Levensmiddelenvoorzienmg
BUITENLAND
BINNENLAND
Gul en Scheivisch
De vredesonderhandelingen
Luchtverkeer.
OOMDCROAG 25 SEPTEMBER 1919
42ste JAARGANG No. I006l
DE ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN: PER KWARTAAL f2,35; PER WEEK 18 CENT; FRANCO PER POST PER KWARTAAL t 2,70 BIJ VOORUITBETALING
BUREAU: NASSAULAAN 49, HAARLEM TELEFOON 1426 EN 2741 - TELEFOON AFCEELIN3 „DRUKKERIJ" No. 1748
ADVERTENTIEN 2i CENTS PER REGEL. BIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTING
EERSTE BLAD
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Een pond Gui, of een pond Scheivisch
UIT ONZE OOST
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
1 De Directeur van het Gemeentelijk Levens
middelenbureau te Haarlem brengt ter kennis,
dat verkrijgbaar wordt gesteld:
op Vrijdag 26 September 1919, van 10 uur
v.m. tot 1 uur n.m. per persoon
a 14 ct. per pond
op vertoon van
V1SCHKAART No. 20C01-24C00
in de Gem. Vischbat.
De Directeur voornoemd,
F. DE JONGE.
voorgeschiedenis van den oorlog'' hoe langer
hoe meer de oude waarheid, dat niemand in
staat is zijn eigen tijd te beoordeelen.
Geheime diplomatie.
Men heeft dezer dagen onder de rubriek buiten
land wederom nieuwe „onthullingen" kunnen le
zen over de voorgeschiedenis van den ooi leg.
Zulke sensatielectuur komt nu reeds een paar
jaar lang chronisch voor den dag. Zoodra het
Russische front ineenstortte begonnen er de om
verwerpers van het tsarenrijk mee en elke nieuwe
reegeering, die in midden- of Oost-Europa naar
•voren kwam., blies die stof van eenige arcihiefstuk-
en gaf ze aan de openbaarheid prijs. Veel
'ijzer is de wereld met dat al niet geworden.
tiet nu verschenen boek van df. Gooss heeft
inmiddels wel een eigen karakter en onderscheidt
zich van dergelijke voorgaande publicaties. Dr.
Gooss is een historicus van naam, verstaat dus
de kunst van geschiedenis schrijven, wat nu juist
van alle vroegere publicisten, die in de kansela
rijen snuffelden, niet gezegd kon worden.
Zijn boek is het eerste volledige, gedocumen
teerde en geordende werk over de daden van
één kabinet, n.m. het Oostenrijksch-Hongaarsche
Daarin ligt zijn kracht en zijn zwakheid tevens.
Het volle licht der historie schijnt nu op het di-
plomatenwerk van één land, uit één klein tijd
perk en wij walgen van het intrigantenspel, van
de huichelarij, van het bedrog van het cynisme
vooral, waarmee het lot vau millioenen men-
schen-levens werd verdobbeld' en verspeeld,
In zijn noodzakelijke eenzijdigheid -- en dat
is zijn zwakte schijnt het boek de schuld voor
iwit uitbreken van den wereldbrand .geheel ten
laste te leggen- aan de Oostenrijksc-lic regeering
t'ii de Duitsdie van die dagen vrij te pleiten.
De geslaagde poging van graaf Berchtold,
om de Dui(scire geneigdheid tot het aanvaarden
Van Eng eland's bemiddeling -door bedrog en
overrompeling vruchteloos te maken, is vooral
Verpletterend voor Oosten-rijk en ontlastend voor
de Duitsche verantwoordelijkheid.
Maar men zie hierbij twee zaken niet over
het hoofd: dé Duitsche bondgenoot was de
sterkste, zonder welke de andere niets vermocht;
het was dan wel een onverklaarbare nalatigheid
om in de hoogste landsbelangen zóó met zich te
'laten spelen.
Op de tweede plaats is ons nog met bekend,
wat er precies gedurende die spannende dagen
in Berlijn veihandeld is. De gegevens daarom
trent zijn door Kautsky verzameld en de Duit
sche regèering zal deze op een tijdstip dat
haar goeddunkt publiceeren. Eerst daarna
kunnen wij volledig oordeel-enof ook dan eigen
lijk niet De kabinetten van Londen en Parijs en
de hoofdsteden der andere groote mogendheden
zullen materiaal bergen, dat voor zulk een oor
deel onmisbaar is en op openbaarmaking daar
van zullen wij nog wel langen tijd vergeefsch
wachten.
Het boek van dr. Gooss zal idan ook wel geen
direct effect hebben, maar toch heeft het. behalve
als geschiedkundige bijdrage, zijn nut. Wij lee-
ren er opnieuw het afschuwelijk karakter van de
geheim-d'iplomatie door kennen en het geeft
steun aan ieder gezondi streven, om het lot van
heele volkeren niet van enkele personen afhan
kelijk te maken.
Maar ook al staat men door ondervinding
Wijs geworden vrij sceptisch tegenover de mo
gelijkheid om aan de buiten! andsche politiek
een opener en eerlijker karakter te geven, het
boek van dr. Gooss leert ons nog wat. anders
en dat is, de onvolkomenheid van het raensch
lijk oor-deel.
Voor een zeer groot, misschien het overgroo
ts deel der wereldi, was Duitscihland de eigen
lijke aanstichter van den wereldbrand en Oos
tenrijk hc-t gewillig slachtoffer van den mach
tigen buur. Zelfs op de Parijsdhe conferentie ont
kwam men- niet aan dien indruk. En nu wijzen
de documenten bij het zoeken naar de hoofd-
schuldige, juist naar het Oostenrij-ksdhe kabinet.
-Nog iets: in dén Weenschen kroonraad waar
in tot het fatale ultimatum aan Servië beslo
ten werd, was er slechts één tegenstander, n.m.
ae 'llongaarsche staatsman Graaf Tisza. En
deze juist was de eenige, die dioor zijn landge
noten als aanstichter van den ooriog werd neer
geschoten
Keizer Frans Joseph en Wilhelm II hebben
Volgens het boek van dr, Gooss tot het laatste
Ogenblik voor het behoud van den vrede ge-
[h'erd; en het groote publiek beschouwde juist
"en als d-e ergste saibelrmkelaars.
Moesten, wanneer eerlijkheid en geweten en
jKén politieke hartstochten de staatslieden en
Jten volgelingen 'leidden, al degenen die nu roe
pa om berechting van die „verantwoordelijke
^'clers" uit 1914, zich niet tienmaal bedenken,
r zij aan dit werk begonnen?
Nog afgezien van het feit, dat een straf, uit
sproken zonder voorafgaande strafwet en zon-
een onpartijdige rechtbank iets immoreels is,
•zen de dageiijksche publicaties over „de
De Aalands-ei'landeu.
De „Mortwhg Post', verneemt uit Stocknolm,
dat deBritsche gezant aldaar,. die te Parijs aan
het hoofd heelt gestaan van de commissie voor
de Oost-Zee-kwestie, door de Zweedsche pers is
geinteiv-iewd over ae Aal and-kwestie, hij vei-
k1 aarde, idat tot dusver geen oplossing was ge
vonden, waardoor iedere aanleiding voor een
conflict tusschen Zweden en Finland werd op
geheven en dat de kwestie derhalve nog stee-cis
onopgelost is gebleven, tr is echter recias in één
opzicnt een oesiuit genomen n.l.. dat de eilanden
oiweisterkt moeten olijven. Tegelijkertijd echter
voelt men dat, hoewel er veel sympathie is voor
de zaak der Aialand-ers, men ook aan Rusland
moet denken, dat recht van medespreken moet
hebben, daar de eilanden den eenigen tcegang
tot de Oostzee beheerschen voor den Russischen
handel.
De Entente en de randstaten.
Volgens een telegram van de „Morning Post"
uit Stockholm melden telegrammen uit Reval,
dat de vertegenwoordigers der Entente-commis
sie ,aan Estland, Letland en'Littauen verklaar
den, dat hun onafhankelijkheid niet dooi de vre
desconferentie kan worden erkend a's zij vrede
sluiten met de bolsjewiki.
UIT DUITSCHLANB.
Ongeregeldheden te Benthen.
De .jKaibc-Kv'' meldt, dat te Beuth-en een werk-
loozerJaetcoging Heeft plaats gevonden. De
stemming der werkilcozen was zeer opgewonden.
De trams werden tegengehouden en winkels
werden gedwongen te sluiten. De politie werd
m-et steen-en gew-orpen. Zij schoot in cfe lucht.
Toen zij geen munitie ttn-eer- had, werden de
manschappen door het gepeupel aangevallen.
Een politie-commandant en verscheidene beanu.
ten werden ernstig, een aantal licht gewend-
Daarop trad de bereden politie o-p. Er ontspc-n
zich een gevecht, waarbij -een aantal politiebe
ambten -en burgers gewond1 werden, sommigen
zwaar. Er werden eenige honderden personen
gearresteerd; zij werden echter voor 1 Ivït groot
ste deel wöder vrijgelaten.
Do bordjes verhangen.
De "socialistische bladen in Duitschland'
ook de „Vonvarts" schepten er behagen m,
tijdens het vorige regime menus af te drukken
van de maaltijden, waaraan de keizer; minis
ters en officieren gezeten waren-, c-nt te bewijzen,
dat schraalhans alleen voor de arbeiders en
kleine ambtenaren keukenmeester was, de „hoo-
ge heeren" zich niet stoorden aan de levehsmid-
delenschaarschte.
De Tagüche Rundschau neemt nu wraak.
Ebert en Noske hebben een reis gemaakt door
Beieren, Baden, Wurtemburg en Htessen. En de
ze krant nu publiceert de menu's van een diner
en souper in Darmstadt dén rijlkspresiden-t en
den minister voor de landsverdediging aange
boden.
's Middags, ossentaartsoep, snoekbaars met
aardappelen ossenhaas met verschillende groen
ten, taart, 's Avonds hors d'oeuvre, kip met
rijst, varkensvleesch met kool, kaas en boter.
Het eten- alleen kostte 4376 mark. Er werden
200 flesschen Rijnwijn gedronken-en.
Eigendommen van den ex-koning.
Vertegenwoordigers van Pruisische ministe
ries zijnj, volgens het „Berl. Tage-bl.". sedert ge-
ruJmerii tijd reeds aan het onderhar:,delen met
den „zeer hanaigen" gevolmachtigde van den
ex-koning Wilhelm II, om tot een bevredigende
oplossing ,te komen van dc fmancieele belangen,
die èn de slaat èn den gewezen koning aan
gaan. Er wordt ijverig getracht geen van beide
partijen- te k-ort te doen.
Het privé vermogen der Hohenzollern wordt
op dit ocgenblik cp meer dan 300 mil'lioen
mark geraamd. Meer dan 100 milli-oen zijn be
legd in aandeelen en hypotheken. Een aanzien
lijk gedeelte is geïnvesteerd in grondbezit. Wil
helm II heeft in lio-oge mate bijgedragen t-ot ver
meerdering van dit vermogen.
Een moeilijkheid levert op het aflossen van de
Kroomrente. In 1821 kreeg de staat Pruisen
kroondomeinen, doch moest daarvoor jaarlijks
de kroon 2% miW-ioerr „thaler" geven. De gevol
machtigde van den ex-koning stelt nu voor -de
kroon het twaalfvoudige van deze rente uit ie
betalen om deze rente af te kc-o-pen, dus 92 mil-
lioen mark ongeveer. De ex-koning zou dan dit
bedrag aan- den staat betalen als de groote hef
fing in eens op zijn vermogen.
De ex-koning bezit in Pruisen roecr dan ze
ventig 'kasteden en kasteeltjes, waarvan vijf en
twintig in en bij Berlijn. De vertegenwooddiger
van Wilhelm II wil het eigendomsrecht zoo
lang mogelijk onbeslist laten. Doch de staat
dringt op spoedige klaarheid aan-, omdat hij
de kosten voor het onderhoud moet betalen.
Stakingen.
In het -district Eikerenförde is een landarbei-
dersstaking uitgebroken ;te Stettin staken de ar
beiders aan de Gasfabriek en te Bremen staat
het geheele tramverkeer wegens staking stil.
UIT FRANKRIJK.
Foeh en Clemeuoeau naar Amerika.
Naar gemeld wordt, zullen Foch en Clt'men-
ceau binnenkort naar Amerika gaan.
Bakkersstaking.
Te Nice en te Toulon staken de bakkers, in
de eerste plaats ter verkrijging van loonsverhoo-
gin-g, in de laatste van den achturen-dag. In
beide steden zijn de noodiige maatregelen ge
troffen in .overleg met den prefekt om de bevol
king van brood te voorzien.
- Lenoir.
'De commissie voor de revisie van de zaak-
Lenoir is van oordeel, dat de verschillende bewe
ringen van Lenoir, die in betrekking staan tot
een in onderzoek zijnde zaak, niet het onder
werp zijn geweest van een onderzoek of toetsing
en dat inzonderheid geen confrontatie heeft
plaats gehad 'met Caillaux, waarop Lenoir heeft
aangeurongen. -
Onder deze omstandigheden verklaart de com
missie het gevraagde oordeel niet te kunnen
geven.
De onderminister voor de militaire justitie
Ignace zal thans nagaan, ct er aanleiding is
om de zaak in handen te géven van den pro
cureur-generaal bij het Hooggerechtshof.
Moeilijkheden onder de arbeiders
in Elssas-rLotharingen.
Volgens een draadloos bericht uit Beriijn van
het N. T. A. is, naar berichten uit Straatsburg
melden, het ai'O-eidersv-rtaagstuSc in Elzas-Lotha-
ringem in een kritiek stadium gekomen. De Fran_
sche r-egeering streeft-er maar tusschen de in-
heemsche Elzaseer arbeidersklasse en de zich
in massa's in Elzas-Lotharingen' aanwezige ar
beiders eer. wig te drijven-, wat bij de inhee-m-
sclie bevolking op zeer sterken- tegenstand stuit.
Er werd' door de gehede aifceidersklasse ge
protesteerd-; daaraan zal zoo noödig kradit
wórden- bijgezet door een algemeens staking.
UIT DE VF.REENIGDE STATEN.
Wilson en Fiume.
Een draadloos bericht uit Annapolis meldt
dat President "Wilson in zijn redevoeringen
niet in het bijzonder de Fiume-quaestie heeft
aangeroerd, maar in algemeenen- zin zijn hoor
ders heeft gewaarschuwd tegen een vooiuJtloo-
pen op d-e zaken in Zuid-O-cst-Eurcpa alvorens
de Volken-bond een beslissing dienaangaande
genomen heeft. Het. voornaamste tegen d'An-
nunzio te richten wa-pen zal zijn het oefenen
van economisóhen druk, maar geen oorlogsver
klaring, met het doel hem zijn fout te doen- in
zien en als ten voorbeeld lice voortaan tegen
diergelijke willekeurige handelingen zaïl wor
den opgetreden.
Nationalisatie een eiseh
der mijnwerkers.
De Vereenigde. mijnwerkers van Amerika
hebben zich bij meerderheid van stemmen ten
gmr.sie, van nationalisatie der kclen.nijaen ver-
Haard.
Volgens hun plan zcu de Reegeering, tegen
een sUa-ting te-doen door, ecor de regering te -men dat voor den bouw f 50.000 aan
benoemen suiMters, de .mijnen moeten kcopen-, verkloou w^tib uitbetaakU dat is 0,ngeveer
en daarra de m nvverk-e^ n de admmistrane d tüdeUjke kassier,
moeien doemdeelnemen. nv^ zat de nano-hier ccn ~wonc timmerbaas, uit 's Rijks kas
nahsat-ie der mijnen m Ganaca worden voor-ge-j douceurtje van f,000, in nog geen jaar
zijn grond in het feit, dat ettelijke Kamerle
den niet tegenwoordig zouden kunnen zijn
bij de beraadslaging, indien deze eerder werd
gehouden. Zij wilden gaarne in de gelegen
heid worden gesteld aan het debat deel te
nemen, met name hoorden wij in dit verband
d-en heer Stork noemen.
Tot het uitstel is besloten in overleg met
minister Aalberse. Deze had daar geen be
zwaar tegen, omdat zijns inziens van dit uit
stel geen gevolg behoeft te zijn een Vertra
ging van bet tempo der voorbereiding van de
uitvoering der wet. Hiermede kan worden
doorgegaan, omdat de wet door de 'behande
ling in de Eerste Kamer toch niet meer ver
anderd wordt en men als vaststaande aan
neemt, dat zij zal wórden goedgekeurd.
De volgende week komt de Kamer in'af-
deetingsonderzoek bijeen voor de invalidi-
teits- en ouderdomsverzeke-ringswetten. De
regeering stelt jirijs o-p een spoedige afhan
deling hiervan. Waarschijnlijk zullen zij ook
in het laatst van October in openbare behan
deling komen.
Bouwen in eigen beheer.
Men schrijft uit Friesland aan de „N. Crt.":
^Terwijl het Rijk vroeger zijn bouwwerken
can eenigen omvang publiek aanbesteedde,
wordt in deii laatsten tijd zoogenaamd in
eigen beheer gebouwd. Men beweert-, dat
zulks als zuinigheidsmaatregel i-s ingevoerd.
Men zóu beter werk voor minder geld krij
gen.
Of dit doel bereikt wordt, zal de vraag zijn.
Wij twijfelen er wel aan, na hetgeen wij ver
namen omtrent den aanbouw in eigen be
heer van een rijksgebouw in het noorden des
lands.
Met de stichting van dat gebouw is door
liet Rijk belast een uitvoerder. Daarnaast
beeft het Rijk aangesteld een dagelijk-sch op
zichter, die toezicht moet houden dat de rijks-
uitvoerder het werk goed uitvoert.
Beide ambtenaren genieten een goed sala
ris uit 's Rijk-s kas.
Daarnaast is nog een derde persoon aan
gesteld, die belast is met het aanbrengen
van het werkvolk en' de betaling van het
weekloon. Voor het laatste moet hij 10 pet.
van bet weekloon als provisie genieten. Re-
steld.
De staking, in do siaaliui'us-trle.
De Senaat heeft -een. nauwkeurig onderzoek
gelast naar ,ie oorzaken van dé staking in de
scaad-indus'irie.. Voorgesteld wordt de leiders d-er
vv-^rktiexneis en ""Mlffljr'Yfl''" Ni een te roepen tor
het hcudai van een/bijeenkomst te Washington,
'ten èinde de corzaken der staking vast te stdlen
en om te onderzoeken of een ingtijpenvan regee*
rir.gswege gewettigd zou zijn.
UIT ENGELAND.
Kabinetswijziging aanstaande.
Men schrijft Lloyd George het voornemen
toe. zich den 2-2-on October met een hervormd
kabinet aan het parlement, dat- den 22en Octo
ber opnieuw bijeenkomt, v-oor t-e stellen. I11 po
litieke kringen beweert ruen, dat -er reeds tot
bepaalde wijzigingen is besloen en dat de
eerste minister slecht» den teru-gkeer afwacht
van den koning, die thans in Schotland toeft,
om diens goedkeuring te verwerven en die wüzi-
giagen alsdan te verwezenlijken o.a. de ver
vanging van Balfour door Lord G'urzon. Doch
tal van andere wii-zigmRen. niet minder ge
wichtig. worden voorbereid. Men spreekt van
een vervanging in de admiraliteit van Walter
Lo-ng door admiraal Beatty, de 'verplaatsing
van lan Maophorson. staatssecretaris voor Ier
land, en Winst-on Churchillminister van oor
log/ naar andere portefeuilles.
Conflict in den Congo.
De „Soir" bevat een telegram uit Élis-abeth-
ville (Kongo) d.d. 19 Sept.. waarin wordt ge
tij ds.
Men kan dus niet zeggen, dat hier de noo-
digc zuinigheid betracht wordt:' is de rijks-
uitvoerder voor zijn taak berekend, en dat
moet-men aannemen, dan is een dagelijksch
opzichter voor oontrolo niet noodig en kan
de uitvaerder ook wel met de betaling van
het weekloon belast worden. Bij particuliere
aannemers geschiedt dit ook zonder eenige
mpeite.
De duurte.
Onder den titel „Periculum in Móra" lezen
wij in „St. Christoffel":
Van verschillende zijden hooz-t men kla
gen over den duren tijd, en de klacht is ze
ker niet ongemotiveerd. Als een timmerman
klaagt over de duurte van een paar schoe
nen of een bakker over de duurte van een
nieuwen trog, dan komt dat veelal, omdat ze
voor de genoemde artikelen thans het dub
bele moeten betalen, zoo niet meer dan in
1914. Men hoort echter van den schoenmaker
geen klacht, dat de schoenen zoo duur zijn,
hoogstens klaagt hij over de duurte van liet
leder, want, zegt hij: alles is duur en daar
om moet ik ook meer vei'dierien.
Over de oorzaak der duurte valt heel wat
te theoretiseeren.
Dat de hooge loonen den levensstandaard
eenigszins verhoogen, is vrij zeker, vast staat
echter, dat de booge löonen niet alleen, doch
slechts voor een gering deel de oorzaak zjj'n
der duurte. Veel moer dragen daartoe bij de
meld dat er ten gevolge van de traagheid oer ongehoorde winsten, die er in menige onder-
regeering met betrekking tot de verbooging
van liet salaris van het koloniaal personeel, een
staking oud-er het. personeel dreigt.
De minister werd van den ernst van. den toe
stand" verwittigd.
De blosjewiki e« de Oekraïne,
Vol gons berichten uit Finland heeft de Rus
sische Sovjetregeeriug de Oekrajino een
vredesaanbod ge-daan. De foolsjewistis'ch-e re
geering zou bereid rijn de zelfstandigheid en
neutraliteit der Oekrajiue to erkenueij.
GEMENGDE BUITENLANDSCHE .BEBICHTEfr
Treiuroovers.
Vij-f gemaskerde mannen, hebben dezer dagen
de postbeambten van den Ocea-n Limited Ex
press, op weg van Quebec -naar Halifax, gebon
den en uit den postwagen voor 15.000 dollars
aan zilver en bankbiljetten gest-o-len. Bij Harla-
ka waren 'zij op den in beweging zijnden trein
gesprongen en had-den zij de beaun-bten met de
revolvers in de hand verrast. Vermoedelijk zijn
de roovers met een auto -ontkomen.
Ecu' dreigende opstand iu Polen?
Onder het opschrift: „Gevaar voor een op
stand in Polen" deelt de „Vorwarts" mede, dat
de .communistische beweging onider de kringen
der Po-olsche arbeiders in Congres-Polen, met
den dag toeneemt. Er wórd't beslist op gerekend',
dat in November het werk der .agitators tot ge
organiseerde uitingen zal lei-den.
■J-.. 1 11 .1 -JB
De Arbeidswet in de Eerste Kamer.
Naar „Het Volk" van zijn Haagsehen re
dacteur verneemt, vindt het uitstel door de
Ee-i-ste Kamer van de behandeling der Ar
beidswet tot de laatst» week van. October,
neming gemaakt of genomen wordt.
Als men ziet, b.v. in de bruinkoolindustrie
dat iemand in enkele jaren van een eenvou
dig burger multi-milionnair kan worden,
dan vraagt men zich af, waarvoor i-s het
ncodig dat de kclenprijzen nog steeds zoo
boog blijven.
Als men ziet, dat verschillende groote
Scheepvaartmaatschappijen in een paar ja
ren tijcis naast een volledige afschrijving van
het geheele bedrijfskapitaal nog vrij betee-
keneikte winsten uitkeeren, dan vraagt men
zieli terecht af, waarvoor moeten die vracht
prijzen nog zoo hoog blijven.
Als men ziet-, dat enkele suikerondernemin
gen een dividend verwachten van 100 pc/ en
het volgende jaar nog meer voorspellen, dan
vraagt men niet weinig ontstemd, waarom
dien prijs nu nog weer hooger toe te laten.
Als men ziet, dat onderscheidene tabaks
en sigarenfabrieken van 30 tot 50 pet divi
dend uitkeerden, dan rijst alweer de vraag,
waartoe die dure sigaren- en tabaksprijzen.
Als men weet dat de Bataafsclie Petroleum
maatschappij nog maar een kleintje onder de
zusters een winstje maakte in 1918 van ruim
90 millioen gulden dan zal 't menigeen ze
ker bevreemden dat de petroleum weer met
een -cent per liter of wel 5 pet. wordt ver
hoogd vanwege de duurte van alles, ziet u.
Als men ziet, dat de ijzer- en staal prijzen
weer „neiging" h-ebben om te stijgen, van
wege de groote vraag dan zal men zeker
groote oogen ojwetten, als men verneemt, dat
een der g-rootste huizen iu dat artikel, de Men behoeft zich minder te verbazen over
zijn, dan zal het evenzeer bevreemden, als
men verneemt, dat de winsten van diverse
katoenmagnaten in Twente in vier jaar tijds
van 125.000 tot 725.000 en van 185.000 tot
993.000 gulden zijn opgeklommen, alles dank
zij de hooge loonen en de dure vrachtprijzen,
Zoo zouden we door kunnen gaan, maar
waartoe meer? Uit het hier aangehaalde
blijkt ondubbelzinnig, dat de duurte van den
huidigen tijd niet tot oorzaak heeft de hoo
ge loonen, maar dat de oorzaak is de schro
melijke winsthonger der grootindustri-eelen
en des groothandels
Wordt aan die gouddorst geen paal en
perk gesteld of wordt het niet ingeperkt en
belemmerd, door cp even grootsche wij-ze de
onredelijke kapitaal winsten te belasten, dar
zullen op den duur zelfs de beste burger
wachten bezwijken voor de tragische werke
lijkheid.
In verschillende landen, aa. in Amerika,
Engeland en Frankrijk, begint men van re
geeringswege in te grijpen door paal en perk
te stellen aan den demoraliseerenden invloed
der uitbuiters. Het is te hopen, dat men ook
in ons lan-d niet wacht tot het te laat is.
Opheffing maximumprijzen rijst.
De Minister van L.; N. en II., heeft inge
trokken met ingang van 29 Sept. de maximum
prii.zen voor rijst, zulk» met de uitdrukkelijke
bepaling, dat de bedoelde maximumprijzen ge
handhaafd -blijven, voor z-oover betreft de rijst
die door het Riik ten behoeve van zieken er
zwakken ter beschikking der gemeentebesturen
gesteld is en zal worden.
Minister van Landbouw
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel i3 voor ongeveer 14 dagen naar En.
geland vertrokken.
Een vliegsehool te Ede.
Binnen enkele dagen zal te Ede aan de
Carley-vliegtuigenfabriek, een vliegsehoo.'
worden verbonden.
De heer Carley is als bekwaam construc
teur er in geslaagd een eigen type vliegma
chine te bouwen, dat aan d-e meest serieuze
eisehen voldoet. Deze toestellen voor twe<
en drie personen ingericht, zijn sierlijk, dege
lijk en volkomen betrouwbaar, gemakkelijk
l-o dem-onteeren en voor billijken prijs ver
krijgbaar. Het leeren vliegen zal geschieden
in toestellen met dubbel comando, zoodat èn
bestuurder èn leerling', vanaf de eerste les
beiden de stuursbewegingen maken, waar-,
door het leeren zal worden vergemakkelijk^
Reedis hebben zich vele leerlingen aange-
meld.
Comité tot verkrijging van Zondagsrust en
tot opheffing van elk trouw-verbod op
Sumatra,
De Roomsch Katholieke Sociale Bond er
de Kerkera/den van de Prótestantsche en
van de Gereformeerde Kerk te Medan heb
ben een manifest uitgegeven, waarin zij zich
keeren tegen een tweetal misbruiken, die
zich in de cultures op Sumatra voordoen.
Deze misbruiken zijn het werken op Zon
dag en het beletsel hetzij direct, of in-di
reet voor de assistenten om kort na hun
komst in Indië te huwen.
Aan de administraties der op Sumatra's
Oostkust werkende cultuur-onderneminger
is eveneons dit manifest gezonden, terwijl
verzocht is om antwoord voor 1 Mei 1920.
Zou op deze heide eisehen niet worden in
gegaan, dan acht het comité zich verplicht,
langs alle geoorloofde opene wegen, de
christenen hier en in Europa er van af U
houden hunne zonen beschikbaar te stellen
voor de Cultures op Sumatra.
De geest in het Ned. Ind, Leger.
Op 7 Aug. deed zich gedeeltelijk voor en
gedeeltelijk in de sociëteit te Djocdja een in
cident voor, dat weer eens duidelijk doe(
zien, hoe de geest in het leger in den laat
sten tijd slechter is geworden, schrijft „Ma-
taram".
Een doortrekkend artillerist later is ge
bleken dat hij aangeschoten was ziende
dat een ritmeester in de sociëteit een etentje
bestelde, vloog naar binnen en vroeg den of
ficier op uiterst brutalen toon: of dat zóo
maar ging en of-ie niet wist dat hij (de fu
selier) óók wou eten.
Men slaagde er in den man naar buiten
te krijgen; een moment later was-ie weer te-
rug, beweerde dat men nu in andere tijden
leefde; dat men republikeinsch was, kortom:
dat liij eigenlijk het souper moest hebben en
de ritmeester buiten moest staan.
E011 militaire patrouille durfde den artil
lerist blijkbaar niet aan: men stond oolc de
ritmeester was daarbij zoo lang te parle-
menteeren, dat het de verontwaardiging op
wekte van paar in de sociëteit zittende par
ticulieren.
Ten slotte verklaarde de recalcitrant zich
bereid mee te gaan naar de politie, mits de.
ritmeester en de patrouille-commandant
vóór op gingen. Hij zou dan volgen op een
„vienk. meter" afstand. Intusschen beleedigde
hij het leger, zijn chefs, den ritmeester en
alles.
Nadat hij den afstand van „één vierkante-
meter" nauwkeurig had uitgezet, volgde hij
den vreemdsoortigen optocht.
Firma Stokvis Co. Lmt.. in 1918 op een be
drijfskapitaal van 9.300.000, een dividend kon
den uitkeeren van 116 pet.
Als men verneemt dat de katoenprijzen
weer omhoog zijn gegaan, ook vanwege de
lioogè locnen en vrachten, en dat van goed
koop er worden vooralsnog geen sprake kan
de handelingen van een beschonkene, dan
o\er het uiterst lamlendig optreden van de
andere zijde.
Het ergerde den toeschouwers dat men
zelfs met een patrouille niet in staat was aajj
dit incident met spoed en beslistheid een
eind te make" 1