In en om Haarlem.
•jjt nummer bestaat uit twee bladen. - Eerste blad.
Samenstelling van
den Gemeenteraad
in 1921
Samenstelling van den
Gemeenteraad
in 1891
Stadsnieuws
s?°
n
agenda
VOENSDAG 13 JULI 1921
44ste JAARGANG No. 1388S
ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEMEN A6ENTSCHAPFEN
PER KWARTAAL l n
franco per post 'per kwart, b» vooruitbetaling f 3.57V1
NASSAULAAN 49, JAARLEM. TELEFOON 1426, 2741 EN 1748,
ADVERTENTIÊN 35 CENTS PER REGEL.
BIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTING-
DERTIG JAAR RAADSLID. I.
s
s
S
s
z
z
14 juli
BURGEMEESTER
ra
rai
ra
z:
SECRETARIS
z
PERS.
PUBLIEK
a
o
x
w
aa
E
O
O
3
O
ra
H
S
O
a
a
rn
m
Z
Ti
z
Sociëteit Vereeniging.
BIOSCOOP.
Verlofgangers.
Een gevaarlijk plekje.
LANGS DEN WEG.
I ONVONI
"Mariana
saaa
Een belangrijke aanhouding.
Jubilé. g
Programma
Meisjesschool voor Middelbaar
Onderwijs met -j. Cursus te
Haarlem.
pCp TAJrrw f U.tO
BUREAUX)
Gelijk wij onlangs gemeld hebben, zal
Ir. v. d. Berg 4 Augustus a.s. den dag
berdenken, dat hij voor dertig jaar tot
lid
van den Haarlemsehen gemeenteraad
Wsrd gekozen.
Naar goed gebruik, hebben wij getracht
dezen sympathieken nestor van den Raad
!>a« het praten te krijgen over zich zelf,
""'ér zijn jubileum. Maar jawel: wij kre-
niet thuisl Niet in dien zin, natuurlijk,
cial dr. v. d. Berg ons niet ontvangen wilde.
lang wij maar wilden. Maar over dat
jub«eum en vooral over zich zelf te pra-
*eib dat is iets, waarvoor onze oude doctor
ee' welgemeend zijn schouders ophaalt.
^V|j hebben het op alle mogelijke wijze ge-
Pr°beerd om den gezelligen causeur en man
v'an lange ervaring, langs allerlei zijpaden
ov«r het raadslid v. d. Berg aan het spre
ken te krijgen. Van ons slechte resultaat
willen wij het een en ander meedeelen,
°mdat dit juist meer dan iets de mooiste
eigenschap teekent, welke onze jubilaris
"eri, n.m. zijn waarachtige en onopge
smukte bescheidenheid.
^Vij praatten over het Groote Gasthuis,
om zoodoende te komen tot een van de
functies, waarin dr. v. d. Berg zoo uitne
mend werk heeft verricht, n.m. als regent
van 't Gasthuis. Maar over dien regent,
waarvoor wij gekomen waren, kregen wij al
heel weinig te hooren. Wel van den uit
muntenden directeur dr. Kersbergen en
zijn plaatsvervanger, die Haarlem verleden
jaar voor vlektyphus behoedde.
Wij praatten over Haarlem's muziek
korps, dat altijd zulk een warm verdediger
Vindt in zijn bestuurslid en raadslid dr.
v. ei. Berg. En daar wordt de aangespro
kene enthousiast overmr. Thiel,
weet wel, die geweldenaar, die alles kon
en die ook Haarlem's muziekkorps er bij
dreigenden ondergang bovenop hielp."
En als wij dan aandringen en ons nog
eens op dat terrein wagen, dan zucht onze
doctor en doet ons een lijdensgeschiede
nis van de weinige animo, welke het pu
bliek den laalsten tijd voor de uitvoeringen
van den toch zoo uitstekenden directeur
Gerharsz betoonde.
Zoo zouden wij kunnen doorgaan.
Of wij dan onverrichter zake zijn heen
gegaan? Integendeel! Al hadden wij in dit
van onzen kant opzettelijker bezoek
van anderhalf uur niets anders ervaren dan
dat de gemeenteraad van Haarlem dertig
jaren lang een lid heeft gehad, hetwelk de
gemeenschap zonder eenige persoonlijke
ambitie, bescheiden, in stilte, maar zonder
verflauwing, heeft gediend, alleen ter wille
van het algemeen belang, zooals hij dit
naar eerlijke overtuiging zag, dan zou ons
dat al reeds meer dan genoeg zijn ge
weest. Wanneer men het ons toestaat ons
ten deze op eenige ervaring te beroepen,
dr.: moeten wij helaas zeggen, dat zulke
bescheiden figuren, wier belangstelling
voor de publieke zaak nimmer verflauwt,
maar zich, waar het pas geeft, onverschrok
ken uit, dat zulke figuren in het politieke
leven zeldzaam zijn.
Maar er was meer, wat wij van ons
bezoek aan dr, v. d. Berg meenamen. Wil
de hij niet over zich zelf spreken, wèl
wilde hij iets vertellen van de geschiedenis
van den Haarlemschen Raad, zooals hij die
als geen der levenden, heeft meegemaakt
als raadslid, gedurende dertig jaar. En
beschouw nu deze mededeelingen maar als
een geschenk van den jubilaris aan de le
zers, bij zijn feest, 't Is wet juist het tegen
deel van wat bij een feestelijkheid behoort,
maar wij vertrouwen, dat Haarlem's sym
pathie het den nestor van zijn Raad dubbel
vergelden zal.
Dr. v. d. Berg dan is in 1891 tot lid van
Kir.
BOMANS
Mr. SL1N-
GENBERG
Mr.
HEER KENS
TH 1ISSEN
BURGE
MEESTER
SECRE
TARIS
Mr. BRUCH
X
00
'ij
O
D
O
>-*
CU
t-
c
O
N
-3
O
5
u
Z
UJ
Ou
O,
O
CU
SI
X
X
u
O
v
z
w
X
bJ
O
X
UJ
tul
O
X
UJ
UJ
D
X
X
UJ
rsi
c
UJ
.J
X
r
o
o
C/3
m
C/3
O.
03
=g
BJ
O
PI
w
co
pi
73
O
den Raad gekozen. Dat was bij gelegenheid
van de periodieke verkiezingen van dat
jaar, verkiezingen, die een schok gaven
aan het openbare leven van die dagen, die
den Raad plotseling een geheel ander aan
zien gaven, die, wat wij noemen, een nieu
wen tijd inluidden. Want Zoo is nu eenmaal
's-werelds gang: dr. v. d. Berg lijkt nu,
gebogen door den last der jaren, een figuur
uit het verleden, waarnaast zich onze „de
mocraten" als onsterfelijke goden voelen.
En toch is 't maar dertig jaar geleden,
dat dr. v. d. Berg tot de gangmakers be
hoorde, tot de eersten, die een bres scho
ten in de bittertafel-politiek, in het heer-
schen en overheersohen van de mannen der
sociëteit, die van achter de stamtafel de
gemeente regeerden en voor wie de gemeen
teraad meer een orgaan was om bekend te
maken, wat zij „onder ons" hadden be
disseld en bekokstoofd.
Vóór 1891 was Haarlem liberaal van top
tot teen. Men had de „hoffelijkheid", de
„goedgunstige welwillendheid" gehad om
aan één, zegge één Katholiek een plaats
op de stoelen der vroede vaderen te gun
nen. De heer van Dieren Bijvoet vertegen-
woordige heel alleen Roomsch Haarlem.
En zoo stonden alle partijen er ongoveer
voor de een wat beter en de andere wat
slechter die het waagden iets anders
dan liberaal te zijn. Hoe scheef dat was,
bleek uit de gemelde periodieke' verkie
zingen van 1891, waarbij niet minder dan
vier Katholieken, een anti-revolutionair en
een radicaal (D. de Clercq) tegelijk in den
Raad kwamen.
De tijden waren zeker in alle opzichten
anders. Mogen wij er aan herinneren, dat
het geheele kiezerscorps toen uit 2900 kie
zers bestond?
De verkiezing van dr. v. d. Berg was een
zeer eigenaardige. Onze doctor kwam in
herstemming; er werden 1690 stemmen uit
gebracht, waarvan elf ongeldige. Dr. v. d.
Berg kreeg er 840, dat is dus juist de helft
plus één van 1679. Dr. v. d. Berg heeft
dus zijn zetel veroverd, maar, hoe hachelijk
ook, zijn overwinning is de duurzaamste
van alle geweest.
Welk een kentering in de ideeën er in
1891 reeds gekomen was en hoe zeer men
den ouden kliekgeest toen reeds moe .was,
blijkt wel hieruit, dat de candidatuur-Van
den Berg, behalve doo.r de R.-K. en de
anti-revolutionaire Kiesvereeniging en de
Kiesvereeniging „Haarlem", ook nog open
lijk werd aanhevolen door de volgende hee-
ren, die zich noemden „een groep kie
zers":
D. E. L. van den Arend; H. Teding van
Berkhout; F. Teding van Berkhout; G. J.
van Dieren Bijvoet; Mr. Joh. Enschedé; J.
Kerrebijn; J. H. Kersten; F. E. Kist; P.
Loosjes; G. C. Merens; J. W. M. van de
Poli; C. G. van Reeken Sr.; M. W. Savry;
L. J. van Limburg Stirum; A. W. Thöne;
E. J. Westerveld; J. B. Wijnhof f en E. P.
Zocher.
Het zou de moeite waard zijn, de geheele
evolutie van den Raad gedurende deze der
tig jaren te volgen. Wij zullen dat echter
thans niet doen; komen op enkele merk
waardige wijzigingen nog wel terloops in
een volgend artikel, wanneer wij zullen
trachten zelf van onzen jubilaris een paar
goede woorden te zeggen, welke hij ons zoo
halsstarrig onthouden heeft.
Voor heden willen wij volstaan met de
reproductie van een aardige teekening,
welke dr. v. d. Berg zelf voor ons heeft
gemaakt, n.m. de platte gronden van den
Haarlemschen Raad in 1891 (oude raad
zaal) en thans in 1921 (Prinsenhof). Men
zal daarbij eenige merkwaardige dingen
zien, eerstens hert laten wij zeggen
„standsverschil" van den Raad.
In 1891 zaten er 15 gestudeerden in
den Raad, waarvan 12 met een academi-
schen graad; 8 industrieelen; 3 renteniers;
1 bankier; 1 architect; 1 middenstander en
1 oud-onderwijzer.
Thans drie vrouwelijke raadsleden, welk
element natuurlijk in 1891 geheel ontbrak;
8 mannen met een academisohen graad; 1
notaris; 1 leeraar; 1 architect; 1 aannemer;
I rentenier; 1 deurwauK.cr; 2 middenstan
ders; 3 mannen uit de onderwijswereld; en
II leden, die wij tot het begrip der werk
lieden en kantoorbedienden kunnen reke
nen.
Gaat men de klinkende namen ria van
1891, dan spreekt deze „standsverschui
ving" nog meer.
Verder zullen de kenners van Haarlem
zien, dat van den Raad van 1891 dr. v. d.
Berg nog het eenig overgebleven raadslid
en een der vier nog in leven zijnde perso
nen is.
Het merkwaardigste is het hoofd van de
teekening. Op den plattegrond van 1891 ziet
men een tafel, waaraan gezeten de al-wijze
en al-wetende burgemeester, enkel geflan
keerd door zijn secretaris; de burgemeester
die op alle vragen, opmerkingen en critic!;
antwoord gaf.
Burgemeester Jordens was de laatste van
dat soort.
Thans kennen wij „de tafel van B. en W."
(waarmee trouwens Jhr. Boreel al begon),
waaraan de Wethouders juist de grootste
rol spelen.
Haarl. Inkoop Com-
- Kleine Houtweg 12.
m
N
ra
"0
73
Q
-J
Z
Sj
X
-T
-J
£i/3
BJ
a
CL
O
te
'J-
-1
O
X
UJ
UJ
X
a
ra
N
PI
ra
C
Bi
O
o.<:
o
O.X"
T,
3
"0
O
>ra
>z
r ra
Z
73
O
ra
cn
H
Z
O
2
D
Z
X
u
tn
X
UJ
-o
C/3
UJ
UJ
Z
C/3
C/3
o,
O
O
Si
X
H
co
N
H
-J
O
E
z
UJ
o
D
X
O
z
-I
UJ
Z
UJ
X
UJ
Ti
73
O
ra
73
Pk
ra
ra
rn
73
ra
03
73
ra
c
z
ra
ra
ra
rn
O
ra
rn
73
n
o
03
ra
z
ra
co
Soc. „St. Bavo".
bi natie, 8 uur.
F amilie-bioscoop.
Voorstelling.
Brongebouw. Haarlem's Muziekkorps.
Ledenconoert. 8 uur.
Groote Kerk. Orgelbespeling door den
heer George Robert van half 8 tot half 9.
Oud-Holland. Verwulft. Strijkor
kest.
St. Elisabeths-Vereeniging. Jansstraat
49. 12 uur aanrn. om verst, middelen
voor arme zieken der S. E. V.
St. Martlia-Vereeniging. Kleine Hout
weg 13. 3—4 uur Betrekkingbureau.
Bisschoppelijk Museum. Eiken dag,
uitgezonderd Zaterdag, Zon- en feestdagen,
geopend.
Het blijkt ons, dat er veel misvattingen
bestaan over heigeen er nu met de Socië-
teit „Vereeniging" gebeuren gaat, vermoe
delijk het gevolg van de talrijke, soms
tegenstrijdige berichten, de laatste maan
den over de Sociëteit verspreid.
Wij hebben nu nog eens geïnformeerd,
hoe op het oogenbiik de stand van zaken
is en kunnen hel volgende meedeelen:
1 Augustus a.s. 'werden de gebouwen
der Sociëteit aan de Gemeente overge
dragen. De „Vereeniging" huurt dan van
de Gemeente verschillende lokalen, terwijl
liet Gemeentebestuur zelf de groote zaal
gaat expioileeren. De tegenwoordige buf-
fe then der blijft iu functie, zonder gemeen
te-ambtenaar te worden. De Sociëteit heeft
zelf de beschikking gekregen over de
boerderij van Van der Vossen, hoek Zijl-
wegKinderhuissingel, ter oppervlakte
van 560 vierk. M. De „Vereeniging" zal
van de Gemeente nog ongeveer 560 vierk.
M. daarachter gelegen grond aankoopen.
De eigenaar is uitgekocht en zoodra
mogelijk zal met den bouw begonnen
worden. Over een jaar hoopt men gereed
te zijn. De bouwplannen zijn reeds inge-
sluurd en naar wij vernemen, is de goed
keuring zeer binnenkort te verwachten.
Uit wat wij over den bouw te weten
kwamen maakten wij op, dat de leelijke
hoek aan den Zijl weg belangrijk zal verbe
teren. Zoo komt er o.m. een terras aan
den weg, waar de Sociëteitsleden met hun
dames een aardigen kijk op het drukke
verkeer !cr plaatse zuilen hebben.
Luxor-theater.
In dit theater wordt deze week een uit
stekend programma vertoond. Het hoofd
nummer „Verdreven van huis", geeft op
ontroerende .wijze het leven van een idio
ten jongen, wonende' in de achterbuurten
van New-York, te zien. Door een ieder ver-
stooten en veracht, loopt hij ten slotte van
huis weg. Zijn aandacht wordt getrokken
door een aantal af- en aanrijdende auto's,
welke gasten brengen bij het huwelijksfeest
van de dochter van den rechter
Winters. Butsy zoo heet de
idioot blijft van aohter een gordijn
hef feest begluren. Doch tijdens dit feest
wordt er een moord gepleegd, men ontdekt
Butsy en hij wordt voor den moordenaar
gehouden. Voor de rechtbank blijkt echter
zijne onschuld en hij wordt vrijgesproken.
Dit bevalt hem echter niet. In de gevange
nis werd hij niet veracht en mishandeld.
Thuis gekomen, begint het ongelukkige le
ven opnieuw en om er aan te ontkomen,
vlucht hij opnieuw. Hij beleeft verschillen
de avonturen en komt ten slotte weer in
de gevangenis terecht, waar hij zioh ge
lukkig voelt, wijl men daar vriendelijk en
'hartelijk voor hem is.
Ook de andere bioscoop-nummers ver
schaffen den bezoekers aangename oogen-
blikken.
Als variété-nummer vertoont „Assad,
het grootste wonder ter wereld", zijn be
langwekkende toeren. Men durft zijn oogen
haast niet te gelooven, zulke sterke staal
tjes van lenigheid laat deze man zien.
Resumeerend, is het programma alles
zins een bezoek waard.
De Burgemeester van Haarlem maakt
bekend, dat een nader onderzoek van op
biljetten vermelde verlofgangers door den
militie-commissaris zal plaats hebben op
Woensdag 27 Juli a.s. in bet Pand 7, ingang
Koningstraat.
De vorige week gaven wij een beschrij
ving van den gevaarlijken toestand, wel
ke ontstaan is langs 'het Stadhuis op de
Groote Markt, tengevolge van het drukke
verkeer, dat daar plaats heeft, sinds de
verkeersregeling in werking getreden is.
Wij gaven toen eenige wenken ter ver
betering, omdat naar onze meening on
gelukken niet zouden kunnen uitblijven.
Naar aanleiding daarvan schrijft een in
zender ons. dat het voor de veiligheid
van het verkeer niet kwaad zou zijn, een
klein trottoirtje voor het Stadhuis aan te
brengen. Inzender raadt aan, dit trottoir
tje van gele steentjes 1e laten maken of
van marmeren .platen, of ten minste zoo
danig, dat 'het in 't oog loopend afsteekt
bij het overige slraatgedeeite.
Deze bemerking is o.i. wel overweging
waard, want over trottoirs mag al wat
rijdt niet passeeren. Doch van scherp af
stekende kleur behoeft het niet te zijn»
Een stoep ziet men toch wei.
Inzender klaagt tenslotte, dat er eerst
weer een beduidend ongeluk zal moeten
gebeuren, alvorens men het nut en de
noodzakelijkheid van verbetering zal in
zien. Hij spreek van het kalf en den puit.
We willen echter hopen, dat inzender
nu toch 4e zwart gekeken beeft en er van
hooger hand ingegrepen zal worden, om
dit groote en ernstige gevaar zoo spoedig
mogelijk weg le nemen.
Wereldstad.
Daar heb Ik al eens over geschreven,
over de toenemende beteekenis van Haar
lem als wereldstad.
Maar er is alle reden om er nog eens
over te beginnen, nu de Spaames4ad weer
op de openbare straat een instrument
rijker is geworden, dat ons ten aanzien van
het groolheidsgevoel onzer stad in verruk
king brengt.
Het betreft de plaatsing van eenige taxi-
telefoons, zóoals er op vijf verschillende
punten in Haarlem een zal komen.
Op de Groote Markt en het Stationsplein
heeft men de werklieden bezig gezien;
eerst met een gat in de straat te maken,
toen met een electrischen draad bezig te
manoeuvreeren en tenslotte een tot nog toe
onbekend soort ijzeren kastje in de ge
maakte opening te hijschen. Menigeen wist
niet wat het was. Maar gedienstige men-
schen die zooiets elders al eens hadden
gezien, hielpen de achterlijke Haarlemmers
spoedig uit den droom.
De taxi-telefoon! En de achterlijke Haar-
em-mers glunderden blij over den wonder
lijken vooruitgang van de stad.
In elk geval, een verbetering is het, wan
neer er tenminste, behalve de permanente
telefoon, ook permanent een taxi is gesta
tioneerd, want anders schieten we d'r nog
niet hard mee op.
Maar dat zal natuurlijk gebeuren, en dan
is Haarlem werkelijk weer een stap voor
uit op den weg naar de wereldstadI
Door de Haarlemsc.be recherche zijn
aangehouden en aan de justitie overgele
verd zes mannen, waaronder eenige goede
bekenden der justitie, verdacht van dief
stal, medeplichtigheid en heling van ver
schillende rijwielen, welke gestolen zijn te'
Zandvoort, Hillegom en Bloemen/Laai.
Daaronder was ook ©en motorrijwiel,
dat dezer dagen te Bloemendaat ten nadeel*
van den heer B. gestolen werd.
,-^sht do lieer Steen, ad-'»
ambtenaar aan de Werf Con
rad, den dag, waarop hij voor 25 jaar
aan bedeelde inrichting was gekomen. Na
door één der collega's met de auto van
zijn woning te zijn gehaald, werd hij'
op het bureau door den heer Dinnewet
allerhartelijkst geoomplimentejrd en hem
tevens namens chefs en oollega's een
souvenir aangeboden bestaande uit een
gouden horloge met inscriptie en een
prachtige vaas met bloemen.
Ook van de zijde der Directie werd
hij gelukgewenscht, terwijl deze voor dm
jubilariszoo heuglijken dag verder ia
huiselijken kring werd doorgebracht.
van de Orgelbespeling in de Groote
of St Bavokerk te Haarlem, op
Donderdag 14 Juli 1921 's avonds van
7V*81/» uur, door den her George
Robert.
1. Praeludhito et Fuga c. kl. f.r
J. S. Bach. 2. Improvisatie over een
Poolschen kerkzang, M. Surzynski 3.
Eerste Sonate, Feli xBorowski, Alle
gro ma nontroppe. Andante. Allegro
ècon fuooo. 4 Cantilene, G. Piemé.
5. Schmüche dich, o liebe Seele. Sig-
frid Karg-Elert.
Bevorderd van klasse I naar klasse II:
e F. L. Arp; J. .J G. Degenaar; G.
Deutekom; W. A. M. Donkers: J. C„
Geyl; C. de Groot; K. Hendrix; C.
Honing; A. Huender; M. W. C. Klaje:
T. Leupen; M. L. Michielseu: J.
C. Okhuyzen; M. v. Oosterhout; A.
J. M. Pondman; J. D. M. C. Redeker:
K. T. E. Rosier; W. H. Rijkes: W-.
S. Stolo; C. Stutterheim; M. j. do
Zwart.
Van klasse II naar klasse III:
Th. A. E. Anema; C. E. E. Bal; A.
J. v Borselen; N. Botje: L. Dufour;
C. Fleumer; C. Hagen; T. A. Jacob-,
son; Th. Judels; A. E. de Kadt; Nj
D. KlercqJ. C. Martin: C. J. M.
Mensing; A. A. M. Men sing; M. Mi-
chielsen; F. L. H. H. O. Nilant: J.
Oostenbroek; J. E. Sigal; J. C. v,
Sluyters; D. Soeters; E. G. v. d. Steur;
J. G. Stuart; M. C. Verheus: C. A.
E. de Vries; M. J. Wentholt: M. J<
H. Westerwoudt; G. M. v. Zwijndrecht.
Van klasse III naar klasse IV:
A. M. v. d. Aardweg;E. J. W.
Altman; C. P. Bal; H. H. Bartelink;
P. Baumgorten; P. M. C. v. Bemmcl^
A. J. Balkestein; J. M. Balkestein;
E. H. M. v. Borselen; A. J. v. Bor
selen; M. B. Bunge; A. E. Cramer;
B. G H Hartogh Heijs van Zoute veen;
D. Hendrix; T. A. J. Hoogeboonr J,
Jaspers; J. \v. v. Noppen.: A. C.
v. d Sande; J. Serné; E. J. Stol-
A. Teitsma; B. M. Verkleij; H. M.
Vmtges; J. F. Waller Zeper: A. M„
vvaimaars en M. A. Deutekom (vak
leerling).
Van klasse IV naar klasse V:
A. M. T. v. Bemmel; M. L. B lans-
ma; I. H. S. Bolomlv: M. H. Braat:
T. E. H. Buitenhuis; J. C. Egberts:
A. Elshoven; A. C. Hooy: E. de Kadt;
M. T. J. Tamp; M. E. Lindeboom:
C. A M. Boots, A. M. C. Maas: M. B
E. Nilant; A. C. Nijboer; M. F. Re
deker; W. H. Sipkes; H. .Wagenaar.
Beizager; B. G. Wentholt; J. Went-,
holt; A. M. Wentholt; C. L. Wigersma.;