S. J, A. KEESOM
INGEZONDEN,
Stadsnieuws.
DAMIAATJES
ZATERDAG 11 FEBRUARI 19\
44ste JAARGANG No. I4«b4
PER KWARTAALT 3.25
PER WEEKf 0.25
FRANCO PER POST PER KWART. BIJ VOORUITBETALING f 3.571/*
NASSAULAAN 49, HAARLEM. TELEFOON 1426, 2741 EN 1748.
POSTREKENING No. 5970.
ADVERTENTIËN 35 CENTS PER REGEL.
BIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTING.
EERSTE BLAD
Dit nummer bestaat uit vier bla
den, waaronder het Geïllustreerd
Zondagsblad in acht bladzijden.
ONZE GETUIGENIS IN 1922.
in.
ACCOUNTANTSKANTOOR
BEVERWIJK ALKMAAR
(Speciaal adres voor Boerenleenbanken)
GEMEENTEZAKEN.
Van Sneeuwruimen.
Het Us.
J. J. WEBER ZOON.
Opticiens Fabrikanten.
Koningstraat 10 Haarlem.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DE ABONNEMENTSPRIJS BEDRAAGT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN
BUREAUX:
Heen begrip van bet huidig wereldge
beuren teekent o.i. de uitlating om de
Roomsohe lijsten niet te stemmen. Juist nu
beieven wij (niet voor het eerst!) weder
om een tijd van geweldige worsteling tus-
schcn het Godsgeloof en de Stofvergoding.
De Sociaal-Democratie, het Communimse,
samengevat in de jacht op den gulden, is
een kind des tijds. Haar liberale moeder
heeft het zoo niet bedoeld maar onfeilbaar
jewrocht, toen de economische matrone
meende God en Kerk in het Staatkundig
en Maatschappelijk leven geheel te kunnen
missen. Wee ons, indien er in deze tijden
geen waarachtige geloovigen beslaan had
den, die nog een gezag bij de Gratie Gods
en een door God gewilde rechtsorde er
kenden. Schijnbaar moge men in de ge
schiedenis tegenspraak speuren van in
vloed der Kerk en roode macht, de abso
lute indifferentie en de voosheid van de
geloofspraktijk maakten in München en
Boedapest kortstondige beestachtigheden
mogelijk. Het waren alweder de diep ge-
loovige eenvoudigen, die het juk afschud
den en de Westersche beschaving redden
uit de Oostersche, immers Semitische klau
wen. Frankrijk met haar sterk communis
me plukt de wrange vruchten van haar
kerkvervolging of liever godsdienstnegatie,
doel» Frankrijk zal herleven, omdat de
Kerk, niettegenstaande alle radicale regee
ringen nog le diep geworteld is in den
ouden Gallischen bodem.
Die wondere oude, maar altijd jonge le
venskrachtige macht der Kerk is onze red
ding en bron van wezenlijk tijdelijk wel
varen. Hoezeer dit haar doei niet moge
zijn, het is een zegenrijk gevolg. En hij die
niet om haar geestelijke weldaden haar al
tijd hou en trou belooft onder alle omstan
digheden des levens, kan niet onder de
dankbaren gerekend worden, doch kan
haar niettemin en juist in deze tijden steu
nen om tijdelijke en egoïstische motieven
door nu vooral te stemmen en te doen stem
men op de lijsten der Roomsche Staatspar
tij, politiek geformeerd met nationaal en tij
delijk doel, doch opgebouwd op dezelfde
rotsvaste beginselen.
Vindicamus hereditatem palrum nosro-
ruml Was het niet Schaepman's leuze mede
naast zijn Credo Pugno? Wij vooral, Ne
derlanders, hebben deze groote hoezeer
smartelijke tijden in relatief groot geluk
doorleefd en de Roomsche Nederlander kan
zeggen het erfdeel zijner vaderen vermeer
derd te hebben en blikkend naar zijn kin
deren zal hij er bij voegen: Ik zal hand
haven.
Slechts één reden zou den man rechtvaar
digen zijn stem te onthouden aan de Room
sche Staatspartij in 1922: indien hij met
recht en reden zou kunnen zeggen: Noch
onze Regeering, noch onze Partij toonde
Katholiek besef en beginsel op staatkundig
terrein. Hij zou dan zijn stem onthouden
aan deze kwasie-Roomsche vertooning, om
dat hij waarachtige politiek verlangde, die
ten volle voldeed aan zijn Roomsch be
wustzijn, zijn Katholieke beginselen. Wie
daarom echter Ruys en Nolens zouden los
laten heeft geen notie van Nederland in de
laatste 4 jaren. Deze laatste beschuldiging
durven wij te uiten op grond van persoon
lijke ervaring en geleerd door de ondervin
ding der parlementaire praktijk.
'i'oen deze Regeering optrad, was de Oor-
log nog niet ten einde. Gelijk de vorige heeft
zij hel zwaard in de scheede gelaten hoe
zeer gesard en geprikkeld, want zij was
diep overtuigd, dat oorlog de ultima ratio
moest zijn en huiverde van bloed cn leed.
Doch in de „vredesdr.gen" die volgden,
was haar taak nog moeilijker. Bij de drei
ging van terugtochtscolonnes, van ondank
bare zuiderburen, van internationale ver
wikkelingen wegens overschrijding der
grenzen door vluchtend vorsten, heeft zij
hot hoofd koel gehouden, ook toen den vre
de bewaard, het asylrecht gehandhaafd.
Nog moeilijker was de taak om zonder
wapengeweld en zonder wrake, kiem van
burgeroorlog, een misdadige omwentelings
poging den kop in te drukken en daarna
alle herhaling te vermijden door wetge
vende daden, thans miskend, doch die het
Nederlandsche volk in de rij der natiën
deed voorwaarts schrijden.
Indien één Regeering der Natie dank ver
dient: dan deze. Dank ook door haar ver
dere wetgevende daden op velerlei gebied.
Niet het minst door als goed werkgeefster
rekening te houden met de verminderde
geldswaarde, zoowel bij ambtenaren, on
derwijzers, officieren, als bij werklieden,
daarbij tevens de groote gezinnen geden
kend.
Haar verzekeringswetten waren gevolg
van den uitgesproken wensch van een meer
derheid, hoe gering ook, een eerescliuld
aan een groot voorganger, even noodzake
lijk als de aanvatting van het Onderwijs
vraagstuk, hetwelk zij in onzen geest snel
en zonder aarzeling oploste. Een eisch van
decennia.
In haar hoogst zorgelijk militair beleid
heeft zij ten slotte een resultaat verkregen,
laveerend tusschen alle klippen, waarmede
de Roomsche Staatspartij voorloopig tevre
den mag zijn. De Premier ziet zijn werken
beloond.
Op internationaal terrein steeg Neêrland's
prestige door een Nolens en een Karne-
beek en was de representatie der Regeering
juridisch mogelijk het hoogst staand.
Onze Katholieke Ministers kunnen op
hun regeer-periode terugzien met rechtma
tige voldoening, les ont bien merité de
la patrie. De veelomstreden Aaiberse kan
er van overtuigd zijn, dat gansch Neder
land hem eenmaal eeren zal niet alleen als
de geleerde en noeste werker, maar ook
als de man van daden op het juiste oogen-
blik gesteld. De malaise moge eerst voorbij
waaien en zij die dieper zien zullen hem
bewonderen!
En de Roomsche fractie? Vier jaren stond
zij op de bres en liet geen aanval zonder
afweer. Naar alle zijden ontplooide zij ac
tiviteit en gedegen kennis van zaken. De
positie war moeilijk, een oogenblik zelfs
pijnlijk, toen zij van de 30 één moest uit-
stooten, bewust van het gevolg dat de Re-
geeringsmeerderheid tot minderheid kon
slinken. Dit bracht mede den last der groot
ste aanwezigheid. Hier vooral mag ik eere
geven aan mijn medeleden, juist wijl die
eer niet op mij slaat, voor hun Ausdauer en
voor al de offers die zfj zich hebben moe
ten getroosten om er te zjjfl en morgen te
zijn en overmorgen te rijn.
Inderdaad, deze praestetie gedurende vier
jaren, in afdalingen en in openbare ver
gadering, getuigt van ernstig plichtsbesef
en warme Regceringssteun. Zij moge door
Katholiek Nederland in 1922 naar haar
grootle gewaardeerd worden.
En hoe plooide zich de fractie ter wille
der Regeering, die immers niet op hSér al
léén sleundcl
En welk v-«rbeeld van liefde voor de
onverbreekbare éénheid gaf de fractie aan
Katholiek Nederland. Is er soms een kiezer
die een offertje moet brengen? Uwe ver
trouwensmannen hebben er meer gebracht!
Maar zij allen waren zich bewust dal de
ééne groote Roomsche Staatspartij slechts
groot en machtig kon zijn door éénheid en
wij hebben vier jrren lang hiervoor getuigd.
Regeering en fractie hebben vruchtbaar
gewerkt. Alweder is de katholieke zaak met
geweldige passen voorwaarts gedragen, lou-
fer als een (vaak onbegrepen) goed van
nationale waarde.
Teleurstelling heeft zij gebaard? B.v. in
het processievraagstuk? Het doet ons goed
als gij ons dadrom hekelt, hoezeer dit stuk
recht, vurig begeerd, naast al het verkrege-
ne geen groot gemis kan zijn. Doch zou'lt
VAN
BREESTRAAT 97 WAAGPLEIN 1
OPMAKEN EN CONTROLEEREN
VAN BALANSEN
gij diérom de Roomsche lijst niet stemmen?
Dit ware onredelijk.
Want het blijvend Processieverbod ge
tuigt slechts van de waarheid, dat ons goed
recht nog niet door overreding te verkrij
gen was, doch dat hier groeiende macht
het ons in den schoot zal werpen. Draag
bij tot die macht I
De Katholieke fractie kan nooit te sterk
worden. Alle angst voor haar groeienden
invloed berust op verkeerd begrip.
Zij, de meest plooibare en tolerante, is
mogelijk ook de meest nationale uit het
gansche parlement, ja niet onmogelijk de
meest royalistische. Zij bewandelt meestal
den gulden middenweg tusschen de uiter
sten en is voorzichtig met alle hervorming,
bang voor misvorming. Zij kent de lessen
der eeuwen uit eigen geschiedenis en heeft
geen andere drijfveer dan mede te werken
aan het doel van ons aller Staat: vermeer
dering van het waarachtig tijdelijk welzijn
onzer gansche burgerij. Doch juist het
woord „waarachtig" kan zij niet losmaken
van de geestelijke rijkdommen. Een gods
dienstloos volk is een arm volk, dat be
vrediging moet zoeken bij vergiftigde bron
nen. Daarom voelt zij het Staatsgezag aan
als gewild en bestaand bij de Gratie Gods
en steeds elke Overheid als Zijn dienaresse.
Daarop rust haar rechtsorde, geschraagd
Joor een verheven naastenliefde, een der
grondpijlers harer religie. Daarin ligt haar
richtsnoer en onverbroken leiddraad van
Petrus tot onzen nieuwen Paus. die gelijk
al zijn voorgangers wederom zal waken over
«Ie Christelijke cultuur dezer Westersche
landen, eerste voorwaarde Van verwezenlij
king aller Staatsdoeleinden. Zelfs anders
denkenden zullen onze partij bijvallen in
deze hachelijke tijden. En zoude dan één
Katholiek achterblijven?
Mr. BOMANS.
heid kwam door jullie prettig optre
den. De Padvinders helpen ook mee
natuurlijk, die waren allen onmid
dellijk bereid. Dus voor of op Woens
dag 15 Februari geven jullie je alle
maal op aan een" der onderstaande
adressen waar je dan nadere instruc
ties krijgt. Denkt eraan we hebben
ruim 200 stel handen noodig, dat is
heel wat en hoe taltrijker jullie zijn
hoe vlugger je klaar bent.
Aanmelden bij
Mevr. CANNEG1ETER, Ripperda-
park 14.
Mevr. KOSTER BUSé, Groote Markt
27.
Mevr. OTT DE VRIES, Emmastr. 15.
Den heer v. ZURK, Coltermanstr. 9r.
Mej. A. HOFER, Prinsen Bolwerk 48.
Den Heer A. SCHOUTEN, Spaan-
sclie Vaartstraat 55.
Mevr. BAARS, H. v. Alphenstr. 40.
Voor den inhoud dezer rubriek ateïS
Redaetie zich Diet aansprakelijk.
COLLECTE HONGEREND RUSLAND.
Eindelijk zal de nu reeds tweemaal
uitgestelde collecte gehouden wor
den en wel op Zaterdag 18 Februari.
JEUGDIGE HAARLEMMERS.
Er zit geen fut meer in de wereld
zei me laatst 'n oude brompot en ik
gaf hem terug er zit geen lut meer
in jou dat is de reden van je zwart
galligheid. Zooals we zelf zijn zoo
zien we de wereld er zijn ook men-
schen die niet van zonneschijn in
hun kamer houden want „dan zie je
de stof zoo." Haal dan bloemen in je
kamer en bloeiende planten, fleur
en leven en je denkt niet meer aan
stof."
In jullie zit wel fut, jeugdige Haar
lemmers en jullie houden wel van zon.
Toont die energie door ons flink mee
te helpen met de collecte en laat zoo
de zon schijnen ook over arm Rus
land. Jullie kunt nog niet beseffen
hoe daar geleden wordt't is ook
weinig fleurige lectuur daarover, maar
't zal zoo toch wel eens door jullie
heengaan wat 'n ellende, verschrik
kelijk.
Door één morgen of middag mee
te helpen kun je die ellende 'n beetje
verlichten. Je trekt er op uit met 'n
heel leger twee aan twee en komt
terug met volle bussen en je zegt
ja 't werk liep zoo vlot en de menscheu
ware zoo goet'geefsch.Die goedgetfscl:-
B. en W. stellen voor, H. J. Tjaden
en Zn. ontheffing der Bouwverorde
ning te verleenen.
B. en W. stellen voor, den heer J.
Pfersich te benoemen tot tijdelijk
leeraar in het teekenen aan het gym
nasium, en deze benoeming geacht
te zijn ingegaan 1 September 1921.
B. en W. stellen eenige wijzigingen
voor in de genomen raadsbesluiten
omtrent de aan scholen onder de toe
passing der Nijverheidsonderwijs te
verleenen bijdragen.
Ter benoeming van een leeraar in
de Ned. taal en Handelsgeschiedenis
aan de Avondschool voor Handels
onderwijs, bieden B. en W. de volgen
de voordrachten aan: 1. C. Rooker,
2. J. Kuijper, 3. D. de Boer, allen
alhier.
B. en W. stellen voor, ter hunner
beschikking te stellen een bedrag van
f 2000, ten behoeve der bezoldiging
van een te benoemen adjunct-genees
kundige, toe te voegen aan den school
arts.
Ter benoeming van een leeraar in
de wiskunde aan de H. B. S. met 3-
jarigen cursus en de daaraan verbon
den H. B. S. met 2-jarigen cursus,
bieden B. en W. de volgende voor
drachten aan: 1. P. C. de Jongli
alhier, 2. dr. J. B. H. 't Hart, te
Utrecht.
Ter voorziening in de vacaturen,
ontstaan wegens periodieke aftreding
van de heeren Jhr. O. van Lennep
en R. C. A. van Cranenburgh, als le
den van de Plaatselijke Commissie
van Toezicht op de scholen voor
M. O., bieden B. en W. de volgende
voordrachten aan (vac Van Lennep)
1. J. v. d. Ban, 2. pir. M. v. Toulon
v. d. Koog(vac. Van Cranenburgh)
1. R. C. A. Van Cranenburgh, 2. D. W.
van Niekerk.
Ter benoeming van een leeraar in
de Ned. taal en letterkunde aan de
2e H. B. S. met 5-jarigen cursus,
bieden B. en W. de volgende voor
drachten aan 1. R. J- Spitz, te Apel
doorn, 2. J. J. Boolen, te Amsterdam.
B. en W. stellen voor, den heer
J. Haak definitief te benoemen tot
leeraar in de wis- en werktuigkunde
aan de 2e H. B. S. met 5-jarigen cur
sus.
B. en W. stellen voor, aan H. F.
Schendstok te Zanavoort in voort
durende erfpacht uit te geven een
stuk grond aan den Zijlweg, groot
1225 M 2, tegen een jaarlijkschen
erfpachtskanon van f 1.35 per M2
en te bepalen, dat op dien grond 6
woonhuizen worden gebouwd.
B. en W. stellen mede voor het
verzoek der woningbouwvereeniging
„Rosehaghe," welke eenzelfde ver
zoek tot het bekomen in erfpacht van
bedoelden grond tot het gemeente
bestuur richtte, te weigeren.
B. en W. stellen voor, het bij be
sluit van 10 Augustus 1921, aan de
alhier gevestigde Woningbouwver
eeniging „Zorgvliet" toegekende voor
schot, groot hoogstens f 550.000.
te verminderen met f 160.000. en
De Am-sterdaimohe Raad iheeft, bepaald
onder idten indruik van den hevagen
sneeuwval, waarmede we deze week zijn
gezegend zijn de spontane wetten niet
altijd de beate? in de Amsterdanuclie
Politieverordening een bepaling opgeno
men, die <le bewoners verplicht tot
sr.eeu wruimen
Het is altijd, na jaren, interessant nog
eens over te lezen wait er bij zoo'n ge
legenheid soms gebazeld wordt, 'hoe
zwaartillend sommige mensdhen zijn.
We willen wait bij die gelegenheid doo-r
Ams'jerdamsctlie raadsleden is gezegd ook
voor onze lezers aan de vergetelheid ent-
rulkiken en citeeren daarom uit de dag-
bfoitfversfeigien het vofligende:
De hoer BAAS (A.-R.) heeft geen be
zwaar tegen deze wijiziging van de A. P-
V., hij adhl dóe zelfs een verbetering.
Maar het gaat niet aan dat alleen het
voetpad wordt schoongemaakt als de
Reiniging" niet zorgt voot den rijweg-
Zal diat gebeuren? En zal de gemeente
ook zorgen voor het .schoonhouden van
de straat vóór de openbare gehouwen, de
scholen e. d. g.?
En kan or ook niot beter worden toe
gezien op het gooien van water op den
openbaren weg?
De heer OPHORST (Cihr Hist.) zegt
dat nu wel de verplichting a»11 de bur
gers wordt opgelegd om sneeuw te rui
men, maar als die dienstbode dait dan niet
wil doen? (Groote vroalijkheid).
De heer WEISS (N. P.) meent dat de
uitvoering dezer verordeningsbepal.ing
zoor moeilijk zal rijn. Wanneer moetende
mensdhen gaan sneeuw scheppen?
De VOORZITTER antwoordt den heer
Baas dal dte Rainig'ng zorgon zal voor hot
schoonhouden van den openbaren weg-
Spreker beseft ootk dat het gemeentebe
stuur de verplichting heeft «r voor le
zongen, dat ook die trottoirs voor de
openbare gebouwen worden gereinigd en
wat hot werpen van water op straat be
treft, spreker zal nog eenis met den
hoofdcommissaris bespreken om de Poli-
lieverordteniing ten deze scherper loo t«
passen. Den heer Ophoest antwoordt spr.--
ails de dienstbodfe het niet wil doen, .dan
moot u maar krachten huren, of
Geroep: Het zelf doen? (Vrooflijk-bêid).
De VOORZITTER: En wat de toepas
sing van diil artikel der A. P. V betreft
ze moet worden toegepast. als het ge
sneeuwd heeft! (Gelach).
De heer WEISS: Dat is een grapje!
De VOORZITTER: Geen grapje, wan'
het moet toch eerst gesneeuwd hebben!
(Hilariteit).
De voordracht wordt nu aangenomen,
zonder hoofdelijke stemming.
Zoo schoon is de theorie als een' zaak
oaingiepaikt wordt.
Zoo wordit een bepaling opgenomen in
de Politieverordening en men meent dat
dan de staid zijner imwonéng is gered.
De raadsleden gaan naar (huis jn 'J
zalig bewustzijn alweer een goede daad
te hebben gedaan.
En nu de pracliijk.
Och zie naar Haarlem! In Haarlem
hébben we zoo'n bepaling van de politie
verordening, die het sneeuwruimen en
zo! fa Ihet reinigen der straten gelaat.
Heeft demand er in den laatster tijd-
heeft iemand er ooit iets van gemerfd?
Zoo gaat hat met tail van besluiten er
'bepalingen, waarvoor sommige burger»
ziclh op een gegeven oogenblik misschien
zelfs veel moeiten getroosten.
Na eenigien tijd -denkt men er nie'
meer aan.
Herinneren wij ons niet dat er verle
den jaar een bepaling werd opgenomen in
de Haarlemsche Politieverandlening, die
de Haarfemsefte PoHtieverordenijng, die
verplichtte tot zand strooien bij gladheid
der straten/?
Hoeveel artikelen der A. P. zouden ge
voegelijk gemist (kunnen worden?
alzoo te brengen op hoogstens
f 390.000.—, onder bepaling, dat dit
v orschot wordt verleend ter tege
moetkoming in de kosten voor den
bouw van 85 éénsgezinsarbetders-
woningen en een kantoor op aan de
gemeente Haarlem toebehoorende ter
reinen, 'en zuiden van de Slachthuis
straat.
Liefdadigheidsvoorstelling. laar wij]
vernemen zafl, door dte KoiwnM. Lettert.
Vereenilgiing J. J. Cromer op Dinsdag '28
Februari a.s. cenie liefdadigheidsvoorstel
ling worden gegeven, ten voordeele van
die afd. Haarlem „Wittlte Kruiis" met me
dewerk,ing van 't strijkje der H. B. S.
Vereemiglng, waar zat worden opgevoerd:
„Het Generaateviouwlje", blijspel in vier
bedrijven.
Door 'het district Haarlem van dien Ijs
bond ..Holland's Noorderkwartier" werden
ons de volgende inlichtingen omtrent het
ijs in den omtrek verschaft:
In dte Le^sclvevaart vanaf Heemstede W
Piet Gijzen/bruig is bet ijs mooi, vcrtroinv
Bij de bruggen moet men voorzichtig zijn
vooral bij de spoorbrug nabij Vogelenzang.
Bij de waterleiding moet men overstappen.
Het ijs in die Ringvaart is bijzonder
Voorts -vernemen wij: Er is van Hfflver-
sum naar 's-Grav-eruhind «een goede baan
hrogs eten SoheiwaH. Ook is er een good be
rijdbare baan vam VGravelantd naar Loos-
dracht.
Do IJsclub Nova Zembla" te Spaant -
dam zal Zondagmiddag een hardrijderij
op schaatsen houden voor mannon boven
de 16 jaar. Aan prijzen zullen worden
beschikbaar gesteld f 25, f 10 en f 5.
Aangifte kan geschieden in 't ca -; van
der Putten, tot Zondagmiddag 1 uur. De
baan is gelegen op het Noorder Buiten
Snaarne, bij de werf „Vooruit."
Dat kan zeer zeker een mooie middag
worden, gezien de vele animo die er reeds
voor bestaat.
Van de ijsclub „Nooit Gedacht te
Halfweg is de uitslag van de op gisteren
Barometerstand: 782. Neiging: Stilstand
OPGAVE VAN:
gehouderi hardrijderij op schaatsen als
volgt: ie prijs J. van FJkeren te Slieten;
ade prijs K. den Ha-rtog te Sloten; 3e prijs
W. Ohms te Halfweg en 4e prijs J. de
Mol te Spaarndaim.
Voor a.s. Zondag heeft de ijsclub
„Nooit Gedacht" te IJ- en Houtrakpoldei-
wed erom een wedstrijd uitgeschreven op
het zij kanaal F. om prijzen -van 40, 20,
10 en S, voor hen, die nimmer een
prijs of premie hebben gewonnen. (Zie
advertentie.)
De IJsvereeniging vVolharding" alhier
heeft voor hare leden tegen Zondagmid
dag hardrijderijen uitgeschreven om le
vensmiddelen voor behoeftige ingezetenen
van Heemstede.
De IJsclub „Nova Zerabla" tl
Spaarndam heeft fcsn baan aangelegd aan
de Oostzijde van het Spaarne in do rich
ting van de Mooie Nel, waar het ijs
prachtig is. Zondag zal er wedstrijd ge
houden worden.
TIEN JAREN UIT ONZE VADER- j
LANDSCHE GESCHIEDENIS, j
(1806—1815)
door Jos' P. H. Hamers.
10.
fdet het vaste voornemen bezield, om
niet toe te geven arm den drang zijner
onderbevelhebbers, richtte Lord Chatham
het volgende, op 29 Augustus gedateerd
schrijven tot Lord Castlereigh, den
Britsclien minister van Oorlog
„Na de eilanden Zuid-Beveland en
Walcheren van voldoende bezetting te
hebben voorzien, zou ik slechts 23000
man infanterie en 2000 man cavalerie
legen den vijand in 't veld kunnen bren
gen. Waarschijnlijk zou dit getal nog
verminderd worden door eenige sterke
observatieposten, die ik noodig acht,
zoowel om de vijandelijke garnizoenen
van Bergen op Zoom en Breda in be
dwang te Houden, als om mijn verbinding
met de vloot te handhaven. 1) Uwe Excel
lentie zal hieruit met één oogopslag kun
nen concludeeren, dat de nog resteerende
legermacht, om de operaties tegen de
forten Lillo en Liefkenshoek en daarna
tegen Antwerpen te voeren, ten eenemale
ontoereikend is. Mijne bewering klemt
te meer, nu Antwerpen niet zooals ik tot
voor eenige dagen meende, vrijwel weer
loos is,doch zich in 'n uitmuntenden staat
van tegenweer bevindt."
Inderdaad, Lord Chatham had dien
aangaande juiste en vertrouwbare be
richten. De vesting Antwerpen en de for
ten die haar omringden, waren door maar
schalk Bernadotte zoodanig versterkt,
diens leger was zöö uitstekend georgani
seerd, dat een aanval der Engelschen
waarschijnlijk niet slechts met groot
verlies van hun kant zou zijn afgeslagen,
doch de Britsche generaal wellicht de
7) "Reeds hadden de Zeeuwsche koort
sen 4000 Engelschen op het eiland Wal
cheren op het doodsbed uitgestrekt. Meer
dan 15000, door de koorts ondermijnd,
konden geen deel nemen aan de krijgs
verrichtingen. In zijn rapport aan Lord
Castlereigh, maakte Lord Chatham geen
melding van een en ander.
nederlaag zou hebben geleden, bij een
uitval van het talrijke, onder Bernadotte's
persoonlijk commando staand garnizoen.
Het Ministerie te Londen hechtte zijn
goedkeuring aan de bezwaren door Lord
Chatham te berde gebracht.
Nu werden met bekwamen spoedde
noodige maatregelen genomen? 0111 den
terugtocht naar de Engelsche havens te
aanvaarden. Reeds den 4den September
ontruimden de Britten het fort Bath,
waarna generaal Dumonceau op geheel
Zuid-Beveland het gezag van koning
Lodewijk herstelde. Den volgenden dag
reeds, zeilden meer dan 50 Engelsche
oorlogsbodems langs Blankenberghe,
weldra door een groot aantal andere
schepen gevolgd. Al de bezette stellingen
werden prijs gegeven. Alleen Vlissingeti
bleef in de macht der Engelschen. Lord
Chatham liet in deze vesting 16000 sol
daten achter,gesteund door een in dehaven
liggend sterk eskader. Hier hielden de
Britten tot 26 December stand. Toen,
nadat in hun gelederen een ontzettende
gaping was aangericht door de kwaad
aardige Zeeuwsche koortsen, verlieten zij
voor goed de stad, na de wallen gesloopt
en de forten te hebben ontmanteld.
Zoo weinig schitterend was het verloop
der Engelsche expeditie in 1809 naar de
Zeeuwsche eilanden, waarvan men zich
te Londen gouden bergen had voorgesteld.
Het eenig voordeel dat Engeland uit
deze mislukte expeditie trok, was het
constateeren van den tastbaren afkeer
jegens de Fransche overheersching, die
zich overal in Holland baan brak bij de
landing der Britten. Maar dit resultaat
was mager te noemen in verhouding tot
de kosten van het breed opgezette lan
dingsproject, dat door de Engelsche
bladen in dien tijd vergeleken werd met
het uitzenden der Onoverwinnelijke Vloot
naar de Engelsche kusten door koning
Philips II van Spanje. De uitslag er van
was al weinig tninder ongelukkig. Het
verlies aan manschappen in het leger van
Lord Chatham, neergeveld door den 011-
zichtbaren, verraderlijken vijand, de
Zeeuwsche koortsen, overtrof verre het
getal van hen, die in den strijd tegen de
Franschen op het eiland Walcheren
waren gevallen.
Maar ook aan Frankrijk had de krachts
inspanning, vooral te Parijs ontwikkeld,
om aan dè ontscheepte Engelschen weer
stand te bieden, veel geld gekost. In
een schrijven gedateerd op 22 Novembei
1809 aan zijn stiefzoon de Beau-
harnais, onderkoning van Italië, schatte
Napoleon het bedrag der kosten op 50
millioen francs. Het voordeel in den strijd
op de Zeeuwsche eilanden was ongetwij
feld aan de zijde der Franschen gebleven
De mislukte expeditie van
Chatham had in Engeland nog een bloedig
naspel, al bleef het slechts tusschen twee
personen beperkt.
Alom in het Vereenigde Koninkrijk
werden luide kreten van verontwaardi
ging aangeheven tegen de legeroversten
die den tocht naar de Zeeuwsche wateren
hadden geleid en tegen het Ministerie
Portland, dat zoo roekeloos millioenen
ponden sterling en ettelijke duizenden
menschenlevens, zonder eenlg blijvend
nut, had verloren doen gaan.
Twee leden van het zittend kabinet,
George Canning, de minister van Buiten-
Iandsche Zaken en Lord Castlereigh,
dienden bij Koning George III hun ont
slag in, om daarna een tweegevecht aan
te gaan op het pistool. Canning werd bij
deze ontmoeting, zwaar in de zijde ge
wond. Ten slotte sleepte de mislukte zee
tocht naar Holland, het geheele Engelsche
ministerie ten val.
Ook voor de Donau-monarchie was het
echec der Eneelschen zeer nadeelig. Te
Weenen had men steeds, wel wat licht
vaardig, in de stellige verwachting ge
leefd, dat de Britten in hun opzetde
verovering van Antwerpen en de ver
drijving der Franschen uit Holland er
België, met glans zouden slagen. Maat
toen de mislukking van den nauwelijks
aangevangen veldtocht op Holland's
grondgebied, te Buda-Pest waar kei
zer Frans II na het bezetten zijner hoofd
stad de wijk genomen had bekend
werd, moest de Oostenr-ijksche regecring
zich aan de harde en vernederende vre
desvoorwaarden onderwerpen, haar doot
den overwinnaar van Wagram opgelegd.
De Donau-monarchie stond meerdere
harer provinciën ter beschikking van den
Overweldiger af, verklaarde haar bond
genootschap met Engeland verbroken en
stemde, ofschoon met weerzin, toe, in de
handhaving van het Continentaal-stelsel.
Aan het Hof van koning Lodewijk te
Amsterdam, ging de mare rond, dat
Napoleon voor iedereen verstaanbaar,
in zijn hoofdkwartier te Schönbrunn aan
de hem omringende generaals zou hebben
gezegd :„De vrede met Oostenrijk is nu
geteekendthans gaan wè in Spanje
vechten en vooral die koppige Hollanders
tot rede brengen." (Wordt voortgezet.)
