STADSNitUWS
Uit den Omtrek
422e Staatsloterij.
iLAATSTL JNlhUWS
Handel en Nijverheid
Amsterdamsche Beurs.
N.v. ;,DE TIJDGEEST";
Vwee maanden geleden gepleegden moord
op de gezusters Makaay aldaar. De aan
gehoudene was verloofd met een nichtje
van de vermoorde zusters. Hij is naar
'Arnhem overgebracht.
GEVAARLIJK HEER GEARRESTEERD
De politie te Boetinchem heeft gearres
teerd den Duitseher G. M., verdacht van
rijwieldiestal. Hij was in het bezit van
een handgranaat en uit op hem gevonden
papieren bleek, dat hij behoort tot de
Spartacnsclub te Dusseldorp. De politie
vond op hem onder meer dagvaardingen
om voor de Dnitsehe justitie te verschij
nen ter zake van Spartacistische woelin
gen. Ook was hij in 't bezit van een brief
van een der Spartacusleiders, om zafch
aa zijn vlucht in Nederland te wenden tot
het Nederlandseke kamerlid David Wijn
koop^ om hulp en steun. hl. is gister naar
Arnhem overgebracht.
MLuni t
yeval van hondsdolheid voorgekomen.
'fe Swaimen bij Kormond werd het 8
jarig dochtertje van den landbouwer W.
L. overreden. Het kind was bijna op slag
dood.
AGENDA 10 JANUARI
Sociëteit „Sint Bavo"' Tuinders 6 uur.
Cursus Ned. Taal 8 uur. Esperanto
8 uur.
Museum van Kunstnijverheid 104 u
Tentoonstelling van Japansche en Chi-
necsche kunst.
Spaarbank „St. Rosa'' half 8 tot half
9 'uur in het Patronaat aan de Nassau-
iaan 50.
Stadsschouwburg 8 u. Het Ekfrouw-
"ooneelHet wederzij-d.seh Huwe'-ijksbe-
Irog.
Bisschoppelijk Museum Geopend el-
ken werkdag.
NED. R. K. VOLKSBOND
Onze Winkelstand.
Hedenmorgen heeft de beer Wijkhui
zen zijn welbekende vleeschhouwerij ver
plaatst yan heb perceel in de Smed-estr.
naar een perceel gelegen in d'e Nieu
we Kruisstraat 11.
Alle verandering is geen verbetering,
maar eik die aan den nieuwen winkel
een bezoek bracht, zal moeten getuigen,
hoe nieuw en friseh er alles uitzag.
Vooral do mooie tegel tableaux aan de
wanden vormen een fraai intérieur. Ver
der is er een ingebouwde koelinrichtirig,
gemaakt door de fa. Winnubst, do aan
nemers, dit iets nieuws mag heet-en op
haar gebied.
Voor de eleetrisehe installatie heeft de
heer H. Cornet Jr. gezorgd en deze ver
dient alle eer woor zijn werk.
VAN ONZE RECHTBANK.
t Brandstichting.
Op 24 November van het vorige jaar
had de los werkm. H. de R„ 23 j., brand
gesticht in 'n pakhuis uit wraak omdat
ny nog eenig geid had te vorderen.
Natuurkundige proeven en nog wat.
Twee leerlingen van de H. B. S., 14 j.
kennis eens in praktijk te brengen.
Ze zonden daartoe in hun woning eens
proeven nemen."
In een busje werd wat Calcium ehlo-
raat en Fosforus gedaan en dit in brand
gestoken.
De jeugdige natuuronderzoekers schrok
ken echter van de vlam en gooiden het
busje op straat, waar het met een hevi-
gen knal ontplofte. Een volksoploopje
ontstond.
Men dacht aan eenBolsjewistischen
aanslag! Pardon2 H. B. S.-leerlinr
gen namen „natuurkundige proeven.."11
Bezems.
Van een onbeheerd staande bested wagen
der fa. Mij. Bus wordt een dozijn bezems
vermist.
Voedingsdraad gebroken.
Muziekconcours.
De Muziekvereniging het „Stedelijk
Muziekkorps" te Enkhuizen, heeft ter ge
legenheid van haar 30-jarig bestaan een
groot nationaal concours voor harmonie
ën fanfarekorpsen uitgeschreven, te hou
den op 24 en 25 Mei a.s.
In het opgerichte eere-comité heeft o.a.
ook zitting genomen mevr. Visser van
Hazerswoude, eerelid van bovengenoemd
korps, te Bloemendaal.
Meubelmakers en Behangers.
Met ingang van 5 Januari zijn de loo-
nen van de behangersgezellen, werkzaam
bij de leden der behangerspatroonsver-
eeriging, inbegrepen de verhooging voor
het verkorten van den arbeidstijd, 63 ct.
per uur. De arbeidstijd is teruggebracht
tot 48 uur per week of wel 854 uur per
dag met vrijen Zaterdagmiddag. Wat be
treft de loonen, dit is toegezegd op een
conferentie met bovengenoemde patroons-
vereeniging, d© arbeidstijd wan reeds be
paald.
Opleiding In de Typografie.
Woensdagavond begon de nieuwe cur
sus in de typografie, ingesteld door de
Leerllngenoommifisie in het typografisch
bedrijf. Evenals het vorige jaar, go-
schiedde dit eenlgszins officieel. Behalve
de leerlingencommjssie, de zes leeraren
voor den cursus eu de leerlingen, waren
ook ouders van leerlingen aanwezig in het
gymnastieklokaal van de School voor
n.l.o. aan het Heiligland.
De voorzitter der leerlingeneommissie,
de heer J. C. Peereboom, hield een korte
toespraak, waarin hij deed opmerken, dat
do verwachting die ten vorigen jare werd
uitgesproken is verwezenlijkt: de cursus
is namelijk voor dat eerste jaar als ge
slaagd te beschouwen, ofschoon in de eer
ste klasse drie leerlingen moeten blijven
zitten. Overigens verlaten van de 30 zet
ters- en 20 drukkersleerlingen, 4 zetters-
en 6 drukkersleerlingen den cursus om
examen te dioen. Spreker drong er bij de
leerlingen op aan, dat zij, tegenover de
opofferingen, die voor hen gedaan wor
den, zich zooveel mogelijk inspannen,
daar het alleen op die manier mogelijk is,
flinke vakmannen te worden.
Het is noodig, verschillend® personen
of besturen, die tot het welslagen van den
cursus bijdroegen, dank te zeggen. In do
eerste plaats de zes leeraren, die week
aan week een avond beschikbaar stellen,
om. wat zij als bekwaam vakman weten,
aan de leerlingen mede to deelen; spre
ker gaf hun de verzekering, dat de Leer
lingen-Commissie deze offervaardigheid
op den koogsten prijs stelt en noodigde
de leerlingen uit met handgeklap hun
dank aan de leeraren te brengen, waar
aan deze met geestdrift voldeden.
Deze leeraren zijn de beer en. B. Leen-
werke, C. R. Roest, W. Sterk Jz., Joe. G.
v. d. Berg, D. L, Rooeekrans en Joh. Vis
sers.
Dank bracht spreker ook aan B. en W.
van Haarlem voor het afstaan van de
schoollokalen, aan het Kolenbureau voor
het beschikbaar stellen van brandstof,
aan den Bond van Boekdrukkerijen voor
den verleenden finaneieelen steun en aan
de patroons, die do leerlingen steeds in
de. gelegenheid stellen de cursussen bij te
wonen.
Mededeelende dat 12 zettere- en 6 druk
kersleerlingen voor den nieuwen cursus
zijn ingeschreven, spoorde spr. d© leerlin-
gea nogmaals aan en deed een beroep op
de medewerking van de ouders, vooral
van de moeders, die zulk een groeten in
vloed op het gezin kunnen uitoefenen.
Haarlem maakt een goed figuur in de
leerlingen-opleiding. Moge dit zoo blijven.
Daarop voerde een van de leeraren, de
heer Vissers, het woord. Vol geestdrift
zette hij de voordeelen der opleiding uit
een.
Ten slotte bracht de voorzitter een woord
van warme hulde aan den man, die het
middelpunt, de drijfkracht van de Leer
lingencommissie genoemd mag worden, de
secretaris, de heer F. J. Bert.
Daarna werden de nieuwe leerlingen in
geschreven.
Vernietigd
Bii arrest van het Gerechtshof te Am
sterdam van den 22en December 1919 is
vernietigd het vonnis van D. vain der Hoe
ven. houtkoopman, wonende te Zaandam,, bij
vonnis vain den 2en December 1919 door de
Arr. Rechtbank te -Haarlem verklaard In
staat van faillissement.
Opgeheven.
Opgeheven wera het faillissement van S.
Polak vroeger winkelier in sigaren, thans
wofnende te Zandvoort uitgesproken bij
vonnis van 2 December 1919.
Hooger beroep werd aangeteekend door
J. van B.. zonder vaste wooin- of verblijf
plaats thans ged. H. v. Bew. te Haarlem
ter zake diefstal veroordeeld tot 01 maan
den. gev
Garnizoensberichten.
De sergean t-majoor-adm. v. d. Goor-
bergh is ten bureele van den Inspecteur der
Infanterie onder no. 5 op de bevorderings-
lijst voor adjudant onderofficier van de mi
litaire administratie geplaatst.
De milicien-soldaat J- B. valn het 10e
Reg. Infanterie is veroordeeld tot 6 maan
den militaire gevangenisstraf wegens het
opzettelijk tnalaten en uitdrukkelijk van de
orders van dengenen die boven hem is ge
steld.
Gerehabiliteerd.
Bij vonnis van de Arr. Rechtbank te
Haarlem d.d. 6 Jainuari 1920 ia gerehabi
liteerd HL W. Radmakeri vroeger aanne
mer, thans koopman, wonende te Haarlem,
destijds gefailleerd.
Waar gaan heen?
Toonkunst Kamermuziek
ïHet Hollandsch Strijkkwartet speelde o.a.
het kwartet valn César Franck. Dit is het le
vende, klare beeld van oe mysterieus-bege-
nadigde ziel, die altijd boven de aarde leef
de en er slechts met wondere weefselen aan
verbonden bleef. Het is de vlucht van een
mensch, die met hemelschen glimlach het
goudwaas valn den heshel ving en schiep
tot muziek; het is het b°oge vuur van een
hart dat altijd van eed heilige liefde be
wogen was het is het diepe licht van een
doorschenen was van g^ade. Het is een
leven dat in de ooren korter dan een uur
klinkt, maar dat voor de ziel de eeuwigheid
ontsluit, 't Is een reinheid, vurig van vreug
de, stralend door den schoonsten en hoog-
sten hartstocht. Het is de liefste zang van
een eindeloos geluk, een zjjnk, die door de
serafijtaen gehoord moet z»in toen de stille
componist het zacht in zlC0 2elf droomde en
naar zich zelf luisterde.
Er ziin enkele comp°nlsföi bij wie men
zelfs in de verte (niet n1^1" spreekt van ta
lent Het zijn de dichters der hemelsche
hymnen, die als een hevige, maar geruisch-
looze storm opzwellen nit t hart, geroepen
door God- Zoo zong palostrina, zoo smeek
te en schreeuwde Beethoven, zóó zolng, al
spelende, César Fralnck. Er zijn vele dingen
van 't leven, die ondersc"ejden door den
componist gevangen werden in muziek: Zoo
schijnt heel zijn amoureuze hartstocht gela
den te ziin in de sonate voor klavier en
viool; zoo is zijn wondere vroomheid een
blijvende, dnvergeTijkelijke heerlijkheid ge
worden in zijn choralen. Maar dit eene
strijkkwartet is een gebeele, vloeiende ziel,
die zweeft, zonder de lichtste stoornissen
gestuwd door prachtige en toch weeke
vreugden aldoor opwekkend naar 't lok
kende licht van den hemel, bevend valn fee
der® melancholie en innigheid.
Het eerste Lento en Allegro is een ge
heimzinnige maar geleidelijke dntsluiering
van innerlijke wezensmaar met het Scher
zo begint de fijne dans, de engelachtige
vaart naar het eeuwige 'blauw, waar het
Larghetto, het verdroomde prière, gaat
klinken. Vervuld van gouden schoonheid ziet
eindelijk weer de dichter zichzelf.
De wereld is Inu schooner geworden,
want de klank van deze muziek strooit lich
tende nevelen van geluk, van reiinheid, van
wondere troost, van verzoeningen. Het- is de
stem valn den diepschoonen en goeden dich
ter.
Dit kwartet van Franck klonk dus gis
terenavond en Leydensdorf, Mendes, Kint
en Canivez musiceerden aldus voortreffelijk.
Zij hadden fe voren een kwartet valn Haydn
en het Harfenkwartet Beethoven gegeven-
Het heeft mij bij hun rijke gaven aan rijk
ste schoonheid niet gehinderd dat er zoo
nu en dam valsche noten gespeeld en onzui
vere portamenti gemaakt werden. Men moet
deze artisten voor hun Franek-voordracht
den warmsten dank schenken. H. F. A.
Het Schouw tooneeL
Door „Het Sehouwteoneel", dir. Adr. v.
der Horst eu Jan Muscb, zal, ingevolge
het bijzonder succes bij vorige vertoonin
gen op Vrijdag 9 Januari nog een opvoe
ring worden gegeven van Pie ter Langen-
dijks „Het Wederzijdsch Huwelijksbedrog"
het oud-HolIandsehe blijspel in 5 bedrij
ven in den Haarlemsehen Stads-Schouw-
burg.
Zondjfg II Januari zal opnieuw „De Pa
radijsvloek" worden vertoond. De laatste
opvoering was druk bezocht door bezoe
kers van buiten de stad. Met "het oog
daarop wordt de aandacht erop gevestigd,
dat deze voorstelling om half elf geëin
digd is.
Carl Flesch.
Naar wjj vernemen zal de gevierd® vio
list Carl Flesch op Maandag 19 Januari
a.s. een concert gefen in den Schoufw-
burg Ja-nshveg.
De heer J. II B. Spaanderman zal (d,e
begeleiding op zich nenaen.
De regeling is in handen van het Con
certbureau A. Vernout
het tarief van den gasprijs.
Naar wij vernemen zullen de voorstel
len van B. en W. ter verbcoging van de
tarieven van den gasprijs hierop neerko
men, dat op de bestaande tarieven 20 pet.
wordt gelegd.
OPRICHTING VAN EEN R.-K. DIOC.
BOND VAN WONINGBOUW-
VEREENIGINGEN.
Vanwege het Hoofdbestuur van ld jen
R.K. Volksbond, de R.K Woningbouwver-
eeniging Dr. Schaepman en „Het Oosten"
te Amsterdam, was aan alle hen bekende
R.K. Woningbouwvereenigingen een cir
culaire gezonden om mede te werken tot
het oprichten van een R.K. Bond van Wo-
ningbouwvereeingingen. Zaterdag 3 Jan,
werd d,,oor verschillende JBouwwvereeni-
gipgen aan dezen oproep gehoor gege
ven. De vergadering had, plaats te Amster
dam In het gebouw van den R.K Volks
bond aan d,en Heerengracht No. 489.
De vergadering wepd. geopend door üen
Centraal President van den R.K. Volks
bond d(e heer Smit.
Onder idp aanwezigen merkten wij «p het
RaadsLid, van Haarlem de heer Klein en
Mr. (Tepe uit Leiden
Be itieer v. Linden wees in den. "breelu^
hoeveel men uit een Bond zou kunnen
stichten.
Mensch en, Jbekwaam voor hun taak zou
den in het Hoofdbestuur zitting nemen,
en desnoods over de hoofden van Gemeen
tebesturen heen do tegemoetkoming over
winnen. Zoo"n bureau zou leiding en alle
mogelijke inlichtingen kunnen geven, cü
veel kunnen doen om tot spoedig bou
wen te kunnen geraken. Elke Bouwver-
eeniging zou geheel zelfstandig blijven,
ook zou de verplichting lid, van den R.K
Volksbond te zijn komen te vervallen.
Scboten," St. Bavo'" kon niet accoord gaan
over het niet lid zijn van id/m R. K.
Volksbond. De heer Mr. Tepe het woord,
verkrijgedne, deed mededeelingen welké
van groot belang bleken t© zijn bij de
besprekingen. Het bleek dat men met veel
tegenwerking te kampen had om tot bou
wen te geraken vooral met de Wethou
ders en ook Raadsleden van Gemeentebe
sturen.
Toen men tot oprichting van den Bond,
wilde overgaan bleek dat bijna geen afge
vaardigde een mandaat zijner^verecniging
bezat He.t bleek dat d,e circulaires te
laat aand e adressen waren ontvangen
om overleg met de resp. Besturen te ple
gen. De heer v. Lingen verzocht dat do
afgevaardigd® bij hunne Besturen zouden
pleiten voor het oprichten van den Bond
spoedig zou dgn weer een vergadering
worden uitgeschreven om tot oprichting
over te gaan. De heer .Mr. Tepe werd
als lid van het Bestuur toegevoegd,.
Met den Christelijken groet werd, deze
belangrijke vergadering gesloten.
Door den wind.
Hedenmorgen ongeveer 7 uur woei door
een hevigen wind het houten kapelletje
van een perceel in de Gasthnislaan en
kwam zonder verdere ongelukken te ver
oorzaken op de straat terecht.
Burgerlijke Stand.
Ondertrouwd. 8 Januari. P- H. Vinkenoog
en M. M. Stevens, - P. J- Kreijl en H
v Poel
Getrouwd. 8 Jainuari. B. Boerrigter en
M S- M Hetem. L. J. Bulteis en M.
CCoossens. W. "H. A. Ahling en J.
G Goossens. H. A. Hoogerbeets en L.
v d Linden. H. Kroon en J. J. M. Ur"
banowitz- H. B. Blom en A. J. v. Vliet.
W. A. Molenaar en J. Zijlstra. S. L.
v. d. Berg en L. Funke.
Geboren. 6 Jainuari. z. van T. Brouwer
Elskamo.
Overleden. 7 Januari- S. M. Divendal,
15 j.. Antoniestraat. J. L. Jautze, 86
j., Ursulastraat. 6 Januari. M- Lammer-
seHeemskerk, 73 j., Leidschevaart. T.>
6 m„ z. van T. v. d. Horst. Zuid Brouwers
straat
Trekking van 100 nummers ten overstai
van Notaris a. G, MüblE
Donderdag 8 Januari 19201
84 3903 60 9896 49
1098 45 7034 9440 12647 11417
<257 7219 10151 12971 !®59 18021,
1647 4668 30 10287 13146 ÏÜg 18341*
mn 1
VIERDE KLASSE.
Trekking van 6 Januari.
Nd. 18255 f 200.
No. 110, 3839, 14399, ieder f100.
Prijzen van i 65.
425 582 1432 lisv 1983 2158 '2273 2526 2939
2966 2978 3152 3183 3310 3795 404L 4065
4305 4329 4432 4526 4689 4742 5026 5161
5186 6518 5701 6818 6031 6165 6242 6260
6317 6519 6686 6744 7092 7454 7695 7747
7750 8046 8236 8247 8495 8672 9023 9121
9205 9935 10165 10690 11226 11589 11851
13176 13360 13542 13784 13893 14140 14288
14927 15018 15233 15400 15619 16100 16249
16338 16378 16676 16714 1G874 17143 17366
17862 18610 18667 19128 19184 19804 19985
20292 20366 20391 20540 20900 21021 22026-
22197"22312 22488 22722
4da klasse 3de lijst: 7851 m. z. 7852.
OVERVEEN. Het Kolkje Velen, die
zich afgevraagd hebben; hoe zal 't van
den winter met het afgesloten Brouwers
kolk je gaan, ale er ijs komt kunnen we
thans de verblijdende mededeeling doen,
dat de ijsbaan, als het ijs voldoende sterk
is, voor het publiek toegankelijk zal wor
den gesteld.
Aanvulling van de Politie-Verordening
De Algemeene Politie-Verordening i*
aangevuld met het navolgende art. 54 bis:
„Met boete van ten hoogste 25.— en
verbeurdverklaring t der plaatsbewijzen
wordt gestraft ieder' die op den openba
ren weg plaatsbewijzen voor openbare
vermakelijkheden verkoopt te koop aan
biedt of ten verkoop in voorraad heeft."
KINDERTOESLAG BIJ DE
SPOORWEGEN INGETROKKEN.
Door de Directie der Ned. Spoorwegen
is beslist, dat de kindertoeslag met ingang
valn 1 Januari 1920 komt te wervallen.
Naar aanleiding daarvan, heeft zich de
Ned. R. K- Bond van Spoor- en Tramweg
personeel St. Raphaël gewend tot de direc
tie met het verzoek dien toeslag te handha
ven. In het verzoek wordt gewezen op het
feit, dat de Directie dezen maatregel heeft
getroffen, zonder voorafgaalnd overleg met
de organisaties. Door de intrekking van de
zen toeslag, woden de groote gezinnen het
ergst getroffen en verliest de extra uitkee-
ring van een weekloon per maand voor dui
zenden van het personeel een aanmerkelijk
deel van hare waarde.
Mede verzoert is, deze kwestie spoedig
met de organisaties te bespreken.
HET AFTREDEN VAN DEN HEER
CREMER VERWACHT
De ,,Tel." verneemt, dat de familie van
den heer Cremer gisteren per ss. Rotter
dam uit Amerikd is teruggekeerd.
Hoewel de toestand valn den reer Cre
mer vooruitgaande is. mag zijn aftreden als
gezant snoedig verwacht worden.
Woensdagmorgen is een algemeene sta
king onder de manschappen der artib
Ierie uitgebroken. Na onderhand,eliragen
werd de staking geschorst.
De grieven betreffen den prijs van liet
militair vervoer, de verlofsregeling en de
soldij.
Mededeeling van „De Spaarnebank"
De Beurs opende heden iets beter, doch
zeer stil.
STAATSFONDSEN op vorige koersen.
5% Ned.land 90. 6% Indië Cult. vaeL Kol.
Bank 256. Indische Bank 284. Vorstenlan
den 280K. H. v.- A. 624. INDUSTRIE-
EELE WAARDEN: prijshoudend. Insu
lin de Olie 234. OLIE WA ARDEN; vast.
Koninklijke 844. Consols 281 LiOrion 67.
TABAKKEN: zonder handel. Amsterdam
Beli 241. Besoeki 158V2. Rotterdam 236. Me-
dan RUBBERS: zonder bandel- Am
sterdam Rubber 247. Deli Batavia 151. Ne-
derl. Rubber 116. Rott. Tapanoeli 139.
SCHEEPVAAETWAARDEN. Iets beter.
Holl.-Amerika Lijn 470. Holl. Boot 238.
Koninkl Holl. Lloyd 184. Japan lijp 324.
Paketvaart 234. Scheepvaart Unie 29214.
Marine 52K. AMER. WAARDEN: prijs
houdend. Hide and Leather 126K. Steel
11254 Smelt-lug 76. Anaconda .134. Cigar
77. Atchison To pet; u 91. Voting Rails 23.
Denver 8. Southern Pacific 103. Union
Pacific 13254.
DE KAASMARKT TE ALKMAAR.
Op verzoek van den Bond van Zuivelfa
brieken en do Vereeniging van Kaashan
delaren. zal de kaasmarkt' te Allernaar,
Maandagmorgen is in de Plantsoen-
jracht te Groningen, de 10 jarige G. S.
door het ijs gezakt en verdronken.
Te Gendringen (Geld.) wordt door de
justitie een onderzoek ingesteld naar on-
regeimaiigneden, welke bij het distributie
bedrijf zouden aan het licht zün gekomen
en waarbü een lid van den gemeenteraad
en de üistribatiecommissie betrokken zou
den zijn. »N. v. d. D."
1 wee personen, dio te Usselo, gem.
Lonnt-Zer (O.) door een dollen hond zijd
gebeten, zijn naar Utrecht vertrokken. De
hond is doodgeschoten.
De als gevaanijk bolsjewiek gesigna
leerd staande Hongaar, dr. Otto Ernst, is,
nadat hij gedurende een week te Oldenzaal
onder militaire bewaking was gesteld,
Maandag naar Duitsehiand teruggekeerd.
Aan de kost te Schiermonnikoog is
aangesj.o; ld een lijk, dat is gebleken te
rijn van M. Meliema, te Rotterdam, ma
chinist van het bij Terschelling op een
mün geloopen ss. „De Zaan".
Uit Bodegraven wordt gemeld, dat
•ie ontvluchte Rus opnieuw gearresteerd
s en naar de Wieriekersehans is overge
bracht.
Te Zêegse (Or.l is een vermoedelijk
Hét liberale stelsel
G's ravond hswi in óe Socicteit St. Bavo een
ftlger -e 1 der vergadering plaats, onder presi.
<ium van den heer C. H. Glas.
Deze opende de vergadering met den Chris-
telijken groet en wenschte afdeelingen en leden
een zalig nieuwjaar. Hij vestigde verder de
landacht op de belangrijke vergadering, op a.s.
Dinsdagavond, waar de heer Henri Hermans zal
komen spreken.
Het woord was daarna aan den voorzitter,
den heer J. A. de Lobel, die in aansluiting op
hetgeen de voorzitter reeds dien aangaande had
tezegd, zijn rede wenschte te beginnen met vele
«eilwenschen voor het nieuwe jaar.
Tot zijn onderwerp komende, herinnerde d-e
heer de Lobel er aan, dat tegenwoordig veel
gesproken is over bedrijfsraden en socialisatie,
aet laatste een voornamelijk door de socialisten
*oorgestaan stelsel. Over deze beide wijzen van
maatschappijhervorming wenschte spr. het in
deze cursus-les, zooals hij zijn rede beschouwde,
riet te spreken; wel over het stelsel, waaronder
wij reeds ioo jaren hebben geleefd, n.l. het libe_
rale stelsel, of, zooals de socialisten het betitelen,
het kapitalistische stelsel.
Spr. v.ees er dan op, dat dit stelsel zoo zou
kunnen worden toegepast, dat het een zegen
voor het volk vormde, doch op tegenovergestelde
wijze in practijk gebracht, een ramp zou wezen
voor het volk.
Omstreeks 1800 kwam het liberale stelsel, af
komstig van den Engelsman Adam Smith, in
aet maatschappelijke leven. In hoogere kringen
ruim gepropageerd, druppelde de ideeën naar
beneden af. Het beoogde den Staat van alle
-"grijpen in de maatschappij uit te sluiten, uit
gezonderd de veiligheidszorg. Vorming van
organisaties deed dit stelsel verder verbieden,
waardoor het liberalisme zich zeer vlug kon ver
breiden. Daartoe heeft in die jaren de maat.
schappij tot nut van het algemeen veel medege
werkt. Het doen verdwijnen van de overblijf
selen dier oude vereeniging ging begrijpelijker
wijs met moeilijkheden gepaard, maar gelukte
ten slotte. In de plaats daarvan kwamen alle
mogelijke soorten sociëteiten, clubs e.d.
De uitvinding der stoommachines ten slotte
droeg er het hare toe bij, bet liberale stelsel snel
ler ingang te doen vinden, daar het geval zou
rijn geweest, wanneer de handenarbeid nog be.
•tond.
Tot het stelsel zelf komende, gaf spr. een
overzicht van de toestanden, die vroeger
keerschten. Zoo had' men de algemeene handen-
arbeid; de patriarchale verhouding tusschen
werkgever en werVn«n<r, die eertijds 3.1s vader
te kinderen tegenover elkander stonden; voorts
de kleinhandel en locale productie productie
▼oor de plaats zeiven en de localevolkshuis-
bonding, waarbij alle betrokken regelingen naar
de plaatselijke gesteldheid werden gemaakt
Tegenover al deze oude toestanden staan thans
die, welke wij kennen en in tegenstelling met de
vroegere een wereld omvang hebben gekregen.
Het liberale stelsel heeft hare voordeelen ge
had. Zoo werd het maatschappelijk inkomen
vergroot, handenarbeid bespaard, door uitvin
ding der machines. Zwakke arbeiders werden
in staat gesteld, arbeid te verrichten. Tenslotte
de goedkoopere productie der machines, die vele
nuttige dingen tegen lagen prijs konden fabri-
ceeren.
Het liberale stelsel heeft echter ook groote
nadeelen gekend. Er ontstond anarchie in d'e
productie, overproductie van een soort goederen,
bij gebrek aan een ander soort. Handelscris.
sis'en kwamen met hare koloniale oorlogen en
internationale- en ongelijke concurrentie, onder
welke laatste de kleinindustrie door de groote
werd doodgedrukt. Verder de afzakking van den
middenstand' tot den arbeidersstand en de trek
van de plattelandsbevolking naar de groote.
steden. Een zeer groot nadeel was ook de schei
ding -van kapitaal en arbeid en dc verkoeling
der verstandhouding tusschen den patroon en
gezel.
De voordcelen van het liberale stelsel zijn in
hoofdzaak gekomen aan den kant van den
patroon en de nadeelen aan dc zijde der arbei
ders, zooals spr. aan de bandi van voorgaande
punten aantoonde. Spr. vond daarbij gelegenheid,
betreffende het eerste, te wijzen op den onge-
lukkigen toestand voor de arbeiders, die de libe
rale ideeën in het leven hebben geroepen en
welke de oorzaak' zijn, van dc afschuw, die men
omtrent dit stelsel alom koestert. liet valt niet
te ontkennen, dat het liberalisme rijkdom ge
bracht heeft, doch wat het niet gaf, dat was
maatschappelijke welvaart. Wanneer het tegen
woordige productiestelsel zich zou ontwikkeld
hebben, met in achtneming van de christelijke"
beginselen van rechtvaardigheid en naastenliefde,
zou het zeker niet die gevolgen hebben gehad,
welke wij nu kennen, gelijk spr. tenslotte deed
uitkomen.
Hij sloot daarna zijn rede met in uitzicht te
stellen nog een tweetal'cursus-lessen over be
drijfsraden en socialisatie.
Met ce-1 woord van den voorzitter werd!
hierna O*" oogst leerzame vergadering op
Roomschc i: c gesloten.
Deze eurs'tsles van den heer de Lobel was in
de hoogst. ».atc belangrijk en verdient een vol
gende maal werkelijk groote belangstelling.
Het O. M. eischte eeu jaar gevangenis-
De verdediger, Mr. Sïmonisk pleitt»
clementie.
oud en woneiHle in de Krui£fitriaa>t, -voel-
tieu giBtermvti&a.g Beiioeitie hun xuTwtuittr-
Omstreeks 12 uur gistermiddag brak in
het Kenaupark door het omhalen van 'n
boom, een voedingsdraad van de E. N. E.
T. Werklieden van de Mij. herstelden'het
gebrek.
Honger beioep.
•Na eene kort© toespraak werd net
woord aan d,en spreker van den avond
de heer v. Lingen.
Pnj3 van f 100 964 4414,
Prijzen van 190.-- (eigen g®MA
7 2672 3574 8419 1I1T
65 2917 578S 30
614 3200 0345 6993 114® 1
708 93 0444 09 HStó 1
807 S34 ®13 9'90 17914 1
7fi Z434 10315 13364 I®?40 4t
1973 7603 70 13701 S3 18972
91 14001 73 19020
.5o6 5o22 BOOS 10994 14145 16E39 191531
Torlge iQst sW6043m.2.0042. 7679m. r.76775
18397 m. r 18396, 16007 m. e. 19
EEN SOLDATENSTAKING.
