eeuilleton:
tiet Zwaneneiland
Wat de Pers zegt
BUITENLAND
Kerk en School
levenslange gevangenisstraf
ONS VRQOLIJK HOEKJE
VRIJDAG I OCTOBER 1920.
de; nieuwe landvoogd vin
DE POOLSCH RUSSISCHE OORLOG.
Naar uit .Warschau bericht wordt, zeg!
een bericht uit Riga van het officieele Pool-
sche Telegraafagentschap. dat de wapen
stilstand op zijn laatst 5 October geprocla
meerd zal worden. Niettegenstaande dit
gnstige vooruitzicht is de stemming in
Warschau nog onbehagelijk. De tegemoet
koming van de Russische onderhandelaars,
bijna over de geheele linie schijnt verdacht.
Men maakt er zich in Poolsche regeerings-
kringen ongerust over. dat Joffe tot nu toe
feitelijk de belangrijkste kwestie der onder
handelingen op handige wijze aan de dis
cussie heeft onttrokken. De Russische on
derhandelaars spreken eigenlijk alleen
over den wapenstilstand en de demarcatie
lijn ten oosten van de z.g. Curzonlinie en
Oost-Galicië; met iets anders laten zij zich
door allerlei handige manoeuvres niet in.
Het wantrouwen in Warschau wordt nog
versterkt door 't feit. dat van alle zijden be
richten inkomen omtrent nieuwe Russische
troepenconcentraties en dat de jongste Mos
kousche en Petersburgsche bolsjewistische
bladen, met de „Prawda" aan het hoofd
nog steeds over de vernieuwing van Wit-
Polen en de zegevierende versterking van
het Westelijk front spreken.
E. Euguit. j
iVrii naar het Eransch van
mijn harl krachtig ^Z'nïft
breken, mijn doodvonnis aan te lioaren"'
/Welnu, het zij dan zoo," hernam Herman
thans, nu hij eindelijk zijn ontroering mees
ter was. „Maar eerst moet gij mij zeggen,
iWiIhelmina, welk geheim op mijn leven drukt.
Want ook ik h©b sombere woorden moeten
6np°to\™°h mij,iS eea spoedi8e dood YQOir-
pufn J+ hoogste verbitterd, omdat ik mijn
niet wil da
laten varen, heeft
jeen vloek naar het hoofd geslingerd: Over
&'Afishüf1Ukki^-ZUlt 8e reeds dood
iZijn. AI 1S het waarschijnlijk slechts de kreet
zeifs LSnrie,ndscllap iuichelett uit hebzuqht en
zeds speculeer op den dood!"
„Gjj hebt gelijk, Wiihelmina," zeide Her
man, onder den invloed van 4 hur Jocïe-
lijkö .woorden van het jonge meisje. „Wam
hoop. zij verre van ons! Laat óns gerust de
toekomst aanzien. Als het werkelijk ons lot
moet zijn in de lente van het leven te .wor
den weggenomen, welaan, dan zullen wij met
vreugde de keienen zien verbreken, dié ons
hier beneden aan zulke lage wezens verbon
den en onze zielen zullen samen haar vleu
gelen uitslaan pm in hppger ^westen yer-
hebb'eS gebracht inzake de behoefte 'aan een vfcr-
hoogde productie en inzake de noodzakelijkheid
van maatregelen om deze te bereiken.
&EÈ3ËNGDE BUiïENL ËEfiiCHTEW,
Russische bestellingen ia Duitschland.
Na verschillende slechts ten deele geluk
te pogingen om den voor den oorlog zeer
leyendigen handel van de klein-iizerindus-
tri-e 111 het Bergseheland. met Rusland te
hervatten., is thans de eerste groote hestel
ling van werktuigen voor Rusland afgeslo
ten Het betreft eeE Russische order in za
gen voor de houtbewerking tto 'n gezamen
lijk bedrag van vele millioenen mark. De
financieele zijde van de transactie, is voor
de fabrieken te R^scheid volkomen ge
waarborgd. De opdracht verschaft den fa
brieken voor geruimen tijd! loonendien ax-
beid, W33.r<i&ii iict in &11g tïikken d£r wcrik-
tuigbrancfie ontbrak. Verdere groote bestel
lingen van werktuigen zün reeds aange
kondigd en zullen worden aangenomen,
zoodra het gelukt een goede verbinding
m-et Rusland tot stand te brengen,
Uit Mainz wordt gemeld, dat 12,000
arbeiders uit Groot-Mainz een demonstra
tie-optocht gehouden hebben naar de ver
schillende dorpen in het district Mainz. Zij
eisohten omvangrijke leveringen van aard
appelen tegen 20 mark per hectoliter. De
boeren stemden hierin toe. De betooging
had overigens een rustig verloop.
Uit de cellulaire gevangenis te Moabit
zijn negen gevangenen uitgebroken met be
hulp van uit de beddelakens vervaardigde
ladders. Twee hunner braken bii het af
springen hun beenen en bleven liggen; la
ter werd neg één der anderen gevangen.
Te Plettenberg is een gevaarlijk misda
diger, de arbeider Leonhardt. die twee po
litieagenten heeft vermoord, uit de gevan
genis ontsnapt,
Te Nautzau in den Kreits Fischhau
sen bij Koningsbergen heeft een 14-jarig
meisje, de dochter van den grondeigenaar
Fischer, twee kinderen van 2 en 3 jaren
met een touw geworgd. Na ontdekking
van de misdaad verklaarde ze, deze enkel
uit lust tot moorden t-e hebben bedreven.
De Katholieke organisaties van Grooi
Berlijn zijn voornemens a.s. Zondag een
protest-demonstratie te houden tegen de
verkiezing van dr. Loewenstein. tot opper-
inspecteur van het- onderwijs. Van de ver
schillende kerken uit zullen onder leiding'
van de geestelijkheid optochten worden ge
organiseerd.
De aartsbisschop van Keulen vertrekt
dezer dagen naar Rome om den Paus over
de kerkelijke toestanden in Duitschland t®
onderrichten.
Landbouw en Visscherij
AARD APPEL WRATZIEKTE
De Phytopathologisch,© dienst meldt:
Te {W inschoten (Gmn.) en. in, eenige om
liggende plaatsen komt een aardappel
ziekte yoor, bekend onder den naam van
aardappelwratziekte. Deze ziekte kan her
kend worden aan de wratachtige uitwas
sen, dje aan de „oogen" der aardappel-
knollen ontstan. Bij lichte aantasting zijn
deze wrat-ten soms zeer klein en ter
nauwernood merkbaar, bij zwaar
dere aantasting echter kunnen aan de
aardappels groote donkergekleurde, onre
gelmatig gevormde uitwassen ontstaan en
kam zelfs de geheele aardappel in zulk
een sponzige, spoedig rottende, massa
overgaan.
De aanwezigheid dezer ziekte, die tot
nu toe slechts tot een betrekkelijk kleine
oppervlakte beperkt is, is voor ons van
groote beteekenis, daar de Vereenigde Sta
ten yan Noord-Amerika hierin aanleiding
„Gij hebt beloofd, Herman, mijn voorbeeld
Ie volgen; dce het nu; ik eisch het! Gij moogt
of kunt mij niet cU iuin leiden. Ik be«
DER LATE
GEWASSEN.
Generaal van Insulinde, schrijft de
o.m
„N. Crt"
In het „Weekblad v.h. Recht" schreef de Redac"
tie zeer onlangs een pleidooi voor afschaffing van
"de levenslange gevangenisstraf.
Tegen dit pleidooi is thans Mr. A. A. Cnopius,
de advocaat-generaal bij hetGerechtshof te's-Her-
togenbosch, in hetzelfde orgaan in verzet geko-
■rnen.
Wij achten het artikel van dezen deskundige
i belangrijk genoeg, om er het voornaamste aan te
cntleenen.
„Het kan zijn, aldus Mr. Cnopius, dat minister
Modderman de levenslange gevangenisstraf hand
haafde met een bloedend harte. Hij motiveerde
'echter deze straf boven de doodstraf door de be-
'schouwing, dat de laatste expiatie uitsloot en dat
hij niet zou beproeven in weinige woorden den rij
ken inhoud van het woord expiatie te schetsen,
'maar zich tot eene opmerking zou bepalen, n.l.
.dat expiatie behoorde te bestaan in eene actieve
zedelijke wedergeboorte, een door daden zich
openbarende verzoening met God en met zich zei
ven.
Hij verlangde dus van den levenslang gevangene
dat deze tot inkeer zou komen, de dingen dezer
gereld geheel op den achtergrond zou stellen en
zou traGhten tegen zijn stervensuur iemand te zijn
die in weerwil van hetgeen hij had misdreven, den
dood rustig tegemoet zou kunnen zien.
Wil men een dergelijk resultaat door de uitvoe
ring dier straf bereiken, zoo is, volgens mijne op
vatting, een eerste vereischte, dat het individu tot
rust komt en dat het regelmatig denkt aan datgene,
waaraan het denken moet, om dit gewenschte re
sultaat te bereiken. Die rust, die berusting wordt
m. i. te Leeuwarden nooit bereikt en dat wel als
gevolg van de aan alle levenslang veroordeelden
bekende omstandigheid, dat zoo nu en dan aan
een hunner lotgenooten gratie wordt verleend, zoo
dat hij zijn straf in een van tijdelijken duur veran
derd ziet. Vermoedelijk is die „gratie in het ver
schiet" een uitstekend middel om de tucht en disci
pline onder dergelijke gevangenen, die anders niet
veel te verliezen hebben, te bewaren. Maar de we
tenschap daarvan heeft tot gevolg, dat elke levens
lang gevangene bij zijne eerste schrede in het ver-
blijf, dat hem voor zijn verder leven is aangewe
zen, reeds denkt en werkt in de richting van nog
.eenmaal weer uit dat verblijf te komen, zoodat dat
'idee hem bijna nimmer zal verlaten en hij voor dat
doel steeds ijverig werkzaam zal zijn en nooit tot
die rust en berusting zal kunnen komen, die ik hier
voor als voor hem noodzakelijk noemde. Ziehier
dan de reden, waarom ik vroeger zeide dat de
levenslange gevangenisstraf nooit kan geven dat'
gene wat men er van verwacht en wat men er door
bereiken wil.
Toen is voor mij de noodzakelijkheid, gekomen
om te overwegen of ik in enkele zaken dien stren
gen eisch zou kunnen doen en heeft juist datgene,
wat mij vroeger in deze in den weg zou geweest
zijn, mijn besluit vergemakkelijkt.
Ik heb mij de vraag voorgehouden, of in de
practijk die levenslange gevangenisstraf, door de
omstandigheid der gratie verleening, wel zeer veel
verschilt van een zeer lange gevangenisstraf van
onbepaalden duur en mij daartoe in verbinding
gesteld met het college van regenten te Leeuwarden
hetgeen mij bereidwillig het volgende op mijne des
betreffende vragen heeft medegedeeld
In de laatste 25 jaren zijn 14 tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeelden in het gesticht te
Leeuwarden ingesloten van die 14 werd vóór 8 de
levenslange gevangenisstraf door gratie gewijzigd
in gevangenisstraf van tijdelijken duur. Van
de 6 overigen, die alzoo in gevangenschap
zijn gestorven waren de leeftijden bij
hun dood 70, 63, 62, 57, 46, en 21 jaar. Ik re
ken dat omtrent de twee laatste gevangenen nog
geen gelegenheid is geweest om te overwegen of zij
voor gratie in aanmerking zouden kunnen komen
en heb ook niet nader geïnformeerd hoe oud de 4
eerstgenoemden waren, toen zij werden ingesloten
maar meende op bovenstaande gegevens te kunnen
vaststellen, dat wij in 25 jaar slechts op zijn hoogst
4 levenslang gevangenen gehad hebben.
Voorts informeerde ik welke redenen geldend
waren voor het verleenen dier gratie en daarvoor
werden mij opgegeven goed gedrag, werkelijk be
rouw, verzekerde toekomst en redenen van gezond'
heid. Uit die mededeelingen concludeerde ik weder
dat een persoon, die als gevolg van het gruwelijk
door hem bedreven feit en zijn ten tijde van dat
feit gebleken slechten aanleg,terecht tot levenslan
ge gevangenisstraf veroordeeld wordt, op den
duur, wanneer de herinnering aan zijn daad meer
en meer zal gevaagd zijn en zijn inborst is gebleken
niet zoo slecht te zijn als ze bij zijn veroordeeling
blijkbaar was, wanneer bovendien zijn toekomst
verzekerd is veel kans heeft om niet in de gevange
nis te sterven, zoodat voor hem de levenslange ge
vangenisstraf is geworden een lange straf van onbe
paalden duur.
Blijkt daarentegen dat er aan een veroordeelde
letterlijk niets goeds is dergelijke personen zijn
er ook zoodat zijne invrijheidssteüing een gevaar
voor de maatschappij zou opleveren, zoo blijft hij
terecht levenslang gevangen, en zal hij ten slotte
gaan beantwoorden aan het beeld dat u schildert
en een afgeleefde, afgestompte, gevaarlooze oude
man worden. Voor hem zullen kunnen gelden de
hiervoor door mij genoemde overwegingen waar
door het beter wordt geacht hem rustig te laten
blijven in het millieu, waarin hij nu eenmaal ge
wend is."
NED.-INDIë.
Over Mr. D. bock, den nieuwen Gouverneur-
„Een jarenlang verblijf op Java heeft
hem in de gelegenheid gesteld, om den
volksaard der Indonesiërs, waarvan de ver
re westerling zich zelfs uit de meest nauw
keurige beschrijving nooit een volkomen
juiste voorstelling schijnt te kunnen maken,
grondig te leeren kennen.
Bekendheid met de geschiedenis van on
ze koloniale politiek, waarin hij zelve, als
minister van Koloniën, een schakel heeft ge
vormd, zal hem weerhouden van een be
stuursbeleid, waarin aan de leerstellingen
van westerscbe politieke dogmatiek de ver
vulling van den eisch der geleidelijke ont
wikkeling van volk en volksinstellingen op
geofferd wordt.
De voortvarendheid, de drang naar daden,
ten slotte, waarvan hij in zijn leiding van
'de werkzaamheden der Kamer zoo volop
blijk heeft gegeven, zal hem tot een stuw
kracht maken bij het treffen en uitvoeren
der ingrijpende wijzigingen, welke in de
verhouding van moederland en koloniën
noodzakelijk blijken.
- Ervaring kennis en werkkracht ze zijn
'de drie eigenschappen, welke den tot het
hooge tmbt geroepene sieren en welke dc
hoop verlevendigen, dat zijn beleid er toe
zal bijdragen, dat Nederland de eervolle
plaats, welke het onder de koloniale mo
gendheden inneemt, ook bij de onzekere
staatkundige verhoudingen van onzen tijd
ongerept behoudt.''
De onderhandelingen.
HET CONFLICT IN DE At J Jj\T-
1NDUSTHIE.
De medewerker voor arbeiderszaken van de
„Daily Telegraph", schreef in het nummer van
V/oensdag, dus vóór het mislukken der confe
rentie tusschen mijneigenaars en mijnwerkers,
dat de onderhandelingen weinig opschoten, daar
de mijnwerkers hun eisch handhaafden, dat er
een loonsverhooging van a sh„ i sh. en 9 pence
per dag moest worden gegeven onderscheidelijk
voor volwassenen, jeugdige .werklieden en jon
gens; werd deze voorwaarde ingewilligd, dan
waren zij bereid het hunne te doen ter uitvoe
ring van een redelijk plan om de productie te
verhoogen. De mijneigenaars gaven daartegen
over te kennen, dat zij niet in staat waren ,een
eisch inzake loonsverhooging in te willigen, als
daarmede niet gepaard ging een verplichting
van de zijde .der arbeiders om meer kolen te pro-
duceeren.
Vermoedelijk zijn hierop de onderhandelingen
afgesprongen.
Later meldde Reuter nog: Aan het slot der
conferentie tusschen mijneigenaars en mijnwer
kers werd meegedeeld, dat na een langdurige
discussie de mijneigenaars een plan voorlegden
voor een regeling der loonen in de toekomst, ge
grond op de productie, welk voorstel door de
mijnwerkers niet werd aanvaard. Daarna dien
den de mijnwerkers eigen voorstellen in voor een
regeling der loonen thans en in de toekomst in
verband met de productie, die niet door de mijn
eigenaars werden aanvaard. Gisterenavond zou
den beide partijen afzonderlijk aan de regee
ring verslag uitbrengen.
Lloyd George drong bij de mijnwerkers-gede
legeerden aan op een nieuwe conferentie met de
mijneigenaren.
De mijnwerkers deelden echter Lloyd George
mede, dat zij geen heil zagen in een nieuwe be
spreking.
De medewerker voor arbeiderszaken van de
„Daily News" noemt het een belangrijk feit, dat
de discussies beide partijen tot overeenstemming
80.
>h «tpovrtnlml J,:;
ijfter wraak, toch weergalmt hij jn mijn ooren
lals da slem der waarheid. Over een jaar' Be-
gDJP.t gij dat .wel, iWilhelmina? Dat wil zeg
gen: binnen liet tijdsverloop dat gij noodig
achttet om de gevoelens van Aurelia jegens
mij op de proef te stellen!"
Op haar heurt bleef Wjlhelmina sprakeloos
van verbazing .en schrik. Wat er met Herman
voorgevallen was, geleek zoo volkomen pp
hetgeen haar .was overkomen, dat haar, ang
stige twijfel nu voor zekerheid plaats maakte.
„Ja, nu begrijp ik het," riep zij uit. „Twij
fel er niet meer aan Herman, gij zoowel als
ik zijt. verloren. De .wetenschap heeft ons
opgegeven; de doodsengel strekt reeds zijn
koude, zwarte vleugelen over ons uit. Men
trachtte nog voordeel te trekken uit het wei-
nigje leven, dat ons nog wacht. Laat ons
daarom God dank zeggen voor de verijdeling
hunner verfoeilijke plannen en ons gelukkig
achten, dat wij die woekeraars ontkomen die
De eigenaars erkennen openhartig, dat zij een
even groot aandeel moeten hebben als de mijn
werkers in een gemeenschappelijke krachtsin
spanning en er schijnt geen plaats voor twijfel
te zijn in de meening van vooraanstaande
mijnwerkersleiders, dat als de huidige verwikke
ling inzake de loonen uit den weg kan worden
geruimd, er hoegenaamd geen moeilijkheid meer
zal worden ondervonden om door samenwer
king tot een vruchtbaar resultaat te komen.
DE TOESTAND. IN IERLAND.
Nieuwe ongeregeldheden te Belfast.
Te Belfast heeft de begrafenis van
drie Sinn Eeiners, die bij de jongste
onlusten gedood werden, aanleiding ge
geven tot ongeregeldheden. De militairen
werden te hulp geroepen; er werd op
hen in de straten geschoten en er werd
met steenen naar hen geworpen. Zij be
antwoordden het vuur; er werden twee
personen gedood en vier gewond.
Uit andere deelen van Ierland komen
eveneens berichten over ongeregeldheden.
Nieuwe wandaden!
Een politic-patrouille viel bij Temple-
more in een hinderlaag. Een politicbe
ambte werd gedood, een gewond; een der
de wordt vermist.
Te Lunürum, in liet graafschap Tippe-
rary, werd een officier, die een patrouille
commandeerde, ernstig gewena. Te Drime-
league, in het graafschap Cork, werd een
sergeant aangevallen; hij werd door vijf
kogels ckwetst: zijn toestand is ernstig
Te Cloughjordan, in liet graafschap Tip-
perary, werd een sergeant ontvoerd in
een automobiel.
De plundering van Mallow.
De schade, Dinsdagavond bij de plunde
ring van Mallow veroorzaakt, was niet te
wijten aan „Black and Tans," maar aan
geregeLde troepen. Zij bedraagt 120.000
pond.
GA CHIN EN DE EOLSJEWIKL
Gachin, die met Erossard naar Rusland
is geweest en van oordeel was, dat de Eran-
sche soc. zich beslLit bij de derde interna
tionale moesten aansluiten, heeft thans té
Rijssel op een contradictoire conferentie,
georganiseerd door de Noorderfederatie,
erkend, dat de Russische revolutie talrijke
slachtoffers heeft gemaakt; naar zijn mee
ning moet de soc. partij in de huidige om
standigheden een nieuwe tactiek aanvaar
den.
Heit vroegere socialistische kamerlid
Mayéras, die vijandig staat tegenover Mos
kou, heeft daarop gewezen op de verande
ring van inzicht van Cachin over de bol
sjewistische revolutie, waarbij hij, de de
loyale praktijken van de leiders der sovjets
aan de kaak stelde, die o.a. het bekende tele
gram van Erossard (over aansluiting 'bij
Moskou) hebben vervalecht.
DE WERKLOOSHEID.
De Duitsche Rijksminister va.n Arbeid,
Braun, die tot het houden van besprekin
gen met de Saksische regeering omtrent de
kwestie der werkloosheid naar Saksen is
vertrokken, heeft aan een vertegenwoordi
ger van de pers verklaard, dat de kwestie
der werkloosheid m Duitschland niet vol
doende in het openbaar bekend is en spe
ciaal in Saksen noodzakelijk geregeld moet
worden. Wij hebben in Duitschland min
stens een miliioen menschen. die in het ge
heel geen werk hebben, en dan nog VA a
2 miliioen die slechts met beperkte arbeids
uren kunnen werken. De regeering heeft,
om. in dezen noodtoestand te voorzien, zes
ministeries opgedragen een program tot
vermindering der werkloosheid te ontwer
pen. De beraadslagingen zijn nog niet afge-
loopen, maar één din« zeker: Duitsch
land- zal niet kunnen ontkomen aan een al-
gemeela reorganisatie van zijn economisch le
ven. De Duitsche huishouding moet vereen
voudigd worden. Het aantal tusschenper-
sonen en consumenten inoet. zooveel moge
lijk worden verminderd; slechts Üa-aidocr
aal een daling dier Prijzen mogelijk zijn.
Een aantal maatregelen tot leniging van
oen nood. o.a. door ondersteuning bij lang
durige werkeloosheid en een toeslag voor
de wintermaanden riin .in voorbereiding.
DE GROENTIJD TE LEIDEN.
Er zijn dit jaar veel meer nroenen te
Leiden dan vorige jaren. Het ,/Vad."
schrijft de toeneming toe aan het ernstig
streven van liet Corps om aan. de verkeerde
toestanden een einde te maken. Het blad
vertelt dat de groentijd veel beter geworden
is. Er wordt de hand gehouden aan het
verbod van donderjolen. Op de kroeg wordt
er niet meer gekikkerd-, er worden geen
groenen nat gespoten, boven- en ond-e-rklee-
ding wordt hun niet meer van het lijf ge
scheurd. Op de beruchte donderaars wordt
scherp toegezien. Het OoJIegium. en de
Raad van Bijstand, of hoe dit lichaam
heeten moge, waken. Het „Vad." is dank
baar. maar niet voldaan. „Onze overtuiging
blijft", zegt het blad, dat het eerst in orde
zal zün wanneer het heeie instituut van
den groentijd is opgeheven. IZelfs als de
groentijd betrekkelijk zoo mak blijft, als ze,
naar onze inlichtingen van 't jaar is, kun
nen wij er geen vrede mee hebben. En het
gevaar is er altijd-, d'at het weer erger
wordt. want do indruk van wat verleden
jaar aan het licht kwam slijt af, de be
stuurders kunnen niet overal zijn om te
waken en allerlei verkeerds kan weer in
sluipen.
Nog altijd moeten ie groenen zich het
haar laten millimeteren, de oud-ere ja-en,
waartegenover zij chapean-bas moe-ten
spellen, mogen hen naar believen afsnauwen
en uitmaken, hun gelasten op den grond
te gaan zitten, jas en vest uit te trekken,
hen plag-en op allerlei manieren. Hoe overi
gens verstandige menschen kunnen volhou
den, dat deze dingen noodig zün om behoor
lijk met elkaar kennis te maken, zou ons
een raadsel zjjin, ais we niet bedachten, dat
de mens-ch in het algemeen een behoudend
wezen is, en de Corpsstudent in het kwa
draat, Het kost tijd om de studenten van
de awaashoid en 't onwaardige van heel
dit tegelijk malle en ergerlijke bedrijf te
overtuigen. Laat ons tevreden zijn. dat men
tö Leiden en oojk in ander© Corpsen een
edmd naar dat inzicht op wear is."
WAT ZE DOEN ZOUDEN
Onderwijzer: Nou Jantje, jij. Als je
vader 'ns betalen moest15 gulden aan den
bakker, 12 gulden aan den slager, 124 gul
den, 8 dubbeltjes en 5 cent aan den kleer
maker, 30 gulden en 3 kwartjes aan den ko-
lenbaas.
Jantje Dan zou' me verhuizen
HIJ KWAM NIET MEER TERUG.
TanteHoe staat het met dat jo n-
mensch, dat naar je hand dong
NichtjeIk nam hem laatst mee naar
een kruidenierswinkel, waar ik eenige bood
schappen halen moest. En sinds hij de prij
zen hoorde is hij niet meer terug gekomen
gevonden hebben den invoer van aardap
pelen uit ons land te verbieden. In ver
scheidene landen van Europa bestaan;
reeds scherpe maatregelen tegen deze
ziekte, die, als zij eenmaal in een grond
aanwezig is, met geen der tot nu toe be
kende bestrijdingsmiddelen gedood kan
worden en dis elk volgend aardappelen-
gewas in toenemende mate aantast. Ook
in ons land worden strenge maatregelen
ter bestrijding genomen.
In verband met onzen uitvoerhandel
niet alieen naar Amerika, maar ook naar
Europeesche landen, is het van zeer veeL
belang, dat alle gevallen van aardappel
wratziekte bij den Phytopathologischen
Dienst bekend zijn, opdat de noodige
maatregelen kunnen genomen worden, om
verspreiding van de ziekte tegen te gaan.
AlLen belanghebbenden landbouwers zoo
wel als particulieren, landbouwonderwij-
zers en anderen wordt daarom dringend;
verzocht elk geval van wratvorming aan
aardappels dat zij mochten waarnemen of
dat hun er oore mocht komen, mede te
deelen aan den inspecteur van den Phyto
pathologischen dienst, zoo mogelijk onder
inzending van 't verdacht materiaal, op
dat onmiddellijk ter plaatse een onder
zoek kan worden ingesteld. Opgemerkt
dient nog te worden, dat het vooraL op
kleinere vaak voor aardappelverbouw ge
bruikte gronden (arbeidersperceelen e.d.)
is, djat de aardappelwratziekte voorkomt.
DE STAND
TUINBOUW-
eo
-eenigd le worden. Laat ons dus moedig w-
zen! Spreek ronduit VVilhglmina; jk zweer
u het eveneens te doen.''
iWilhelmina dacht een o-ogenblik na
zeide toen plechtig en diep:
„Herman ,gij hebt een hartkwaal, die reeds
zoozeer voortgewoekerd heeft, dat er geen
genezing meer voor is."
Herman ontving die tijding met kalmte en
als ware zij slechts de bevestiging van een
vermoeden, dat hem reeds lang bezig nield.
„Ik ben er .weinig door verrast," zeide hij
met een treurig lachje, „want ik had daar zoo
vaak pijn." 1
„"Wat geeft gij mij een schoon voorbeeld,"
nep. "Wilhelmina uit „Gij beeft niet en uw
oog blijft rustig. Nu js het uw hemt 'tol
spreken, ik zal even dapper zijn als gij:
spreek, ik luister." l
Hgt moedige meisje boog haar bevallig
kopje achterover. Onbevreesd zag zij hein in
da oogen. Maar haar lichaam beefde en zon
der dat zij het .wist, kwamen er tranen in
haar oog-en. Dit alles ontging Herman niet
en hij aarzelde. Hij stamelde eenige woor
den, met de bedoeling zijn vriendin gerust te
stellen. Maar deze viel hem snel in da re Je
en zeidei ernstig, bijna gebiedend:
Door de correspondents vac Je Directie van
den Landbouw is een overzicht ingezonden van
den stand der late tuinbouwgewassen op 23 Sept.
waarvan wij het volgende uittreksel geven:
De stand der w armoezerijgewassen kan over
het algemeen bevredigend geacht worden; het
vochtige weder was voor de late tuinbouwge
wassen niet ongunstig; een hoogere temperatuur
zou echter voor den groei bevorderlijk zijn ge
weest. Uit de omgeving van Zwolle en uit dt
Graafschap worden klachten vernomen over het
optreden der made van de uienvlieg. In een deel
van de Wijde Wormer had de spruitkooi te lij
den van te hoogen waterstand, terwijl uit Over-
schie melding gemaakt wordt van nadeel door da
koolrups aangericht.
De stand van het fruit is in het algemeen vrij
slecht. Ook de kwaliteit, vooral van de appelen,
laat veel te wenschen over. de vruchten zijn
vaak klein en onoogelijk. De appelboomen staaa
bovendien, vooral in. Gelderlanden ^Utrechti
slecht in het blad.
BloemkoolIn de belangrijkste centra voor.
de teelt van bloemkool: Rijnland, het Westland,
zuidoostelijk Noord-Holland, de omgeving van
Rotterdam en Delft en de bloembollenstreek, is
de stand goed. Verder loopen de berichten van
goed tot vrij slecht.
Witte kool. staat goed in Noordholland, het
voornaamste centrum van deze teelt, en verder
van zeer goed tot matig.
Roode kool komt in stand vrijwel met d<
witte overeen en is hier en daar, o.a. te Gou«
da e.o. iets beter.
Savoye kool vertoont eveneens in het alge
meen een goeden stand, vooral ook' in de kooU
streken.
SpruitkooiEen zeer goede stand wordt ge
meld uit de Beemster, de bloembollenstreek, ea
de omgeving van Rotterdam en Delft.' Ts
Utrecht en Vleuten e.o. te Vem, Wassenaar,
Roermond e.o. en Maastricht e.Ck, is de stand
goed tot zeer goed.
Boerenkool staat dooreengenomen goed tot
zeer goed.
AppelenBehalve in de Lijmers en het Rijk
van Nijmegen, Zeeuwsch-Vlaanderen en weste
lijk en zuidwestelijk Utrecht, waar de stand ma
tig is, varieert overal de stand tusschen vrij
slecht en totaal mislukt.
Peren zijn iets beter dan de appelen. Een vrij
goede stand komt voor in Limburg, Maaskant
van Noordbrabant en zuidwestelijk Groningen.
In de Lijmers, het Rijk' van Nijmegen, op Schou
wen en Duiveland en in Zeeuwscih-Vlaanderen is
de stand matig; overal elders vrij slecht of
slecht.
DruivenDe stand der druiven is goed in het
Westland, dat het voornaamste centrum dezef
teelt is, in Utrecht, Gelderland en Groningen. In
Rijnland en te Veur is de stand vrij goed.
daartoe te moedig en gij te eerlijk."
Herman zag in, dat hfj moest toegeven.
„M'elnu," zeide hij, „weet dan, arme engel,
dat gij de tering hebt. Slechts een .wonder
zou u nog kunnen redden."
Wilhelmina rilde, echter minder van schrik
dan van bewondering,
„Ben ik teringachtig," hehraalda zij onge-
loovig. „Zijt gij lejr, wel zeker van, dit'goed
verstaan te hebben? Hoe zonderling! Ik
meende altijd een sterke borst te hebben én
do zwakke plek, die mij eenmaal dooden zal,
elders te moeien zoeken. Teringachtig! Ik
begin te gelooven, dat de wetenschap er niet
achtie|r is; zij is menschelijk gn bijgevolg
feilbaar."
Eien hevige hoestbui belette haar voort te
gaan, haar wangen wercien .eea ©ogenblik
hoog gekleurd en daarna overtoog een vale
bleekheid haar gelaat. Zij waggelde. Herman
Ving haar in zijn arm-iu '0p ea leidde haar
naar do hut, om haar de gelegenheid te geven
te gaan zitten en tevens om haar te bemoedi
gen tegen den opkomenden mist. D-e zon had
zich achter de wolken versoholen, maar de
hemel was helder. Sterren flikkerden nan den
trans, ien zoele geuren door een zoet windje
zachtjes voortgedreven, stegen uit het ge
boomte pp.
Wilheluuna In.eg wfildru haar gcestkraoit
terug. y
„Ja hernam zij, met die opgewektheid zoc
eigen aan teringlijders, „ja, de wetenschap
heeft gelijk, ik mag er niet meer aan twü-
len, mijn longen worden langzaam verteerd
da ademhaling begint mg reeds te begeven.
Ach! mocht ik hier in het geziciht van dies
heierlijken sterrenhemel voor altijd insluime
ren. Maar dit zou .wel wat ontijdig zijn! Ik
berust in mijn lot, en toch zou ik het b#>
treuren, dat de ontknooping reeds zoo nab^
was. Ik heb u nog zooveel tp zeggen^JJer.
man. Ja, ik beken het en .waarom zou ik
het voor u verzwijgen, nu mijn leven tan
einde ppoedt het zou mij zwaar vallen.
vóór h deze wereld voor altijd te verlaten!
zoo Wne ving ik te gelijk n* u de grooS
Herman zat aan haar voeten en zag angstig
tot haar óp. Toen zij zweeg, zeide nij vol
diepen weemoed:
„Als gij aan mijn hart den geest gaaft, zou
het, geloof ik, ophouden met kloppen. Wilhel
mina. Stgl u gerust. Ik heb een voorgevoel
dat .wij, wanneer het ook zij, op, hetzelfde»
oogenblik dit ondermaansche zullen verlaten.
Met het hoofd tegen Hermans schouder ge
leund, genoot zij met volle teugen van zijn
woorden. Een ongekend, heerlijk gevoel door
stroomde haar horst en voelde zij haar. haxj
van innerlijke vreugde zachtjes beven.
(Slot volgt).
