DE KELLNERSSTAKING.
Nijverheidsraad.
ARTISTEN-PRAATJE.
ook van
BEESTEN EN DIEREN.
Het rondreizende, rondtrekkende
'irtistenieven heeft altijd twee uiterst
verschillende indrukken, op den bui
tenstaander gemaakt. De eene op
vatting is dat artisten het met eerlijk
heid, fatsoen, godsdienst en moraal
niet zoo erg precies nemen, terwijl de
andere meening (eerlijk gezegd der
minderheid) is dat er onder artisten
even zoo brave als slechte menschen
1e vinden zijn zooals in de burger
maatschappij ook het geval is. De
beoordeeling daarvan is alleen aan
artisten zelf en de onmiddellijk in
voortdurend kontakt met deze levende
gegevens. Ik zal daarvan iets vertellen.
Er bestaat een Internationale Artis
ten Vereeniging, gevestigd te Berlijn
kortweg del. A. L. genoemd (Interna
tionale Artisten Loge). Deze vereeniging
is de grootste Artisten vakbond ter
wereld, vereenigt alle nationaliteiten
in zich en heeft de schokkende, alles
omverwerpende en ondermijnende oor-
logs-evenementen tamelijk goed door-
Maan. Wel een bewijs dat zuiver vak
belangen en absoluut geen politiek
behartigd werden. Volgens de laatste
statistiek der Vereeniging, waarvan
schrijver dezer regelen een tijdje secre
taris is geweest, was in Juli 1914 het
ledental 9885 personen. Naar natio
naliteiten gerangschikt3995 Duit-
schers, 1005 Franschen, 987 Engel-
schen, 331 Hollanders, 303 Belgen,
297 Italianen en de circa 3000 overigen
behoorden tot alle nationaliteiten.
Ook Chineezen, Japanners en derge
lijke exotische volken meer. Naar
Godsdienst gerangschikt4950
Roomsch Katholieken, 181 Grieksch
Katholiek, 2976 Protestanten, 1241
Israëlieten, de rest onbekend. De
Chineezen en Japanners zijn meest
Boedhisten. Nu heeft natuurlijk het
<roote percentage, circa 50%, der R.K.
op zich zelf beschouwd geen algemee
ne bijzondere beteekenis, maar gaat
men de feiten dieper na, dan ziet men
ilat het gros van den artistenstand
uit de „Zigeuners", niet de scharen-
en messenslijpers, stoelenmatters en
marktschreeuwers, maar uit de volks
stammen der Zuidelijke Staten ge
komen is. Vanuit het Zuiden planten
zich dan de rondreizende artisten
naar Midden- en Noord Europa voort,
assimileeren zich met andere volken,
nemen andere elementen in zich op,
veranderen van taal en zeden, maar
vastgeworteld en diepgevoeld blijven
den oorspronkelijken godsdienst
trouw. Wanneer men de drie hoofd
gebeuren in het leven der mensch-
artisten op reis, hetzij door de groene
Kamwouden der Vogezen of Harsz-
gebergte, hetzij in en door de lugubere
ijsmassa's der Pyreneën en Alpen
heeft medegemaakt, n.l. de doop, het
huwelijk, den dood, dan zal men niet
en nooit meer kunnen en durven spre
ken van „lichtzinnigheid" „onfat
soen" en „onmoraal" der rondtrek
kende artisten. Hoe trouw worden
de vastenwetten gehouden, hoe ge
trouw ter Communie gegaanhoe-
vele met waar en oprecht gevoel ge
geven aalmoezen, terwijl men zelf
niet dik in de middelen zit, aan onge-
lukkigen geschonken.
De rondtrekkende artist leeft in
de vrije natuur, is daardoor altijd in
nauwe aanraking met de onnaspeur
lijke Godskracht en Almacht. Zijne
godvruchtigheid is reeds daardoor
verklaarbaar. Ook in den artisten
stand zijn goore, vieze elementen.
Maar bestaan er dan standen in de
menschelijke samenleving waar men
geen minderwaardige elementen on
der aantreft Het gaat met de be
oordeeling van artisten, zooals het
altijd in het leven gaatonbekendheid
met de feiten en toestanden maakt
een totaal verkeerd oordeel, en dan
nog de positie, laat ik maar zeggen
„de historische positie" welke de
artisten in de samenleving innemen,
was door de eeuwen heen eene positie
buiten de gewone maatschappij om.
De in de 16e en 17e eeuw ontstane,
vaste schouwburgen, begonnen daar
een einde aan te maken, maar over
dit thema zijn er bevoegdere personen
dan ik in staat historische beschouwin
gen, waarschijnlijk met heel veel
psychologische bijzonderheden, te ge
ven. Ik vertel wat ik weet uit eene
25-jarige praktijk uit het artisten-
leven. D. W. Z uit het arttetenlevcn,
dat men gewoon is, als „goochelaars"
„kunstemakers" „paardenspelvolk"
te generaliseeren.
Het artistenleven is een hard,
uiterst hard, arbeidzaam, zorgvol en
riskout bestaan. In karavanen reist
men van stad tot stad, geen spoor,
geen boot. Bij de transporten worden
de dieren zooveel mogelijk gespaard,
en de treklast zoo licht mogelijk ge
maakt. Dan gaan de artisten soms
dagen en nachten per „pedes aposto-
lorum" 0111 daardoor de arme dieren
minder lasten te laten trekken. Ja, ja,
die dieren uit het circus en beestenspel
daar is veel van te vertellen. Het ver
staan, instinkt, verstand, begrip (of
hoe men het noemen wil) bij het
circuspaard vooral grenst aan het
wonderbaarlijke. Het zal wel in
hoofdzaak daardoor ontstaan zijn,
dat de dagelijksche vertrouwelijke
omgang met de menschen, het leeren
voelen en leven in en met de verschil
lende menschelijke stemmingen en
situaties, het circuspaard in het bij
zonder, en alle circus- en menagerie-
dieren in het algemeen, een soort be
grijpen des menschen ontstaan en
gegroeid is.
Dit is niet alleen van toepassing
op de gewone dagelijksche zelfde om
geving van het dier, maar ook de
vreemde elementen, het groote pu
bliek, de toeschouwers, kent het dier
precies en niet talend juist.
Als werkend artist is het eigenaar
dig te zien hoe het dier de situatie
voikomen schijnt te begrijpen; het
aspect van de toeschouwersruimte
vertoont telkens een ander gezicht
naar gelang van de samenstelling
en publieke belangstelling. Ik wil dit
duidelijk maken door te verklaren
dat een namiddag-kindervoorstelling
b.v., een juichend, levendig, pret
tig lawaaierige toeschouwersruimte te
zien geeft. Dat op het platte land de
stemming in de ruimte, .uidruchtiger,
feestelijker en opgewekter is dan in
de stad. Het stadsche publiek „doet"
deftiger kalmer en alsof men gekomen
is omdat er een afwisseling in het ge
wone dagelijksche doen, zoo een beetje
uit de hoogte een soort van noodzake
lijk kwaad is. De toeschouwers „op
het land" beschouwen het bijwonen
eener voorstelling als iets feestelijks,
eene gebeurtenis van beteekenis, welke
door het niet-alledaagsche bijzondere
beteekenis heeft.Zelfs de z.g. kinderen-
voorstelling in de stad en op het land
toonen een geheel verschillend beeld.
De verschillende stemmingen welke
er nu van uit deze verschillende toe-
schouwersgroepen uitgaan, hebben
enormen invloed op de dieren en
menschen. Applaus en andere uitingen
van tevredenheid en voldaanheid,
(op het land nemen deze uitlatingen
gewoonlijk den vorm van dankbaar
heids-demonstraties aan) „doen hei
bij de dieren geweldig. 1
Eenige jaren geleden maakte een
paarde.ndresseur uit Dtisseldorf sen
satie met de voorstelling van een
3 jarige poneyhengst, genaamd „klu-
gen Hans". Dit paard vertoonde
sterke kunststukjes zooals optellen,
aftrekken, vermenigvuldigen, lezen,
gedachten raden! De lezers begrijpen
waarschijnlijk dadelijk wel dat al die
„kunststukjes" truk'jes waren. Even
zoo een paard laten huilen of lachen.
Maar de manier waarop die kunstjes
werden vertoond, of liever uitgevoerd
door Hans, getuigden van een bijzon
der soepel aanpassen aan de zaak
waar het om gaat. Voor den onkun
digen lezer diene ter informatie dat
er een soort code, alphabet en cijfers,
door het geven van kloppende stamp-
stooten met den poot bij de dressuur
wordt aangegeven. Het paard vormt
nu door het stampen met de afwisse
lende, rechter of linker voorpoot, een
soort van kloptaal. Deze prestatie
was werkelijk knap. En nu was het
verheffend om te zien hoe de „ktuge
Hans" „stemming toonde" de eene
voorstelling veel meer en beter „weru-
te" dan de andere. Zoo gaat het met
alle dressuurnummers ware de dres
suur een machinaal automatisch iets
dan moesten de voorstellingen altijd
gelijk, precies hetzelfde zijn. Dat dit
niet het geval is, bewijst dat er iets
individueels bij te pas moet komen,
iets dat op hoedanigheden, nteei ot
minder weten en begrijpen wijst.
En zoo is het met alle dieren. Wanneet
ik de diersoorten zou opsommen welke
het gemakkelijkst „leeren" en „be
grijpen" dan zou ik, in volgorde, het
volgende lijstje noemenPaarden,
olifanten, honden, bruine beren, tij
gers, wolven, witte beren, vossen,
papagaaien, kameelen, leeuwen, (met
deze aanvulling dat een leeuwin veel
makkelijker leert dan een leeuw)
panters, slangen. Natuurlijk is dit
algemeene lijstje nog met een heele
massa diersoorten aan te vullen,
maar ik spreek hier alleen van de
hoofdsoorten.
Onze gewone huisdieren, met uit
zondering van hond en kat, dus
schaap, koe, os, zijn niet te dresseeren.
Deze dieren leven bij en met ons,
(sterven voor onsomdat wij deze
dieren „huisdieren" noemen denken
wij er niet aan hen te dresseeren, wij
achten het niet noodig hen te dres
seeren omdat zij noch wild, noch
dom zijn. De praktijk en werkelijkheid
leert andere waarheden. Een dood
enkele keer heeft men een schaap,
koe, os of stier een „kunstje" geleerd,
maar wat men „dressuur" noemt niet.
Zij zijn daarvoor te dom
De afstomping, verstomming, lijd
zaamheid, onderworpenheid, gevoel
van niet „iets" of „wat" zijn heett
van de huisdieren in hunne tientallen
van eeuwen, historische aan de men
schen onderworpene, gevangenschap
een soort van vegeteerende wezens
gemaakt welke alleen voor den mensch
in gemeenschapszin, waarde en voor
deel hebben, nuttig zijn en voor hen
zelfs niets beteekenen.
Krachteloosheid, willoosheid (de
huisdieren doen alleen dat wat wij
willen) zonder eenig, voorafgaand
bevel, volkomen ingegroeid en vasi-
groeid als deeltje van 's menschen oe-
Het dresseeren van dieren besiaat
in hoofdzaak in het in aanwending en
toepassing brengen van een systeem
waardoor, en waarbij het dier, het
welk gedresseerd moet worden konse-
kwent worde duidelijk gemaakt, dat
hetgene hetwelk de dressuur van hein
(of haar) verlangt, onvermijdelijk is
dat het zoo moet gebeuren ert niet
anders mogelijk is. Dus een soort van
onvermijdelijk lot, het is onafwenci-
baar en alleen zus of zoo mogelijk
Het gedresseerde dier voert alle
aangeleerde kunsten en kunstjes dan
ook uit, onafhankelijk van den persoon
des dressuurs.
De hoofdzaak, of liever het eenige
noodzakelijke is dit, dat degene, welke
de leiding der dieren-kunsten heeft,
precies hetzelfde systeem en volgorde
volgt waarin het geleerde is aange
leerd. Neemt men b.v. droofdieren.
De meeste roofdieren waarmede „ge
werkt" wordt komen uit Hagcn-
beck's dierpark. Daar worden die
dieren gedresseerd en aangeleerd door
personen welke alleen als „leermees
ters" of zeg liever als „onderwijzers"
daar wefken. Zijn de dieren van
buitengewone schoonheid en bijzon
der gedresseerd, dan laat Hagenbeek
deze dieren, door zijn eigen menschen
begeleid, in „engagement" gaan, of
in zijn eigen onderneming rondreizen.
Als dresseurs treden dan gewoonlijk
een of meerdere personen op, welke
met het dresseeren der dieren niet
het minste hebben uit te staan, of
gehad, en gewoonlijk uit minder per
soneel gerequireerd is. Worden de
dieren verkocht, dan ziet de nieuwe
eigenaar goed uit zijn oogen, laat zich
een 8 tot 14 dagen goed „voorspelen"
wat de dieren doen en voor alles goed
opletten hoe de volgorde der presta
ties is. Dan maar een goede dosis moed,
maar geen onverschilligheid en het
spelletje gaat zijn automatische gan
getje verder.
De dieren hebben natuurlijk ook
hun stemmingen, de volksmond zegt
„buien" er zijn goede cn slechte
buien Aan de slechte buien zijn eenige
risico's verbonden.jjjMen zou dit risicc
van den arbeid kunnen noemen, en
deze risico is in doorsnee niet grooter
of gevaarlijker dan de risico welke iede
re arbeider in fabriek of werkplaats
loopt. Ik zelf heb de heilige overtui
ging, dat het wandelen in de Leidsche
"straat in Amsterdam, het oversteken
van het Stationsplein in Haarlem,
het passeereti van de Groenmarkt
in den Haag of het overloopett van
het Beursplein in Rotterdam grootere
levensgevaren, dus risico's medebrengt
dan het laten „kunstenmaken" van
roofdieren.
Omtrent dn gisteren uitgebroken staking
tn het hótel-café-restaurantbedrijf wordt
liet volgende gemeld:
Te Rotterdam.
De aigemeene indruk van patroonszijde
■was gisteren, schrijft de N. R. Ct., dat het
personeel het stakingsparool sleclit op
volgde. In het Maashotel, hotel de
TEurope, hotel de France, hotel Ailard,
Weimar en Coomans is op een paar koks
11a het geheele personeel in dienst geble
ven. Het cafébedrijf wordt gaande ge
houden, hoewel in sommige café's, onder
meer in Calar.d, een gedeelte van het per
soneel is weggebleven. Gedurende de dagen
■lat de staking duurt zal er een kleine
spijskaart zijn en ook de diners zullen in
gekrompen worden. Tot dusverre is Hore-
v.f vast besloten, onverbiddelijk icderen
cisoh af te wijzen. Van patroonszijde is
men van meening, dat de op straat demon-
.•iroerende stakers in hoofdzaak losse
krachten zijn.
De koksvereeniging la Residence blijft
neutraal.
Het bestuur van het stakende werkne-
merspersoneel is van meening, dat de
meerderheid van het keltners-, koks-, buf
fet- en huisknechlenpersoneel liet werk
heeft rvedergelegd in verschillende café's en
restaurants. Reeds acht patroons hebben,
zegt dit bestuur, onderhandeling aange
vraagd. Het aantal slakers zou 60 procent
bedragen.
De staking bepaalt zich uilsluvlend tot
de groole zaken in het centrum van de
«'ad.
Stakende kellners deelen op straat bil
jetten uit, waarin het publiek verzocht
wordt, de inrichtingen, in den strijd be
trokken, niet te bezoeken en zich niet door
onderkruipers te laten bedienen.
Te Amsterdam.
Uit de hoofdstad werd gemeld, dat bij
oen rondgang door de stad bleek, dat de
hotels, althans voorloopig, niet door de
slaking getroffen worden. De vreemdelin
gen, die Amsterdam bezoeken, vinden dus
logies en voeding, want ook de koks wer
ken door. Wat de café-restaurants aangaat
enkele, zooals Amerlcain, Trianon en
Parkzicht waren gesloten. De gordijnen
waren voor de ramen geschoven en op het
terras lagen de tafeltjes en stoeltjes onder
het zeil en aan de ketting, alsof het nacht
was. Ook op het Rembrandtplein waren
verschillende zaken zooals de Kroon, Het
Gouden Hoofd en Schiller, gesloten, en
hetzelfde geldt voor De Poort van Kleef.
•Daarentegen waren in de binnenslad, be
halve de kleinere cafés, ook verschillende
groote inrichtingen geopend, vooral in de
Kalverstraat. In Polen, Suisse, de Karse-
boom en Ncuve om er cenige te noe
men was bediening, zij het dan ook
door een gedecimeerd personeel, en een
weliswaar klein aantal bezoekers savou
reerde er hun kleintje koffie, alsof er geen
staking bestond. Zoo was het ook in café
Modem op den Heiligen weg en in Kras.
in laatstgenoemde inrichting hing een ge
drukte mededeeiing van de directie voor
ile ramen, dat in verband met de staking
<ie menu's vereenvoudigd werden. Het
café-restaurant was echter even goed open
als het holeb
Toch was de indruk, dat de staking van
het café-restaurant-personeel hier ter stede
vrijwel algemeen is en ook de ouden en
getrouwen omvat. Althans, verscheidene
van deze werden onder de upsters, die
voor de inrichtingen de wacht hielden op
gemerkt. En een andere indruk is. dat het
d-ümaal hard tegen hard gaat, dat men zich
wederzijds voorbereidt op een langen bit
leren strijd.
Naar wij vernemen, vallen de station-res
tauraties buiten de staking.
Onder het hoofdje „Lunchtijd" schreef
het „Hbl.":
Het is, vandaag, voor den Amsterdam-
roer en speciaal wel voor den stadgenoot,
die buiten woont of logeert, niet zoo bijster
gemakkelijk geweest om zijn wannen of
konden lunch te gaan gebruiken in het ca
fé. dat hem dagelijks als gast ziet verschij
nen. De meeste heeren, die anders tusschen
'de beide kantoortijden of vóór hc! Bcurs-
uur gauw-gauw een établissement binnen
lopen en, na de lange lijst van diverse kou
de schotels en warme plats du jour te heb
ben geraadpleegd, vlug bestellen en vlug
worden bediend, zij hadden vandaag voor
een groot deel voorzorgsmaatregelen getrof
fen. Bakkers- en fijne vleeschwaren-winkels
lunchrooms en melkinrichtingen voeren er
best bij, naar wij op vele plaatsen van de
belanghebbenden vernamen en naar ons
bovendien bleek bij ons bezoek aan een
groot aantal cafés in de drukste straten en
op de groole pleinen in onze stad.
Meestal waren de tafeltjes ongedekt, aten
do bezoekers „voor 't vuistje weg" hun
broodje met ham, hun halve biefstuk als
men die kon bestellen, want in verscheiden
restaurants was de warme keuken in ver
band met de omstandigheden uitgescha
keld. In andere restaurants had men de
keuze der gerechten lot slechts enkele
scholels beperkt.
„Vijf en twintig in normale omslandig-
heden, nu vijf," vertelde ons in telegram-
sliji een bezoeker, die z'n biefstuk met ge
bakken aardappeltjes en doperwten veror
berde.
Om den schijn te redden, hadden enkele
restaurateurs luk raak wat tafeltjes witge
dekt, waaraan niemand zat en die in de
vrijwel leege zaal een nogal zieligen indruk
maakten.
„Gaat u hier niet naar binnen, bemoei
lijkt u onzen strijd niet," verzochten de
posters, die voortdurend om en langs de
draaideuren van grootere en kleinere cafés
drentelden.
Geen enkelen keer, voor zoover wij kon
den conslaleeren, hadden de posters succes,
en eenige malen luidde de repliek: „Ik
voel wel iets voor jullie beweging, maar
mijn maag heeft óók nog wat te zeggen.
Ik heb honger en haast, vriend."
Hier waren 't alweer de kleine, water-
vlugge picolo's, die oftder den drang der
omstandigheden „reuze promotie" maakten,
ginds hielpen de hotelkellners beneden in
de zaal, maar meestal waren het toch in
hoofdzaak de eigenaar van het bedrijf en
zijn familieleden, die de gasten van het ge
vraagde voorzagen, zoo goed en zoo kwaad
als 't ging.
Enkele café's waar in de morgenuren
de bezoekers nog werden bediend, vertoon
den omtrent het noenuur dichte deuren en
neergelaten vensters.
En ook zagen wij eenige inrichtingen,
waar, op de ramen, in geweldige letters,
als contrademonstratie stond gepubliceerd:
Dit café blijft open, ondanks de stakingI
De pers was gisteren nitgenoodigd tot
bijwoning van een conferentie met het
afdeelingsbestuur van de patroonsvereeni-
ging Horecaf. In die bijeenkomst heb
ben de heeren J. H. van Oort, voorzit
ter van de afd. Amsterdam en vice-
voorzitter van het hoofdbestuur en W
ïïermsen, secretaris zoowel van de af-
deeling als van het hoofdbestuur, een
uiteenzetting gegeven van het standpunt
der patroons.
De heer van Oort begon met de ver
zekering, dat het den patroons mogelijk
was, aan de eischen van het personeel
toe te geven, hetgeen later door den
secretaris werd toegelicht. Tevens deelde
hij mee, dat de patroons onmogelijk de
bemiddeling van den burgemeester van
Amsterdam konden aanvaarden, alleen
al omdat het hier een landelijk conflict
betrof.
De heer Hermsen zei, dat alle groote
hotels: het Amstel-hotel, het Doele-ho-
tel, Pays Bas, Victoria, l'Europe, Ame
rlcain, Neuf, Suisse, Polen en Commer
ce geopend zijn, Terwijl echter van den
kant der werklieden verzekerd wordt,
dat het eigenlijke hotelbedrijf buiten de
staking gelaten i?, noteerden de patroons
dit feit als een overwinning hunnerzijds.
In enkele zaken slechts, aldus de heer
Hermsen, heeft een heel klein gedeelte
van het personeel gestaakt, enkele koks
cn kellners, maar .dit is niet de moeite
waard. Wat de café's betreft; de heer
Hermsen gaf toe, dat het grootste ge
deelte der kellners het werk heeft neer
gelegd, maar hij voegde er aan toe, dat
desondanks de meeste café's geopend zijn
In kleinere zaken geschiedt de bedie
ning door familie en kennissen van den
patroonin de grootere door het oude
re personeel, dat over het algemeen
trouw is gebleven.
Het is het streven van de afdeeling
Amsterdam van Horecaf, om zooveel mo
gelijk alle zaken open te houden. Dit
zal vanavond in een advertentie in de
bladen aan het publiek worden mede-
1 gedeeld.
Daarna besprak en weersprak de heer
Hermsen enkele uitlatingen van den voor
zitter van den modernen bond, den heer
van Heusden. Deze heeft het voorge
steld, alsof de bestaande malaise in het
hotel-, café en restaurantbedrijf het ge
volg is van het ontzettend prijsopdrij-
ven door de patroons. Hij verzekerde
dat, ondanks de malaise, de finaneieele
uitkomsten van het bedrijf nog zeer be-
i vredigend blijven. De heer Hermsen wees
er op, dat dit onmogelijk is. Het bedrijf
moet het toch van het groote aantal be-
I zoekers hebben. Ook ontkende spr., dat
de patroons zich aan prijsopdrijving zou
den schuldig maken. De malaise heerscht
trouwens over do geheele wereld. Overal
wordt personeel ontslagen. Tevens wees
spr. er op, dat, als de patroons hooge
prijzen vragen, dit zijn oorzaak vindt
in de hooge prijzen, die zij zeiven voor
de grondstoffen, speciaal die voor de
keuken, moeten betalen. Men denkeb.v.
aan de hooge vleeschprijzen. En daarbij
zijn de bedrijfsonkosten schrikbarend.
Trouwens als het hotelbedrijf zóo schit
terend was, waarom zou dan de op
richting van het Damhotel mislukt zijn
en waarom zou dan de oprichting van
hotel Atlanta zooveel moeilijkheden heb
ben meegebracht?
Wat betreft de loonen van het^ per
soneel, de heer Hermsen verzekerde, dat
daarin de laatste jaren een groote ver
betering is gekomen. De loonen zijn
over het algemeen niet zoo slecht als
de heer van Heusden wil doen gelooven.
Later voegde men hieraan nog toe, dat
b.v. een kok op het oogenblik f 350 per
maand verdient.
Over den eisch dat de fooien zullen
worden afgeschaft, zei de heer Herm
sen, dat in landen als Duitschland, Zwit
serland en Italië, waar officieel met
het fooienstelsel gebroken is, toch nog
het geven van fooien voortduurt, ten
gevolge van de door het personeel zelf
aangenomen houding. Wie een fooi geeft,
wordt beter bediend dan wie niets geeft.
Trouwens, de patroons zijn niet in staat,
aan het personeel te vergoeden wat dit
door het verlies van de fooien zou moe
ten ontberen. Dat kunnen de bedrijven
niet dragen.
Wat betreft de loonen van het per
soneel verwees de heer Hermsen ons
overigens naar een opgave, voorkomend
in het bondsorgaan De Hotelhouder van
Sept. 1920, waarttit blijkt, dat die loo
nen best gezien mogen worden. Hij stip
te hierbij aan, dat ten vorigen jare een
loonovereenkomst gesleten was tusschen
Horecaf en den personeelsbond, in af
wezigheid van den hondsvoorzitter, den
heer van Heusden. Deze heeft bij zijn
terugkomst dio overeenkomst eenvoudig
geannuleerd, omdat hij haar niet voldoen
de achtte.
Volgens den heer Hermsen is de on
dergrond van deze staking communis
tisch. Vandaar dam ook dat, naar de
voorzitter nogmaals verzekerde, de pa
troons alle eischen van het personeel
zullen afwijzen. Alle stakers zijn per
aangeteekenden brief gesommeerd, zich
binnen een bepaalden termijn bij hun
patroons aan te melden. Doen zij dat
niet, dan zullen zij geaht worden te zijn
ontslagen. Onder geen beding zullen de
stakers dan in hun oude positie hersteld
worden.
De patroons mogen in geen geval in
dividueel met de stakers onderhandelen.
Wie toh ondershands tot een scchikking
met zijn personeel zou trachten te ge
raken, stelt zich aan zware geldboeten
bloot.
Als een staaltje hoe hoog de bedrijfs
onkosten kunnen stijgen, deelde men
voorts nog mee, dat een strijkje van
violist, violoncellist ©n pianist, zooals te
genwoordig in tal van café's wordt aam
getroffen, aan de patroons kost f 20
f ,30.000 per jaar, aan auteursrecht, be-
las'ing en salarissen, en soms nog meer.
Te 's-Gravenhage.
Zooals afgesproken was hebben de sta
kers, voor zoover zij niet moesten „por
ten" vanochtend tusschem half negen en
tien uur een rondgang door de stad
gedaan. Daarbij bleek, dat er een be
trekkelijk groot aantal personen uit ver
schillende categorieën van het personeel
bij de staking betrokken is. Het totale
aantal personen, dat in Den Haag in het
bedrijf werkzaam is wordt op 1500 ge
schat, waarvan er op de gisterennacht
gehouden vergadering volgens de mede-
deelingen van het bestuur der moderne
werknemersorganisaties op zijn minst
1000 tegenwoordig waren.
Op deze 1000 meent men in 't alge
meen wel te kunnen rekenen.
Het brandpunt van de staking is op
't ooganblik „Centraal", welks directeur,
de heer Sassen, voorzitter is van de
werkgeversorganisatie te „Horecaf". In
Central is de staking vrijwel algemeen,
tenminste onder het bedienend perso
neel Van het. keukenpersoneel, dat voor
't meerendeel in de koksvereeniging „La
Résidenoe" is georganiseerd, is echter
de meerderheid opgekomen. De bediening
werd zooveel mogelijk door de ober-
kellners en enkele hulpkrachten ver
richt
Bchalvo „Central" zijn in de staking
betrokken: Hotel van Taben, Americain,
Noord-Brabant, het Zuid-Hollandsch Kof
fiehuis, Hollandais, het Gouden Hoofd,
Rieho, Victoria, do Kroon, de Nieuwe
Doelen, de Pool en de Hertenkamp. In
al deze zaken zijn stakers. Het is ech
ter nog niet te zeggen hoeveel. De be
diening wordt zooveel mogelijk met hulp
krachten gedaan.
Twee werkgevers hebben inmiddels de
eischen van het personeel ingewilligd,
n.l. de Poort van Kleef en de Lunchroom
Do Twee Steden in de Vlamingstraat,
kleinere zaken. Met twee andere zaken
wordt nog onderhandeld.
In do Hotels Paulez, Bellevue en des
Indes wordt niet gestaakt. Men hoopt
echter ook daarheen de beweging te
kunnen overplanten. In het Hotel de
Oude Doelen was er, naar ons werd
meegedeeld, slechts 1 staVor. De werk
nemersorganisatie deelde oas mede, dat
men in twijfelachtige gevallen het per
soneel geadviseerd heeft om aan het
werk te blijven, in afwachting van ver
dere maatregelen.
Op Scheveningen gaat het bedrijf on
gestoord door. Het is waarschijnlijk, dat
ook daar Vrijdag of Zaterdag de sta
king zal worden geprolameerd.
Over het borrel- en etensuur schrijft het
„N.v.cLD," als volgt:
Het was inderdaad een wel ongewoon
gezicht omstreeks het borrel- en etensuur
in de groote Amsterdanrsc.be zaken. Leid'-
schepleiin, Rembrandtplein, Dam en omge
ving, anders een toonbeeld van groot-
siecdsctie bedrijvigheid, naren nu ten dee-
le ver'.aten.
Het I.ddsdieplein was een treurige ver
latenheid. Bij De Boer, in Café Moderne,
idaar zaten wat memschen luimen, bij
ScheJitema eveneens, maar Trdamon was
d'oodsüh en American zoo goed afc geheel
verlaten. Men kon er een borrel krijgen,
alls men wilde, maar niemand had lust in
de half ontredderde, overieauis ledige zaal
de eerste te zijn. Het terras bleef opgebor
gen, ovendiekt met de groene hoes. Eten
kon men in de café-of restaurant-zaal niet;
wel boven in het hotel.
Maar American was open, gelijk de
•meeste zaken, die des ochtends hadden ge
sloten, in den namiddag open waren gezet-
Dicht bleven het Gouden Hoofd, de Nieu
we Karseboom, de Roodc Leeuw, Polman
was ook gesloten, de Kleine Polman even
wel niet, „De Poort" was opendaar wa
ren een paar afvalligen binnen gekomen,
die lervergeefs trachtten de oude leven
digheid en hel oudé rumoer 11a te boolsem.
Maar men kon er eten.
In Parkzicht was het lamel ijk ledig.
Eten werd naar verlangen verschaft; ove
rigens moestere de klanten de consumptie
zelf van heit buffet halen. Dit had een vas
te dominodub niet belet zijn partijtje te
maken; de spelers haaiden om beurten een
borrel. In de biljartzaal 'klotsten de ballen
'lusligjes.
Voor het Paleis-café zaten de men
seben buiten, maar zcxnder consumptie. De
tafeïis waren, inplaats van met glazen, met
hoeden gegarneerd. Niemand scheen daar
op het -idee te 'komen om ac-lf zijn borrel
van het buffet te halen.
Aan hot Rembrandtplein waren de
Quelle en Schiller, alsmede de Meine
café's aan de stille zijde vrij goed bezet.
Men voorzag zich daar zelf van het ge-
wenschte, waar niet de chef met enkele
helpers in de bediening voorzag. De
Kroon was vrijwel leeg; daar bedienden
meisjes. Eten kon men ook daar niet.
Het Café de la Paix in de Reguliers-
breestraat was matig bezet; De Boer in
den Heiiigenweg ook, ondanks het strijk
je, dat er speelde, alsof er geen viltje aan
de lucht was.
In de Kalverstraat waren Commerce,
Neuf en Polen matig bezocht. In Polen
kan men slechts boven eten. In 't restau
rant van 't Hotel. In de Oude Graaf zijn
de eischen van het personeèl ingewilligd;
ook in de Kareboom. Het was daar
gewoon.
Het meest normaal was de toestand bij
Suisse. Daar was bediening en met het
etenuur waren vrijwel alle tafels bezet.
Het menu wa beperkt, maar daarin shik
te het publiek zich gewillig.
Aan het Damrak was, met uitzondering
van de Roode Leeuw, die gesloten bleef,
de toestand tamelijk gewoon. In de Con
tinental en de Oportobar waren de be
dienden gewoon binnengekomen
Bij Sckeltema moest men zelf zijn
consumptie halen of lang op bediening
wachten. Kras gaf eenzelfde beeld te zien.
Onze algemeene indruk was, dat wie
wilde, gisteren te Amsterdam wel een
borrel kon drinken of kon eten; wel liep
niet alles even vlot, maar het ging
ook omdat het bezoek, onder den invloed
van de staking, veel geringer was dan
gewoonlijk.
De posters gaven oen manifest nit met
het verzoek om de opengestelde inrich
tingen niet te bezoeken. Zij drongen zich
niet op, maar hadden niettemin bij een
deel van het publiek wel succes. Slelits
enkelen verklaarden zich aan het ver
zoek niet te zullen storen.
Het hotelbedrijf ging voor het meeren
deel gewoon voort. Behalve in het Am-
stel-IIotel, waar- het geheele personeel
staakte, bleven in de hotels enkel de
jongere krachten weg; de anderen ver
richtten hun diensten als gewoonlijk.
In de avonduren hebben wij, in ver
band met de staking in het café- en
restaurantbedrijf, eene wandeling door
de ninenstad gemaakt. Hoe anders was
de toestand daar als op „normale avon
den." De café's, die gewoonlijk volzittcn,
-waren óf gesloten óf werden opengehou
den zonder personeel en... zonder pu-
bliek.c ijSlechts hier en daar zag men
een kellner in rok; mesrendeels waren
het de patroons zelf, de gérants en
would-be kellners in grijze en bruin-
getinte colbertjes, die de weinige gas
ten zoo voorzichtig mogelijk van de be-
steldo consumpties voorzagen. In „De
Nieuwe Karseboom," waar gisterennacht
het besluit tot den strijd werd genomen,
was tegen betaling van 25 cent wel toe
gang om de cabarel-ariisten en de strijk
jes te hooren, doch, zoo stond buiten
aangekondigd, consumptie is niet te ver
krijgen. Ook eenige andere cabarets en
café's waren gesloten. Voor de toegan
gen van de nog opengehouden café's
stonden de posters, die aan het publiek
strooibiljetten overhandigden, het ver
zoek inhoudende „tijdens den strijd dozo
inrichting niet te bezoeken."
In het centrum van het „groote stads
leven," het Rembrandtplein, of kortweg
op het Plein, was het tamelijk rumoerig.
Politic-agenten maanden het publiek;
waaronder veel opgeschoten jongens,
steeds tot doorloopcn aan. Eoniga agen
ten to paard patrouilleerden in de om
geving. Tot wanordelijkheden kwam het
evenwel niet. Ook op hec Damrak, in
de Kalverstraat en op andere drukke
punten, werd het publiek, dat nieuws
gierig voor de verschillende leege café's,
waaruit hier en daar vreemd luid de
muziek klonk, door de politie in be
weging gehouden.
In den stand der staking was he
denavond laat geen verandering ge
komen.
Men deelt aan het „Hbld." mede dat
dr. E. E. Posthuma bereid is gevonden,
om mr. J. O. A. Everwyn op te volgen
als voorzitter van den Nijverheidsraad.
Hij wil de nieuwe functie voorloopig
alsnog voor niet langer dan een jaar
aanvaarden, om in dat tijdsverloop te
kunnen nagaan hoeveel werk er aan
verbonden is. Zou zij al te veel van lijn
tijd vergen, dan zou hij op den duur
zich er niet aan kunnen wijden.
KULTUR UND SPORTWOCHE
HAMBURG.
Men schrijft ons uit Hamburg:
Onder dezen naam zal van af 12 lol en
met 24 Augustus a.s. in Hamburg een
reeks van internationale bijeenkomsten
géhouden worden, die als voorlooper zijn
gedacht van de van af 1922 regelmatig te
Hamburg plaats vindende Overzee-Week.
Deze groolsche onderneming beleekenl een',
vorderen en zeer gewichligen stap op den
weg van wederaankoppeling der handels
betrekkingen tuschen Duitschland en het
buitenland, vooral met diens buren op het
vasteland van Europa en natuurlijk ook
met de overzeesche landen. Dus ook voor
Nederland zal deze Hamburgsohe Kuituur-
en Sportweek "i921 van bijzonder groot
belang zijn, te meer omdat onder de ver
schillende punten van het zorgvuldig voor
bereide programma ook een Duitscb-Mei
land scire avond met zuiver HoHandschc
uilvoering op litterair en kunstgebied en
verder een meeting van eerste Holla nd-
sche en Duilsche voetbalman schappen
mogen genoemd worden. Men verwacht in
Hamburg een groot getal van gasten uit
Holland zoowel uit handels- ais ook uit
sportkringen en bereidt bijzondere en eer
volle ontvangsten voor deze voor.
DE AMERIKAANSOHE GEZANT.
De Amerikaanshe gezant te 's Graven
hage, de heer Phillips, is van zijn verlof
in de Residentie teruggekeerd.
