S. J. A. KEESOSVi
INGEZONDEN.
Stadsnieuws.
DAMIAATJES
ZATERDAG 11 FEBRUARI 192w
44ste JAARGANG JNo. 14üö4
PER KWARTAAL T 3.25
PER WEEKf 0.25
FRANCO PER POST PER KWART. BIJ VOORUITBETALING f 3.677,
NASSAULAAN 49, HAARLEM. TELEFOON 1428, 2741 EN 1748.
POSTREKENING No. 5970.
ADVERTENTIËN 35 CENTS PER REGEL.
BIJ CONTRACT BELANGRIJKE KORTING»
EERSTE ïïlhd
Dit nummer bestaat uit vier bla
den, waaronder het Geiilustreerd
Zondagsblad in acht bladzijden.
OMZE GETUIGENIS IN 1822.
in.
ACCOUNTANTSKANTOOR
BEVERWIJK ALKMAAR
(Speciaal adres voor Boerenleenbanken)
heid.kwam door jullie prettig optre
den. >De Padvinders helpen ook mee
natuurlijk, die waren allen onmid
dellijk bereid. Dus voor of op Woens
dag 15 Februari geven jullie je alle
maal op aan een der onderstaande
adressen waar je dan nadere instruc
ties krijgt. Denkt eraan we hebben
Voor den inhoud dezer rubriek stelt
Rsdaetl» zich niet aansprakelijk.
COLLECTE HONGEREND RUSLAND.
Eindelijk zal de nu reeds tweemaal
uitgestelde collecte gehouden wor
den en wel op Zaterdag 18 Februari.
JEUGDIGE HAARLEMMERS.
Er zit geen fut meer in de wereld
zei me laatst 'n oude brompot en ik
gaf hem teruger zit geen tut meer
in jou; dat is de reden van je zwart
galligheid. Zooals we zelf zijn zoo
zien we de wereld er zijn ook men-
schen die niet van zonneschijn in
hun kamer houden want „dan zie je
de stof zoo." Haal dan bloemen in je
kamer en bloeiende- planten, fleur
en leven en je denkf niet meer aan
stof."
In jullie zit wel fut, jeugdige Haar
lemmers en jullie houden wel van zon.
Toont die energie door ons flink true
te helpen met de collecte en laat zoo
de zon schijnen ook over arm Rus
land. Jullie kunt nog niet beseffen
hoe daar geleden wordt't is ook
weinig fleurige lectuur daarover, maar
't zal zoo toch wel eens door jullie
heengaan wat 'n ellende, verschrik
kelijk.
Door één morgen of middag mee
te helpen kun je die ellende 'n beetje
verlichten. Je trekt er op uit met 'n
heel leger twee aan twee en komt
terug met volle bussen en je zegt
ja 't werk liep zoo vlot en de menschen
ware zoo goec'gecfsch.Die goedgeefsch-
ruirn 200 stel handen noodig, dat is
heel wat en hoe taltrijker jullie zijn
hoe vlugger je klaar bent.
Aanmelden bij
Mevr. CANNEGIETER, Ripperda-
park 14.
Mevr. KOSTER BUSé, Groote Markt
27.
Mevr. OTT DE VRIES, Emmastr. 15.
Den heer v. ZURK, Coltermanstr. 9r.
Mej. A, HOFER, Prinsen Bolwerk 48.
Den Heer A. SCHOUTEN, Spaan-
sche Vaartstraat 55.
Mevr. BAARS, H. v. Alphenstr. 40.
GEMEENTEZAKEN.
B. en W. stellen voor, H. J. Tjaden
en Zn. ontheffing der Bouwverorde
ning te verleenen.
B. en W. stellen voor, den heer J.
Pfersich te benoemen tot tijdelijk
leeraar in het teekenen aan het gym
nasium, en deze benoeming geacht
te zijn ingegaan 1 September 1921.
B. en W. stellen eenige wijzigingen
voor in de genomen raadsbesluiten
omtrent de aan scholen onder de toe
passing der Nijverheidsonderwijs te
verleenen bijdragen.
Ter benoeming van een leeraar in
de Ned. taal en Handelsgeschiedenis
aan de Avondschool voor Handels
onderwijs, bieden B. en W. de volgen
de voordrachten aan: 1. C. Rocker,
2. J. Kuijper, 3. D. de Boer, allen
alhier.
B. en W. stellen voor, ter hunner
beschikking te stellen een bedrag van
2000, ten behoeve der bezoldiging
van een te benoemen adjunct-genees
kundige, toe te voegen aan den school
arts.
Ter benoeming van een leeraar in
de wiskunde aan de H. B. S. met 3-
jarigen cursus en de daaraan verbon
den H. B. S. met 2-jarigen cursus,
bieden B. en W. de volgende voor
drachten aan: 1. P. C. de Jongh,
alhier, 2. dr. J. B. H. 't Hart, te
Utrecht.
Ter voorziening in de vacaturen,
ontstaan wegens periodieke aftreding
van de heeren Jhr. O. van Lennep
en R. C. A. van Cranenburgh, als le
den van de Plaatselijke Commissie
van Toezicht op de scholen voor
M. O., bieden B. en W. de volgende
voordrachten aan (vac Van Lennep)
1. J. v. d. Ban, 2. inr. M. v. Toulon
v. d. Koog(vac. Van Cranenburgh)
1. R. C. A. Van Cranenburgh, 2. D. W.
van Niekerk.
Ter benoeming van een leeraar in
de Ned. taal en letterkunde aan de
2e H. B. S. met 5-jarigen cursus,
bieden B. en W. de volgende voor
drachten aan 1. R. J. Spitz, te Apel
doorn, 2. J. J. Boolen, te Amsterdam.
B. en W. stellen voor, den heer
J. Haak definitief te benoemen tot
leeraar in de wis- en werktuigkunde
aan de 2e H. B. S. met 5-jarigen cur
sus.
B. en W. stellen voor, aan H. F.
Schendstok te Zandvoort in voort
durende erfpacht uit te geven een
stuk grond aan den Zijlweg, groot
1225 M 2, tegen een jaarlijkschen
erfpachtskanon van f 1.35 per M2
en te bepalen, dat op dien grond 6
woonhuizen worden gebouwd.
B. en W. stellen mede voor het
verzoek der woningbouwvereeniging
„Rosehaghe," welke eenzelfde ver
zoek tot het bekomen in erfpacht van
bedoelden grond tot het gemeente
bestuur richtte, te weigeren.
B. en W. stellen voor, het bij be
sluit van 10 Augustus 1921, aan de
alhier gevestigde Woningbouwver
eeniging „Zorgvliet" toegekende voor
schot, groot hoogstens f 550.000.
te verminderen met f 160.000. en
[/an Sneeuwruimen.
alzoo te brengen op hoogstens
f 390.000.—, onder bepaling, dat dit
v orschot wordt verleend ter tege
moetkoming in de kosten voor den
bouw van 85 éénsgezinsarbeiders-
wonir.gen en een kantoor op aan de
gemeente Haarlem toebehoorende ter
reinen, 'en zuiden van de Slachthuis
straat.
Het IJs.
pyANDERlW^
J. J. WEBER ZOON.
Opticiens Fabrikanten.
Koningstraat 10 Haarlem.
TIEN JAREN UIT ON ZE VADER- 3
LANDSCHE GESCHIEDENIS.
(1806—1815)
door Jos* P. H. Hamers.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DE ABONNEMENTSPRIJS BEDR-iAOT VOOR HAARLEM EN AGENTSCHAPPEN i
BUREAUX:
Seen begrip van bet huidig wereldge
beuren teekent o.i. de uitlating om de
Roomsche lijsten niet te stemmen. Juist nu
beleven wij (niet voor het eerst!) weder
om een tijd van geweldige worsteling tus-
schen het Godsgeloof en de Stofvergoding.
De Sociaal-Democratie, het Communimse,
samengevat in de jacht op den gulden, is
een kind des tijds. Haar liberale moeder
heeft het zoo niet bedoeld maar onfeilbaar
jewrocht, toen de economische matrone
meende God en Kerk in het Staatkundig
en Maatschappelijk leven geheel te kunnen
missen. Wee ons, indien er in deze tijden
geen waarachtige geloovigen bestaan had
den, die nog een gezag bij de Gratie Gods
en een door God. gewilde rechtsorde er
kenden. Schijnbaar moge men in de ge
schiedenis tegenspraak speuren van in
vloed der Kerk en roode macht, de abso
lute indifferentie en de voosheid van. de
geloofspraktijk maakten in München en
Boedapest kortstondige beestachtigheden
mogelijk. Het waren alweder de diep ge-
loovige eenvoudigen, die het juk afschud
den en de Westersche beschaving redden
uit de Oostersche, immers Semitische klau-
weu. Frankrijk met haar sterk communis
me plukt de wrange vruchten van haar
kerkvervolging of iiever godsddenstnegalie,
doch Frankrijk zal herleven, omdat de
Kerk, niettegenstaande alle radicale regee
ringen nog te diep geworteld is in den
ouden Gallischen bodem.
Die wondere oude, maar altijd jonge le
venskrachtige macht der Kerk is onze red
ding en bron van wezenlijk tijdelijk wel
varen. Hoezeer dit haar doei niet moge
rijn, liet is een zegenrijk gevolg. En hij die
niet om haar geestelijke weldaden haar al
tijd hou en Irou belooft onder alle omstan
digheden des levens, kan niet onder de
dankbaren gerekend worden, doch kan
haar niettemin en juist in deze tijden steu
nen om tijdelijke en egoïstische motieven
door nu vooral te stemmen en te doen stem
men op de lijsten der Roomsche Staatspar
tij, politiek geformeerd met nationaal en tij
delijk doei, doch opgebouwd op dezelfde
rotsvaste beginselen.
Vindicamus hereditatem palrum nosro-
rum! Was het niet Schaepman's leuze mede
naast zijn Credo Pugno? Wij vooral, Ne
derlanders, hebben deze groote hoezeer
smartelijke tijden in relatief groot geluk
doorleefd en de Roomsche Nederlander kan
zeggen het erfdeel zijner vaderen vermeer
derd te hebben en blikkend naar zijn kin
deren zal hij er bij voegen: Ik zai hand
haven.
Slechts één reden zou den man rechtvaar
digen ziju stem te onthouden aan de Room
sche Staatspartij in 1922: indien hij met
recht en reden zou kunnen zeggen: Noch
onze Regeering, noch onze Partij toonde
Katholiek besef en beginsel op slaatkundig
terrein. Hij zou dan zijn slem onthouden
aan deze kwasie-Roomsche vertooniug, om
dat hij waarachtige politiek verlangde, die
ten volie voldeed aan zijn Roomsch be
wustzijn, zijn Katholieke beginselen. Wie
daarom echter Ruys en Nolens zouden los
laten heeft geen notie van Nederland in de
laatste i jaren. Deze laatste beschuldiging
durven wij te uiten op grond van persoon
lijke ervaring en geleerd door de ondervin
ding der parlemenlaire praktijk.
Toen deze Regeering oplrad, was de Oor-
log nog niel ten einde. Gelijk de vorige heeft
zij het zwaard in de scbeede gelaten hoe
zeer gesard en geprikkeld, want zij was
diep overtuigd, dat oorlog de ultima ratio
moest zijn en huiverde van bloed en leed
Doch in de „vredesdagen" die volgden,
was haar taak nog moeilijker. Bij de drei
ging van tcrugtochtscolonnes, van ondank
bare zuiderburen, van internationale ver
wikkelingen wegens overschrijding der
grenzen door vluchtend vorsten, heeft zij
het hoofd koel gehouden, ook toen den vre
de bewaard, het asylrecht gehandhaafd.
Nog moeilijker was de taak om zonder
wapengeweld en zonder wrake, kiem van
burgeroorlog, een misdadige omwentelings
poging den kop in te drukken en daarna
alle herhaling te vermijden door wetge
vende daden, thans miskend, doch die het
Nederlandsche volk in de rij der natiën
deed voorwaarts schrijden.
Indien één Regeering der Natie dank ver
dient: dén deze. Dank ook door haar ver
dere wetgevende daden op velerlei gebied.
Niet het minst door als goed werkgeefster
rekening te houden met de verminderde
geldswaarde, zoowel bij ambtenaren, on
derwijzers, officieren, als bij werklieden,
daarbij tevens de groote gezinnen geden
kend.
Haar verzekeringswetten waren gevolg
van den uitgesproken wensch van een meer
derheid, hoe gering ook, een eereschuld
aan een groot voorganger, even noodzake
lijk als de aanvatting van het Onderwijs
vraagstuk, hetwelk zij in onzen geest snel
en zonder aarzeling oploste. Een eisch van
decennia.
In haar hoogst zorgelijk militair beleid
heeft zij ten slotte een resultaat verkregen,
laveerend tusschen alle klippen, waarmede
de Roomsche Staatspartij voorloopig tevre
den mag zijn. De Premier ziet zijn werken
beloond.
Op internationaal terrein steeg Neêrland's
prestige door «en Nolens en een Karne-
beek en was de representatie der Regeering
juridisch mogelijk het hoogst staand.
Onze Katholieke Ministers kunnen op
hun regeer-periode terugzien met rechtma
tige voldoening. Les ont bien merité de
la patrie. De veelomslreden Aalberse kan
er van overtuigd zijn, dat gansch Neder
land hem eenmaal eeren zal niet alleen als
de geleerde en noeste werker, maar ook
als de man van daden op het juiste oogen-
blik gesteld. De malaise moge eerst voorbij
waaien en zij die dieper zien zullen hem
bewondeten!
En de Roomsche fractie? Vier jaren stond
zij op de bres en liet geen aanval zonder
afweer. Naar alle zijden ontplooide zij ac
tiviteit en gedegen kennis van zaken. De
positie was moeilijk, een oogenblik zelfs
pijnlijk, toen zij van de 30 één moest uit-
stooten, bewust van het gevolg dat de Re-
geeringsmeerderheid tot minderheid kon
slinken. Dit bracht mede den last der groot
ste aanwezigheid. Hier vooral mag ik eere
geven aan mijn medeleden, juist wiji die
eer niet op mij slaat, voor hun Ausdauer en
voor al de offers die zij zich hebben moe
ien getroosten om er te zjjü en morgen te
zijn en overmorgen te rijn.
Inderdaad, deze praestelie gedurende vier
jaren, in afdalingen en in openbare ver
gadering, getuigt van ernstig plichtsbesef
en warme Regeeringssteun. Zij moge door
Katholiek Nederland in 1922 naar haar
grootte gewaardeerd worden.
En hoe plooide zich de fractie ter wille
der Regeering, die immers niet op hftér al
léén stcundel
En welk v-nirbeeld van liefde voor de
ouverbreekbare éénheid gaf de fractie aan
Katholiek Nederland. Is cr soms een kiezer
die een offertje moet brengen? Uwe ver
trouwensmannen hebben er meer gebrachtl
Maar zij allen waren zich bewust dal de
ééne groote Roomsche Staatspartij slechts
groot en mach ég kon zijn door éénheid en
wij hebben vier jaren lang hiervoor getuigd.
Regeering en fractie hebben vruchtbaar
gewerkt. Alweder is de katholieke zaak met
geweldige passen voorwaarts gedragen, lou
ter als een (vaak onbegrepen) goed van
nationale waarde.
Teleurstelling heeft zij gebaard? B.v. in
het processievraagstuk? Het doet ons goed
als gij ons daérotu hekelt, hoezeer dit stuk
recht, vurig begeerd, naast al het verkrege-
ne geen groot gemis kan zijn. Doch zoudt
VAN
BREESTRAAT 97 WAAGPLEIN 1
OPMAKEN EN CONTROLEEREN
VAN BALANSEN
gij déérom de Roomsche lijst niet stemmen?
Dit ware onredelijk.
Want het blijvend Processieverbod ge
tuigt slechts van de waarheid, dat ons goed
recht nog niet door overreding te verkrij
gen was, doch dat hier groeiende macht
het ons in den schoot zal werpen. Draag
bij tot die macht!
De Katholieke fractie kan nooit te sterk
worden. Alle angst voor haar groeienden
invloed berust op verkeerd begrip.
Zij, de meest plooibare en tolerante, is
mogelijk ook de meest nationale uit het
gansche parlement, ja niet onmogelijk de
meest royalistische. Zij bewandelt meestal
den gulden middenweg tusschen de uiter
sten en is voorzichtig met alle hervorming,
bang voor misvorming. Zij kent de lessen
der eeuwen uit eigen geschiedenis en heeft
geen andere drijfveer dan mede te werken
aan het doel van ons aller Staat: vermeer
dering van het waarachtig tijdelijk welzijn
onzer gansche burgerij. Doch juist het
woord „waarachtig" kan zij niet losmaken
van de geestelijke rijkdommen. Een gods
dienstloos volk is een arm volk, dat be
vrediging moet zoeken bij vergiftigde bron
nen. Daarom voelt zij het Staatsgezag aan
ais gewild en bestaand bij de Gratie Gods
en sleeds elke Overheid als Zijn dienaresse.
Daarop rust haar rechtsorde, geschraagd
door een verheven naastenliefde, een der
grondpijlers harer religie. Daarin ligt haar
richtsnoer en onverbroken leiddraad van
Petrus tot onzen nieuwen Paus, die gelijk
ai zijn voorgangers wederom zal waken over
Je Christelijke cultuur dezer Westersche
landen, eerste voorwaarde van verwezenlij
king aller Staatsdoeleinden. Zelfs anders
denkenden zullen onze partij bijvallen in
deze hachelijke tijden. En zoude dan één
Katholiek achterblijven?
Mr. BOMANS.
De AimsterTainsdhe Raad hoeft, bepaald
onder dien indruk van den hevigen
sneeuwvall, waarmede we deze week zijn
gezegend zijn de- spontane wetten niet
altijd die Leslie? in de Amsterdamsdho
Politieverordening een bepaling opgeno
men, die de bewoners verplicht lot
sneeuwruimen.
Het is ail tijd, na jaren,, interessant nog
eens oveir Ie lezen wait er bij zoo'n ge
legenheid som-s gebazeld wordt, hoe
zwaar,lillend sommige menschen zijn.
We willen wal bij die gelegenheid door
Amsterdam solve ra-a-disilodiem is gezegd ook
voor on,/-!: lezers aan de vergetelheid ent-
•rulklken en citeeren daarom uit de dag-
blaidlverslagien bet volgende:
De heer BAAS (A.-R.) heeft geen be
zwaar tegen deze wijziging van die A. P
V., hij adhit dóe zelfs een verbetering.
Maar het gaat niet aan dat alleen het
voetpad wordt schoongemaakt ais de
„Reiniging" niet zorgt voor den rijweg-
Z-ail idlat gebeuren? En zal de gemeente
oolk zorgen voor het schoonhouden van
die straat vóór de openbare gebouwen, de
scholen e. d. g.?
Fax 'kan er ook niet beter worden toe
gezien op het gooien vaarwater oip den
openbaren weg?
De heer OPHORST (Ghr. Hist.) zegt
dat nu wd die -verplichting aan de bur
gers wordt opgelegd om sneeuw te rui
men, maar als die dienstbode dialt dan met
will dloen? (Groote vroolijkbeid)
De beer WEISS (N. P-) meent dat de
uitvoering dezer veTOrdeimngsbepalmg
zeer moeilijk zat zijn. Wanneer moeten de
mensdhen gaan sneeuwscheppen?
De VOORZITTER antwoordt den heer
Baas dat die Reiniging zorgen zal voor het
schoonhouden van dien openbaren weg-
Spreker beseft oók dat het gemeentebe
stuur die verplichting heeft er voor te
zorgen, dot ooik die trottoirs voor de
openbare gebouwen wondlen gereinigd en
wat hot werpen, van water op straat be
treft, spreker zal nog eenis met den
hoofdcommissaris bespreken omi de Poii-
iievefordiiming ten deze scherper toe te
passen. Den heer Ophoest antwoordt sprp
ais de diemsthodle het niet wal doen, .kat,
moet u maar üflrachten huren, of
Geroep: Heit zelf doen? (VrootijkheM).
De VOORZITTER: En wat die toepas
sing van dut artikel der A. P. V. betreft
ze moet worden toegepastals het ge
sneeuwd heeftI (Gelach).
De heer WEISS: Dat is eien grapje!
De OORZUTER: Goen ginapje, want
het moeit toch eerst gesneeuwd hebben!
(Hilariteit).
De voordracht wordt nu aangenomen,
zonder li-oofdeHjke stemming.
Zoo schoon is die theorie aliu oen' zaak
a-a-ngepakt wordt.
Zoo wordit een bepaling opgenomen in
die Poli ie-vetrordleining en men meent dat
dan de stad zijner inwoning is gered.
Do raadslieden gaan naar huis in 'i
zalig bewustzijn aivveer een goede daad
te 1 ic-bben gedaan.
En nu dte praotijlk.
Odh zie naar Haarlem! In Haarlem
hébben vue zoo'n bepaling van de politie
verordening, die hot sneeuwruimen en
zelfs heit reinigen der slraten gelast.
Heeft diamianid er in dien 1-aatsten lijd-
heeft iemand er ooit iets van gemerkt?
Zoo gaat hot mot tai van beskuiten en
bepalingen, waarvoor sommige burger»
zich op een gegeven oogenblifk misschien
zei fis veel moeiten getroosten.
Na ©enigen tijd dtemkt men er niet
moer aan.
Herinneren wij ons niet dat er verte-
den jaar een bepaling werd opgenomen in
die Haorlemsche Poliliieverondlening, <li«
de Haoitenisehe Politieverordening-, die
verpachtte tot zand afrooien bij gladheid
der -straten?
Hoeveel artikelen' der A. P. zouden ge
voegelijk gemist hunnen worden?
Liefdadigheidsvoorstelling. Naar wi
vernemen zal, door die Konimikil. Lel'iert
V-ereen-iigiing J. J. Cramer op Dinsdag 23
Februari a.s. ©en© Itefdiadligh-eidls-voorstel-
limg womdien gegeven, ten voordeed© vam
d© afid. Haarlem „Witte K-ruis' met me
dewerking van 't strijkje der H. B, S.
Verecmigiflg, waar zal worden opgevoerd:
„H-et teen-eraaisvrou-w t je"blijispml in vier
bedrijven.
Door het district Haartem van den Ijs
bond „Hoüua-nd's Noorderkwartier" werden
ons d« volgend© inlichtingen omtrent het
ijs in den omtrok verschaft.
In de Laidsohevaart vanaf Heemstede tot
Piet Gijzenbrug is het ijs mooi, vwlroujd
Bij de bruggen moet men voorzichtig zijm
vooral bij de spoorbrug nabij Vogelenzang.
Bij -de waterleiding mo-ét men overstappen.
Hel ijs in d© Ringvaart is bijzonder
Voorts vernomen wij: Er is van Hilver
sum naar 's-Gravenland een goede baan
langs den Soheiwal. Ook is er een goed be
rijdbare baan van's-Graveland naarLoos-
drecht.
De IJsclub Nova Zembla" to Spaarn-
dam zal Zondagmiddag een hardrijderij
op schaatsen houden voor mannen boven
de 16 jaar. Aan prijzen zullen worden
beschikbaar gesteld f25, f10 en f5.
Aangifte kan geschieden in 't cafe van
der Putten, tot Zondagmiddag 1 uur. De
baan is gelegen op het Noorder Builen
Spaame, bij de werf „Vooruit.''
Dat kan zeer zeker een mooie middag
worden, gezien do vele animo die or reeds
voor bcstüflt. i
Van de ijsclub „Nooit Gedacht 1c
Halfweg is de uitslag van de op gisteren
Barometerstand: 762. Neiging: Stilstand
OPGAVE VAN;
geheu-deni hardrijderij op schaatsen als
volgt: ie prijs J. van Ekeren te Sloten;
2de prijs K. dien Hairtog te Sloten; 3e prijs
W. Oihms te Halfweg en 4c prijs J. de
Mol te Spaarndam.
Voor a.8. Zon-dag heeft de ijsclub
„Nooit Gedacht" te IJ- en Houtrakpolder
wederom een wedstrijd uitgeschreven op
het zijkaaiaal F. om prijzen van 40, 20,
10 en 5, voor hen, die nimmer een
prijs of premie hebben gewonnen. (Zie
advertentie.)
Do Usvereeniging vVolhnrding" alhier
heeft voor hare leden tegen Zondagmid
dag hardrijderijen uitgeschreven om le
vensmiddelen voor behoeftige ingezetenen
van Heemstede.
Do IJsclub „Nova Zembla" te
Spaarndam heeft een baan aangelegd aan
do Oostzijde van het Spaarne in de rich
ting van de Mooie Nel, waar het ijs
prachtig is. Zondag zal er wedstrijd ge
houden worden.
10.
Met het vaste voornemen bezield, om
niet toe te geven aft tien drang zijner
onderbevelhebbers, richtte Lord Chatham
het volgende, op 29 Augustus gedateerd
schrijven tot Lord Cast|ereigh, den
Britschen minister van Oorlog
„Na de eilanden Zuid-Beveland en
Walcheren van voldoende bezetting te
tiebben voorzien, zou ik slechts 23000
man infanterie en 2000 man cavalerie
tegen den vijand in 't veld kunnen bren
gen. Waarschijnlijk zou dit getal nog
verminderd worden door eenige sterke
observatieposten, die ik noodig acht,
zoowel om de vijandelijke garnizoenen
van Bergen op Zoom en Breda in be
dwang te houden, ais om mijn verbinding
met de vloot te handhaven. 1) Uwe Excel
lentie zal hieruit met één oogopslag kun
nen concludeeren, dat de nog restecrende
legermacht, om de operaties tegen de
forten Lillo en Liefkenshoek en daarna
tegen Antwerpen te voeren, ten eenemale
ontoereikend is. Mijne bewering klemt
te meer, nu Antwerpen niet zooals ik tot
voor eenige dagen meende, vrijwel weer
loos is,doch zich in 'n uitmuntenden staat
van tegenweer bevindt."
inderdaad, Lord Chatham had dien
aangaande juiste en vertrouwbare be
richten. De vesting Antwerpen en de for
ten die haar omringden, waren door maar
schalk Bernadotte zoodanig versterkt,
diens leger was zöö uitstekend georgani
seerd, dat een aanval der Engelschen
waarschijnlijk niet slechts met groot
verlies van hun kant zou zijn afgeslagen,
doch de Britsche generaal wellicht de
"77 Reeds hadden de Zeeuwsche koort
sen 4000 Engelschen op het eiland Wal
cheren op het doodsbed uitgestrekt. Meer
dan 15000, door de koorts ondermijnd,
konden geen deel nemen aan de krijgs
verrichtingen. In zijn rapport aan Lord
Castiereigh, maakte Lord Chatham geen
melding van een en ander.
nederlaag zou hebben geleden, bij een
uitval van het talrijke, onder Bernadotte's
persoonlijk commando staand garnizoen.
Het Ministerie te Londen hechtte zijn
goedkeuring aan de bezwaren door Lord
Chatham te berde gebracht.
Nu werden met bekwamen spoedde
noodige maatregelen genomen om den
terugtocht naar de Engelsche havens te
aanvaarden. Reeds den 4den September
ontruimden de Britten het fort Bath,
waarna generaal Dumonceau op geheel
Zuid-Beveland het gezag van koning
Lodewijk herstelde. Den volgenden dag
reeds, zeilden meer dan 50 Engelsche
oorlogsbodems langs Blankenberghe,
weldra door een groot aantal andere
schepen gevolgd. AI de bezette stellingen
werden prijs gegeven. Alleen Vlissingen
bleef in de macht der Engelschen. Lord
Chatham liet in deze vesting 16000 sol
daten achter,gesteund door een in dehaven
liggend sterk eskader. Hier hielden de
Britten tot 26 December stand. Toen,
nadat in hun gelederen een ontzettende
gaping was aangericht door de kwaad
aardige Zeeuwsche koortsen, verlieten zij
voor goed de stad, na de wallen gesloopt
en de forten te hebben ontmanteld.
Zoo weinig schitterend was het verioop
der Engelsche expeditie in 1809 naar de
Zeeuwsche eilanden, waarvan nien zich
te Londen gouden bergen had voorgestc.d.
Het eenig voordeel dat Engeland uit
deze mislukte expeditie trok, was het
constateeren van den tastbaren afkeer
jegens de Fransche overheersching, die
zich overal in Holland baan brak bij de
landing der Britten. Maar dit resultaat
was mager te noemen in verhouding tot
de kosten van het breed opgezette lan
dingsproject, dat door de Engelsche
bladen in dien tijd vergeleken werd met
het uitzenden der Onoverwinnelijke Vloot
naar de Engelsche kusten door koning
Philips II van Spanje. De uitslag er van
was al weinig minder ongelukkig. Het
verlies aan manschappen in het leger van
Lord Chatham, neergeveld door den on-
zichtbaren, verraderlijken vijand, de
Zeeuwsche koortsen, overtrof verre het
getal van hen, die in den strijd tegen de
Franschen op het eiland Walcheren
waren gevallen.
Maar ook aan Frankrijk had de krachts
inspanning, vooral te Parijs ontwikkeld,
om aan de ontscheepte Engelschen weer
stand te bieden, veel geld gekost. In
een schrijven gedateerd op 22 November
1 1809 aan zijn stiefzoon F"»4»»» de Beau-
harnais, onderkoning van Italië, schatte
Napoleon het bedrag der kosten op 50
millioen francs. Het voordeel in den strijd
op de Zeeuwsche eilanden was ongetwij
feld aan de zijde der Franschen gebleven
De mislukte expeditie van Lord
Chatham had in Engeland nog een bloedig
naspel, al bleef het slechts tusschen twee
personen beperkt.
Alom in het Vereemgde Koninkrijk
werden luide kreten van verontwaardi
ging aangeheven tegen de legeroversten
die den tocht naar de Zeeuwsche wateren
hadden geleid en tegen het Ministerie
Portland, dat zoo roekeloos millioenen
ponden sterling en ettelijke duizenden
menschenlevens, zonder eenig blijvend
nut, had verloren doen gaan.
Twee leden van het zittend kabinet,
Oeorge Canning, de minister van Bulten-
landsclie Zaken en Lord Castiereigh,
dienden bij Koning George III hun ont
slag in, om daarna een tweegevecht aan
te gaan op het pistool. Canning werd bij
deze ontmoeting, zwaar in de zijde ge
wond. Ten slotte sleepte de mislukte zee
tocht naar Holland, het geheeie Engelsche
ministerie ten val.
Ook voor de Donau-monarchie was het
echec der Engelschen zeer nadeelig. Te
Weenen had men steeds, wel wat licht
vaardig, in de stellige verwachting ge
leefd, dat de Britten in hun opzetd«
verovering van Antwerpen en de ver
drijving der Franschen uit Holland er
België, met glans zouden slagen. Maai
toen de mislukking van den nauwelijks
aangevangen veldtocht op Holland s
grondgebied, te Buda-Pest waar kei
zer Frans II na het bezetten zijner hoofd
stad de wijk genomen had bekend
werd, moest de Oostenrijksche regeering
zich aan de hardeen vernederende vre
desvoorwaarden onderwerpen, haar doot
den overwinnaar van Wagram opgelegd.
De Donau-monarchie stond meerdere
harer provinciën ter beschikking van den
Overweldiger af, verklaarde haar bond
genootschap met Engeland verbroken en
stemde, ofschoon met weerzin, toe, in dt
handhaving van het Continentaal-stelsel.
Aan het Hof van koning Lodewijk te
Amsterdam, ging de mare rond, dat
Napoleon voor ledereen verstaanbaar,
in zijn hoofdkwartier te Schönbrunn aan
de hem omringende generaals zou hebben
gezegd :„De vrede met Oostenrijk is nu
geteekendthans gaan we in Spanje
vechten en vooral die koppige Hollanders
tot rede brengen." (Wordt voortgezet.)
