s
Rijwielhandel JE KAMPIOEN"
Cutinr DAMES- in HEEREHRUWIELEH
Rijv/ielhindel „DE KAMPIOEN"
3
5
P.K.
P.K.
f360.
f
DE BOER en BINKHORST
NAAIMACHINES
DUNLOP-, WOLBER-, en
MICHEUN - BANDEN.
BUITENBOORD MOTOREN
VERKOOPING
A. H. van der Steur Jr.
Gemengd Nieuws
w
RUISSTRAAT4ZHAARL|M
ALLEEN BIJ ONS f 125.
TRIUMPH MOTOR TE KOOP
met omkeerkoppeling
KI. Roatsiraat Ko. 169 (hij de brug]
MOTORPOMP HYDRANT voor tuinbe-
sproeiing, met 20 M. slang, prijs! 525.-
V
OPRUIMING
Van kleine Coupons
Een praatje over Automobielen.
Het nut der Zilvermeeuwen
voor onze Visscherij.
TELEFOON 2472
is 't meest scherp concurreerende magazijn
in Engelsche Rijwielen en
Standaard onderdeelen
ENGELAND's FIJNSTE RIJWIEL,
MET EEN JAAR GARANTIE.
Aanbevelend,
Gr. Houtstraat 13
HAARLEM.
Tegen zeer verminderden prijs een nieuwe
aangeboden, laatste model, 4 P.K., kickstarter,
3 versnellingen. W. A. AARTS, Rollandstraat
27. Haarlem- Telefoon 2767.
Uit voorraad leverbaar Proefvaart op aanvrage
ZEER VERLAAGDE PRIJZEN
Hoofdvertegenwoordigers voor Haarlem on Omstrekefi
TEDING VAN BERKHOUTSTRAAT lA
BARTELJORÏSSTR. 22 - TEL. 303
Gedurende eenige dagen
voor Kincle kleeding -
Damesrokken enz.
Wanneer een automobiel te koop
rordt aangeboden, hetzij nieuw of
>ud, dan vindt men de paardekracht-
■terkte van den motor steeds dubbel
opgegeven. Direct achter elkaar wor
den twee totaal verschillende opgaven
verstrekt. Hetgeen een vreemden in
druk maakt.
Het eerste, het kleinste cijfer, geeft
het aantal paardekrachten waarnaar
men voor den wagen belasting moet
betalen. Het tweede is een opgavevan
den fabrikant.
Daar zijn al heel wat glossen op ge
maakt, zegt het „Utr. Dgbld."
De een meent, dat de fiscus toch
warempel wel weet wat hij belasten
kan en dat die toegevoegde paarde-
krachten slechts reclamepaarden van
de fabriek zijn. De ander, die de slim
heid van den fiscus niet zoo hoog aan
slaat, meent dat het verschil de paarde-
krachten aangeeft, waarvoor men de
belasting feitelijk ontduikt.
Maar zóó eenvoudig is deze zaak nu
toch niet. De quaestie zit hierin, dat
inderdaad de juiste bepaling van het
vermogen van een auto-motor niet
zoo heel eenvoudig is. Voor de belas
ting is een maatstaf aangenomen,
reer eenvoudig in de toepassing, maar
wetenschappelijk onjuist. Daar bepaalt
men n. 1. de zuigeroppervlakte in vier
kante centimeters en de slaglengte van
den zuiger in metersmen vermenig
vuldigt het aantal cylinders met het
kwadraat der zuigeroppervlakte en
met de slaglengte der zuigers en neemt
drie tienden van de uitkomst aan als
het aantal der ontwikkelde paarde-
krachten.
Deze manier van berekenen is nage
volgd van een methode, die gebruikt
werd om het vermogen van stoommachi
nes te bepalen. Maar de feitelijke on
juistheid is gauw te zien.
Het aantal paardekrachten van een
machine geeft haar arbeidseffect aan,
dat is het in een bepaalden tijd (één
seconde) ontwikkelde arbeidsvermogen.
Arbeid en arbeidsvermogen berekent
men in werktuigkunde uit aangewende
kracht en afgelegden weg. Heft men
ren gewicht van 1 K. G. omhoog, dan
is oaai voor een Kracht van i iv. u.
iroodigtilt men het 1 Meter op, dan
is daarmee een arbeid van 1 kilogram-
meter verricht. Doet men per seconde
75 maal zoo veel, dan heeft men een
arbeidseffect van 1 paardekracht.
Bij een motorcylinder is de gemid
delde druk op den zuiger de werkzame
kracht de slagwijdte is de afgelegde
weg. Die weg wordt echter in 1 secon
de des te vaker afgelegd naar mate
is en warm geioopen, zoodat ftij vol
vermogen ontwikkelt. Met een toeren-
teller controleert men het aantal om
wentelingen van het vliegwiel. Zoodra
dit aantal ten gevolge van de rem
ming een weinig vermindert, leest
men den trek óp de veerbalans en
het aahtal omwentelingen op den toe-
renteller af.
Stel dat bij een vliegwiel van 1.5
Meter omtrek bij 1200 toeren per mi
de machine een grooter aantal toerennuut 20 per seconde, een trek van
maakt. In een wetenschappelijke be
rekening van het arbeidseffect speelt
dus het toerenaantal een rol. Daarmee
houdt de berekening voor de belasting
zich echter niet op. En nu zal het dui
delijk zijn hoe de fabrikanten, door
snelloopende motoren te maken, in
staat zijn geweest om machines te
bouwen, die bij afmetingen, welke een
klein aantal belastingpaardekrachten
opleveren, inderdaad een grooter aan
tal werkende paardekrachten kunnen
ontwikkelen.
De gewone opgave van dit effect
aantal paardekrachten berust op een
z. g. remproef. Het beginsel daarvan
laat zich .vrij gemakkelijk beschrijven
en volgens deze beschrijving laat een
ietwat ruwe remproef zich voor niet
te groote motoren ook werkelijk wel
uitvoeren. Men zet den motor op een
goed vast onderstel. Hij kan op het
classis van den wagen blijven staan,
als men dit stevig vastzet en met tou
wen neertrekt, zoodat de veeren strak
zijn gespannen en niet meer bewegen.
Bij het vliegwiel van den motor wordt
een balk bevestigd. Aan dien balk is
met een haak een gew ne veerbalans
vastgemaakt, waaraan aan de andere
zijde een leeren riem zit, i~..g genoeg
om rondom het geheele vliegwiel te
worden geslagen. In de meeste geval
len is een riem van 2 c. M. breed en
8. m. M. dik voldoende.
Als nu de riem om het vliegwiel
wordt gelegd in de richting waarin
het wiel kan gaan draalen en precies
éénmaal om het wiel aansluit, terwijl
het losse eind met de hand net even
strak gehouden wordt, dan zal bij
in beweging zetten van den motor
de riem neiging ondervinden om door
het wiel te worden meegenomen, zoo
dat de veerbalans een bepaalden trek
op den riem aangeeft. Die proef doet
men als de motor goed en wel op gang
2D K. G. wordt gevonden.
Dan heeft het vliegwiel tegen dien
trek in 20 x 1.5 Meter 80 Meter per
sec. afgelegd en dan is daar de trek
kracht 20 K. G. bedroeg per sec.
30 x 20 600 K. G. M. arbeid ont
wikkeld. Het 75ste deel daarvan is
het aantal paardekrachten, dat hier
dus 8 bedroeg.
Alle remproeven berusten op dit
beginsel.
Juist ten aanzien van ontploffings
motoren vallen hierbij intusschen een
aantal opmerkingen te maken. De
kracht, door zulk een motor ontwik
keld, berust op de door een ontplof
fing veroorzaakte plotselinge verhit
ting van een gasmengsel. Elke 273
graden verhitting doet dit gasmengsel
trachten, bij gewonen dampkrings-
druk een grootere ruimte in te nemen,
die eenmaal zijn volume bij nul gra
den bedraagt. Beloopt de verhitting
zooals in motoren, die goed gesteld zijn,
het .geval is -1800 graden, dan wil
dat zeggen, dat het gas 6.6 maal zijn
gewone volume wil innemen.
Maar bij een cylinder met goede
compressie was het gasmengsel YÓór
de ontsteking al op 5 atmosferen.samen-
gedrukt, zoodat de totale druk bij de
ontploffing 6.6x5 is 33 atmosferen
wordt. Die druk heerscht evenwel niet
gedurende den geheelen zuigerslag,
maar neemt af zoodra de zuiger zich
beweegt en gedurende de beweging
gaat ook door afkoeling tegen de cylin-
derwanden van den druk verloren. Bij
gunstigen bouw en goede ligging der
kleppen is de gemiddelde druk gedu
rende den zuigerslag ongeveer zoo
groot als de compressiedruk. Eén at
mosfeer komt overéén met 1 K. G. per
vierkanten centimeter. De gemiddelde
druk op den cylinder kan bij 5 atmos
feren compressiedruk gesteld worden
in kilogrammen op 5 maal het cylinder-
oppervlak in Vierkante centimeters.
Aangezien die druk de kracht is,
waarvan het geheele arbeidsvermogen
afhangt, laat zich gemakkelijk begrij
pen de beteekenis van een goede com
pressie (goed sluitende kleppen) en van
den juisten bouw van den geheelen mo
tor (geen te snel" warmteverlies van
het gasmengsel) voor een te nemen
proef omtrent het arbeidseffect.
Bij een ouden, tweede-hands-motor
zal een rem-proef wel nooit het aantal
paardekrachten opleveren, dat de fa
brikant voor den nieuwen motor opgaf.
Men behoeft dan nog volstrekt niet aan
reclame-paardekrachten te denken.
En dan is er nog iets. Het door een
remproef vastgestelde aantal paarde
krachten van den motor is nog niet
hetzelfde als het aantal paardekrachten
dat als nuttig effect door de achterwie
len op den weg wordt ontwikkeld. Als
men de beschreven rempToef op het
achterwiel herhaalde, zou de uitkomst
voor verschillende wagens met alle
feitelijk even sterke motoren zeer ver
schillend kunnen uitvallen. Daar spe
len verliezen bij de koppeling en de ge
heele krachtoverbrenging een enorme
rol, verliezen die bij oude ketting wagens
tot 50 pet. en bij oude cardanwagens
20 tot 30 pet. bedragen. Betere en lich
tere bouw zijn oorzaak, dat paarde-
krachten van 1920 voor het effect op
den weg heel wat anders beteekenen dan
paardekrachten van 1910, zoodat nu
met 6 paardekracht soms wordt be
reikt wat er vroeger effectief 20 van
den motor kostte.
Van het effect op den weg kan men
zich een berekening opstellen bij een
rijproef, als men weet, dat voor 100 K.
G. wagengewicht ongeveer 3 K. G. trek
kracht op de achterwielen noodig is
bij een snelheid van 40 K. M. per uur,
dat is 11.1 meter per seconde. Voor
een wagen met een totaal gewicht van
2500 kilogram wordt dit 75 kilogram
trekkracht. Per seconde moeten 75 x
11.1 832.5 K.G.M. worden ontwikkeld
en het 75ste deel daarvan, of 11.1 is het
aantal voor die praestatie benoodigde
paardekrachten, afgegeven door de
achterwielen. De motor moet om dit
te volbrengen 20 tot 100 pet. sterker
zijn.,
Boven 40 K. M. snelheid per uur
neemt de benoodigde trekkracht veel
meer dan evenredig met de snelheid toe.
En dh&rop is voor gewoon op wielen
over den weg rijdende wagens niet veel
meer uit te winnen, tenzif door zeer
geperfectionneerdé wegen. De motoren
en wagenbouw heeft alleen verbetering
kunnen brengen in die 20 tot 100 pet.
welke de motor sterker moet zijn (met
't oog op de verliezen in den wagen)
dan hetgeen de achterwielen hebben
te leveren. En verder in het doodge-
wicht der wagens.
Al deze cijfers en becijferingen zullen
eenig denkbeeld geven van sommige
de theoretisch-werktuigkundige pro
blemen, welke in de automobiel haar
oplossing hebben gevonden.
Over dit onderwerp bevat het laatste
nummer van „De Visscherij" een belang
wekkende bijdrage van den Rijksvlssche-
rljleeraar dr. J. Metzelaar, die daarin op
stellige gronden aantoont, dat de groote
beteekenis, die de zilvermeeuw voor het
behoud van onzen vischstand bezit,
veeal en vaak ook door de visschers
zeiven wordt miskend en onderschat.
Uit de omstandigheid, dat deze vogels
in heele vluchten de trawlers en haring-
loggers begeleiden, om afval machtig te
worden, volgt reeds, dat zij de rechte
vischvangers, als hoedanig ze nog vaak
beschouwd worden, niet zijn. Echte visch-
etende vogels, zooals alken en koeten
toch, doen dit nooit. De zilvermeeuw kan
ook niet diep genoeg duiken, niet meer
dan een voet. Zoo ziet men ze ook hoog
stens jacht maken op scholen haring,
wier aanwezigheid zij aldus aan de vis
schers verraden, voorzoover die met bui-
delnetten of groote zegens werken. Niet
ten onrechte is dan ook reeds gewezen
op het belang van meeuwen voor het
vaststellen der aanwezigheid van haring
en makreelzwermen, b. v. uit vliegtuigen.
De afval van de trawlefs, waarop de
meeuwen hoofdzakelijk zijn aangewezen,
onderscheidt de schrijver in drie groepen
le de lagere bodemdicren als slakken,
krabben, heremietkreeften, zeesterren|enz.
2e de onbruikbare visch en 3e den eigen
lijken afval als afgezette koppen, inge
wanden etc. De ronddrijvende overblijf
selen van de groote slachtingen der
trawlers dalen mettertijd naar den bodem
en mogen voor een deel door groote vis-
schen verorberd worden. Eenmaal op
den grond liggende, gaan ze echter spoe
dig tot bederf over, waardoor de visschen
(behalve prik) niet alleen dezen buit
versmaden, maar zelfs de betreffende
plaatsen mijden. Stank schijnt den vis
schen tot vcluht te bewegen.
Deze rottende afval kan zich dermate
ophoopen, dat de visch op den dunt van?
die plaats verjaagd wordt. Van groot
belang Is het dus voor de zeevisscherii,
dat er zooveel mogelijk door de meeuwen 1
wordt opgeruimd, want het gaat hier om
voorraden van ettelijke duizenden kilo's.
De meeuwen vormen voorshands een
welkome gezondheidspolitie.
Dezelfde diensten verrichten zij aan
de kust. Gelijk gieren in een Mexicaansche
stad zijn ze in de visschershavens voort
durend bezig. Nauwkeurig onderzoek
bracht voorts aan het licht dat deze
vogels echte alleseters en géén vischvan
gers zijn, want men trof in hun magen
o. m. aan strand- en andere krabben,
insecten, muizen, mossels, slakken, bes
sen, enkele malen ook jonge- vogels, ul-
ken, kokkels, schelpdieren, voorts de
voor schelpdierteelt zoo schadelijke zee
sterren of vijfvoeters. Heele klompen
wormen werden in voorraad op de nest-
randen opgestapeld. Visch vond men uk
terst weinig en deze was vermoedelijk nog
van visschersvaartuigen afkomstig.
Het feit van 't alles-eten der zilver
meeuw beschouwd in het groote verband
van de huishouding der zee, bracht dr.
Metzelaar tot de volgende conclusie. Een
gedeelte der uitwerpselen en resten komt
op het land, in 't duin dus, en vergaat
daar tot humus. De zaden en bessen
schieten op en zoo worden de kale duinen
vruchtbaar en begroeid en tegen ver
stuiving gevrijwaard, wat men prachtig
kon nagaan op 't eilandje Memmert. In
dien dan ook langs onze kust eens 'n half
millioen dezer vogels nestelde het zijn
er in werkelijkheid circa 15000, waarvan
ruim 3300 op de Waddeneilanden dan
zou dit ongetwijfeld den Waterstaat ont
zaggelijk veel werk uit de hand nemen
voor helmbeplanting etc.
Een ander deel der mest valt in zee,
waar ze voor het „plankton", deze wereld
van microscopisch kleine plantjes en
diertjes, van groot belang is. Die zee-
plantjes behoeven voedingszouten, w. o.
stikstofverbindingen, aan welke door
loopend gebrek bestaat. Per M3. bevat
het Noordzeewater er slechts O.tl
0.314 gram van. Waar met deze stoffen
de heele huishouding der zee staat en
valt, is de vogelmest, die rijk aan stik
stofverbindingen is, van 't allergrootste
gewicht (schr. schat per jaar en per meeuw
minstens 3 K. G., d. i. voldoende om 1
H. A. zeewater van 1 M. dikte met de
noodige stikstof te „bemesten"). Zoo
heeft een groote vogelkolonie een zekeren
plaatselijken invloed op de plankton-
ontwikkeling, wat voor de visscherij vanj
buitengewoon groot belang i3, zoodat hetj
nut der zilvermeeuwen voor dit bedrijf
niet hoog genoeg kan worden aangeslar
gen.
GERZON'S MODEMAGAZIJNEN
UITVERKOOP
-y Mry V- r:'..-V
TE KOOP
een rtuit ruige mest, bij P. v. d.
KAM), Leddsóhevaart 140, Vogelen
zang. 4924
SLEEPERS WAGEN TE KOOP.
Wagenmaker ij
mond.
BEKKER,
War-
4904
TE KOOP
voor perken en plantsoen, Afri-
kaaaiitjes, mooie planten A 50 cent
per 100 en 4 per 1000 en 4 Hi.
Tulpen, Granduc en 1 Konijnenhok
«net »es afdeeüiingen. Wed. C. H.
VAN HAASTER, Zük bij Hillegom.
TE KOOP
5 KIPPEN, eerste leg, President-
steLn straat No. 41, Schoten. 4918
AFFZETT-
TELEFOON «074
ZIET DE ETALAGES.
Concurrentie NBET mogelijk.
WITTE UBNiNEN SCHOENTJES.
GMJS SUèDE
BRUIN SUèDE
WET SUèDE
BRUIN GROOMLiEiDER
ZWART GROOMUEDER
BRUIN BOXLEDER
ZWART BOXLEDER
Lak LEDER
Eik. Em.
ABe loorten DAMES-, HEEREN-
en KINDERSCHOENEN,
Wend U tot ons bij het aanschaf
fen van ©en paar Elegante Schoenen,
HET DOET UW VOORDEEL.
in de
GEMEENTE BANK VAN LEENJNG
TE HAARLEM,
des voormiddag* 10 uur, op Don
derdag U Juli 1921. van
KLEERBN, MEUBELEN, NAAI
MACHINES, SCHOENEN, ENZ.
en Vrijdag 15 Juni 1921 van
GOUD EN ZILVER ENZ.
beleend in October, November en
December 1920.
Te zien Woensdag 13 LoM 10®1
van 10—8 oor.
Het lossen en vernieuwen 4m|
panden kan gesehaeden -U>t Woene-
dog 6 Juk, des roi-Mags 12 uur.
Het beleemen. van Meubelen, Rij
wielen en andere goederen, tan da
gelijks geschieden van 9 tot 6 sur,
affleen Donderdags tol 12
HEER EN- EN DAMESKLEERMAKER
