DERDE BLAD
HET WITTE HUIS.
Sport en Spel
FEUILLETON
DE HAARLEMMERMEER IN 1919
ïSifh'-Vfr^,om hem n°geen
ZATERDAG 24 JANUARI 1920.
ta» v», te?
nT
Jongstleden Donderdag vergaderde de
Raad der gemeente Haarlemmermeer. De
burgemeester, Mr. A. Slob, opende de ver
gadering met een Nieuwjaarstoespraak, waar
in hij een beeld toekende van de Haarlem
mermeer in 1919 cn dat ons belangrijk ge
noeg voorkomt op deze plaats weer te geven.
Na de gebruikelijke wenschen zeide de
héér Mr. Slob
De algemeene volksgezondheid was beter
dan in het jaar 1918, toen er vele gevallen
waren van besmettelijke ziekten en de groote
wereldziekte (Spaansche griep) ook hier
hare slachtoffers kwam opeischener kwa
men voor 34 gevallen van roodvonk, 21 van
febris typhoidea, 11 van scabies en 7 van
diphtheritis.
Gedurende de laatste dne maanden was
het aantal van onze door den 74, tegen 67
in 19x7 én 178 in 1918 in het geheel stierven
er in het vorige jaar 302 tegen 308 in 1917
en 424 in 1918.
De bevolking is in het afgeloopen jaar
verminderd met 124 personen. Dat is een
feit, hetwelk zich vermoedelijk in de laatste
twintig jaren niet, misschien nog wel nooit,
heeft voorgedaan.
Wij telden op 1 Januari 1919 in onze
registers 22.916 personen daarvan vertrok
ken er 19x8 1477 vestigde zich hier659
werden er geboren en 302 stierven alhier,
zoodat dé bevolking op 31 December van
genoemd jaar bedroeg 22.791, zijnde 11.682
mannen en IX.I09 viouwen.
Het aantal huwèiijken was in 1919 grooter
dan ooit te voren 230 personen werden dooi
den band des huwelijks verbondendat is
82 meer dan in 1918 en zelfs nog 24 meer dan
een gemeente als Velsen, wier bevolking
5000 zielen grooter is.
Minder reden tot blijdschap ligt er in de
omstandigheid, dat de bevolking in het jaar
1918 niettegenstaande het nijpend gebrek
aan goede woningen nog met 251 zielen
vermeerderde, docii in 1919 verminderde
met 124,; hetgeen een verschil maakt van
37s personen.
Vermoedelijk houdt dit veroand hiermede,
dat tengevolge van de demobilisatie enkele
gezinnen, welke zich hier om begrijpelijke
redenen tijdelijk hadden gevestigd, weer
naar het land liunner vaderen Zijn terug
gekeerd.
Ook is de veronderstelling waarschijnlijk
met te gewaagd, dat verschillende personen,
die zich veie lange maanden tijdelijk hebben
willen behelpen met zeer onvoldoende wo
ninggelegenheid, tenslotte elders een beter
onderkomen hebben gezocht en gevonden
en dat anderen deze gemeente hebben ver
laten omdat daarin voor hen geen voldoende
bestaan meer te verkrijgen was.
Ook trekt het onze bijzondere aandacht,
dat het aantal geboorten over 1919 terugliep
tot een cijfer ais meer dan twaall jaren ge
leden by een kleiner zielental werd bereikt
in 19x9 bedroeg dit 059 tegen 753 in 1910.
Gelukkig, dar het sterftecijfer daartegen
over ais vroeger weer zeer gunstig is.
De last der inkwartiering werd m de eerste
maanden nog door enkele nurgers gedragen
daarna is deze vrijwei geheel vervallen
over het jaar 1915 werd voor dit verplicht
logies ruim 120.000.uitbetaald in I9I9
werd met 7168.50 de eindrekening voldaan.
Velen van onze zonen werden voor korter
of langer tijd in militairen dienst opgeroe
pen tot steun van hunne gezinnen werd
uitbetaald 40.394.16, waarvan 35-857."
als gewone vergoeding voor ïngeüjtden bij
militie, landweer efi landstorm.
De toekenning van deze vergoeding heeft
niet kunnen bevredigen, omdat zeer zeker
te laag is de maatstai, dien de minister van
oorlog bij zijn missive van 29 .October 1910
heeft vastgesteld voor de berekening van
de bedragen, welke de gezinnen der mili
tairen in deze gemeente worden geacht voor
levensonderhoud noodig te hebben.
heb er daarom eenigen tijd geleden in
staf belangrijk te verhoogen met het tog
op het dure leven in een polder als hier en
de vrij nooge ioonen, weike in de laatste
maanden werden verdiend en waarnaar de
huishouding werd ingericht.
in de bouwwereld kwam een kleine ver
betering blij'kbaar raken vele personen met
de tegenwoordige nooge prijzen van materia
len en arbeidsloonen min of meer verzoend,
beginnen zij er aan te twijfelen of een belang
rijke daling daarvan in de eerst komende
jaren wel te verwachten is en willen ze voor
genomen of noodzakelijk geachte verbete-
ngen niet langer uitstellenuitgereikt
werden 177 vergunningen, waarvan 52 be
trekking hadden op nieuwe- woningen.
Krachtens de hinderwet werden afgegeven
22 vergunningen, waaronder 16 voor het
plaatsen van een electro-motor1 voor
een zuiggasmotor en één voor een benzine
motor.
In den loop van het jaar 1919 is het
tekort aan voedsel, licht en brandstoffen
waarover in een vroeger jaar zooveel is ge
zucht en geklaagd, alj spoedig zeer aanmer
kelijk verminderd, zoodat gebrek niet meer
behoefde te worden geleden en in de meest
noodzakelijke levensbehoefte wel kon worden
voorzien.
Dit moet ons wel tot groote dankbaarheid
stemmen, wanneer we ons vergelijken met
andere landen, waarin een hongersnood en
armoed* heerscht, waarvan wij ons de schrik
kelijke werkelijkheid zelfs niet kunnen in
denken.
Met groote waardeering vermeld ik dan
ook, dat door vele ingezetenen een tastbaar
bewijs is gegeven van hun warme deelne
ming in het leed van een ons bevriend volk
toen in de vorige Decembermaand met be
stemming naar Weenen drie groote wagons
konden worden volgeladen met cadeau-
gegeven tarwe, rogge, erwten, boonen,
aardappelen en groenten tot een waarde
van ongeveer 9000.— en voor hetzelfde,
doel een groote som geld werd ingezameld
terwijl velen nog zich bereid verklaarden de
huisvesting van een of meer W eerische kin
deren op zich te willen nemen.
Drie jaren geleden, in Januari 1916, weid
een gedeelte van onze provincie door een
verschrikkelijken watersnood geteisterd en
uit Haarlemmermeer alleen werd toen meer
dan 16.000.opgezonden als een balsem
in de geslagen wonden.
Vooral in zulke levensomstandigheden
wordt ervaren en beleefd, dat het zaliger
is zelfs van zijn eigen overvloed te mogen
geven, dan van anderen Te ontvangen tot
verzachting van zijn leed
Een teeken des tijds meen ik te mogen
zien in de groote toeneming van het ver-
eenigingslevenniet minder dan 19 organi
saties met 55 afdeelingen en 906 leden zijn
bekend als in deze gemeente en hare onmid
dellijke omgeving gevestigd.
Daarmede verband houdt de steike ont
wikkeling van de werkloosheidsverzekering,
waarvan de, geldelijké voordeden aan hei.
einde van het vorige jaar door 146 personen
werden genoten.
Deze instelling kan zonder twijfel een
zegen zijn vöor onze samenleving, maar dan
móet het spoedig gelukken om meer
dan tot dusverwegte snoeien de wilde loten,
welke de levenssappen van dezen boom
zuilen verteren.
Ook op het gebied van den landbouw
groeide de belangstelling voor organisatie
zoowel aan de zijde van de landbouwers
als aan die van de landarbeiders.
Reeds zes jaren geleden heb ik in deze
vergadering verkaard overtuigd te zijn,
dat deze gemeente met zijn groot bedrijf op
landbouwgebied een prachtig terrein zou
kunnen bieden voor een bloeiende bedrijfs
organisatie, waarin boeren en arbeiders
samenwerken uls hebbende niet tegenstrijdige,
maar gemeenschappelijke belangen.
Ik begin nu te gelooven, dat het daartoe
langzamerhand komen zal en z&l mij daar
over zeer verblijden, mits het gevaar zonder
groote schokken en door geregeld gepleegd
vriendschappelijk overleg langs lijnen van
geleidelijkhe'd.
Eenige vrucht van dezen arbeid meen ik
te mogen zien in de regeling van den arbeids
duur en van het loon, zooals die door samen-
spreking van de besturen der verschillende
organisaties reeds tot is stand gekomen
met dit gevolg, dat afgedacht van de duurte
van vele levensbenoodigdheden, zeer zeker
over de bedragen der loonen op zich zelf
niet valt te klagen.
In de drukke dagen van de landbouw-
werkzaamheden werd niet zelden tot 50.
eu meer per week verdiend en voor minder
dan 4.per dag werd ook in de winter
dagen maar door zeer enkelen gewerkt.
Welken invloed deze stijging van loonen
anderzijds heelt op de exploitatie van een
boerderij, wordt ons duidelijk door het vol
gende overzicht:
Op een boerderij van 80 hectaren werd aan
arbeidsloon uitgegeven in 1913 9150.—
in 1916 10.430.— en in 19x9 17.870.—.
Op een andere boerderij van 100 hectaren
in 1913 9750.—in 19*6 t l2-37°-e«
in 1919 21.490.
De lasten van eigen waterschap en die van
rijnland bedroegen voor een boerderij van
80 hectaren over dezelfde jaren 856.—,
f1160.— en 2704.— en voor een van 100
hectaren ƒ1070.135°*en /33^°-
Hieruit blijkt, dat de prijzen der landbouw
producten over het jaar 1919 ook wel bij-
I zonder hoog moeten zijn geweest om he
bedrijf toch nog flink looheiid te maken
temeer omdat de betaling van de hooge
rekeningen van aankoop en reparatie van
landbouwwerktuigen en -gereedschappen ook
een groote uitgaaf vorderen.
De weergesteldheid was voor onze akkers
niet gunstighet voorjaar bracht te veel
regen en te weinig zonook waren alle
benoodigde soorten van kunstmest zelfs
niet tegen hooge prijzen verkrijgbaar daar
door was de opbrengst van onze voornaamste
gewassen als tarwe, rogge, erwten, boonen
en bieten slechts zeer matig cn beneden
veler verwachting.
De voor deze producten geldende prijzen
hebben evenwel weer veel goed gemaakt
de van regeeringswege betaalde garantie
prijzen warenvoor tarwe (Naturagewicht
75 Kilogram) per 100 Kilogr. 30.-—vooi
rogge (dito 70 K.G.) per xoo Kilogr. 33-5°
voor wintergerst (dito 60 K.G.) per 100
kilogr. 24.en voor zomergerst (tweerijige)
(dito 65 K.G.) per 100 kilogr. 25. ades
goede-gezonde kwaliteit, droog en marjet-
schoon afgeleverdafwijkende kwaliteiten
naar evenredigheid lager.
Volgens een gehouden inventarisatie w«
in 1919 bezaaid met tarwe 345f ro88e
1259gerst 155 en koolzaad 145 hectaren.
Hoewel deze prijs van tarwe en rogge 111
den vrijen handel zoo nu en dan iets hoogei
is geweest dan de regeeringscommissaus
te Amsterdam mocht betalen, werd toch ver
reweg de grootste hoeveelheid door tusschen-
komst van het graanbureau te Hoofddorp
aan de regeering afgeleverd.
Bijzondere consternatie verwekte 111 Jun
1919 de voorloopige lijst, welke door het
bureau van genoemde regeeringscommxssans
was samengesteld betreffende de maximum-
hoeveelheden granen en zaden van den oogst
1919, welke de landbouwers in deze gemeente
zouden mogen inleveren tegen de vroeger
van regeeringswege bekend gemaakte ga
rantieprijzen, omdat hun bij inzage gel).eken
was, 'dat daarin vele abuizen voorkwamen,
welke tot groote financieele schade zouden
kunnen leiden.
Het is aan dezeer correcte boekhouding
van ons gemeentelijk graanbureau te danken
en aan het groote vertrouwen, dat de regee-
ringscommissaris in deze administratie ge
steld heeft, dat de door onze akkerbouwers
terecht gevraagde verbeteringen zijn ver-
kregen.
Als een Sinterklaasverrassing zij het
ook wat vroeg heb ik in den zomer van
het afgeloopen jaar aan 53 landbouwers
samen nog mogen uitbetalen een som van
meer dan een halve ton gouds (ruim 35.000)
als toeslag voor in de maand Augustus 1917,
dus bijna twee jaren geleden) in bezit geno
men blauwmaanzaad van den oogst 1917
en vroegere oogsten, tot een bedrag van
20.per 100 Kilogram met 6% rente vanaf
den datum der inbezitname.
Deze twee feiten wil ik graag even rele-
veeren als een Dewijs voor de bewering, dat
de boeren in deze gemeente voortdurend heb
ben geprofiteerd van de medewerking van
den regeeringscommissaris te Amsterdam
en de goede leiding van ons graanbureau,
welke de heer van kooijén ten koste van veel
nachtrust èn zelfs van «eigen gezondheid in
drie moeielijke jaren op voorbeeldige wijze
heeft gevoeld. Aan beide persoden wil ik
hiervoor mijn erkentelijkheid uitspreken.
Van den oogst 1917 werd meer dan
1.850.000.— en van den oogst 1918 meer
dan 3.530.000.door tusscnenkomst van
ons bureau uitbetaald
De veestapel was volgens een in de maand
Maart gehouden telling niet onbeduidend.
Opgegeven werdenMerries jonger dan
3 jaar 643; van 3 jaar en ouder 2868;
hengsten en ruinen beneden 3 jaar 469;
boven 3 jaar 693; melkvee, drachtig (wel
afgewisseld) 3374 1 melkvee, drachtig, (met
afgewisseld) 99° vrouwt'hjk jong vee 1631
kalveren 284 mestvee 452 mestkalveren 2
springstieren 221schapen 604; zeugen
348: biggen 1026mestvarkens 2738.
De prijzen daarvan waren in het begin
van het jaar vrij hoog in paarden was echter
absoluut geen handel en aan het einde van
het jaar openbaarde zich een geweldige
dalinp. in de waarde van paarden, runderen,
schapen en varkens, welke nog steeds voort
duurt en niet onwaarschijnlijk veel oorlogs
winst waarover allerlei labeltjes werden
verspreid zal omzetten in vredesverlies.
Ook voor dit college Was het jaar 1919
een hoogst merkwaardig jaar.
De gemeenteraad werd ingevolge artikel
XII van de addiU°neele artikelen der grond
wet, zooals die in ^7 Werd gewijzigd, op den
eersten Dinsdag maand September
in zijn geheel ontbonden en op dien dag
werd de taaie der gemeentelijke overheid
overgedragen op door de kiesgerechtigde
burgers daarvoor naar een gewijzigd (even-
,PV 1.1 ivarftn
zerslijst konden 4841 kiezers (4977 voor de
provinciale staten5099 voor de tweede
kamer) bij de samenstelling van deze ver
tegenwoordiging hun invloed doen gelden.
En voor een zeer groot deel hebben zij van
deze wettelijke bevoegdheid gebruik gemaakt;
met dit gevolg, dat. van de vroegere 17 raads
leden slechts 7 in den nieuwe raad zijn terug
gekeerd en 10 hun zetel aan anderen hebben
overgegeven.
Door deze nieuwe samenstelling is het
aanzien van deze vroedschap wel wat ver
anderd vele jaren achtereen was het een
collegè van bijna enkel landbouwers en
mannen van zeer gevorderden leeftijd met
veel en rijpe levenservaring.
Tien jaren geleden leek het inderdaad
een vergadering van nestoren meer dan
de helft telde hun jaren boven de zestig
en de jongste van hen was 43 jaar de eerste
generatie van deze jonge gemeente was toen
nog van het bewind en drukte haar stempel
op vele besluiten.
Nu is het meer een gezelschap geworden
van mannen in den zomer van hun leven
van wie de oudste de zestig nog niet liaalt
en de benjamin met zijn 32 levensjaren kan
worden beschouwd als een vertegenwoor
diger van het derde geslacht.
Ook zijn nu de verschillende groepen van
de bevolking meer naar haar onderscheiden
werkkring en maatschappelijke positie ver
tegenwoordigd het mag worden betwijfeld
of er vóór 1916 wel ooit een raadslid is ge-..
weest die tot die arbeiders behoorde, die
met handenarbeid hun dagelijksch brood
moeten verdienen.
Daarom mag van dezen nieuwen raad
worden verwacht, dat hij een open oog zal
hebben voor de behoeften van alle deelen
der bevolking zonder blind te zijn voor die
van de geheel? gemeenschap en dat hij zal
toonen te begrijpen den polsslag van onze
veelszins moeielijken tijd.
Ik wil mijne mijmering over het jaar 1919
staken gaandit jaar is alweer een poosje
voorbij het jaar 1920 begonnen.
Wat we zooal hooren en lezen is wel ge
schikt om ons droefgeestig te stemmen en
geen groote verwachting te hebben van
de levensweelde, welke dit jaar ons zal
k'lnde landen rondom ons heen honger
en ellendede maatschappelijke verhou
dingen verbroken en verward terwijl een
algemeene verwildering als een geestelijke
infectie de geheele wereld bedreigt.
En in ons eigen goede Vaderland gebrek
aan werk en werkkrachtveel zucht tot
afbreken, weinig lust tot een spoedigen ge
zonden opbouw van onze kranke samen
leving daarbij storm en watersnood.
In verschillende dorpen is het dijkleger
opgeroepen en hebben de klokken geluid,
angstig verschrikkend door hear dot gebrom
in den donkeren nacht.
Duizenden hectaren vruchtbaren grond
zijn overstroomd door de zachtjcns aan,
maar onweerstaanbaar hooger stijgende wa
terreus van onze rivieren en in een onafzien
bare zee zijn ondergaan heerlijke levens
idealen èn plannen voör deze wereld; be
graven huizen en akkers eiï vee geld en góed,;
us voor langen tijd vernietigd een groot deel
van onze volkskracht en nationale welvaart
Daarbij komen de zorgen, welke het be
stuur van elke gemeente kent om de belangen
bevreesd zijn voor fftippen en rotsen en dat
zoeken naar een veilig vaarwater vergt
veel van iemands krachten en vermoeit op
den duur zeer
Mij persoonlijk sterkt zeer de onafgebroken
trouwe steun van mijn eersten en tweeden
stuurman en ook de welwillende medewer
king van al het overige scheepsvolk geeft
kracht cn moed
Diocesaan Haarl. Voetbal Bond.
Acht Februari as houdt bovengenoemde
Bond een buitengewone vergadering te
Haarlem, in bet gebouw St. Bavo, Smede-
straat 23. 's middags te half 3.
Als punt van behandeling staat op de
agenda; „Behandeling van het consept huis
houdelijk reglement."
STRENGE MAATREGELEN VAN HF/T
BONDSBESTLTTR.
Naar aanleiding van 't incident dat na
den weösirijd Haarlem—H V. V. Zondag
i 1 heeft plaats gehad, heeft het bestuur
van den N V. B. besloten, 't Haarlemsche
publiek 00 de proef te stellen.
A s. Zondag n.l. zal bij den wedstrijd
Haarlem—Sparia als scheidsrechter fungee-
rende heer J. Mutters.
We veronderstellen niet dat 't Haarlem
sche publiek zich nogmaals zoo zal gedra
gen als Zondag j.l-, maar we betwijfelen
tevens of 't N. V. B.-bestuur hier wel goed
aan gedaan heeft.
Om alles een rustig verloop te doen heb
ben verspreidt het Haarlem-bestuur de vol
gende waarschuwing:
Het gebeiirde op den vor.gen Zondag na
den wedstrijd legen 11 V. V., de stormloop
over het veld, de handtastelijkheden tegen
over den scheidsrechter, het p03ién voor Je
kleedkamera enz- enz. uee^t de spelers er. het
Bestuur van „Haarlem' zeer ontsienm.
Op geen enkele manier is het or ïiicoze
gearag van net publiek ie rcch'vaard'gen
geweest. Men heeft zich te brc\vingfn als
het spel anders verloopt dan men we' wen
schen zou cn daarmee uit.'
Alleen, door de welwillendheid van deu
scheidsrechter tegenover „Haarlem" zal de
Bond nog niet streng ingrijpen en het ter
rein nog niet voor eenige maanden schorsen
doch men zij er van verzekerd dat een der
gelijke maatregel wordt getroLen bij her
haling van zulk bandeloos optreden.
Wel wil de Bond dadelijk weten, hoe ver
het Haarlemsch publiek eigenlijk denkt te
kunnen gaan- De lieer Mutters zal Zondag
a.s. weer aan den Schoterweg lungeeren; dit
geschiedt in overleg met de scheidsrechter
commissie en mei het Bestuur der H. F. C.
Haarlem". Van de houding van het publiek
zal het dan afhangen of er met terrein
schorsing meet worden gestraft.
Bestuur en spelers van „Haarlemdoen
een beroep op allen, die het wel meenen met
de voetba.sport, om mee te heipen, niet al
leen a.s. Zondag, maar ten allen tijde zulke
uitspattingen it voorkomen. De belhamels,
die door veel te ver gedreven enthousiasme
zich zelf niet Meer kunnen remmen, worden
aan de hoede van de omstaaóers toever
trouwd: deze moeten dan maar a.s rem
dienen.
van eigen gebied economisch en financieel Mc11 koude toch onze mooie voetbal-mid-
behoorlrjk te verzorgen en de ontwikkelingd^sen^ in cere, en probeere .a.soeulijk te
re dig) kiesstelsel waren gekozen.
Volgens detoen van kracht zijnde kie-
in goede banen te leiden,
Met dankbaarheid constateer ik, dat de
toestand van deze gemeente in vergelijking
met anderen op dit oogenblik nog reden geeft
tot'groote tevredenheid, maar verschillende
sombere voorspellingen bereikten ons oor.
Een vooraanstaand man ais de heer Kruse-
man te Halfweg schreef nog verleden week
als een resumptie van zijne breede beschou
wingen omtrent de toekomst van onze
plattelandstoestanden
„Het wordt een moeielijke tijd voor de
landbouwersvelen zullen den moed ver
hezen en ten onder gaananderen zullen
straatarm worden en volhoudenallen
echter zullen zich tot het uiterste moeten
inspannen om een vrij karig bestaan te
verdienen.
Voordat wij weer op adem kunnen komen,
zullen wij heel wat tijden van groote armoede
moeten doormaken."
En een gezaghebbend man als de heer
Gerritz schreef bijna tegelijk dat er geen
reden is voor de leiders der vakbeweging
onder de arbeiders om optimistisch over de
toekomst gestemd te zijn.
Ik kan me zoo goed indenken, dat sommige
kapiteins op het schip van de gemeente er
naar gaan verlangen om hun plaats op de
commandobrug aan anderen ai te staan
het vooruitzicht van veel storm en slecht
weer en gevaarlijk, water eischt veel moed
en volharding en liefde tot zijn werkkring.
Altijd dat turen in een donkeren mist, het
blijven, en men bedenke Zondag terdege wat
er op het spel staat1.
liet Bestuur der H. F. C. „Haarlem"
KB. De N. V. B. eischte, dat tijdens de
ook na dar wedstrijdniemand van het pu
bliek zich op het speelveld begeeft.
KÖ" -Id.
Wedstrijdprogramma Zondag 25 Januari
1920.
Vitesse L—D. T. V.
D. V. D. E. D
Deetos—A L. C.
O. S. C. R—Vitesse H.
O. S. OAdvendo
..aailem—A. W.
H. S V. 2—Haailem l.
Advendo is de gast van Doso. De zwart
witte Haarlemmers hebben Gen laatslen ojd
nog al met ziekte te kampen; ook Zondag
zullen zit wederom niet vol.edig kunnen uit
komen. De Amsterdamsche onderwijzers
zullen dan ook zeer zeker de overwinning
benalen.
Haarlem ontvangt A. W. en zal. wil aj
nog een kans op de tweede plaats behou
den, dienen te winnen. A. W. is echter een
club die steeds voor verrassingen zorgt, dus
',P&,T£h H S. V. 2 en zal er
wei niet m slagen haar eerste overwinning
tC liftwedstrijd Dq 5q _Adveildo wordt
gespeeld om 9 uur. het twaalftal moet dus
om 8-18 uit Haarlem vertrekken. Wij weten
97.)
beèbws5n'denk ik gij moet u ook niet ver
moet zai.athhet zo°'klein is. Een kruisbeeld
grootte hebbln."lndmk maken' eea zekere
trekiLn^Mevramy1 Traumb^ hP Tl* T'
tot aan de deur, na
aS by zmh te houden. Tot op de stoep
koerde de goedhartige priester zich
,®n v.°dr Hij haar zijn afscheidsgroet
bracht, zeide hij met nadruk
>,riet zal wel onnoodig zijn u aan te manen
zooveel mogelijk bedaard te blijven. Zoo er
onaangename gedachten in uwe ziet mochten
oprijzen, die zeker opnieuw een noodlottige
hpmram?® m.uw brein ten gevolge zouden
in u iqI1w)est"id ze met al de kracht die
dat mi Seloof mij, er zal een tijd komen
zonder rli n 2^lt met den 3ngst, dien gij u
reden op het lijf hebt gehaald."
Dokter Roestel had het nooit gewaagd op
deze wijze, tot haar te spreke n. Hij hield het
voor gevaarlijk de mogelijkheid van eene
herhaling dièr droevige tooneelen in haar op
te wekken.- De zielkundige priester wist wat
hij deed en hoeverre hxj gaan kon. Hij erkende
het aanwezig zijn van het ge vaar,maar sprak
haar moed in door te verklaren, dat zij die
kracht in zich bezat om dit af te weren en de
uitdrukking, ongeveer luidende, ,dat er een
tijd'zou komen waarin zij over hare eigene
dwaasheden zou lachen, had de uitwerking
welke hij er van verwachtte. Meer dan ooit
trachtte zij zich zeive te ..ennen en te heer-
schen. Zij leefde voortaan, zooveel zij kon,
voor het tegenwoordige en maakte zich los
van dat akelig donker verleden, dat hare ziel
zoo dikwerf in beroering bracht èn haar zoo
onuitstaanbaar deed lijden.
Zoo wij in het begin van ons verhaal aan
toonden dat mevrouw T raumbach het libera
lisme toegedaan scheen, kwam dit omdat hare
gedragingen dit vermoeden in ons opwekten
de waarneid was, dat zij van jongs af aan
streng protestantsch was opgevoed en eigen-
ijk niet had opgehouden altijd nog tot het
rechtzinnige over te hellen. Het liberalisme
had ook in die dagen nog zulke snelle vorde
ringen niet gemaakt,en uit hare verdraagzaam
heid, welke eigenlijk onverschilligheid moest
heeten moeten WJ «Pmaken, dat zij slechts
il wrinie afgevv n Was van de geloofsbe-
iippen haar in liare ingeprent, meer
verflauwd was in de verplichtingen haar opge-
I j .iin nilar een hberalisme neigende, waf
maar al te dikweri volslagen ongeloof met
zich voertwMA kaar vader voedde haar
kende begrippen- Jtoe verdraagzam, hoe
onverschillig Zl> Wez«n, had zij echter
von harep xBstf 'e"R 200 niet dien haat
dan ten mins* dieK ülma nice te overwinnen
aikeer of eigenlijk texugsetrokkenih i.l teg en
over het Catk° ltis' 7 ei; vhe'ccer prou.M&nt
in meer of mindeI.e la.'^ kenmerkt, ingezogen
en 110e zii ook al m Z Zelï veel wot 1x1 de
katholieke Kerk voorkomt, als scMon en
eoed mocht prijzen en bewonderen, had z'J
zien daar nier mode wmen vereenzelvigen
alleen omdat het katholiek, omdat het Room-
sch was en zij alle vrome gebruiken van die
Kerk, waarmee zich, zooals zij dacht niets
dan 'eenige domme, oppervlakkige lieden
vereenigden, gaarne bestreden zag'
Was het te verwonderen dat de p astoor
handen vol werks had om die lastige terugge
trokkenheid in haar te overwinnen? Al zag:
zij in hem haar besten vriend ju, een onont.
deelen Toch had de waardige man een in
vloed 'op haar verkregen, die, ging het dan
ook
langzaam,
haar eenmaal van hare
verkeerde meenmgen zou genezenen het
was reeds veel van haar verkregen, dat liaaj
afkeer van datgene wat de oppervlakkige
protestant beeldendienst noemt, endelijk over
wonnen was.
De ijverige priester liet er, zooals men zegt,
geen gras over groeien, hij zond, volgens zijn
beloften, den anderen dag het kruisbeeld en
als wilde hij haar stilzwijgend herinneren aan
liet gebed dat zij hem beloofd had dagehjks
knielend naar den Hemel iop te zenden, had
hij er een bidbank bijgevoegd, welke door
sierlijkheid van vorm en fraai borduurwerk
uitmuntte, wat zoodoende iedereen morgen
en avond noodzakelijk haar aandacht trek
ken moest en haar dus onophoudelijk herinne
ren aan hetgeen zij had beloofd.
Het kruisbeeld, dat de pastoor met opzet
zonder eenige bedekking over straat liet voe
ren, werd door een man gedragen, terwijl een
tweede de bidbank droeg. Dit bracht bij me
vrouw Traumbach geen geringe ontsteltenis
teweeg, en weder,maar nu toch voor het laatst
kwam de kleingeestige gedachte bij haar op:
Wat zullen de menschen daarvan zeggen
beeriijken raadgever, was ditslnog volstrekt I Zij was in die
geen reden, dat zij zijn geloofsbegrippen moest (genoeg van geest om
evenwel holder van geest om m den toeleg
van den moedigen priester de beste bedoe
ling te zienzij begreep hoe hij haar op een
een gevoelige les wilde geven en zijui het ver
volg nu zij waarlijk gelukkig wdde zyn, aUe
S voor menschelijk opzicht had te vermy-
deHet kruisbeeld was van indrukwekkende
"fL Het eigenlijke kruis had volstrekt
niets fraais of sierlijks wat het oog bekoort
het was niet van kostbaar zilver, of van glan
zend mahoniehout, maar bestond uit twee
ruwe balken kruiselings over elkaar
waaraan men
gUdW=n Verlosser voor-
stelde Afgemarteld, verwrongen, ja gekerfd.
5ic rle ijzingwekkendste verbeelding zich
3 voorstellen, hing het daar.
terwijl de doornenkroon, op het gebogen
hoofd;gedrukt, eenige dikke, ruwe bloeddrup-
oels op het verwrongen gelaat en de verma
arde schouders deed neerzijpelen, welke een
steenen hart zouden vermutrwd hebben. Cla
ra, die zich achter bevond en nadat Martha,
toeh er gebeld werd, opengedaan had, een
buitengewone bedrijvigheid aan dei s
deur waarnam, snelde naar voren, om te zien
„a. .r vebaorf» lWoM TecTOled
