IHECO
H. PREIJDE
BINNENLAND.
Indrukken van den dag
Binneniandsch Nieuws.
RADEMAKERS
Jansstr. 57 Haarlem
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1921
44ste JAARGANG No. 1374;
<)E ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN i
PER KWARTAAL T 3.25
PER WEEK T U.25
FRANCO PER POST PER KWART. BIJ VOORUITBETALING f 3.57»/,
BUREAUX!
NASSAULAAN 49, HAARLEM. TELEFOON 1428, 2741 EN 1748.
ADVERTENTIËN 35 CENTS PER REGEL
DIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTING.
Dit nummer bestaat uit vier
bladen, waaronder het Geïllus
treerd Zondagsblad in acht blad
zijden.
EERSTE BLAD.
EEN VRAAGSTUK VAN LANDSBE
LANG.
Een verkeerd stelseL
NEDERLAND EN BELGIE.
De toestand op de Spoorwegen.
WEDER AANGEKOMEN
alléén bij
Telefoon 208!.
Verkeer en Posterijen.
PROTEST VAN DlN BDND VOOR
GROOTE GEZINNEN.
Uit onze Oost.
AARLEMSCHE COURA
160.
Er wordt dezer dagen een polemiek
van zeldz-am breeden omvang afgesloten.
Doch de inhoud ia wat vruchtbaarheid
der ge .lachten wisseling betreft omgekeerd
evenredig aan de grootte der artikelen.
Wij bedoelen een pennenstrijd tusschen
het ohrlstelij k-historische orgaan de Ne
derlander on het anti-revolutionair hoofd
blad de Standaard, in welk treffen zich
eok enkele Katholieke bladen mengden.
Do strijd ging om de vraag, of een pro
testant volgens zijn geweien het zenden
.an een Nederlandschen gezant naar den
Pauselijken Stool mocht goedkeuren en
bijgevolg oen staatsman van protestant-
schen huize in het parlement voor zulk
ten gezantschap mocht stemmen.
Gelijk men zich herinnert heeft de
.cider der ohristelijk-historische partij,
jhr. de Savornin Lohrnan de vraag ont
kennend en de volgelingen van wijlen
dr. A. Kuyper haar bevestigend beant
woord.
Met het uiten van dat moeningsversohil
in de Tweede Kamer had de zaak ver
der veilig onbesproken gebleven. Maar
op een opvallend scherpe wijze viel daar
op de Nederlander de anti-revolutionaire
partij aan, in wier meegaan met het
gezantschap bij den Pauselijken Stoel het
blad niet minder zag dan een verzaken
van bet protestantsoh beginsel; waarop
nog een uuntal artikelen tegen „het
Ecomscko gevaar" volgden, alsof er een
nieuwe Mei-beweging op touw meest wor
den gezet.
Wij zouden ook over deze geheele pers
campagne gezwegen hebben, wanneer
daarbij niet één vraag van actueel poli
tiek belang bij betrokken ware geweest,
n.m. do vraag, of de onverwachte aanval
van de Nederlander op het Katholicisme
on do uitval tegen de broeders, stoelend
op denzelfdoa gelooiswortel, n.m. de anti
revolutionairen, misscaien een heensturen
na ;r een verbreken der christelijke coa
litie moest beteokenen.
„De Maasbode" stelde die vraag de
vorige weck, maar kreeg van De Neder
lander een antwoord, waaraan wij niets
hebben. Nu echter komt gisterenavond
de Standaard met een artikel, dat ons
om velerlei redenen verheugt; dat in
korte, zakelijke en vooral ondubbelzinnige
en niet mis te verstane taal het stand
punt der anti-revolutionaire partij ten
deze weergeeft. Te meer mogen wij ons
over deze klare uitspraak verheugen, nu
zij ook na het heengaan van den grooten
leider der partij in zulk een beslisten
vorm gegeven wordt.
Op de eerste plaats brengt de Stan
daard de fel omstreden zaak tot de ware
proporties terug. Zeer juist zegt het blad,
dat in anti-Katholieke be toogen, als de
Nederlander in de afgeloopen weken le
verde steeds iets zit „wat elk Protes-
tantsch hart bekoort. De worstelstrijd on
zer vaderen in de 16de eeuw tegen de
Roomscho oppermacht is zóó grootsch ge
weest, onze geloofsvrijheid is zoo duur
gekocht, dat elke herinnering daaraan
steeds weer het hart verwarmt."
Maar betoogt de Standaard terecht, da
kwestie, waar het hier omgaat, heeft
met deze po, soonlijke gevoelens niets te
maken. „Onze houding als persorgaan
cn als partij zegt het blad wordt
daardoor niet beïnvloed. En als wij in
't algemeen wellicht wat minder aan
stomming onderhevig zijn dan De Neder
lander, en zóó al haar sentimenten en
sentiments-wisselingen niet vermogen mee
te maken, dan gelieve zij dat niet toe
te schrijven aan onze lauwheid, maar
aan onzen wensch naar een vaste en
objectieve staatkundige gedragslijn.
„Maar wij herhalen: heel de kwestie,
waarom hot liep, is geen vraagstuk van
al of niet vriendschappelijke stemming
tegenover Rome, maar van landsbelang
in verband met eischen van het beginsel."
Juist, dal is, en dat heeft de Neder
lander voortdurend uit het oog verloren;
het zenden van een gezant naar Rome
is geen vraag, welke door kerkelijke ge
voelens meet worden beïnvloed, maar door
deze vraag: wat elscht het landsbelang?
En zeer ju'st wijst da Standaard dan
naar het protestan.sche Engeland, waar
cok alleen de vraag van het landsbelang
en geen kerkelijke opvattingen den door
slag hebben gegevenom dan aldus te
rosumoeren
„De positie van den Paus in het in
ternationale leven maakte hot voor ons
land geWenscht, om, evenals Engeland en
andere landen, een vast gezantschap te
hebben op het Vaticaan. Daartegen ver
zet zich geen enkel bezwaar van pnncr-
pieolcn aard, omdat daardoor niets an-
ders v:ordt erkend dan de feitelijke in-
ternationale maehtspo-i.ie, d.e de Paus
inneemt a's hoold der Eoomsch-Katho-
lioke Kerk. Gevoelens van al of niet
vrioudsehao voor. onze Roomscho land
genoten en do gevaren van de gees
telijke macht viui het Uoomsch-Katholi-
cisme voor hot Protesiauüsmo hebben
kièrme© niets te muUou. du deze is te
handelen naar objectieve politieke begin
selen en niet naar kerkelijke, geestelijke
of persoonlijke stemmingen."
Het doet ons genoegen, dat, blijkens
het Standaardartikel, althans een groot,
wellicht een overgroot deel der Neder-
landsche protestanten nuchter genoeg
blijkt om een vraagstuk van staatkundig
be.eid, waarbij toevalligerwijze een kerk
genootschap betrokken is, dat een derde
deel van alle Nederlandsche staatsbur
gers omvat, ook uitsluitend van Neder-
landsch en niet van een kerkelijk stand
punt uit te beoordeelen. Onze tijd ver
oorlooft ons waarlijk niet de weelde van
dergelijke misverstanden en van opbla
zen van meeningsverschillen, die niet an
ders kunnen bereiken dan verwijderingen
van ohristenen, tevens landgenooten, on
derling.
En als ohristenen, èn als Nederlan
ders behooren wij ia de naaste toekomst
meer dan ooit sohouder aan schouder
te staan.
Nooit meer dan thans is do staats
orde, welke den geloovig-protestanten als
ons, Katholieken even dierbaar is, be
dreigd door revolutionaire elementen, nooit
meer dan thans drong het ongeloof op
tegen wat allen Ohristusbelijders even hei
lig is.
Is het dan geen spelen met vuur,
wanneer in een land, waarin de
kerkelijke hartstochten zoo licht
ontvlammen en tot excessen voeren, er
kende politieke leiders en journalisten
van naam en gezag een staatkundig
vraagstuk tot een onderwerp van gods
dienstig geschil gaan maken?
De Standaard heeft het dan ook o.L
bij het rechte einde, wanneer het blad
aan het orgaan van zijn zusterpartij toe
voegt:
„Wat onze hoofdstemming aangaat, zie®
wij echter nog steeds in onzon eigen
tijd in Rome in de eerste plaats oen
bondgenoot in den gezamenlijken strijd
tegen de ontzaggelijke macht van ongeloof
en revolutie, en eerst in de tweede plaats
een gevaar voor het Protestantisme.
Moge ook van leidende christel^k-his-
torisohe zijde spoedig zulk een ondub
belzinnige uitspraak komen, ter ver
sterking der macht, welke meer dan ooit
eensgezind dient te staan èn tegen revo
lutie èn tegen ongeloof!
Onze lezers en lezeressen zullen zich
gdieven te herinneren, dat wij on
langs uiting gaven aan. onze erger
nis over het feit, dat de beruchte
jbijislag in de D.-tredneu nog altijd
wordt geheven.
Die bijslag bedraagt f 1 voor de
le en 2e klasse, en f0.50 voor de
3e kJasse.
Deze verhooging van den vrachtprijs
zij bestaat al meerdere (.aren
heeft van 't begin af, op tegenstand
ibij 't reizend publiek gestooten.
En nu ze nog steeds niet afge
schaft is, vraagt men zich steeds drin
gender af, waarom wordt het reizen
met een D.-trein duurder gemaakt,
dan met de andere sneltreinen'?
Voordeden toch boven andere snel
treinen. zijn aan het reizen in zoo'n
trein niet verbonden.
De zitplaatsen'?
Ze zijn minder ruim toegemeten dan
ia de andere sneltreinen.
Dit blijkt reeds uit het grooter aan
tal ter beschikking gestelde plaatsen,
dat in de D-wagens aO voor de le en
11e klasse en 62 voor de 3e klasse be
draagt, tegen onderscheidenLijk 42 en
CO in de gewone sneltreinen.
De inrichting der wagons?
Algemeen wordt eraend. dat de in
richting der D.-wagons niet bevor
derlijk is voor het zooveel mogelijk
rustig reizen. De gaagea toch worden
gebruikt als speelplaais voor de jeugd,
als wandel-, rook- en praatgelegen-
ticid voor ongedurige lieden, terwijl
het openen en sluiten der vensters
'.aak geschiedt tegen de wcnschen van
de zittende passag.ers in.
Eén voordeel bezit de D.-tran.
Dat van oen restauratie-rijtuig.
Maar van dit voordeel kan slechts
een klein deel der reizigers, dat der
le en 2e klasse genieten. De reizigers
3e klasse worden er njet in toegelaten,
neigecn o. i. be .-.list aakeuring venbent,
te meer, daar ook deze reizigers bijslag
moeten betalen. i I I _i_
De Kamer v-m Koophandel te Gro
ningen. zal den Minister van Water
staat een adres zenden, waarin uit
eengezet woidi, dat er alleszins reden
bestaat om den bijslag te doen verval
len en waarin den Minister verzocht
wordt, daarom een eind aan de hand
having van dit verkeerde stelsel te
maken.
Het zou ons verheugen, als vele
Kamers van Koophandel in 't land
urn voorbeeld van die te Groningen
volgden in zake bovenbedoeld adres.
Hoe eerder die hinderlijke bijslag
op den D.treon, voor de 3e klasse
ioiz.gvrs dubbel hinderdjk. „ad patres"
is, hoe beter.
EERSTE KAMER.
Vergadering win 18 Februari.
Na aannemiry* van de Huurwetten wor
den eveneens zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen een tg c kleine wetsonfr
werpen, waaronder de suppletoire ge-
grooting voor kosten der beschikbaarstel
ling van schoenen.
Daarna is de Kamer uiteengegaan kot
Dinsdagavond 1 Maart.
De ministei van Buitenlandsohe Zaken
heeft medegedeeld, dat een onderzoek
wordt ingesteld naar den verkoop van
rogeeringswege in België van minder
waardige Hollandsche boter.
DE ONDERHANDELINGEN.
Over de beweerde hervatting der onder
handelingen verneemt de ,.Msb." nader uit
Brussel
In de zitting, welke de commissie van
buitenlandse he zaken uit de kamer heeft
gehouden, hebben verschillende leden ais
hun opinie uitgesproken, dat, nu sedert
eenigen tijd de openbare meening in Ne
derland ten opzichte van België aanmer
kelijk gunstiger is geworden, vooral sedert
het verdwijnen van de ongelukkige „plak
brieven" van het comité voor nationale
politiek, daarvan moet gebruik gemaakt
woiden voor de regeling der tusschen heide
landen hangende kwestie. Dit zal des te
gemakkelijker gaan, zoo meenden de e-
den der commissie, daar de persoonlijk
heid van minister Jaspar in Nederland
gunstig gezien is.
Nog wordt door leden van deze com
missie gevraagd, of de onderhandelingen
met Nederland reeds hervat zijn en hoe
ver die eventueel reeds zijn gevorderd. De
metste leden der commissie waren er n.I.
vaa overtuigd, dat de onderhandelingen
met Nederland al in stilte hervat zijn. De
Minister van Buitenlandsche Zaken, Jas
par, is uitgenoodigd hierover in een der
volgende zittingen mededeelingen te doen.
Klachten en wenschen der Eerste Kamer.
In het Voorloopig Verslag der Eerste
Kamer over de Waterstaatsbegrooting kan
het, naar het oordeel van vele leden, geen
tegenspraak lijden, of de gevolgen van de
tot stand gekomen belangen-gemeenschap
tusschen de H. IJ. S. M. en Mij. tot Expl.
van S. S. zijn, wat de dienstregeling be
treft, voor het reizend publiek zeer na-
deelig.
De wenschelijkbeid werd betoogd, dat de
minister zich beijvere om eene betere
dienstregeling te verkrijgen.
Door een der leden werd er op gewezen,
dat er plannen aanhangig zijn tot electrifi-
catie der spoorwegen van Amsterdam naar
Rotterdam en van Amsterdam naar de
omliggende plaatsen, waar de forensen
der hoofdstad wonen. Met het oog daarop
werd door hem de wenschelijkheid be
toogd, dat door den minister een onder
soek zou worden ingesteld naar het mo
norail-systeem van den Engelschen inge
nieur Brennan.
Met betrekking tot de treinvrbindingen
werden verschillende klachten geuit.
Ook werd geklaagd over de inrichting
der 3e klasse rijtuigen, die veel ongeriefe
lijker is dan in andere landen. Naar men
meende zou kunnen worden begonnen met
een aantal der laatste aangeschafte 3e
klasse rijtuigen van bckleeding te voorzien
en bij den bouw van nieuwe daartoe aan
stonds over te gaan.
Mot betrekking tot het spoorwegongeluk
le Breukelen werden den minister eenige
vragen gesteld. Gewezen werd op een
schrijven van het Utrechtsch Dagblad
waarin er op gewezen werd, dat de ma
chinist van den Rotterdamschen sneltrein
nog niet geteekend had de verklaring, Jat
hij volkomen bekend was met de lijn waar
op hij reed.
Daaruit volgt dus, dat de Rotlerdam-
sche beurstrein is gereden door een ma
chinist, die niet voldoende op de hoogte
was met de lijn, waarop hij dienst had
Gevraagd werd, of de toedracht inder
daad aldus is geweest en zoo ja, of er
dan, gelet ook op de doodelijke ongevallen
die ér uit zijn voortgevloeid, niet een straf
vervolging beh-oort te worden ingesteld
tegen hen, wie hel ook moge zijn, die voor
de gegeven oplracht aansprakelijk zijn.
VERZORGING VAN UITBESTEDE
KINDEREN.
Qp verzoek van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken hebben Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland de besturen der
gemeenten, waar burgerlijke armbesturen
zijn gevestigd, uitgenoodigd aan de nt-
meenteraden de noodige voorstellen te
doen tot aanvulling der bepalingen in re
glementen van burgerlijke armbesturen en
ten opzichte van de verzorging van uitbe
stede kinderen.
ARTESISCH WATER IN NEDER
LAND.
De Minister van Arbeid heeft geant
woord op de vragen van den heer Bon-
gaerts, betreffende de aanwezigheid vari
artesisch water in den bodem van Ne*
derland en het partijtrekken van artesisch
water voor de watervoorziening van drink*
waterleidingen.
De Minister is van meening, dat een
onderzoek naar de aanwezigheid van arte
sisch water in den watervanger van de
duinwaterleidingen vafl Amsterdam en Dea i
Haag en naar de mogelijkheid om va» dat
water partij te trekken voor de watervoor
ziening van drinkwaterleidingen in een
groot deel van Nederland, overbodig en
onvruchtbaar moet worden geacht.
üp den voorgrond zij gesteld, dat aan
de aanwezigheid van artesisch te noemen
water onder verschillende duinterrelnen
hier te lande geen twijfel bestaat, zoodat
tot het instellen van een onderzoek daar
naar geen aanleiding is.
Dit als diepduinwater bekende water .s
reeds sedert lang door verschillende wa
terleiding-ondernemingen in exploitatie ge
nomen en door vroegere onderzoekingen
bestaat geen twijfel meer aan het feit, dat
dit water afkomstig is uit de duinen zelf.
Blijkens de geschriften van den heer
Reinier D. Verbeek, zou echter het door
hem bedoelde artesisch water naar zijn
meening zijn aanwezigheid te danken heb
ben aan en gevoed worden door grondwa-
terstroomen, die vanuit het oosten van
ons land naar de duingebieden gericht zijn.
De onjuistheid van deze meening nu is
door vroegere onderzoekingen door de Ne-
deriandsche deskundigen reeds zoodanig
komen vast te staan, dat de Minister geen
termen zou kunnen vinden daarnaar op
's Rijks kosten een nieuw onderzoek te
doen instellen. Dat onderzoek', dat zou
moeten loop en over specifieke toestanden
van den Nederlandschen bodem, zou door
een buitenlander moeten geschieden. Het
ligt voor de hand, dat de kosten daarvan
nogal beduidend zullen zijn. De Minister
acht het niet wel te verantwoorden, die
kosten te maken. Intusschen hebben de
eigenaars van den grond, die voor ont
eigeel in# ten behoeve van de waterleiding
van 's-Gravenhage in aanmerking komt,
zich bereid verklaard de kosten van een
dergelijk onderzoek te dragen en voor dat
onderzoek een som als waarborg te stor
ten.
Hiertegen kan de Minister natuurlijk
geen bezwaar maken. Het initiatief tot het
onderzoek zal echter moeten uitgaan van
de particulieren, die zich bereid hebben
verklaard de kosten ervan te dragen.
EEN ANECDOTE OVER ONZE
KONINGIN.
Aan „l'Europe Nouvelle" van 6 Febr,
ontleent de „Tel." deze anecdote over
koningin Wilhelmina
«De Koningin van Nederland, die een
ernstige vrouw is, bezield voor het heil
van het algemeen welzijn, wil systema-
matisch niets weten van wat plezier is.
Zij werkt. Haar hof is ongetwijfeld het
minst vroolijke van Europa. Maar men
danst te Den Haag hier en daar en
vooral op de Britsehe legatie. Men kan
aannemen, dat dit nooit is oververteld
aan de Koningin, die niet graag over
deze dingen spreekt.
«Toen de Koningin eens de vrouw van
den Britschen minister ontving zeide de
Koningin:
«Vindt u niet, mevrouw, dat 't schan
delijk is op dit oogenblik bals te geven,
terwijl oen deel van Europa ljjdt en
van honger sterft?"
«Het antwoord van de aangesprokene is
met bekend."
^ij weten niet, teekent het „Centr." hier
bij aan, wat van dit verhaal waar is. Maar
de grontoon en grondgedachte dat H.M.
bezield is met het verlangen om te wer
ken voor het algemeen welzijn en zich
met plezier aan die taak zet, is onge
twijfeld juist.
DE WONINGWETTEN.
De Eerste Kamer heeft in haar Vrijdag
gehouden zitting de woningwetten (maat
regelen tegen het onbewoond laten van
woningen, wijziging der Huurcotn/missie-
wet, aanvulling van de Woningwet), z.h.st.
ttangenennen.
DE PREMIE-BOUW.
In de Vrijdag gehouden zitting van de
Eerste Kamer, deelde de Minister van
Arbeid ter rectificatie, van de Donderdag
gegeven cijfers mede, dat aan premies ter
aanmoediging van den particulieren wo
ningbouw in Januari j4, werd uitgekeerd
een bedrag van 988.362, vertegenwoor
digend 597 woningen en over Februari tot
nu toe 1.232.152 voor 634 woningen,
ter dag komen gemiddeld 100 aanvragen
bij het Departement in.
DE VERHOOGDE POSTTARIEVEN.
De verhoogde posttarieven zullen hoogst
waarschijnlijk op 1 April aanstaande :n
werking treden. (Maasfb.)
Opheffing Brandstof f en-distributie.
Met Maart a.u. wordm de werk
zaamheden der brandstoffen-commis
sies beëindigd.
WETTELIJKE BESCHERMING VAN
DEN LANDBOUWARBEID,
Op de algemeene vergadering der
Nederl. Vereeniging voor Wettelijke
bescherming der Arbeiders, te houden
op Zaterdag 26 Febr. e.k, to Utrecht
zal Mgr. Prof. mr, dr. W. H. Nolens,
lid der Tweede Kamer, een inleiding
houden over den huidigen stand der
Arbeidswetgcv„ng en zal vervolgens be
handeld worden de vraag: „Hoe dient
de Arbeidsbescherming bij den land
bouw in Nederland te worden gere
geld?"
„Futura". Vrijdag vierde de be
kende Uitgevers-Mij. „Futura" te Lei
den den dag. waarop zij voor 12y«
jaar haar* arbeid aanving.
Door de afl. Am. te.d im van don Bond
voor Groote Gezinnen is de volgende mo
tie aangenomen:
„De R.K. Bond voor Groote Gezin
nen, afd. Amsterdam, besprekende het
verzet van de Commissie voor georgani
seerd overleg tegen do door de regeeriug
vastgestelde kin., o r to dagen
constateert, dat dit verzet voorname
lijk zijn oorsprong vindt in die bonden
en vereenigingea, warman de overgroote
meeraerneid uit vrijge^e.len kinderloozen
of nagenoeg kindenoozen bestaat;
betreurt het gemis aan gemeenschaps
gevoel en sociaal inzicht, waarvan de
meerderheid in deze commissie blijk
geeft;
protesteert tegen de poging om de
kinderrijke gezinnen daarvan de slacht
offers te doen zijn;
en spreekt het vast vertrouwen uit,
dat deze Christelijke regeering haar goed
sociaal standpunt in deze krachtig zal
handhaven."
Uitvoer van toluol. Met ingang van
23 Februari a.s. is de uitvoer van toluol
opgeheven.
DL BEVOLKING VAN NEDERLAND
IN 1919.
Aan de statistiek van den loop der
bevolking in Nederland over 1919, die
het Centraal Bureau voor de Statistiek
in het 307e nummer zijner Bijdragen
heeft uitgegeven ontleenen we het vol
gende
Op het einde van 1919 telde ons land
6.831.231 inwoners waarvan 49.79 pCt.
mannen en 50.21 pCt. vrouwen.
Het aantal der vrouwen wordt voort
durend minder; op 1009 mannen waren
in liSO 1045 vrouwen, thans sle hts 1038.
Bii een gemiddelde toeneming van de
Rijksbevolking in de jaren sedert 1910
met 1.65 pCt. wordt voor het jaar 1919
slechts een toeneming van 0.77 pOt. be
rekend; het overschot van vertrek bo
te overschot 1.10 pCt.
Het aantal levend aangegevenen, in
1919 164447 (1000 meisjes tegen 1068
jongens) was 24.2 por 1000 inwoners.
Dit laatste cijfer was in 1840 pijn. 33.
steeg met schommelingen tot 37 in 1876
en daalde zoo goed als geregeld tot het
lage cijfer van 24, in de laatste jaren
vermoedelijk beinvloed door den oorlog.
Op het platteland is de geboorte groo
ter dan in de steden.
Met betrekking tot de levenloos aan
gegevenen (in 1919, 5916) verdient op
merking, dat zoo bij wettig als bij onwet
tig .geborenen het relatieve aantal se
dert de periode 1870/9 dalende is. Het
aantal levenloos aangegevenen jftp 101. ge
borenen (grooter op het platteland dan
in de stelen) in 1840/49 4.79 steeg tot
5.19 in 1870/9 en daalde geregeld tot
3.47 in 1919.
Het aantal onwettig .geborenen (in de
groote gemeenten belangrijk grooter dan
in de kleine) in 1810/9 per 100 gebo
renen 5.01, daalde voortdurend tot 2.10
in 1919.
Het aantal huwelijken, dat van 1840/9
tot in 1870/9 steeg van 7.39 tot 8.10
per 1000 inwoners, daalde met schom
melingen tot 7.34 in 1918 (in 1915 was
het onder den oorlogsinvloed het laagst
6.67). In 1919 belroeg het aantal huwe
lijken 8.56 per 1000 inw. (hieronder veel
uitgestelde huwelijken?) Door echtscbei-
gen werden in 1919, 1527 huwelijken
ontbonden of 1.35 per 1000 eohtparen,
terwijl 245 scheidingen van tafel en bed
of 0.22 per 1000 echtparen plaats von
den. In 1850/9 bedroegen deze cijfers
resp. 0.15 en 0.04.
De sterfte (bij de vrouwen lager dan
bij de mannen, doch van lieverlede ge
lijk). was in 1919, 13.17 per 1000 inwo
ners. Do laagste sterfte word waargeno
men in 1912 en 1913 n.I. 12.30 per 1000
inwoners. Sedert 1840/9, toen het be
droeg 23.56 is dit cijfer tot 1913 zoo goed
als geregeld gedaald. In de oorlogsja
ren 1914—1917 gestegen tot 13.12 (1918
17.10 griep-epidemie.)
LEIDRAAD VOOR DE JEUGDORGA
NISATIE.
De diocesane commissie voor jeugdor
ganisatie in het bisdom Haarlem heeft
een lidraad voor de jeugdorganisatie vast
gesteld.
Koninklijk bezoek aan Overijssel. In
het begin van Juni zullen H. M. de Konin
gin en haar gemaal, een officieel bezoek
aan Overijssel brengen.
Landontginning in Drente. Naar aan
leiding van de credietverschaffng van
Rijkswege van drie ton tot stichting van
boerderijen op woesten grond in de
grootte van 8 bij 12 HA., heeft de provin
cie Drente 45 aanvragen ingezonden.
Invoer van versch oleesch tn Zwitser
land. Naar de „Veehandel" meldt, is
blijkens telegrafische mededeeling van den
gezant te Bern, sinds 7 dezer de invoe
van versch vleesch in Zwitserland toege
staan in hoeveelheden, ongeveer overeen
komende met de behoeften van vóór dei
oorlog en op grond van verklaringen, af
gegeven door de kantons,
NEDERLANDSCHE JOURNALISTEN IN
ZWITSERLAND. .e
De heer jhr. mr. B. de Jong van Beek ei j
Bonk, cirrespindent van Nederlandschr a
Bonk, correspondent van Nederlandschf
Journalistenkring medegedeeld, dat hij (er
vermoedelijk ook andere Nederlandschc j
journalisten) van de stedelijke politie bo t
richt had gekregen, dat zij Bern moesten 1
verlaten. Met het oog op den heerschenden
woningnood was besloten hun „Aufent- -'
haltsbewilligung" in te trekken, aangezien
hun verblijf te Bern niet noodzakelijk
werd geacht.
Te voren was hun gevraagd, of zij vrij
willig wilden heengaan, waartoe zij ver
klaarden geen aanleiding te hebben. j
De Nederlandschc gezant te Bern is on-
middellijk bij de Zwitsersche regeering te-
gen dezen maatregel opgekomen. 1
Niettemin heeft de voorzitter van den
Nederlandsche Journalistenkring zich in 1
verbinding gesteld met den minister van i
Buitenlandsche Zaken, en hem verzocht
zoo mogelijk maatregelen tte nemen ia
het belang der betrokken Nederlandscha
dagbladschrijvers en dagbladen.
EEN OLIFANT GESCHOTEN
Men schrijft aan de „Sum. Post":
In den afgeloopen nacht hebben de van
vroeger bekende en koene olifantenjagers,
de heeren O. Mans en J. van Eek, met
ware doodsverachting, in het deister een
olifant van kolossale afmelingcn neerge
legd. Als bijzonderheid dient nog vermetel
dat de slurf van dezen woudreus een leng-
te van 2,58 M. mat.
Ernstig ongeluk. Aneta seint uit
Weltevreden:
In de suikerfabriek Krcbet is de
hoofdbuis der stoomiek'.ing gespron
gen. Elf inlanders werden, zwaar go-
wend. zeven zijn inmiddels overleden.
EEN RARE OPZICHTER.
Begin Januari zijn uit het Landsopvoe-
dingsgestieJit op Sompok te Semarang 21
jongens ontvlucht. Hoe dat in zijn werk
is gegaan verhaalt de „Loc." als volgt
Een gestichtsmandoer had des morgens
een flesch sterken azijn voor de jongen*
binnengesmokkeld, zoogenaamd om vlie
gertouw mede te prepareeren. De Hes oh
werd verborgen gehouden. Om 6 uur
trok de mandoer naar huis. Na het eten
gmg gelijk steeds, een groep jongens in
de eet-recreatiezaal spelen. De wacht var
6 uur kwam op.
Een andere mandoer vatte post bij de
deur der eetzaal En onder zijn oogen
schoven de pupfflen om 6 uur 45 een
kast van den muur weg. maakten met
behulp van den azijn de muurkalk los,
braken de steenen wegen 21 pupil.
len kropen door het gat naar buiten.
De mandoer zette daarna de kast weer
op haar plaats en sloot de deurDit
sluiten geschiedde te vroeg, een der
ambtenaren bemerkte de gesloten deur,
hield appèl en kwam tel de ontdekking
dat 21 jongens verdwenen waren. On
middellijk werd nagegaan langs welken
weg de jongens ontkomen waren. De
mandoer beweerde bij herhaling van
mets te weten. Eindelijk, toen men bul-
ten mei- lantaarns ging zoeken, werd het
gat in den muur ontdekt.... En toen,
ja, toen zeide ook de mandoer, dat
achter de kast een gat in den muur
was gebroken. Weldra kwam ook zijn
verdere bekentenis, hij had geen alarm
gemaakt, omdat hij bang was voor dé
jongens, die hem tevoren gedreigd had
den.
Met auto's zijn nog in den nacht amb
tenaren in het Oengaransche op zoek ge
gaan. zonder resuj aaL
De politie bracht één jongen terug, dia
het verhaal van de azijnflesoh deed.
Beide ontrouwe mandoers zijn na.
tuurlijk ontslagen, doch helaas niei
strafbaar.
Enkele der ontvluchten waren reeds
drie jaar in het gesticht, uit den aard d4
engste klantjes.
AMOK3 DOODEN, 2 GEWONDEN.
In de visscherskampong Pantai Luhoe
bij Locboek Pukan (Sum. Oostkust)
kwam een Bandareesohe vruchten koop
man bij een Chinee soh en kedehouder
en knoopte onderhandelingen aan over
den koop van enkele daloe's. De Chinees
vroeg ,meer dan den Bandjag-es wen
sch el ijk voorkwam en het werd een loven
en bieden zonder eind. Opeens werd de
Bandjarees driftig, trok zijn mes en stak
den Chinees overhoop. Vervolgens liep
hij naar buiten, de kampong uit, het
mes zwaaiend in de hand.
Andere Chineezen kwamen toegdoo-
pen en wilden den moordenaar grijper*
Maar hij stak Jinks en ree.its doodde
een der aanvallers en verwondde 2 hun
ner zeer ernstig.
Toen werd hij overmand, Met hun
allen wierpen de Chineezen zich op don
woesteling, ontnamen hem zijn mes en
hebben hem daar vermoedelijk moe af
gemaakt. Hel» lijk vertoonde althans niet
minder dan 16 steekwonden, vertelt
de „Stun. Post".
