erde Blad
ft
BINNENLAND
UIT VERKOOPSPRIJZEN
VOOR BIJNA GEEN GELD
KUNT GE MET KERSTMIS
GROOTE HOUTSTRAAT
VRIJDAG 23 DECEMBER 1921
vmiMMWimi KRONIEK.
BINNENLANDS®» NIEUWS.
Nederland en België.
KERK EN SCHOOL.
Een nieuwe aardige Japon bij ons koopen tegen
HOEK NIEUWSTRAAT
SPECIALE KERSTAANBIEDINGEN
ORDE EN ARBEID.
KUNST EN KENNIS.
UIT BOEK EN BLAD.
Inhoud van Tijdschriften.
'INGEZONDEN.
DAMMEN.
SPORT EN SPEL.
VOETBAL.
GEMENGD NIEUWS.
Vervulling van openbare
wateren.
Dc Staatsbegrooling. Een poli
tieke rede van Mr. Troelstra.
Een magistrate rede van Dr. No-
lens. Minister de Geer spreekt
zich sterk uit voor bezuiniging.
De rede die de leider der socialisten
Mr. Troelstra bij de behandeling der
Staats begroeting gehouden heeft, was een
bij uitstek politieke. Zij kan beschouwd
worden als een pendant van die van Mr.
Dresselhuys. Beider redevoering was te
gen hel zittend Kabinet gericht. Die van
den Socialist echter veel minder en in
meer gematigde bewoordingen dan die
van den Vrijheidsbonder. De reden van
dit niet zeer gewoon verschijnsel is te
vinden in het zeer belangrijke slot van
'sheeren Troelstra's redevoering, waarin
de leider der sociaal-democratische fractie
onomwonden tot de katholieken de uit-
noodiging richtte, om na de verkiezingen
gezamenlijk het regeeringskasteel te be
trekken. waarhij de vrijzinnig-democraten
als welkom, maar niet onmisbaar, mede
van de partij zullen mogen zijn. „Deze
tijd", zoo zeide de heer Troelstra onge
veer. „eischt van de arbeiders politiek in
zicht. doch bovendien den moed, om voor
dit inzicht ui! te komen. De arbeiders
zullen vó6r alles hebben Ie voeren een
strijd van verweer tegen de toenemende
reactie, waarbij ze als één man moeien
optreden. Daarnaast zal positief uiting
moeten worden gegeven aan het streven
naar economische democratie. Daartoe
zal er tusschen de Regeering en de ar
beidersklasse over en weer volkomen ver
trouwen moeien zijn. Hoe dit te verwe
zenlijken? Dit kan alleen geschieden,
doordat de twee machtigste partijen, wel
ke de grootste arbeidersorganisatie achter
zich hebben de Katholieke en de socia
listische in het regeeringsbeleid samen
gaan"
Opvallend was hel, dat de roode voge
laar een uiterst welwillende houding aan
nam tegenover de bedrijfsorganisatie der
Katholieken. Dat leverde hij hem vroe
ger wel eens anders. Dan zag hij er geen
heen in, om smalend op die bedrijfsorga
nisatie af Ie geven. Nu strookt ze opeens
volkomen met de „induslrieele democra
tie" zooals haar de socialisten verstaan
en is ze waardig naast de „economische
democratie" een ander woord voor de
hooggeroemde socialisatie op één plat
form te worden verheven. Zelfs dreef de
roode leider de toenadering zoover, dat
hij de Katholieke strevingen in bescher
ming nam tegen den oud-liberalen hoon-
welke gesproken had van ongeboren
vrucht".
Zoo klonk dus lieflijk het zoet gefluit
van den rood-pn vogelaar lot de Katho
lieken. dïc hem natuurlijk heel goed In
tfe gaten hebben. En listig als hij is.
trachtte hij uit een arlikel van den heer
van Wijnbergen te distilleeren, dat in de
Roomsche Kamerfractie tweeërlei siroo-
ming is. de democratische en een reac-
lionoaire. De heer Troelstra zou natuurlijk
niets liever zien, dan dat de Katholieke
Staatspartij in tweeën viel.
Een magistraal antwoord op al dat
polok en gefluit heeft de eociaal-
demoeratischen hoofdman bekomen hij
monde van den invloedrijken leider der
Katholieken Dr. Nolens.
Deze verdedigde oerst op de hem eigen
zakelijke en rake manier de Kegeering
tegen de op haar gerichte aanvallen.
Hij merkte op, dat in tijden van ma
laise als do tegenwoordige, men allicht
geneigd is, om aan de Kegeering de
schuld to geven, ook waar geen schuld
bestaat en dat do oppositie zich niet
ontziet, om de oorzaak der malaiso te
zoeken bij maatregelen, die met aller
.medewerking zijn tot stand gekomen.
De bezwaren tegen de sociale koers der
Begeering en de beweringen aangaande
overbodigo Regeeringsbemceiïng, weiden
dan ook vierkant afgewezen door den
boer Nolens. Er zijn geen onnoodigo
proefnemingen gedaan. En de Kegeering
is aan de malaise zoo onschuldig als
sen pasgeboren kind.
De veelgeprezen socialisatie zou ab o-
Juut geen verbetering in den critieken
toestand brengen. Echter, Dr. Nolens gaf
in overweging met het oog op den on-
gunstigen toestand der industrie als tij
dolijke maatregel (niet als protectionis
tisch experiment dus!) maatregelen to
nemen tot belemmering van den invoer
of ondersteuning onzer exportbedrijven.
Vorder dient de arbeidslust te worden
aangewakkerd, door de arbeiders meer
in het bedrijf ie doen medeleven.
En wat nu meer in het bijzonder het
Kabinet betreft, hot bestaan van dit Mi
nisterie is hiermede roods gerechtvaar
digd, dat geen ander Kabinet mogelijk is
De woordvoerder der Katholieken gaf
toe dat de meerderheid waarop het par-
lementair Ministerie stount, afbrokkelde.
Een der leden van de meerderheid
bedoeld is hier de heer Van Groenendaal
bleef op zijn zetel zitten, ofschoon
hij door zijn kiezers openlijk verloo
chend was. Maar niettemin heeft de
■egeoring veel tot stand weten te bron-
h"uj .Vernier is er in geslaagd de
rr„t 'rs x.-11 'le' kabinet te handhaven,
a met heeft veel moeten regula-
ron, om uit don oorlogstoestand te
komen; het heeft het W beschermd
tegen revolutm-pWen on de ontwer
pers dier plannen tegen zich zolf; het
hoeft ons land zijn plaats tusschen
de mogendheden met eero doen hand
haven en versterken. De Ministers van
Onderwijs en van Arbeid zijn door
het land toegejuicht om hun weiten.
o Kabinet heeft de hoop gewettigd
voorloopige rust in zake het militaire
Het vriendelijK wenken van tov. Troel
stra beantwoordde Dr. Nolens, door te
herhalen wat hij verleden jaar gezegd
heeft over de samenwerking ter Rech
terzijde, en dat hierop neerkomt, dat
er heel wat zal moeten gebeuren, voor
dat er oen einde komt aan de beproefde
samenwerking, gedurende tientallen jaren
van de partijen der Kechterzijde. De ka
tholieke fractie is niet geschikt voor
fusie met andere partijen en over haar
splitsing moet men zich voorloopig nog
maar niet ongerust maken; de katholieke
afgevaardigden gevoelen zich allen ver
gen woordigers van het heele katholieke
volk, en niet arb:ideis .föevaardigden of
iets dergelijks.
De katholieke partij zal haar eigen
program opmaken. Haar leiier heeft ech
ter reden om to vertrouwen dat wanneer
de verkiezingen aan de Bechtsche par
tijen de meerderheid zullen bezorgen,
de programma's der Rechtsche partijen
voldoende eenstemmigheid zullen bieden
om het voortbestaan van dit Kabinet, zij
het dan gereconstrueerd, of het bestaan
van een ander Rechtsck Ministerie moge
lijk te maken.
Op een Rechsch Kabinet stuurt de ka
tholieke partij dus bij de verkiezingen
aan.
Uitvoerig stond Dr. Nolens stil bij het
streven om de bedrijfsregeling meer en
meer te onttrekken aan de Staatsbemoei
ing en over te laten aan de belanghebben
den
De katholieke leider zou namelijk gaar
ne zien. dat ook zou kunnen behooren
tot de gemeenschappelijke wenschen der
Redhtsche partijen bet mogelijk maken
dat, onder toezicht van den Slaat, voor
zoover hel algemeen belang dit
toezicht eischt, een regeling wordt getrof
fen, waardoor belanghebbende groepen
met name in het bedrijfsleven hun ver
houdingen zelf regelen, zelf wettelijke
maatregelen treffen en zelf geschillen be
rechten.
De Minister van Financiën heeft het
klaar gespeeld, de Kamer zoozeer te be
vredigen met zijn financieele beschou
wingen, dat zijn rede met bravo's werd
begroet. Hij is er in geslaagd het ieder
een duidelijk te maken, dat het zoowel
de regeering als zoodanig, ls hem als
penningmeester, hooge ernst is met de
bezuiniging.
Namens de heele Regeering legde Jhr.
de Geer een verklaring af. waardoor de
molie OudDresselhuys totaal overbodig
werd. De indieners der motie trokken ze
dan ook in.
Deze verklaring luidde, dat de Regee
ring, met het oog op de noodzakelijkheid
van versobering van den Staatsdienst,
voornemens is: lo. geen nieuwe vaste of
tijdelijke ambtenaarsbetrekking bij de De
partementen of daaronder ressorteereude
dienstvakken in te stellen, tenzij die in
stelling noodig is ter uitvoering van een
bij de wet nieuw opgelegde taak; 2o. noch
ter vervulling van betrekkingen als hier
voor bedoeld, noch in komende vacatu
res personeel builen het ambtenarencorps
vast of lijdelijk aan te stellen, tenzij hel
bei-rekkingen betreft waarvoor een bij
zondere vakbekwaamheid wordt vereischt:
•to. ook wat het laatstgenoemde personeel
aangaat, niet tot zoodanige aanstelling
over te gaau, voordat in elk bijzonder
geval uit een nauwkeurig onderzoeik ge
bleken is, dat niet een ambtenaar, die
reeds op wachtgeld gesteld is, of die, met
inperking van den dienst in zijn legen
woordige functie zou kunnen worden ge
mist, de te vervullen betrekking naar
behooren kan waarnemen; lo. aan één
der Departementen een centraal punt in
le stellen tot leiding van het hiervoor
bedoelde onderzoek.
Dat klinkt hoopvol en bemoedigend
voor de toekomst. Nog zegde de Minis
ter bezuiniging toe op de politictroepen en
op de marechaussee, op de rechterlijke
macht, op de onderwijsuitgaven, op het
beroepskader. De Memories van Ant
woord betreffende Landbouw en Oorlog,
die nog moeien verschijnen, zullen blijk
geven, dat op de bcgrootingen vn ge
noemde departementen nog aanmerke
lijk werd bezuinigd.
De rede van den Katholieken heer Kui
per, die zijn trouw betuigde aan de coa
lïtie en dk den heer Troelstra een veeg
uit zijn pan toediende, door hem toe te
voegen, dat de Katholieken van den roo-
den leider geen voorschriften noodig heb
ben in zake hun gedragslijn, maar dat zij
die gedragslijn zelf vaststellen deed ons
sympathiek aan.
Geducht en verdiend was de wijze
waarop Mr. Bomans Je liberale verwalen
hek! van den heer Dresselhuys in zake
de benoemingskwestie in Haarlem onder
handen nam. Wij gaven de rede van den
Kathdlieken afgevaardigde, gisteren uit
voerig weer.
De behandeling der Indische begroo-
iing stond in het teeken eeneT groote
mate van onverschilligheid. Wijnkoop
jammerde over de economische misstan
den en over de onvof.doende verzorging der
volksgezondheid in onze Oost en de heer
Schcurer kwani weer met zijn bekende
wenschen over opiumbestrijding en de
bevordering der zending. De Minister van
Koloniën verzuimde niet dienaangaande
toezeggingen te doen.
'ook de verklaring, dat men onze Betrek-1
kingen met Nederland' Wil verbeterd zien
en dat men de onderhandelingen met dat
land' wenscht te hervatten. Dat is een ver
klaring, die de geheele Kamer verheugen
zal. Wij allen hebben liet gevoel, dat de
onbehagelijke verhouding, waarin wij tot
Nederland gebracht werden, noodlottig
moest inwerken op onze economische be
trekkingen met Nederland (geroep: ze er
juist!). Ik wil hier niet onderzoeken,
of de onderhandelingen op een gelukkige
of ongelukkige manier werden afgebro
ken. Reeds vroeger heb Jk daaromtrent
mijn meening gezegd. Wij zijn nu tevre
den in het vooruitzicht, weer tot normale
en vriendschappelijke verhoudingen met
Nederland te komen. Onze veiligheid ligt
meer in het zedelijk prestige van België,
dan in het gerinkel met wapenen. Wij
moeten er toe bijdragen, dat een inter
nationale vrede op nieuwen rechtsgrond
gevestigd worde (zeer j-u i s t 1
„Men heeft er zich dikwijls over ver
wonderd, dat Nederland, dat nochtans
omdat het geen deel heeft genomen aan
den oorlog, minder aanspraak kan maken
dan wij op dankbaarheid der bondgenoo-
ten, zooveel had mee te spreken in het
internationale concert. Dat komt m.i. uit
de waardige, zelfbewuste houding van dat
land en wij moeten nu alle pogingen aan
wenden om te komen tot een eer
lijke en verdraagzame internationale poli
tiek".
.WIJZIGING VESTINGBE-
GROOTING 1921.
Een wetsontwerp is ingediend tot wij
ziging van de begrooting, van uitgaven
ten behoeve van do voltooiing van het
vestingstelsel 1921.
De wiiziging heeft ten doel gronden
aan te koopen in da stelling van het
Hollandsch Diep en het Volkerak, waar
op gedurende het mobilisatie-tijdperk
inundatiekaden zijn aangelegd,die be
houden moeten blijven. Het ligt daar
na in het voornemen voorstellen te doen
om deze kaden, die Zuidelijk en Zuid
oostelijk van Willemstad zijn gelegen, te
rangschikken tot vestingwerken der le
klasse en gelijktijdig perceelen binnen
de verboden kringen in de omgeving van
de vesting Willemstad gedeeltelijk te ont
trekken aan de toepassing der Kringen-
wet, waardoor gelegenheid zal worden ge
opend tot huizenbouw, waaraan plaatselijk
groote behoefte bestaat.
In ver bard hiermede komen enkele
der voorgenomen aankoopen van grond
in de Nieuwe Hollandsehe Waterlinie te
vervallen. Het eindcijfer der begrooting
blijft dus onveranderd. v
Van Cauwelaert over de Bel
gische regeer ingtver klaring.
Uil hot debat over de verklaring waar
mede het nieuwe Belgische kabinet-Theu-
nis voor het parlement is verschenen deelt
de „Maasbode" o.a. nog mede wat de
heer Van Cauwelaert de tegenwoordige
burgemeester van Antwerpen over de
passage betreffende Nederland in de Ka
mer zeide
,Oiwler de verschillende punten van
het regcerings-document, dat de heer
Thcuaii zoo juist heeft voorgelezen, is
NIEWJAARSDRUKTE
BIJ DE POSTERIJEN.
Het lid der Tweede Kame-, de heer
Duymaer van Twist, heeft den Minister
van Waterstaat gevraagd of uit een
dezer dagen verspreide circulairs der
Posterijen opgemaakt mout worden, dat
op Zondag 1 Januari behalve de mor
genbestelling nog meer bestellingen zul
len gedaan, worden.
En zoo ia, is do minister dan niet
van meening, dat dit niet behoort tc
geschieden
Is de minister bereid, vraagt de heer
Duymaer van Twist tenslotte, zijn me
dewerking te verloenen om de nieuw
jaarsbestellingen met de daaraan ver
bonden verzwaring van dienst niet te
doen plaats hebben op Zondag, maar op
Zaterdag te voren of oa Maandag daar
aanvolgende
Voor het herstel van Noord-Frankfijk
Do „Temps" deelt mode, dat Prins
Hendrik voor zijn vertrek aan jhr. Lou
don een bedrag van ruim 200.000 francs
heeft ter hand gesteld. Deze sein was
door het Nederlandsche Roode Kruis bij
eengebracht en bestemd voor den her
bouw van de bevrijde gebieden in Noord
Frankrijk.
Bezuiniging. Het hoofdbestuur van
den Ned. B. K. Bond van overheids
personeel „St. Paulus", heeft aan do
Tweede Kamer een adres gericht in ver
band met het rapport der Staatscom
missie-Rink. In dit adres wordt de Ka
mer verzocht, er wel toe to willen ïnede-
werken, dat niet tot wijziging in de
personeelsformatie wordt overgegaan,
zonder dat hierover eerst zijn geraad
pleegd de organiaties, zooals deze ver
tegenwoordigd zijn in het Georganisoevd
Overleg in ambtenaarszaken, de Bijzon
dere Commissie van Overleg en do Oom
missie-De AVilde.
Adr. meent, dat het ongetwijfeld op
den weg der organisaties ligt, om, in
dien eenigszins mogelijk, mede te wer
ken tot het nemen van maatregelen,
waardoor bezuiniging kan worden ver
kregen.
VOOR DE E. K. UNIVERSITEIT.
De opbrengst van de collecte voor de
R. K. Universiteit te Voorburg bedroeg
f 3075.01aan de jaarlijksche bijdragen
werd toegezonden f 549.55.
Voor de stichting eener R. K. Uni
versiteit is te Culenborg door het plaat
selijk comité een bedrag van ruim' f 5000
bijeengebracht.
Bij de ongeveer 200 parochianen der
R. K. parochie te Buren is voor do stich
ting eener R. K. Universiteit ruim! f 1400
gecollecteerd.
om den Kesslerbeker wordien gehouden.
Het programma luidt
A. A.D.O.S.V.V.
B. H.F.C.—Quick.
Of 2 uur wordt de eindstrijd gespceid
tusschen winnaar A en winnaar B. Ver
leden jaar werd de Kesslerbeker gewon
nen door H.F.C.
tingen van dat onderwijs in ons land
bogen thans op een eigen principi iele
organisatie die er inderdaad mag zijn «n
die volkomen verdient gesteund te wor
den, nog door hen die er bij behooren,
maar het tot den moedigen stap tot
dusverre niet konden brengen en van
verre aanschouwen den arbeid der stoere
oprichters. i
Vit de veenstreken. In de veenderij
te Nieuw Weerdingo hebben de vaste
arbeiders van hunne werkgevers detoo-
zegging verkregen, dat zij het volgende
jaar hun woningen in gebruik kunnen
Omtrent den veenarbeid eekter hebben
de verveners nog geen vaste plannen.
De toestand is te onzeker.
HET N.A.S.
In het begin van 1922 zal het Nat.
Arbeidssecretariaat (N.A.S.) een buiten
gewoon congres houden, ten einde oen
beslissing te nemen inzake aansluiting
bij de revolutionnaire vakvereeniging-
internationale van Moskou en herziening
van de beginselverklaring mode in ver
band met het vraagstuk der socialisatie.
HET NIJVERHEIDSONDERWIJS.
Op den derden Kerstdag a.s. zal de
jonge R. K. Vereeniging van directeu
ren, directrices, leeraren en loör;.«es
sen bij het Nijverheidsonderwijs „St. Ber-
nardus" des voormiddags 11 uur in hotel
Noord-Brabant in Den Bosch hare eerste
algemeene vergadering houden sedert de
oprichting.
Krachtig en frisch ontwikkelt zich deze
nieuwe organisatie, o.a. blijkende uit den
groei van het ledental en do reeds Ver
schenen verschillende nummers van het
welverzorgde orgaan.
De R. K. leerkrachten bü de inrich-
ROOMSOH NEDERLAND,
door Th. P. Badoux en Wil
lem Wiltschut. Deal I. Uit
gevers Mij. Paul Brand, te
Bussum.
Dit boekje, waarvan de ondertitel luidt:
„wat op Katholiek gebied in Nederland
bijzondere belangstelling verdient, voor do
jeugd verhaald", bevat een vlot leesbaar
en prettig te vertellen allerlei voor Ka
tholieke kinderen. We lezen or in van
missie-actie, van de missiedagen in Arn
hem, van de Martelaren van Gorcum en
de processie naar Den Briel, van de
voornaamste bedevaartplaatsen, van den
pleehtigen ommegang in Den Bosch enz.
We hebben deze pennevrucht van de
heeron Badoux en Wiltschut met veel
genoegen gelezen en hopen, dat do hoe
ren het niet hij dit oene deeltje Bullen
laten. Wat ook trouwens hun voornemen
niet is. Soortgelijke lectuur in school en
huis, wekt bij uitstek opvoedend in Ka
tholieken geest. i
OPGANG No. 44-
De grondlegger van het muziekdrama
,.Karl Maria von Weber", door Th. v.
W, Ingekomen Werken: God met ons
en Wij met God, P'. COenen S.J., doo
E. W. K. Kuyper-Plaquette (Buiten-
tekstplaat) ontw. d. J. C. Wienecke en
uiige voord' door de Fa. Hodtao-Spanmnga
te Joure. Bij de Kuyper-plaquelte, door
Dr. J. C. de Moor. Piet v. Wijuigaerdt,
door d-r. F. M. Huebncr (geïllustreerd)
Dantc-studies (Beatrice XIV) door A
v. Delft; Kruis afneming (Buiten tekslpl.) d'
Rogier van der Wcyden. De Kalli,
Soc. Week, door E. W. K. Dc Grond
wetsherziening, Summa Summarum..
(Een wek. terugblik op den intern.-polit,
toestand) door Aunalus. Reactie of In
differentie? door C. Dc Tollenaar (ge
dicht) door Jac. Schrcurs m.s.c. In
dische Weefkunst, II, slot (geill.).
Haagsche schetsen (In dc tramt-
Vera.
Mijnheer de Redacteur!
Onzen dank voor de opname van ons
ingezonden stukje aangaande de staking bij
de firma Gebr. Merens. Het zou dan ook
niet noodig zijn hieraan iets toe te voegen,
doch het onderschrift van den commissaris
van Politie noopt ons hiertoe. Deze zegt
n.l. dat de laatste dagen er gegronde rede
nen waren om aan te nemen, dat dc stakers
niet meer zoo ordelijk zouden blijven als tot
nu toe.
Als men dit afleidt uit het feit dat door
de stakers eenigszins flink is opgetreden
tegen den stoker P. Anspach die zich niet
ontziet het vuile baantje van onderkruiper
Ie verrichten, dan is dit volkomen juist.
Echter is volgens onze meening volkomen
geoorloofd oin met middelen als tot nu toe
zijn toegepast, hem van dit verfoeielijkc
werk terug te houden. Enkel is hij gepost
en toegesproken, om hem van hel verkeer
de en in het belang der stakers nadeelige
van zijn handeling onder het oog le bren
gen.
Niets heeft echter nog gebaat en steeds
wist hij ongemerkt in de fabriek te komen.
Daarom is Zondagnacht geregeld gepost en
toen hij om half 5 naar de fabriek ging
werd hij opgewacht. Zonder eenige reden
is hij toen naar de politie gegaan en heeft
zich door deze naar het werk laten brengen.
Van eenige handtastelijkheid is absoluut
geen sprake.
Dit is de zuivere waarheid, en nu weten
wij wel dat iemand als Anspach iu staat is
hiervan een andere lezing te geven en te
verklaren dat hij is gemolesteerd en ge
dreigd, en hoogstwaarschijnlijk ook wordt
geloofd omdat nu eenmaal dusdanige indi
viduen voor niels terugdeinzen, andere fei
ten hebben zich niet voorgedaan.
HET BESTUUR.
Wedstrija om hel kampioenschap van
Haarlem en Omstreken. De negende
ronde van den wedstrijd om het kam
pioenschap van Haarlem en Omstreken
verliep als volgt:
H. G. Teunisse wint van P, v. Wamel,
J. Lyckkma remise met W. van Daalen.
D. v. Wamel wint van P. J. v. Dartelen.
H. T L. Luif wint van J. P. ExeL
De partij J. W. v. DartelenP. J.
Eype werd niet gespeeld; wegens niet op
komen van den heer Eype.
Hoofdklasse-competitie Ned. Dambond.
De afgebroken partijen uit den wedstrijd
.vHaarlemsche Damclub" tegen de Am-
sterdamsche Damvereeniging „Van Emb-
den'' zijn door de Arbitrage—Commissie
als voigt beslist:
Voorl. uitslag o8
P. J. v. DartelenH. Koperbcrg ii1
H. G. TeunisseA. D. Querklo o2
P. J. EypeS. Abram 2o
S. M. MonsH. Simons ii
J. van LooyJ. Verdoncr o2
H. T. LuifA. A. Snijder: ii
.Totaal s15
HAARLEM II—R.C.H. 11.
Naar wij vernemen, wordt Tweeden
een
Zij, die nimmer een paard of koe
hebben hoorea hoesten, kunnen dit
zeldzame verschijnsel waarnemen wan
neer zij de stad. Groningen aan de
westzijde verlatende langs het Hoen-
diep trachten een wandeling in de
richting van het dorp Hoogkerk te
onaememen. „Trachten", want de pe
netrante stank, welke uit het zwarte
water opstijgt, is zoo walgelijk, dat
noch pijp of sigaar in staat zijn de
maag tegen de weerzinwekkende zwa-
velwater.stoflucht te beveiligen, die de
geheele omgeving tot op grooten af
stand verpest en de voortdurende
hoestprikkeling bij het vee teweeg
brengt-.
Aldus begint de lieer Th. C. Geude-
ker een artikel in het weekblad „De
Amsterdammer'
De Groningschc wateren stonden
reeds sedert lang op het punt van rein
heid in geen te bestest reuk. Ook het
Hoendiep vertoonde zich niet als ecu
kristallijnen vliet (daar zorgde de sui
kerfabriek te Vierverlaten wel voor)
maar nimmer was het water zoo slerk
ux> blauwzwart ge
kleurd als den laatsten lijd het ge
val is. Zulks is het gevolg van els
verrijzing langs de boorden van dien
drukken scheepvaartweg van twee
nieuwe reusachtige fabrieken de
sfrooeartonfabriek „de Halm" en dc
V esch-Groning :ehe Beetwortelsui
kerfabriek". in haar soort vermoede
lijk de grootste inrichtingen in
Europa.
"De schrijver doet opmerken, dat de
watervervuiling in de provincie Gro
ningen al sinds jaren een brandend
waagstuk is geweest. Verschillende
commissies hebben daarover rappor
ten uitgebracht. Dat van de staats-
einissie. die in 1897 werd benoemd,
verscheen in 1901
De macht ontbreekt om tegen de
vervuilers krachtig stelling te nemen.
Is die bevoegdheid er wel, dan be
paalt veelal dc overweging, dat een
zekere industrie voor de betrokken
streek van meer lx:teekenis is dan
011 vervuild openbaar water, de hou
ding der autoriteiten.
De Rijks- of Provinciale Waterstaat
verleent, zoo gevraagd wordt een wa-
terloozing aan te brengen in de boor
den van een kanaal, zijn vergunning
gewoonlijk zonder eetiig voorbehoud.
Uitsluitend wordt het dijksbelang en
de vaardieptc in 'het oog gehouden.
Zoolang de boorden niet beschadigd
worden, de waterstand niet verlaagd
wordt en op den bodem door opeeai-
hooping van vuil geen vorondieping
optreedt, laat de Waterstaat in Ne
derland ongehinderd toe, dat de met
zijn vergunning begiftigde fabriek het
openbaar water al of niet in modder
verandert of er vergif in loost. Dal dit
letterlijk geschiedt, is in het rapport
der staatscommissie te lezen en bij
de toenemende scheikundige fabricks-
processen begrijpelijk. Doch indirect
werkt elke verontreiniging van zuiver
water vergiftigend. Indien de machtige
compensatie der z.g.n. zelfreiniging
niet aanwezig was, zou al liet water
in ons land een aquarium zijn van pa-
thogenc bacteriën. Doch dc graad der
vervuiling heeft in vele gevallen cenc
dergelijke hoogte bereikt, dat dc zelf
reiniging ophoudt. Dc zuurstofvoor-
raad in het water raakt uitgeput, alle
leven zoowel planten als dieren
acuut doodelijk. Di Mattcï constateer
de op grond van uitgebreide onder
zoekingen, dat inademing van zwavel
waterstof het organisme voor infectie
ziekten predisponeert en het mensdie-
lijk weerstandsvermogen belangrijk
vermindert. De statistiek voor ons land
leert, dat de sterftecijfers voor ;>e- 4
woners van huizen gelegen aan stin
kende wateren hocger zijn dan voor
hen, die niet geregeld aan de inwer
king van zwavelwatcrstordampen zijn
blootgesteld.
TV e»
De aehr;i ver wijst dan op het belang
der industrieën zelf, dio toch voelai zui
ver water noodig hebben; op de zoet-
watorvisscherij, dio bedreigd wordt; het
landbouwbelang en hot natuurschoon, dat
zoovoel van do watervervuiling to lijden
heeft
Hoo do mentaliteit der industrieelcn
op dit punt is loert o.m. eano mede-
deeling voorkomende in hot verslag dor
Visscherijinspektie ovor 1918. Hier wordt
gerapporteerd, dat do gezamenlijke sa-
jotfabrikantoD in (het orthodoxe) Vee-
nendaal, om aan de voortdurende klach
ten der beroepsvissehers ovor de gruwe
lijke verontreiniging der vis.riiwatcrea s en
einde te maken, tegen een belachelijk
hoogen prijs zich van de vischpa.ht wis
ten meester te maken. Men s iet dus ocu-
voudig de visschers uit him brood on
vrij spel te hebben. En de gevolgen
bleven niet uit: do schilderachtige Bi -
schop-Davids Grift word herschapen in
een inktzwart modderriool; eene wande-
deling door het typiscbo bruggendorp
■naar „De Klomp," is thans eeno be
proeving.
En al deze feiten, d.c om hulp schreeu
wen, zijn bekend, reeds jaren en jarer
lang. Terwijl men in Engeland reed'
sedert 1847 wettelijke maatregelen tegei
het kwaad heeft genomen, welke bij
het voortschrijden der techniek voori-
durend zijn verscherpt, heeft men hier
to lande decenniën testcel met het be
ramen van beschermende bepa ingen, decb
tot (laden komt het niet. Juist 9 jaar
geleden verscheen de memorie van Ant
woord op de bij de Tweedo Kamer
aanhangige wijziging der Hinterwet, die
do wapens moet leveren ter bestrijding
der induslrieele watervervuiling, d >ch d>
Groot-EdelMogenden achten blijkbaar de
zaak van te weinig betoekenis in ver
gelijking met de zooveel gewichtiger po
litieke vraagstukken, die beslag leggen
op den Nationalen tijd en houden het
wetsontwerp maar steeds in quarantaino.
Het wetsontwerp-Riolenwet. dat 8V2 jaar
geleden bij de Kamer werd ingediend,
onderging ©en zelfde lot, met dit ver
schil dat het zelfs niet eens in studio
genomen werd.
Inmiddels is hot oen gelukkig ver
schijnsel dal de Regeering zich op dót go
Bied hare reaping teler bewust wordt. De
ingenieur van IJssalsteyn, diie ais dérec
teur-generaal van Arbeid steeds voot be-
langstelling voor het vraagstuk aan de»
dag (heeft geiegd, stelde ma zijn optredei
ais Minister van L„ N. en H. een Rijks
instituut tot het onderzoek van afval
water in, d'at ie 's-Gravenlhage is gevestigd.
Bedaoighebbenrien kunnen hier ook ic
de vaak moeilijke en ingewikkelde tecih-
nische detailkwesties bij uitstek dos
k-untdCge voorlichting bekomen. A4s voor
teeld moge worden gewezen op de zui vo
ringsrómchtirg aan de zuivelfabriek en
cer.e exports! agerij nabij het station te
Varden, volgens de plannen van der
directeur van hol Instituut, den schoft,
ingr. H. Kossencr, ingericht. Al het bloed
en spoelwater word't in die installatie be-
haindiedd, voHedig gereinigd en geklaard.
Hot buitengewoon sterk verontreinigde af
valwater veria at de zuiveringsmuchime in
zulk een hoog er graad van reinheid en
zuiverheid, dwt dat zelfs als drinkwater
zou kunnen worden gebezigd!
IDe dwingende macht van den wetgever
echter fa rooodtg om de vervuilers le dwin
gen teohm-sdbe middelen toe te possen lei
voorkoming van het kwaad.
Kerstdag op het Haarlemderrein
wedstrijd gcspecjd tusschen de reserves 1 sterft. De bactencn verwekken dan
van Haarjem en R. C. H. der schadelijkste vergiften: de
OM DEN KESSLERBEKER. I zwavehvaters tof vorming treedt op, Leh-
Zondag 25 Dec. a.s. zuHen op het ter-1 mann acht 1.8 m.Gr. zwavelwaterstof
rein van «te H.V.V. de teriewedstrijden j p«r liter lucht reeds voor den meusch
Wanneer deze niet sjioedijg ingrijpt za'
de bemanning „Waterrijk Nodeihmd" ces
ironisch bedoeld epitheton oraaais wor
den, want water in dc naluu-rkundiige,
levenwekkende beteekenis van liet woord,
zal werkelijk hier te lande op den duur
schaarsch te vinden zijn. Binnen afzëeuha-
ren tijd zal men alleen kunnen bogen op
het stinkende bezil van zooveel duizend
kiiComelers open riool, waar de verniet^
geilde pestwalm van bet zwave&waterMot-
gas laJloenheerscher is. Het verrukkelijke
zoelwa torleven, dat zelfs den meest nudh-
teren sleddling toch altijd weer tot be
wondering brengt, zal men dan hoogstens
kunnen genieten in de zeldzame aquaria,
die er misschien in slagen kunnen nog
oenigen tijd door kunistinatigen kweek de
herinnering aan een verdord verleden te
bewaren. Want de stelselmatige zuursitot-
vomietiging in onze binnenwateren, be-
leekcnlt mot absolute zekerheid voor alle
flora en fauna den dood.
De opbrengst onzer zaimvissdieiijen
was voorheen een beilangrijke bron van
inkomsten; de dienstboden in de steden
stelden im het begin der 19c eeuw bij het
aangaan van een nieuw dienstverband
zelfs de conditie, dat zij niet meer dan
tweemaal per week op verschen zalm zou
den worden onthaald en dit jaar 1921 zjjn
er zaümvissohers, die één zalm hebben be
machtigd. De meeste zalmvisschcrijen
hebben dan ook in arren moede liet bedrijf
geslaakt.
Na hot schrijven van dit arlikel ver
scheen de oircsdaiire van Minister Anlbcrse,
(tot wiens departement dc zorg voor de
uitvoering der Hinderwet behoort), aan
de Gedeputeerde Staten der onderschei-
diena provinciën, waarin krachtig aange
drongen wordt, invloed bij <ic gomeetiite-
bestunen uit te oefenen, ojxiat deze de
voorlach ting inroepen van het Rijksinsti
tuut voor zuivering van afval water, tere
einde reeds thans dc bekende euvelen zoo
•goed mogelijk te kuraven bestrijden.
Het doel der circulaire komt hierop
noer, idtat de Minister van Arbeid, roeiend
met de riemen dlic hij (heeft, nu ik)or nwl-
ddl van ovcn-cding het doet 1 recht te be
reiken. hetwelk bij dc onslcnkiiis van
wettelijke maatregelen nr.Jos onbereik
baar bliift.
