Binnen!
I-heuws.
Handel en Nijverheid.
Orde en Arbeid
Gemendg Nieuws
TELEGRAMMEN.
- ""IANGS DEN WEG.
Verkeer en Posterijen.
De staking in de Dominate mijn.
GROOTE BRAND TE STOCKHOLM.
Onze spijzen en dranken
D
mïngen, ten gevolge van buitengewoon
hevigen regenval, oorzaak was van
een tijdelijke verkeersstoring.
Naar aanleiding van het verslag der
commissie van onderzoek in zake het
ongeval met trein 102 der H. IJ. S. M.
nabij Weesp op 13 Sept. 1918, is en
wordt zoowel vanwege de directie der
Ned. spoorwegen, als vanwege den
Raad van Toezicht op de Spoorweg
diensten, de toestand der spoorwegen
vooral op plaatsen, waar zich abnor
male omstandigheden zouden kunnen
voordoen, nauwkeurig nagegaan.
Hieruit blijkt hoe wij zeer terecht
den draak gestoken hebben met de
overdreven sensatie-berichten, die in
die dagen in de dagbladen circuleerden.
Bovenstaande mededeelingen klop
pen volmaakt met de lezing, die de
N. H. Crt. van het geval gaf.
kV.
OPHEFFEENG VAN DE PASVISA?
Aan het Ministerie van Justitie is
net vraagstuk van de opheffing der visa
nu van alle kanten overwogen, maar
van een algeheele opheffing zal wel geen
■prake wezen, zegt het „Hbl." Eenige
weken geleden moet een conferentie zijn
gehouden van vertegenwordigcrs van ver
schillende departementen van algemeen
bestuur (ook van Arbeid) en van de
spoorwegen, waarop het vraagstuk, aan
de hand van de verkregen inlichtingen
van de pas-autoriteiten, van alle zijden
is bezien. Wat het volledig resultaat
van een en ander zal wezen is na
tuurlijk nog niet te zeggen. De een
delijke bes'ising beru A bij de ministers
van Buitenlandsrhe Zaken en van Jus
titie, bij den laatstgenoemde in de eerste
plaats. Intusschen meen en we te we'
ten, dat minister Heemskerk, voorzoo
ver het vraagstuk zijn departement be
treft, vóór zijn vertrek met verlof al
moet hebben beslist. Voor zoo ver wij ver
der te weten zijn gekomen zullen de
visa voor het d orgaand reizigersverkeer
(dóór O 's land) worden afge ch ft. Waar-
•rhijnlijk zul en de e zoogenaamde tram
«it-visa echter worden behouden vcor de
reizigers, die van het Oosten uit ons
land willen binnenkomen. Vandaar ko
men name'ijk vaak de minst gewenschte
elementen! Weliswaar weten degenen, die
men wil waren, toch wel een middel
om de grens te passeeren maar men
legde den nadruk op het argument, dat
ij die men hier niet wil hebben en
lie toch ongeoorloofd de grens weten
e passeeren, elk oogenblik door de po-
itie kunen worden opgepakt. Is het pas-
«nstelsel afgeschaft, dan kan iedereen
geheel ongehinderd komen en gaan. Op
Set oogenblik heeft men wel niet een
f olmaak te, maar dan toch een zeer be
langrijke controle.
Wat de hoofdzaak aangaat, de ophef
fing der visa voor het bezoeken van
ons land, voor niet te lang verblijf, zul
len zij vermoedelijk wel worden opge
heven, maar alweer: met uitzondering
van 't Oosten. De groote moeilijkheid bij
de overweging van de opheffing der
pasformaliteiten is de vraag, op welke
andere wijze men tóch personen uit ons
land kan weren, op wier aanwezigheid
maar heel weinigen prijs stellen.
ZUINIGHEID AAN OORLOG.
Is de „Res.bode" goed ingelicht, dan
Is het resultaat van het bezoek van
den minister van Oorlog aan Soest, dat
de houw eener marechaussee-kazerne op
do voorgenomen plaats niet doorgaat en
dat de Nederlandsche schatkist eenige
duizenden worden bespaard.
Verder wordt nader aan het blad be
richt, dat het dep. van Oorlog ook in
de provincie Drente op weg is om meer
'geld uit te geven dan noodig is.
In de gemeente Sleen en Emmen moe
ten twee nieuwe marechaussee-kazernes
worden gebouwd. In deze gemeenten zijn
e ht r twee marechaus ee-kazernes, die
in uitstekenden toestand verkeeren, maar
dio in 't bezit zijn van een particulier.
Deze heeft ze het Rijk aangeboden tegen
een prijs, welke door de Rijksschatters
«elf matig werd genoemd, maar toch
zal waarschijnlijk tot dezen koop niet
besloten worden.
De brand.
Als het over „de" brand gaat, weet
iedereen, wat er bedoeld wordt.
Zelfs bestaat er ernstig gevaar, dat
de lezer me vervelend vindt, als ik het
er hier al weer over heb.
Maar de brand is vandaag nóg de
topic of the day, en sinds het vurig ele
ment zijn slachting verrichtte in Zand-
voort aan de zee heb ik zooveel over
den brand moeten hooren, dat den le
zers dit leed moeten mededeelen.
Het begint 's-morgens heel vroeg, met
den me.k .oer en het dienstmeisje. Later
tusschen den vuilnisman en de werkster,
én den kwitantie'.ooper tegen den kantoor
klerk. Op straat houden de menschon
elkaar aai, om te spre en over den braad
en ziin i og geheimzinnige oorzaak.
De he<le dag hoor je niet anders,
en als ;a eindelijk, wanneer je ooren
suizelen van den brand, alsof je het
wreedaardig geknetter der vlammen weer
hoort, je besten vriend tegen komt, ia
hot eerste wat hij zegt: „Wat een brand
je, hè".
-n woede en verbijstering vlucht je
bij den barbier binnen, want bedenkt
juist, dat je je moet laten scheren. Maar
je hebt er n.et aan gedacht, dat je nu
in het hol van den leeuw bent en je
zit nog amper, of de bediende heeft
ai gevraagd „ook bij den brand geweest,
meneer?"
Zoo gaat het nog wel een paar da
gen door!
„Praat me niet over den oorlog", zei-
de de menschen vroeger.
Ze mogen nu wel zeggen: „Praat me
niet over den brand l"
De betrokken officier verklaarde nl.,'
dat hij de voorkeur gaf aan nieuwbouw,
niettegenstaande de hiervoor geraamde
kosten driemaal zo hoog zijn als de
kosten driemaal zoo hoog zijn als de
staande kazernes kan koopen.
NED. SPOORWEGEN.
Do fusie der Spoorwegen heeft ook
eenheid gebracht in de veiligheidsvoor
schriften, welke nieuwe voorschriften 1
September in werking treden.
AMERIKA EN ONZE KWEEKERS.
Protectionisme.
Prof. Ritzema Bos is na zijn terug
keer uit Amerika waar hij de belangen
van onze plantenkweekers heeft be
hartigd, geïntervieuwd door de Tel.
aan welk gesprek we ontleenen, dat
al degenen die hij in Amerika heeft
gesproken, geleerden, ambtenaren en
kooplieden, te kennen gaven, dat zij
den invoer van plantenvijanden ten
zeerste vreesden en dat het zijn over
tuiging is, dat deze mannen te goeder
trouw waren, doch dat dit niet weg
neemt, dat de zaken er heel
anders voor zouden staan als de geest
van protectionisme den Amerikanen
wat minder beïnvloedde.
Te zamen met den gezantschaps
secretaris Dr. Hubrechts en Dr. Orton
heeft hij minister mr. Wallace, wiens
titel is secretary of agriculture het
Nederlandsche standpunt uiteen gezet.
De heer Wallace toonde zich zeer voor
komend en welwillend. Het onder
houd heeft geruimen tijd geduurd en
de minister zei ten slotte, zich in deze
aangelegenheid te houden aan het ad
vies van de F. H. B. Dit is een officieel
lichaam, door de regeering ingesteld
en regelt zelfstandig een aantal aan
gelegenheden als den Amerikaanschen
phytopathologischen dienst e. d. en
het ministerie van landbouw heeft
zelfs een aantal bevoegdheden aan de
Federal Horticultural Board over ge
dragen.
Nog een groot aantal leden van de
Board heeft prof. Ritzema Bios be
zocht, o.w. dr. Howard, dr. Godfrey,
dr. Chittenden, dr. Quaintence, alien
geleerden wier naam ook buiten Ame
rika bekend is en die op de besluiten
van de F. H. B. grooten invloed oefe
nen.
Zij allen waardeeren zeer den Ne-
derlandschen plantenziektenkundigen
dienst, noemden deze instelling her
haaldelijk voortreffelijk en erkennen
dat deze minstens zoo goed is als hun
eigen dienst, maar zijn toch de meening
toegedaan, dat Amerika niet genoeg
kan oppassen voor import van vreem
de plantenziekten en dat de Ameri
kanen alleen de artikelen moeten in
voeren, die zij absoluut noodig hebben,
omdat ze in Amerika zelf niet gekweekt
kunnen worden.
Niet veel hoop.
Heelemaal afgewezen zijn we niet,
zti prof. Ritzema Bos, we moeten nog
maar eens met voorstellen komen,
maar veel hoop dat er spoedig ver
andering komt heb ik niet. Wij zullen
nooit kunnen garandeeren dat er ab
soluut geen plantenvijanden bij de
zendingen zijn te vinden. Bij de meest
zorgvuldige bespuiting kan een gedeelte
van een takje „droog" blijven en er
zullen altijd planten zijn, die met een
„kluit" verzonden moeten worden.
Wat we kunnen doen moet gedaan
worden en zoo mogelijk zullen we onze
instellingen nog verbeteren. Maar of
de Amerikanen er anders over zullen
gaan denken Op den duur zullen de
zaadjes die thans zijn uitgestrooid
zich misschien gunstig gaan ontwikke
len, maar momenteel kunnen we zeer
weinig uitrichten. De geest van pro
tectionisme, waarop ik reeds wees,
heeft al deze geleerden min of meer
geïnspireerd.
Geen narcissenbollen meer.
Op de vraag of inderdaad de kans be
staat, dat de Amerikanen binnenkort
den invoer van narcissenbollen zullen
verbieden, antwoordde prof. Ritzema
Bos
De kans bestaat zeker. Ook dit zal
eventueel een uitvloeisel zijn van hun
beginsel, dat zij alleen moeten invoeren
wat ze absoluut noodig hebben. Als
men bollen gaat weren, zal de narcis
zeer zeker het eerst aan de beurt zijn,
veel minder dan de hyacint, b.v. is
de narcis gebonden aan bepaalde bo
demtoestanden.
En op de vraag, of de kweekers, nu
spoedige verandering van den toestand
onwaarschijnlijk is, moeten blijven „ad-
wachten", of dat het beter is dat zij
zich op andere dingen gaan toeleggen,
b.v. op het kweeken van groenten,
luidde het antwoord
Het land van deze kweekers is veel
te duur voor andere artikelen. De op
brengst van landbouwproducten enz
is veel te gering om de kosten van grond
goed te maken, waarvoor soms 12.000
per H.A. is betaald. Bovendien kunnen
ze dat zoo maar niet. Ze hebben nooit
anders dan planten etc. gekweekt.
Neen, in deze richting moet de oplos
sing niet gezocht worden. Misschien
zullen de Europeesche landen weer
betere afnemers worden als de algemee-
ne toestand wat verbetert.
De planten enz. zijn tot op zekere
hoogte luxe-artikelen. Canada impor
teert thans vrij veel en verder moeten
nieuwe afnemers gezocht worden, in
die richting is men dan ook reeds bezig.
En ten slotte, we hebben toch nog niet
alle hoop opgegeven dat in de ver.
Staten de wind uit een aoderen hoek
zal gaan waaien
DE NEDERLANDSCHE KOLONIËN
OP DE JAARBEURS.
Tem elude het mogelijk te maken,
dat Nederlandsch-Indië op de jaar
beurzen te Utrecht op waardige wijze
vertegenwoordigd zal zijn en, in ver
band met de internationalisatie der
Beurs, aan bezoekers uit binnen- in
buitenland de economische waarde er
van te kunnen demonstreeren, heeft,
in opdracht van een aantal Indische
cultuurmaatschappijen en nijverheids-
ondernemingen en met belangrijken
steun van de Regeering, een commis
sie, bestaande uit de heeren Mr. H. J.
Bool (Tabaksbureau), Dr. L. P. de
Bussy (Afd. Handelsmuseum van het
Koloniaal Instituut), Mr. J. H. van
Hasselt (Bond van Nederl.-Indische
Suikerondernemingen), S. C. Knappert
(Internationale Vereeniging voor de
Rubbercultuur) en W. C. Loudon (Ver.
eeniging Theecultuur in Ned.Tndië)
door het bijeenbrengen van een bijdra
ge in het bouwkapitaal, de beschik
king verkregen óver een circa 750 M2.
groote ruimte op de eerste verdieping
van het Vaste Jaarbeursgebouw te
Utrecht, welke ruimte ingericht zal
worden voor een permanente uitstal
ling eener collectieve koloniale inzen
ding.
Tijdens de voortaan tweemaal per
jaar te houden Beurzen zal deze ten
toonstelling ingeschakeld worden in de
gewone jaarbeursact'e, terwijl zij ook
buitend den eigenlijken Jaarbeurstijd
het gelieele jaar door voor den be
langstellenden bezoeker geopend zal
zijn.
De bovengenoemde Commissie van
Voorbereiding heeft, toen de deelname
financieel verzekerd was, haar
taak als geëindigd te moeten eb-
schouwen en de eigenlijke inrichting
der tentoonstelling, waarvoor het Ko
loniaal Instituut reeds zijn steun had
toegezegd, te moeten overdragen aan
een Comité van Uitvoering, waarin op
haar verzoek zitting hebben genomen
Dr. L. P. de Bussy, directeur der
Afd. Handelsmuseum en Koloniaal In
stituut (voorzitter), Th. van Voorthuy-
sen, hoofd der 4de afdeeling van het
Departement van Koloniën, aangewe
zen door den Minister van Koloniën,
F. Delfos, H. Ketner, M. C. Koning,
N. ter Kuile en W. ,C Loudon.
Van tal van zijden mocht dit Co
mité reeds belangrijken steun en vele
toezeggingen voor de collectieve ver
zameling ontvangen.
Het Koloniaal Instituut laat de ge-
heele verzameling, welke de Afd.
Handelsmuseum op de Nederlandsche
Week te Madrid geëxposeerd heeft,
naar Utrecht overbrengen; een deel
der Nederlandsch-Ind sche inzcnd'ngen
op de in Juni 1.1. te Londen gehou
den Rubbertenloonstelling is voor deze
jaarbeurs afgestaan; de groote cul
tuur- en verkeersmaatschappijen geven
zoowel verzamelingen van hun pro
ducten als macfuetten, kaarten en mo
dellen in bruikleen.
In dien hoek van de koloniale ten
toonstel ngsruimte, waarvan de-ramen
uitzien op den Catharijnensingel en
Catharijnebrug, een der aardigste en
meest levendige punten van Utrecht
dus, wordt een smakelijk ingericht
theesalet gebouwd; daar zullen uit
sluitend Nederlandsch-Indische theeën
worden geschonken en door Javaan-
sche bedienden rondgediend, terwijl
en dit is een zeer gewichtig iets
onder deskundige leiding geregeld ge
demonstreerd zal worden, hoe men
op de juiste wijze thee moet zet
ten, om het volle genot ervan te heb
ben. Met de inrichting van de ko
loniale lokalen in het vaste Jaarbeurs
gebouw is reeds een aanvang gemaakt,
zoodat het buiten twijfel is, of bij de
opening op 6 Sept e.k. zal ook de
collectieve koloniale afdeeling in zoo
verre gereed zijn, als met liet oog op
den korten tijd van voorbereiding mo
gelijk is.
In een viertal spreekkamers zullen
tijdens de Beurs zoowel ambtenaren
van het Departement van Koloniën
en van het Kolontaar Instituut zitting
houden, als de deelnemers met hun
zakenvrienden een rustig gesprek kun
nen voeren.
GEEN HONGERSTAKER MEER.
De dienstweigeraar Frees v. d. Put
ten, die na zijn overbrenging van
Spijkerboor naar Amersfoort op 16
Juli jl., van af dien datum ook voed
sel weigerde tot zich te nemen, heeft
zijn „hongerstaken" tot 26 Juli d.a.v.
volgehouden.
Gekweld door zware hoofdpijnen,
waarbij zich een geestelijke inzinking
openbaarde en de eerste symptomen
van krankzinnigheid zich vertoonden,
heeft hij, om der wille van zijn moeder
tevens, na een periode van 10 dagen,
zijn „voeelweigerensd" opgeheven.
HET ONGELUK MET DEN
PARIJSCHEN TREIN.
Naar aanleiding van het spoorweg
ongeluk bij Hennuyères wordt bericht,
dat er thans een zakdoek is gevon
den, die met vet is bevlekt, zooals
er voor smeerolie wordt gebruikt.
Het is een oude zakdoek, waarop de
letiers T. M. zijn geborduurd en het
ciifer 1.
Vrer buizen afgebrand. Vrijdag
avond brandde door onbekende oor
zaak de boerderij van den landbou
wer Coppens te Geldrop totaal af.
Door den wind aangewakkerd sloeg
het vuur over naar de boerderij van
de Klomp, die ook geheel afbrandde.
Daarna werden de twee tegenover ge
legen huizen van Warning, bewoond
door Coppens en van Lith, eveneens
door het vuur aangetast en werden
geheel een prooi der vlammen. Het
huisraad is gedeeltelijk gered.Veel vee
kwam in de vlammen om. Verzeke
ring dekt de schade, behalve voor de
woning van Van Lith, welke niet ver
zekerd is.
De verdachte ziektegevallen te Har
derwijk. Gelijk we reeds meldden,
doen zich verdachte ziestegevallen te
Harderwijk voor van braken, gepaard
met min of meer hevige pijnen in het
onderlijf en diarrhee, van welke ziekte
de oorzaak nog niet kan worden vast
gesteld. Door een medicus werden ge
vallen geconstateerd, telkens na het
eten van garnalen. Een ander genees
heer constateerde dergelijke oorzaak
niet, maar schrijft de ziekte in hoofd
zaak toe aan de warmte, an het te
snel drinken, ondoelmatig gebruik van
onrijpe vurchten, na plotselinge af
koeling.
Naar het Centr. verneemt, bezochten
Vrijdag j.l. de heeren v. Rijzewijk en
de Bruijn, als Voorzitter en Secretaris
van het R. K. Vakbureau de mijn
streek. Men zal met de stakende leden
van den Christelijken Mijnwerkers-
bond vergaderen.
Het is bekend, dat de Christelijke
Mijnwerkersbond met het grootste aan
tal leden bij het conflict betrokken is.
De verhouding van de cijfers moet zijn
als volgt
Christelijke Bond (R. K.) 791.
Neutrale Bond 475.
De „Deutsche Gewerkverein" en het
„Alte Verband" 475.
De Soc. dem. „moderne" organisa
tie 150.
De prot.-Christelijke Bond 2.
De Syndicalistische 6.
Ongeorganiseerden 1022.
Het bezien van deze cijfers is inte
ressant.
Er blijkt uit, dat de Christelijke
(R. K.) Bond het meest te beteekenen
heeft. Er blijkt echter ook uit, dat de
soc. dem. „moderne" bond nog bedui
dend minder leden heeft dan de neu
trale bond.
Met deze cijfers voor oogen doet
het komisch aan in het „Volk" te lezen,
dat de heer v. d. Bilt, Bestuurder van
den „modernen'.' bond de leiding heeft
bij dit conflict. Het „Volk" blijkt ten
deze in den steek te worden gelaten
door de roode leiders te Kerkrade.
Dat de Neutrale Bond nog zooveel
leden telt, moet verklaard worden uit
plaatselijke politieke omstandigheden.
Het meerendeel dezer menschen be
hoort, aldus verzekerde men ons, fei
telijk thuis bij den Christel'ijken (R. K.)
Mijnwerkersbond. Velen hebben de
overtuiging, dat deze personen eerlang
wel tot den R. K. Bond zullen toetre
den.
Wat ook nog uit het bezien van de
cijfers blijkt, is dat het zeer wel moge
lijk is gescheiden, principieel georgani
seerd te zijn en toch een krachtige
actie te kunnen voeren.
Hoe het verloop zal zijn van dit con
flict is moeilijk te zeggen.
Misschien dat de Regeering aanlei
ding vindt tusschen beide te treden nu
de Arbeidsgeschillenwet nog niet door
de Kamers is behandeld.
ERNSTIGE TOESTAND IN IER
LAND
DUBLIN, 6 Augustus. Officieel wordt
gemeld, dat overeenkomstig de in het
openbaaar gedane verklaring van den
premier, dat de Britsohe regeering op elke
mogelijke wijze alle stappen zal begunsti
gen, welke er toe leiden, dat de vrede in
Ierland wordt bevorderd, de regeering
heeft besloten, om onmiddellijk' en onvoor
waardelijk alle leden van het Sinn Fein-
parlement, die thans geïnterneerd zijn of
gevangen zitten, vrij te laten, behalve Mc.
Keowunt.
LONDEN, 7 Augustus. Het besluit der
regeering, alle leden van het Sinn Fein-
parlement, met uitzondering van Mac
Keowunt, vrij te laten, heeft een ernstige
situatie in Ierland in het leven geroepen.
Het Sinn-Fein-parlement vergaderde Za
terdag tot laat in den nacht. Van bevoegde
zijde werd gemeld, dat tenzij Mac Keo
wunt in vrijheid wordt gesteld, de moge
lijkheid bestaat, dat Sinn Fein den wapen
stilstand bijna onmiddellijk zal beëindigen.
Mac Keowunt is veroordeeld wegens
moord.
UITBREIDING DER CHOLERA-
EPIDEMIE.
KOPENHAGEN, 5 Augustus. In de
Moskousche pers wordt officieel gemeld,
dat de cholera-epidemie zich tot 6 nieuwe
gouvernementen heeft uitgebreid, zoodat
het aantal der door de cholera aangetaste
gouvernementen than-s tot 24 is gestegen.
Naar de Moskousche Prawda meldt,
heeft de Russische Sovjetregeering het
verzoek der Kemalistische regeering om
toezending van Bolsjewistische strijd
krachten, onder verwijzing naar den bui
tengewoon ongunstigen binnenlandschen
politieken toestand van Sovjet-Rusland ge
weigerd.
Munitie-depots in de lucht gevlogen.
STOCKHOLM, 6 Augustus. Een groo
te brand heeft gisteravond een gedeelte
van de Marinedokken van Stockholm ver
woest. De schade is zeer groot.
Eenige munitie- en benzine-depots zijn
in de lucht gevlogen.
DE TOESTAND IN SI-AANSCH-
MAROKKO.
Generaal Navarro ontsnapt?
MADRID, 6 Augustus. Generaal
Navarro en de troepen-in Arruit schijnen
er in geslaagd te zijn het omsingelingscor
don van den vijand te doorbreken. Vol
gens de inboorlingen, aldus melden de bla
den, zou generaal Sylvestre niet dood zijn,
maar door Harta gevangen worden ge
houden.
De Koning roept een conferentie bijeen.
FRANKFORT, 6 Augustus. De
„Frankfurter Zeitung" verneemt uit Ma
drid: De koning van Spanje heeft naar
aanleiding van de gebeurtenissen in Ma
rokko een aantal vooraanstaande politieke
.personen bijeengeroepen tot het houden
van beraadslagingen. Als de eenige man,
die in staat is den toestand te redden,
wordt Maura beschouwd, die, wanneer hij
zich de medewerking van Gucrra zou
kunnen verzekeren, op een flinke meerder
heid in het parlement zou kunnen rekenen.
De militaire toestand in Marokko is
ernstiger dan iemand kon vermoeden. De
Spaansche troepen hebben niet alleen het
in 1909 bezette gebied moeten ontruimen,
doch de Rif-Kabylen hebben zich feitelijk
van het geheele Spaansche gebied meester
gemaakt, met uitzondering van de stad
Melilla, die zich met steun der Spaansche
oorlogsschepen tot dusver staande heeft
kunnen houden, doch thans geheel is inge
sloten.
MADRID, 6 Augustus. Maura had
een onderhoud met den koning, dat twee
uur duurde. Na afloop verklaarde hijWij
hebben niet over een ministercrisis gespro
ken, want deze is er niet, maar over de
gebeurtenissen te Melilla, waaromtrent ik
advies heb gegeven.
EEN SCHEEPSRAMP.
De Alaska gezonken.
SAN FRANCISCO, 7 Augustus. Het
passagiersschip „Alaska" is ter hoogte van
Eureka (Califomië) gezonken. Er zijn 2
booten vol overlevenden opgepikt. Er
wordt door een ander stoomschip assisten
tie verleend. Het is nog niet bekend hoe
veel menschenlevens verloren zijn gegaan.
Er waren meer dan 200 oassagiers aan
boord.
KOFFIE.
Koffie is een van onze meest popu
laire dranken, doch behoudens het
feit, dat ze van overzeesche gewesten
komt, weet men gewoonlijk niet vee!
van de herkomst. En toch geloof ik
wel, dat het velen zal interesseeren er
wat meer van te hooren.
De koffie is het zaad van den koffie-
boom, dat vóór het gebruik verschil
lende bereidingen ondergaat.De koffie-
boom wordt in de cultuur klein ge
houden, zoodat hij meer weg heeft
van een plant en groeit alleen met
succes in streken, waar geen winter
is en een ruimen regenval, ongeveer
vier maal zoo groot als in ons land.
Er zijn wel 25 soorten koffie, drie
ervan zijn echter maar van belang
voor den handel, n. 1. de coffea arabica,
in Oost-Indië gewoonlijk Javakoffie
genoemd, de coffea Robusta en Libe-
rica.
Het zou ons te ver voeren deze
soorten afzonderlijk te bespreken,
vooral daar het voor den leek van
minder belang is met welke plagen en
ziekten de verschillende soorten het
meest te kampen hebben.
De koffie behoort evenals de kina
en de meekrap tot de familie der Ru-
biacëen en heeft een penwortel.
De takken en bladeren zijn over
staand, gekruist.
De bloesems staan in de oksels der
blaren en vormen zoodoende een krans
rondom den tak. Ze zijn wit en zien
er uit en ruiken als onze jasmijn.
Jammer, dat de levensduur maar
zoo kort is en wel om de volgende
redenen. Eerstens moet zoo'n aanplant
in bloei een prachtig gezicht zijn. Wij
stellen ons onze bloeiendeBetuwe maar
voor en kunnen ons dan ook gemakke
lijk indenken hoe een koffieplantage
in bloei er uit moet zien. Jammer dat
deze bloesempracht in hoogstens 24
uur afgeloopen is. De tweede reden,
waarom de kortstondige bloeitijd
te betreuren is, is wel de voornaamste.
Bestuiving en bevruchting moeten in
dien korten tijd afgeloopen zijn en als
het weer nu niet meewerkt, zoodat er
b. v. weinig insecten een bezoek aan
de bloemen komen brengen, dan zullen
veel bloemen afvallen alvorens de
bevruchting heeft plaats gehad.
De pas bevruchte kiem is zeer
waterhoudend. Nachtvorsten, die voor
al in Zuid-Amerika nog 1 eens voor
komen, leveren enor nadeel op.
De boom begint pas na een jaar of
3, 4, vruchten te dragen. De hoeveel-
heid'necmt jaarlijks toe tot de boom
8 jaar is. Dan is het zaak te zorgen,
dat dc oogst niet kleiner wordt en bij
bijzondere zorg kan men die wel tot
een jaar of 20 op peil houden.
De vrucht, die een steenvrucht is,
rijpt in 9 maanden en doorloopt
de kleuren van groen tot purperrood.
Zij lijkt veel op onze kers, is alleen wat
puntiger.
Er zitten gewoonlijk twee steenen in.
Zit er maar één steen in, dan is deze
ronder van vorm en levert de z. g.
rondboon, die van hooger markt
waarde is dan de platboon, omdat de
smaak krachtiger is.
Als de vruchten rijp zijn vallen ze
af. Dit wacht men echter in de meeste
cultuurlanden niet af omdat het aan
wezige eiwit spoedig rot. Een uur op
den grond liggen kan die rotting al
veroorzaken.
De Arabieren leggen matten op den
grond en gaan eenige keeren per dag
in hun tuin om de boomen te schudden.
De rijpe vruchten vallen dan af en
worden opgeraapt.De vruchten kunnen
op twee manieren bereid wordenn Te.
eerste heeft men de droge of Java-
bereiding en ten tweede de natte of
West-Indische bereiding.
De droge bereiding is de oudste,
terwijl de tweede bereiding gewoonlijk
een hoogere marktwaarde geeft. Be
spreken we eerst de droge bereiding.
Als de koffievruchten of wel koffie-
bessen geplukt zijn, worden ze op
hoopen geworpen, waar ze gedurende
2 5 3 dagen een lichte fermentatie
ondergaan. Die fermentatie of gisting
komt den smaak zeer ten goede en
maakt, dat het zilvervlies, dat om den
boon zit, los laat.
Nu word de bes n d lucht ge
droogd. Dit drogen dient om de opper
huid van de bes en de hoornschil van
het zaad aan een te hechten en dan later
gezamenlijk te verwijderen. Bij den
kleinen verbouwer geschiedt dit zeer
primitief in kuilen, waarover bij snel
opkomende buien een afdak geplaatst
wordt. Moderner is evenwel het drogen
op terrassen.
De bessen worden op platte wagens
gelegd. Die wagens bewegen zich over
rails op boven elkaar gelegen vlakken.
Iedere lager staande wagen rijdt verder
uit dan de hooger Begint het te
egenen, dan behoeft men de wagens
slechts' onder het afdak te rijden en
de boonen worden niet nat. Onder het
drogen moeten de bessen voortdurend
gekeerd worden omdat anders de
onderste niet zouden drogen. Als de
bes droog is, gaat men aan het ont
bolsteren.
Dit ontbolsteren kan zoowel in
Indië als in Europa geschieden. In
Indi.: geschiedt het doo de koffie in
kuilen te doen, die gevoerd zijn met
buffelhuiden en dan de massa met
stukken hout te bewerken, in Europa
geschiedt het in pelmolens.
Natuurlijk breken er veel boonen
als ze in de kuilen bewerkt worden,
die gebroken boonen worden dan onder
het piksel ingedeeld, dit bestaat uit
gebroken, half uitgegroeide of worm
stekige boonen.
Is het ontbolsteren geschied dan
volgt het sorteeren en het verwijderen
van de schillen.
Natte bereiding of West-Indische
bereiding.
Gewoonlijk geeft deze bereiding
een hoogere marktwaarde aan de
boonen. Men gebruikt er veel meer
machines bij dan bij de droge bereiding,
de inrichtingskosten zijn dus hooger
maar er worden arbeidskrachten be
spaard, dus een groot voordeel voor
groote plantages.
Het verwijderen van het vrucht-
vleesch gaat machinaal en geschiedt
in en z. g. pulpers. Men zou de be
werking kunnen vergelijken met die
van een mangel, de steen gaat er
tusschen door, het vruchtvleesch blijft
achter.
Er blijven echter nog restjes vrucht
vleesch achter en die worden afdoende
verwijderd door eene fermentatie.
Dit fermenteeren geschiedt gewoon
lijk in 3 bakken.
In de twee eerste bakken blijft de
massa 24 uur in vochtigen toestand
om daarna naar een derde bak te gaan.
In deze bak laat men, onder roeren,
een ruimen stroom water toe, die de
resten van het vruchtvleesch mee
neemt.
Nu worden de boonen kunstmatig
gedroogd en daarna zijn ze gereed om
gepeld te worden. Bij deze bereiding
eschiedt het pellen in hoofdzaak in
iuropa. Worden ze in Indië gepeld,
dan is het volume natuurlijk kleiner
dan men ze ongepeld naar Europa
stuurt. De vracht is dan ook lager.
Toch pelt men ze gewoonlijk in Europa
want onder de reis treedt nog een
lichte fermentatie op, die de smaak
zeer ten goede komt.
Het pellen geschiedt in groote
pellerijen, 0. a. in Amsterdam. De
beste methode is het laten loopen van
een zware schijf over de boonen, die
in een goot liggen.
Nu heeft men een mengsel van
boonen schillen, zilvervlies en stof.
Het is nu zaak alleen de boonen te
krijgen en daartoe laat men het meng
sel in een goot vallen, waardoor heen,
de vallende massa tegemoet, een sterke
luchtstroom blaast.
De lichtere bestanddeelen dwarre
len nu op, de boonen vallen naar be
neden en worden daar opgevangen.
Nu moeten de boonen nog gesor
teerd worden. Eerstens op de grootte,
dan op rond- en patboon en op piksel.
Het sorteeren op piksel geschiedt met
de hand op zolders met Noorderlicht.
Daar haalt men de wormstekige,
stukke en half uitgegroeide boonen er
uit en ook de boonen, die niet goed
van kleur zijn.
De scheiding naar de grootte ge
schiedt op hellende zeven, die zoo
boven elkaar geplaatst zijn, dat waar
de eene zeef eindigt, de andere begint.
De gaten in de zeven worden steeds
grooter, de bovenste zeef is de fijnste.
Aangezien de zeven steeds in stootende
beweging gehouden worden vallen de
boonen naar beneden. De boonen die
kleiner zijn dan de mazen van de zeef,
waarover heen ze glijden vallen echter
door de mazen heen en niet op een
lager gelegen zeef.
Nu worden de boonen nog op rond
en platboon gescheiden en dan zijn ze
gereed om te branden.
Het branden. Tijdens het branden
hebben verschillende veranderingen
plaats. Eerstens zwellen de boonen op,
wat van belang is voor het malen.
Verder verliezen ze veel aan gewicht
doordat het water en tal van stikstof-
houdende stoffen verdampen en ten
slotte ontwikkelt zich het aroma. Dat
ontwijken van de stikstofhoudende
stoffen is een oorzaak van de onaan
gename lucht bij het branden. Na het
branden vervluchtigt het aroma van
de koffie gemakkelijker dan daarvoor.
Het branden geschiedt in groote,
draaiende trommels, waaronder een
brandt. Veel zorg wordt vereischt,
want 5 minuten te lang kan de smaak
bederven.
Om een donkeren kleur te krijgen
voegt men soms tijdens het branden
suiker toe.
