewaren. Ik heb mij daarr
aan ook gehouden en vond geen vrijheid dat
stilzwiig»n. tegenover wien dan ook, tè ver
breken.
persoonlijk heb ik steeds tegenover iedȕ
verklaard, dat naar mijn» meening; de verdeo-
ling van de Wethouderszetels behoorde te g©*
aciueden zoodanig, dat aan de linker- en a»0,
de rechterzijde ieder, 2 zetels behoorden te wor
den toegewezen. Waar de S. D. A. F. bèhoort
tflaifc do atertótèièïflep der linkerzij do, kob h©'
