Kunst en Kennis.
Kerk en School
Gemengd Nieuws
A
N.V/.DË TIJDGEEST".,
Uit Boek en Blad.
In de bijdrage „Haarlemsehe rij de-in
i 424' STATTSXOTERIJ.
-i y iERDic Klasse. Vierde Lijst,
.rtf"' Trekking van 9 September, '"L
400, No. 17597, 19982.
ken aan d» treurige Jeufing van het N.
;V. V. hij de netje der bouwvakarbeiders,
gevolg waarvan onze bond een winst kon
'boeken van ruim 2300 leden. Als al pnze
vakbonden bet- groeipercentage van onze
bouwvakarbeiders hadden kunnen bijhou
den, dan konden we nog een flinken gooi
doen naar wat we ons in het begin des
jaars badden beloofd, dat op 31 December
de R.-K. Vakbeweging de 2QOjOO0 leden
moest hebben bereikt; nu begint het een
harde dobber te worden. Enfin, de propa-
ganda-avonöen zijn begonnen en wie weet
wat een frissehe actie nog bewerkt. Blijft
dan het N. V. V. zijn koestaartallures be
houden, dan is bet groote werk: de R.-K.
Vakbeweging de groctste arbeiderseentra-
le in Nederland op een oortje na gevild.
DE TENTOONSTELLING VAN THIJM
SOUVENIRS.
Er zijn heel wat Thijm-souvenirs in het stedelijk
museum te Amsterdam, die op een tentoonstelling
als deze een plaats verdienen. Dr. J. F. M. Sterck
bezit een flinke collectie, de heer j. A. van Waar
denburg te Schiedam heeft ook aardig wat ver
zamelden dan is er nog de.Bibliotheca ihij misna,'
een stichting van Dr. Sterck, door hem aan het St.
Ignatius College geschonken.Uit dezen rijkenvoor-
raad mocht het comité putten, dus was beperking
geboden.
In haar keuze is de commissie voortreffelijk ge
slaagd. De tentoonstelling leert ons Alberdingk
Thijm kennen zoowel in zijn menscheüjke zwakhe
den, als in zijn kunstzin, zijn kef de voor het vader
land en voor Amsterdam, zijn veresring van Vondei
en Biideraijk, zijn beteekenis voor de Nederland-
sche Letterkundede geheele Thijm is daar bloot
gelegd voor den opmerkzamen beschouwer. De
eerste vj trine is gewijd aan Thijm's familie. Hier
zieCrnen Thijm in zijn intiem leven. Men vindt er
het familieboek dcor hem zelf aangelegd en bijge
houden met eigen teekeningen en heraldische fi
guren. Verder geboortebewijzen en poortersbewij-
zen en genealogische stukken, want Thijm was een-
groot liefhebber van de genealogie. Erligt een
stamboom, waarin hij de genealogie van zijn ge
slacht heef t teruggeveerd tot Karei den Groote en
Weiekind.
In de familie-vitrine ligt het eerste vers. dat
Thijm maakte. Het was aan zijn vader op diens
verjaardag. Thijm was teen vier jaar oud. Men
vindt er nog tai van die familie-gedichten, door
hem vervaardigd, die later zijn vereenigd in den
bundel „Viooltjes en grover gebloemte, in den
ouderlijken haard gekweekt." Ook bij bidprenten
schreet hij versjes.
Merkwaardig is het portret van Thijm's vrouw
als bruid, door hem zelf geteekend, een keurig staal
van Thijm's kunst.
Thijm de koopman is evenzeer herdacht. Zelfs
in den handel vond hij nog gelegenheid zijn kunst
zin te toonen.
Dan volgst Thijm als dichter, zijn eerste tooneel-
studies, de zware wijsgeerige stukken, die hij op
achttienjarigen leeftijd schreef. Hier ligt ook het
bundeltje „Mes pensées," waarin de toen twintig
jarige zijn gedachten neerschreef. Zs zijn in het
Fransch, Thijm verklaarde vaak, dat hij een moei
lijk stuk vlotter in het Fransch dan in het Neder
landsen kon schrijven. Hij gebruikte daarom bij
herhaling de Fransche taal. Hier is aanwezig een
exemplaar van zijn spellingsstudies, die hij aan de
Tweede Klasse van het Kon. Instituut van Weten
schappen, Letterkunde enz. toezond in mededin
ging naar een bekroning, en die bekroond zouden
zijn geworden, indien ze niet waren geschreven i dr
met-officieele spelling I Thijm's leermeesters zijn
vertegenwoordigd, zijn vereering voor Bilderdijk is
er geboekstaafd, zijn reis naar italië in 1845 her
dacht. Brieven vanPötgieter enHuet hebben betrek
king op Thijms medewerking aan de „Gids."
Een geheel vitrine is gewijd aan Thijm's samen
werking met P. J. H. Cuypers, zijn vriend en zwa
ger, zijn geschriften over bouwkundige onderwer
pen, zijn bekende brochure over hetVandalisme in
de kunst in Nederland, briefwisseling met Victor
de Stuers.
Wij stippen zijn geschiedkundigen arbeid aan,
joovele bewijzen van zijn vaderlandsliefde en zijn
oranjeliefde, zijn pleidooi voor de oprechtheid van
de vaderlandsliefde der Roomsch Katholieken en
komen dan tot Thijms betrekkingen met Amster
dam, zijn arbeid voor de historische tentoonstelling
Van 1876, zijn strijd met Ter Gouw om de Amster-
damsche vlag, zijn vele artikelen over de Paleis-
Raadhuiskwestie.
Dan krijgen we Thijm en Vondel, zijn aandeel
In de Vondelfeesten van 1867, 187y en 1837, in de
jpgraving van Vondels gebeente, zijn uitgave van
Vondel's werken, onvoltooid gebleven tengevolge
van Thijms dood.
Zoo zien we op deze tentoonstelling Alberdingk
Thijm in den vollen omvang van zijn veelzijdigheid.
EEN NIEUW; SOORT ONDERZEESE.
De heer Lanbaus heeft een onderzeeër
geconstrueerd, welke volgens hem meer
dan 300 voet kan duiken en dus zeer
weechikt zou zijn voor het uitvoeren van
diep-onderzee kingen in den Oceaan.
(Maasb.)
en TOONEEL.
Regnard's „Universcelo erfgenaam."
'Als men in de uitgave van Regnanl's vol
ledige "werken door Ed. Fournier 1) ,>Le
Dégataire universele" opslaat, vindt men
tegenover de eerste bladzijde van den tekst
©en moment van heit 4e tooneel van het 4e
iedrjjf in prent gébracht. Een hoofdmoment
van het stuk; Crispin staat gereed, zich te
metamorfozeeren in den stervend gewaandten
erfoom Géronte. Géronte zelf is n.l. te ziek
Ban zelf 'n testament te maken en nu willen
d© belanghebbenden
onder wie de neef Eraste een eerste plaats
inneemt, maar waartoe ook Crispin en zijn
vriendin Iisette behooren, voorkomen
dat de in eenj-fendervertrek wachtende no
tarissen,^tevergeefs gekomen zouden zijn 1
En dus."".',.
Terecht is op die titelplaat Crispin afge
beeld. Hij is de hoofdpersoon van het stuk.
Aanvankelijk schijnt hij dat niet te zijn ge
weest de auteur heeit echter, omdat één
Van do acteurs van de Comédie Fran^aise,
die het stuk zouden vertolken de b Thoril-
lière ziek was en door een mindere kracht
moest Worden vervangen, de oorspronke-
lijke hoofdrol bekortwaardoor de Crispin
die door Paul Poisson 2) zou worden ge
speeld de voornaamste persoon werd.
In elk geval, in den „Légataire", zooals die-
na nog allerlei andere wederwaardigheden,
eindelijK in Januari/1708 Werd gespeeld,
Was Crispin nummer éé.i. Rn zoo zien we
hém dan ook afgebeeld, en niet den titel
held van 't stuK. Mbt zijn Korte manteltje,
zwart, evenals zijn vest en broeK, zijn hooge
laarzen, zijn gelen lederen bandelier als
't heelemaal in orde was, moest hij nog een
paarser; Kraag en een lang rapier hebben
taat hij voor de vendeeding gereedGé-
sonte's gehnte slaapmuts en zij 1 Kamer
japon liggen ?.l op hem te Wachten. ---
Er is eenige/reden" om een oogenblÏKje
naar deze plaat" te blijven ïdjKen. Om ons
namelijK te laten doordringen van het feit,
dat de hoofdrol in het stUK door één van die
conventioncele tooneelfiguren, één van die
typen alslArlecchino, Pantslone, Mezze.
tino, de Capitan, Pierrot, Colombine, e tut
ti quanti, die over de 17e en 18e eeuwsche
tooneelen van West-Europa zwerven ver
vuld wordt.
EnKele van hen zijn verouderd; stammen wel
licht uit de fabulae Atcllanae; de Italiaansche
commedia deli'arte doet ze algemeen beziend
worden. Zoo neel oud is Crispin nu juist niet
zijn geboortejaar is 1654, maar hij werd als
't ware geadopteerd door den Scsramou-
che, wiens Kleed hij ook aannamen werd
op die manier ook van oude familie terwijl
hij nog een ontzaglijken bloei vóór zich heeft.
Zóó oud zijn deze typen in elk geval,
dat zegeen ggwone menschen meer zijn.
En dus moet ge Crispin én de omgeving
waarin hij optreedt niet aankijken zooals
gc een gewoon mensen aankijktvooral
moet ge hem niet meten aan de moraal van
gewone menschen. Hij is een abstractie.
Crispin, de trouwe, slimme en inhalige*
knecht, is een soort hansworst-aan-een-
touwtjeals die zijn beenen maar grappig
optrekt, doet hij zijn plichten als Crispin
maar slim is op een grappige manier, en U
aan het lachen maakt, doet hij den zijnen.
Maar dan moet ge alstublieft niet gaan
-anluizen, of die meer geestelijke becnen-
t.ekker, of die slimme, handige, lenige snui
ter ook niet bijgeval meteen een groote schurk
is. Hij is 'n beetje schavuitigmaar over
zijn moraal Wordt men beleefd verzocht
zich niet druk te maken, afs hij slim is doet
hij zijn taak, en.daarmee uit.
Zijn geest domineert in het stuk Eras/,
en Lisette, en Madame Argante, zijn er ii:
bedenkelijke mate door aangestokend;
notaris Scrupule is de eenige scrupule, dier
ze kennen. Dus„het zijn eigenlijk allemaal
cynische egoïsten Vrijwelen de erfoom
is niet veel beterhij is een vrek, met eer
sterken familietrek, die aan Harpagon herin
nert. „Jawel, maar als men er aan demet.
dat in de vierde secte die oude man zoc
schandelijK bedrogen wordt, terwijl niemand
er zich om bekommert, dat hij in de kamer
daarnaast, ligt te zieltogen.
Maar nog daargelaten dat het inder
daad zóó erg niet met hem gesteld is mcr
moét daar niet aan denken. En als ge gevoel
hebt voor een echte, aardige intrigue-eeme-
die-comedie, dan denkt ge daar ook niet aan
want dan Iaat ge U meenemen door het
rappe spel der geestige gauWdi^en vóór U.
En, als U er tóch maar niet over heen kunt
komen, bedenk dan, dat die oom óók niet
gegeven is als een gewoon, volledig mensch
dat ook hij een „type" is de „oncle de
comédie;" Wiens emplooi het is geplukt te
wordenzooals het 't emplooi van Crispin
is, slim te zijn. Vergelijk hem, maar stel hem
niet op één lijn met den „malade imagi
naire" zooals wel door critici, reeds ten
tijde van Regnard is gedaan. Het zijn per
sonages uit verschillende tooneelsferen.
Echter kan men ook vragen hoe komt Reg
nard hier en in eenige andere stukken,
die tot zijn beste behooren 3) tot zoon
moraallooze levensvizie
De volledige beantwoording van deze vraag
of zelfs maar een poging daartoe, zou ons
te ver voeren. We willen slechts wijzen op
twee der punten, die daarbij ter sprake
zouden moeten komen. In de eerste plaats
op de geestesgesteldheid van Parijs in de na
dagen der regeering van Lode wijk XIV.
Het Was daar toen min of meer naargeestig
gesteld. Het hof gaf den toon aa ei zoo
vroolijk e i feestelijk als die toon was geweest
in den grooten tijd, toen de Roi Soleil op
zjn middaghoogte stond, zoo saai was die
nu. De koning' was oud, sober, devoot en
prude leefde hij met Madame de Maintenon,
zijn «heimelijke 'echtgenoote en met le père
Le Tellier, zijn biechtvader, ,net hof wilde
een trieste soberheid van leven.
Doen daartegen kwam; de jeugd 'in op
stand J en de psychologie van 't geval
moet men zelf maar uitzoeken die vroo-
lijkneid, die levenslust was te lang neerge
drukt om zich met mooie, gulle natuurlijk
heid) met| de zuivere, harmonische fleurig
heid vahMen bloeitijd te ontplooien. In zulke
omstandigheden raakt bij het vreugde-
zoeken, de zedelijke schoonheid in de knel
en zoo Was er in de reactie, die zich in andere
toonaangevende kringen tegen den geest
van het hof openbaarde, al iets van den la-
teren Regentschapstijd. Dat er van dien tijd
ook veel zat in den avontuurlijken burger
zoon Jean Franqois Regnard, dat bespeurt
men al heel gauw, als men bijvoorbeeld het
verhaal van zijn reizen opslaat en ziet Wat
hem in Amsterdam, na het „Spineus" en
het „Raspeus" 4) het meest interesseerde.
Dat is één punt. Het tweede is, dat hij en
de zijnen, nadat Molière en met hem de
„grande comédie," de „comédie de carac-
tère,"waren gestorven, terugkeerden naar het
intrigue-genre, met het Spaans che en Ita
liaansche tooneel verWant, het genre der
„staande typenmet veel van dat bur
leske, dat Molière na zijn eersten tijd, mede
onder invloed van Boileau, was gaan ver
foeien.
Molière en Regnard men vergelijkt
ze altijd doch veelal niet op de juiste wijze.
Nog eensze geven een verschillende soort
comedie, ze verschillen niet, maar alleen in
artistiek vermogen, maar ze willen elk iets
anders. Regnard wil wèl burlesk zijn
daarom moet een stuk van hem ook geheel
anders Worden ineengezet en gespeeld dan
een comédie als de „Misanthrope." Niet dat
men in de vertolking van zijn werk het bur
leske kan overdrijven. De apotheker Clisto-
rel een bijfiguur, die tegenwoordig "door
de Comédie Fran^aise ten onrechte wordt
weggelaten moet, blijkens den tekst,
een klein mannetje zijn. Men heeft er wel
van gemaakt iemand die acroDatisch op
zijn knieën voortsprong. Da,t schijnt ops een
Deetje te burlesk en kermis-tenterig.
Greep Regnard dus, wat den geest van
zijn Diijspelen oetrof, terug in de 17e eeuw
en al grijpende, sleepte hij menig gegeven
van groote voorgangers, soms letterlijk zelfs
hun verzen, mee 1 anderszins voelen we
I bij hem ook het 18 eeuwsch rationalisme, al
J in_aaptocht. Is Dij Molière het dienstmeisje
vaak brutaal, zonder nadere verklaring .1
Regnard die haar overneemt, acht, mede
onder den invloed van veranderde zeden,
eenige explicatie van die brutaliteit ge-
wenschtzoo verklaart hij Lisettes „vrijen
seg" als een soort compensatie voor de ge
ringheid van 't loon, dat de gierige Géronte
haar geeft. Voor Crispin is dat niet noodig
hem, het vaststaand type, is die vrijheid
nu eenmaal eigen en het Wordt van hem cri-
tiekloos door net puoliek aanvaard, dgt hij
Eraste en Lisette „mes chers enfants" noemt.
Regnard is echter niet alleen burlesk
zooals velen van zijn en Molière's voorgan
gers, hij is vaak geestig. Gééstig is de heele
scene van het testament ik moet kort zijn,
en laat het aan den toeschouwer over, zelf
de hoogtepunten van dit prachtig tooneel
op te merken. Hij zal dan ook gewaar worden,
dat Crispin van tijd tot tijd de jool overloopt,
zoodat hij zich laat verleiden tot grappen,
die bij iederen notaris twijfel zouden Wek
ken, of wie zóó praat, Wel de stervende Gé
ronte zou kunnen zijn Never mind we
vragen hier immers niet nr.sr „waarschijn
lijkheid Geestig ook, en van groot effect,
is de herhaling van „c'est ma (votrc) léthar-
gie" ïan 't sloteen herhaling, die van hoe
verschillende werking ook aan die van
Harpagon's „sans dot" doet denken. Ook
aan geestig'woordspel is dit stuk rijk een
woord als Eraste's „Votre bien seul m'est
cher" hecht zich aanstonds in 't geheugen.
Ik beperk mij tot deze enkele opmerkingen.
Als seizoen-begin scheen „De Universeele
Erfgenaam" den Liders van „Het Schouw-
tooneer'"een goede keuze. Zeker, na deze
hors d'oeuvre zullen substantieeier gerechten
komen. Mjar het mag m. i. een goed begin
heeten, in September en October te komen
met het werk, dat luchtig en bovendien van
artistieke én vati cultuurhistorische waarde
is. Dat het Nedeiiandsche publick van de
:.8e eeuw het stuk wist te waardeeren, blijkt
a. hieruit, dat er van de vertaling door
H. van Loghem (1708) een tweede druk ver
scheen (1725) en dat ook onze eeuw het nóg
vermag te genieten, blijkt uit de nog steeds
voortgaande opvoeringen door de Comédie
Fran caise.
DR. J. L. WALCH.
l) Paris: Laplare, Bonchqz Cie, 1875.
2) De Crispin-rol was een tijdlang erfelijk
n de familie Poisson Raymond, Paul en
Francois zijn samen gedurende 103 jaar de
Crispin's van Frankrijk geweest (16541757)
[n het midden der vorige eeuw werd te hun
ner gedachtenis door Sanson het tooneel-
stukje „La Familie Poisson ou les trois
Crispins" geschreven.
3) „Les Méncchmcs." „Le Distract." „Les
Foliesamoureuses
4) Spinhuis en Rasphuis.
EEN UITVINDING OP TELEGRA
FISCH GEBIED.
Naar de „Evening News" meldt, hebben twee
Deensche ingenieurs Rahbek en Johnson te Kopen
hagen een middel ontdekt, waardoor het verzenden
en ontvangen van draadlooze telegrammen en het
voeren van draadlooze gesprekken aanzienlijk word
vergemakkelijkt. Zelfs zou volgens de uitvinders,
een draadloos verzendstation, dat volgens de be
ginselen van de nieuwe vinding gebouwd is, twintig
maal meer telegrammen kunnen verzenden en ont
vangen dan nu het geval is.
De uitvinding berust hierop, dat men een elec-
trischen stroom door enkele substanties waarvan
de lithografische steen er een is, laat gaan, waar
door zich een nieuwe kracht ontwikkelt, welke in
haar uiterlijke verschijnselen veel op electro
magnetisme gelijkt, doch er in wezen totaal van
verschilt. Tevens is het een voordeel, dat voor het
verwekken van deze kracht veel minder electrische
stroom noodig is.
Ook voor de gewone telegraaf en telefoon moet
deze uitvinding een aanmerkelijke besparing en
versnelling bet eekenen.
EEN VORSTELIJK KUNSTBE
SCHERMER.
De Prins van Thurn en Taxis heeft een schenking
gedaan aan den „Haagschen Kunstkring."
Uit sympathie voor de Nederlandsche kunste
naars in 't algemeen en voor die van den „Haag
schen Kunstkring," wier werkzaamheden de Prins
den afgeloopen winter met belangstelling heeft ge
volgd, in het bijzonder, heeft hij aangeboden om
ieder jaar één of meer leden van die vereeniging
gedurende eenigen tijd op zijn verblijf in Italië als
gast te ontvangen.
Alle kosten aan dat verblijf verbonden,daaronder
begrepen de kosten van de heen- en terugreis, wor
den door hem gedragen.
In aanmerking voor uitnoodiging komen alleen
jonge, talentvolle kunstenaars (schilders, beeld
houwers, architecten), die niet uit eigen middelen
de kosten van een dergelijk verblijf zouden kunnen
dragen.
Het Bestuur van den „Haagschen Kunstkring
heeft deze schenking met gToote waardeering aan
vaard.
DE KATHOLIEKE ILLUSTRATIE
bevat deze week het volgende:
PLATEN: Dr. Ottaknr Prokdszka, Bis
schop van Szckesfchervar. Geweldige
brand in Tilburg. Z. E. J/ardmaal
A m-pttr-, Aartsbisschop van Parus (2 to
to's). De eerste Lustram deT Algemee-
ne R.-K. \Verkgevers vere enigingPo
ter W. Cramer S.J. „De Paradijsvloek".
De Russisch-Poolsche oorlog (7 foto's).
De abdij Lilbosch (2 foto's). De Lord-
Mayor van Cork sterft van hongor (2 fo
to's). Inter-Academiale conferentie.
Volksfeest op Houtrufet. Het hers/l»
lingsoord „St. Joan de Deo" - 't Nieuwe
raadhuis te Rotterdam (8 foto's). Nu en
vroeger, 6 teekeningen v. Jan Wiegman,
Hoeve Vogelenzang. Huis ,,de Ma
joor".
TEKST; Leola's erfenis, roman van
Charles Garviee. Pater W. Cramer S.J.
Een hardhandige bekeering, door Theo
Wulterkens. Uit Limburg'» Gouwen,
dioor A. F. van Beurden. De burge
meester van Cork. Om de week een
vraag,
Nederlandse!» Fabrikaat
van 5 Sept. bevat oa: Het eerste artikel
van. de serie „De Nederlandsche vlieg
tuigindustrie", door G. Spit. In deze bij
drage wordt eene beschrijving van de Ne
derlandsche vliegtuigenfabriek Fokker
gegeven,
De beer Dumcker vervolgt in deze afle
vering zijn beschouwing over Delft als
Industriestad.
dustrie" geeft de heer S. Kalff een 0vel
zicht van dezen eertijds zoo belangrijken
thans verdwenen tak van nijverheid al
daar.
Jessonda het dochtertje van Jaïrus, myste-
siespel in 3 bedrijven van Felix Rutten.
Van dezen Limburgschen dichter, bekend
door zijn Ahasverus en vooral Beatrys (1918,)
nu Jessonda, dat met zooveel succes in het afge
loopen seizoen werd vertoond door het Rotter-
damsch Tooneelgezelschap.
Het is een gelukkige greep van Rutten, een
mooi boekje met mooie verzen.
De handeling bevat de opwekking van Jes
sonda, voorafgegaan door de bekeering van
Maria Magdalena, de vroegere liefde van den
Romein Lucius, die aldus over haar spreekt
(Blz 76)
„Mijn nooit volprezen, rijke liefde
„Er stijgt een geur op als van nachtviolen.
„Onder den zwaren schaduw van uw haar."
„Uw lippen zijn als pas ontloken bloemen
„Uw oogen, in de schemer nauw verhuld,
„Leven als lichte sterren uit den damp
„en dauw der droomen op, die U omzwermen."
Mooi is ook de rij der klaagvrouwen In het
derde bedrijf, met haar herhaling.
Verzen, prachtig en om te te hooren en o.m.
te lezen. De uitgave is keurig verzorgd, mooi
perkament omslag, twee kleurendruk en ver
schillende plaatjes.
N. v. R. K. Boekcentrale. A'dam 1920.
Van onzer Js ad/noot Adriaan Heemskerk
kregen wij een paar tooneel werken en enkele ge
dichten te beoordeelen.In Lenteween en 3 bedrij
ven) behandelt hij de verwoesting van een jong
menschenleven, tevens van zijn toekomstig
huwelijksgeluk.
Het is goed bedacht, maar toch onwaarschijn
lijk zijn zekere familiegebeurtenissen. De jongen
die dreigt verloren te gaan, geeft te weinig emo
ties. De schrijver bezit een zekere handigheid
van m elkaar zetten.
Vrede, tooneelstuk in 3 bedrijven, schildert
de toestand van een familie die door de oorlogs
omstandigheden naar eigen zin niet kan leven.
Allen leden van de amilie moeten, elk voor zich,
vrede nemen met de nieuwe toestanden.
Met meer klaarheid in de bedoeling zal die
jonge stylist ons misschien nog groote schoon
heid brengen. Waarom het niet verwachten
In zijne gedichtjes „alles droomt; de Hei
de „Verlangen," Weten. Avondstem
ming. enz. laat hij de teerste gevoelens van zijn
hart luid uitzingen en uitjubelen. De gedachten
die zijn ziel en "zijn leven vervullen heeft hij
rr.et onweerstaanbaren aandrang neer gaschre-
ven. Wat voorbij was.en de Lichtstraal zijn
lieve schetsjes voor de leestafel.
Goed verzorgd en knap gestileerd is het werk
van Wouter Lutkie, pr. „Nooddruft en Liefde
drang" uitgegeven door het Ned. Boekhuis te
Tilburg.
De E. h. Lutkie beschrijft zijne reis naar Wee-
nen, waar bij een jaar geleden Gods liefde ging
brengen aan die nooddruftige liefdebehoeftige
1 Oostenrijksche broeders.
Hij ging er r.iet met een leeg hart maar uit
iefdedrang.
Uiterst belangrijk is zijn overzicht van den
politieken toestand, alsook zijne kennismaking
met Baronin Elisabeth Von Rast en D. Richard
von Kralik. Hij geeft ook behartenswaardige
wenken om nog doelmatiger hulp aan die arme
broeders te verstrekken.
Al wie Oostenrijksche kinderen verpleegd
heeft zal het eene gevoelsvoldoening geven, dit
mooie boek te lezen, bij de anderen zal het tot
liefdedrang prikkelen.
VOORLICHTING DER JEUGD OP EEN
OPENBAAR GYMNASIUM
Pater J. v. Rijckevorsel S. J„ leeraar in de Fran
sche taal en Letterkunde aan het gymnasium te
Katwijk a/R schrijft in de „Msb."
„Mij werd gemeld, dat op de boekenlijst van het
Gymnasium te Zwolle als leesboek der 4de klasse
staat aangegeven i Voltaire, Candide, ed. Tjeenk
Willink. Tevens werd mij gevraagd, hoe de katho
lieke leerlingen zich moeten houden in dit geval.
Aanvankelijk meende ik, dat, ofschoon Voltaire
geen geschikte lectuur is voor jongens,in wier milieu
het positieve Credo in eere wordt gehouden, een
kalm berusten wellicht het meest was aan te raden.
Immers, zoo dacht ik, het boekje zal wel voldoende
gecastigeerd zijn en de bewerker zelf zegt in de
Voorrede, dat hij eenige stukkeb heeft weggelaten,
qui auraient pu blesser la délicatesse de„la lecture.
Bovendien was mij de firma Tjeenk Willink een
waarborg, die onder de meer dan vijftig nummers
harer „Lectures Classiques" er slechts één enkel
uitgaf, dat naar mijn bescheiden meening, minder
geschikt is. Tenslotte erken en waardeer ik te zeer
de onpartijdigheid en het verantwoordelijkheids
gevoel mijner collega's bij 't onderwijs, en inzonder
heid van de leeraren in de Fransche taal en letter
kunde, om vooral nu 't om Voltaire ging, iets anders
te verwachten dan groote omzichtigheid en eerbied
voor eens anders overtuiging.
Zonder parti-pris, eerder met eengunstig préjugé
heb ik het boekje doorgelezen. Tot mijn groote
ergernis moet ik nu mijne aanvankelijke opinie
geheel wijzigen. En niet alleen trek ik mijn raad
van kalm berusten terug, maar hier moet een luid
protest klinken, uit naam van allen, die voor hun
kind geloof stellen boven twijfelzucht, uit naam
vooral van de katholieke ouders en katholieke
jeugd, want dit boek bevat onwaarheden en is
daardoor, benevens om zijn scepticisme, onpaeda-
gogisch, en voor ons, Katholieken, is het be-
leedigend.
Beleedigend erger dan ruwe lastertaal is de
fijne spot van Voltaire, als hij met zijn „hideux
sourire" op 't gelaat zich vergrijpt aan het celibaat
der geestelijkheid, het nut en de heiligheid van reli
gieuzen en monniken, kerkelijke plechtighede en
gebruiken en vooral aan het geloofspunt, dat Gods
voorzienigheid het al regelt en bestuurt.
Onwaar zijn die oudbakken verhalen, waarmee
18e-eeuwers en Encyclopedisten zich verlustigen,
over Inquisitie en Autoda-fé, over Jesuiten-gruwe
len en J esuitenmoraal.
Onpaedagogisch is het, jongens (van de 4e klas 1
N. B.) opmerkzaam te maken op de „grappige
wijze", zooa s de bewerker in een der voetnoten
zegt, waarop Voltaire de „inanité des discussions
théoloques" zou aantoonen, of hen aldoor met den
aartsspotter te doen meegrinneken bij priester
schandaaltjes uit 's schrijvers phantasie, of hen
zonder tegengif te laten smullen van al die schijn-
bewijzen en goedkoope grollen, waarmee zekerheid
overtuiging en geloof in 't jongenshart, toch zoo
wankei, moeten worden gedood I Laten we toch
eerbied hebben voor de teere ziel van het kind.
Wat moeten nu katholieke jongens doen, wien
zulk een boek ter lezing wordt voorgelegd
Zij moeten minstens protesteeren bij hun ouders
Z00, No. 16901.
I'RIJZEN VAN 65.
f U 2201 4974 9279 12184 13760 16035 194
70 2829 6039 9379 12191 14038 16920 194e*
1 71 2834 6217 9566 12520 14172 17061 19812'
828 '2889 6535 9636 12573 14387 17373 20364'
342 3362 7002 9751 12765 14528 17538 21021
668 3478 7274 10164 12945 14566 17735 21320
864 3891 7340 10331 18015 14670 17773 21586
983 3965 7630 10832 18186 14704 18496 21688,
Wol 10941 13244 14782 18723 21900
1728 J337 8036 11947 13314 14896 18770 21999'
}790 4630 8186 11986 18344 15711 19010 229021
1023 8826 12108 13660 15912 19200 22910 i
Trekking van 100 nummers ten overslaan
van Notaris fl. G. MULIE.
t. Donderdag 9 September 1920
Prfjs van f 100 1149
Prijzen van f 90.(eigen geld)
f 108 3228 6137 7870 9459 12965 14136 15364 1 8384
212 3959 63 8032 9839 13669 54 15552 18572
68 4744 6421 93 98 13116 59 15632 18601
365 5285 6821 8131 10403 13210 14401 15758 18700
530 5308 70 8353 52 13 87 15994 19194
983 5434 6906 74 10988 13350 14762 16020 19524
1055 5-524 7119 846611103 52 66 16358 20194-
1228 5712 85 8611561 13444 89 16451 20250
1816 61 7270 8760 73 13590 14978 16599 20481,
2993 5954 7585 9008 11902 13913 15037 17560 20587
3005 6046 7612 9434 1209314124 71 17705 20635
e 1 dezen moeten zich richten tot het Curatorium
der szhool.
Moge mijn prorest, dcor mij als leeraar, geloovige
e 1 katholiek in ezn zaak van openbaar belang ia
net openbaar geuit, hun daarbij een steun zijn.".
DE MELK EEN KWARTJE PER
LITER.
Volgens de „Haagsehe Ct." za-l waari
sch ijii 1 ijk met ingang van 1 October a.s.
de melkprijs in dc Residentie verhoogd;
worden tot 25 cent per liter. Deze be
langrijke verhooging vindt zijn oorzaak
in een dezer d,agen door het bestuur van
den bond van melkveehouders in Zuid-
Holland en de melkcommissie van den
Land- en Xuinbouwbond in Z.-H. geno*
men besluit, om de leden dier organisaties
te adviseeren den prijs op 19 cent franco
stad te brengen.
Men deelt tevens mede, dat deze prijs
waarschijnlijk voor het winterseizoen,
slechts een minimum beteekent. De oor
zaak schijnt gezocht te moeten .worden
in den grooten kaasuitvoer.
DIEFSTAL VAN COPRA.
Te Worrnérveer is ten nadeele van de
firma Jurgeus, margarinefabrikanten te
Nijmegen, eene .belangrijke hoeveelheid
copra ontvreemd. De copra was geladen in,
Rijnaken en bestemd om m één der groot©
oliefabrieken aldaar vermalen te worden.
De ontvreemde partij heeft een gewicht
van ruim 25.000 K.G. en vertegenwoor
digt een marktwaarde van ongeveer 15000
gulden. Het is de politie te \V<>nnc.rvtM.-r
mogen gelukken, om te Zaandam en to
Amsterdam de ontvreemde partij en een
hoeveelheid ledige zakken in beslag te
nemen. Dinsdag zijn vijf schippers, die de
verduistering hadden gepleegd, alsmede
'n vijftal helers ter beschikking van do
justitie gesteld.
EEN .WEDLOOP VAN PAS
gehuwden.
.Woensdagmorgen heeft te Rotterdam
een niet onvermakelijke wedloop plaats
gehad tusschen juist gehuwde paartjes.
Het was namelijk voor den eersten keer,
dat in het nieuwe Stadhuis pro deo werd
getrouwd. En voor deze gelegenheid had
een caféhouder in de Jonkerfransstraat
f 300 uitgeloofd voor het paar, d,at het
eerst zijn trouwboekje in zijn caïé liet
afteekenen.
Na afloop van de trouwplechtigheid en
nadat aan elk lièfc trouwboekje was iiTtge-
reikt, werden de deuren van de trouw!-
zaal geopend en toen kon eerst de wed
loop aanvangen.
Het spreekt vanzelf, dat degene, die de
beste voorzorgsmaatregelen genomen had,
do beste kans had, de f 300 te verdienen.
Etn dat er in een tijd als deze wel animo
is om een dergelijk bedrag even op te
strijken, laat zich bedenken. Geen won
der dus dat voor den uitgang van het
stadhuis talrijke auto's hadden post gevat,
die daar waren besteld door de diverse,
bruidegoms. Ook een tweetal motorfiet
sen met zijspan en duozitting werden in
de file opgemerkt.
De bruidsparen echter, die hun voor-
zorgsmaatregelen hadden beperkt tot het
bestellen van een auto, bleken zich al
heel gemakkelijk van de zaak te hebben
afgemaakt. De .winnaars toeh, de brui
degom L. V. en de bruid A. M. R. had
den zich heeï wat meer moeite getroost,
Deze jongeman had een heel plan in el
kaar gezet. Vrienden van hem hadden
een tweetal auto's gehuurd en daarmede
hadden zij post gevat op het Hofplein,
waarmee de auto's van alle mededingen-
den moesten passeeren. ;Toen de eerste,
twee auto's verschenen, waarin niet de.
vriend gezeten was met des,zelfs vrouw,
bleven de auto's met de vrienden plot
seling midden op den verkeersweg staan,
en veroorzaakten daar eenige stagnatie.
Van die gelegenheid maakte de derdle
auto, waarin de winnaar was gezeten)
gebruik, om zij het dan ook over den
verboden rijweg door te rijden en zoo
als eerste aan te komen. In het cafe
was het nog langen tijd een vroolijke
stemming, zij het dan ook, dat deze in
den beginne dreigde verstoord te won
den, door kibbelarijtjes onder de later
komende paartjes, waarvan vooral do
bruidegoms leelijke verwijten over hun
onhandigheid te hooren kregen.
EEN LIEVE JONGEN.
Uit Nijmegen wordt aan het „Hbld."
geschreven:
Uift d,e landbouwkolonie onder do ge
meente Nijkerk, waar jongens worden
verpleegd, die zich aan een strafbaar feit
hebben schuldig gemaakt, ontsnapte op.
