BINNENLAND.
EEN TYRAN
Mr. Dr. KOOLEN.
BINMENLANDSCH NIEUWS,
band hiermede zullen de conducteurs te
LANDBOUW EN VISSGNERIJ.
AARDAPPELDAG.
In navolging van hetgeen in Duitsch-
land reeds eenige jaren met groot suc
ces geschiedt, heeft het Centraal Co
mité inzake keuring van gewassen
besloten op 20 en 21 Juni a.s. te Wa-
geningen een z.g.n. aardappeldag te
orgamseeren, waarop door verschil
lende deskundigen voordrachten in
verband met de aardappelencultuur
zullen worden gehouden.
Het doel van dezen aardappeldag
is zooveel mogelijk alle personen uit
ons land bijeen te brengen, die zich
bezig houden met het kweeken en
het systematisch selecteeren van aard
appelen of die uit den aard van hun
werkzaamheden bij het onderwijs of
bij de keuringen van gewassen op de
hoogte dienen te zijn met de verschil
lende op dit gebied bestaande vraag
stukken.
Het voorzitterschap zal worden
waargenomen door den heer I. G. J.
Kakebeeke, Inspecteur van den Land
bouw te 's-Gravcnhage.
Het programma is als volgt20
Juni voordracht door prof. dr. H.
M. Quanjcr, Wageningen. „Mede-
deelingen over den stand der onder
zoekingen over bladrol-, mozaïek,-
krinkei- en stippelstreepziekte voor
dracht van prof. H. K. H. A. Mayer
Gmelin, Wageningen: „Wat diént
men bij deuitvoeringvanaardappelen
variëteitsproeven in het oog te hou
den, teneinde zooveel mogelijk be
trouwbare uitkomsten te verkrijgen?";
voordracht van den heer Ir. Hazeloop.
Rijkstuinbouwconsulcnt te Alkmaar:
„Iets uit de teelt van vroege aardap-
'pefr'rr; vöofilracht van der, heer Ir. J;
C. Dorst, Consulent voor planten
veredeling der Friesche Maatschappij
van Landbouw te Leeuwarden: „De
rhizoctonid-ziekte en de sublimaat
ontsmetting." Demonstraties op de
boerderij Groenewoud bezichtiging
der methode van het zooveel mogelijk
ziektekiemvrij vermeerderen van
aardappelen.
21 JuniVoordracht van den heer
G. Veenhuizen, cultuurchef van het
Centraal Veenkoloniaal landbouw-
proefveid van den Veenkolonirden
Boerenbond te Sappemeer„Het
kweeken van nieuwe aardappelras
sen" voordracht van den heer dr.
J. Oostwijn Botjes, te Oostwiold
„Eenige vragen op het gebied der
aardappelonderzoekingen welke nog
op een bestudeering en oplossing
wachten, o.m. welken invloed heeft
de tijd van rooien op de ziekteover
brenging door de knollen" voordracht
van den heer Ir. W. B. L. Verhoeven,
Rijkslandbouwconsulent bij den Plan-
tenziektenkundigen dienst te Wage
ningen „Het selecteeren van aardap
pelen in verband met de keuring van
gewassen." Demonstratie van den
Plantenziektenkundigen dienst van
de verschillende ziekten en afwijkin
gen bij aardappel-knollendemon
straties op de terreinen van prof.
Quanjer van verschillende ziekten.
Toegangsbewijzen worden op aan
vraag gratis franco toegezonden door
den heer J. D. Koeslag te Wageningen,
secretaris van het Centraal Comité
inzake keuring van gewassen.
De brand van „Wemspoor" te Amsterdam
GEMENGD NIEUWS.
(Vad.),
ORDE EN ARBEID*
Wet een paar citaten willen we nu toch
een; eventjes aantoonen, met welk een
razernij Db. Troelstra die nog al
met de Katholieken zou willen samen
ritten in én Begeering! onzen ka
tholieken Minister-president in zijn blad
„Het Volk" te lijf gaat. Dat„hoofd
orgaan" der S.D.AJP. ontziet zich niet
een taaltje uit te slaan tegen jhr.
Buys, dat de vischmarkt naar de kroon
steekt.
Zoo lezen we, dat de minister van
Binnenlandsche Zaken de typografen
„voortdurend met den hoEgerknoot ge-
vo'gl heeft". Hij wees eiken steun koud
en hard" van de hand. „De hongerjon-
ker die hoog en droog in het torentje
zetelt" bleef onverzettelijk, zijn eenig
woord was, „dat ze honger moesten lij
den". Hij is dan ook een „trouw die
naar van het kapitalisme, van huis uit
een aristokraat, die minachtend op het
volk neerziet."
„Tiet Volk" weet zoo fijntjes harten
en nieren te doorgronden, dat het zich
niet ontziet zelfs het volgende neer te
klodderen: „Zoo zal er honger komen,
denkt Zijne Excellentie en bij voorbaat
verheugt hij zich reeds over de op deze
wijze verkregen bezuiniging".
Is er viezer schrijfwijze denkbaar? Ons
walgt het, meer van het vunz| bedrijf
te ci'eeren.
Minister Aalberse men vermoedt
het ïeeds na wat men ten deze vroe
ger van het „Volk" gewoon was
krijgt van dezelfde viezigheid zijn deel.
Mishandelt Buys de typografen, Aai-
bcr-e doet het de sigarenmakers, zoo
raaskalt de man en trekt dan verder
van leer. Aalberse heeft ook nu weer „de
Arbeidswet den nek omgedraaid"! Kom,
die was immers toch al lang dood, ge
tuigen de kletspraatjes ten deze der
Socialisten hij de jongste behandeling
dier wet in de Kamers
Waarom dit fijne blad dit alles zoo
agitatorisch en „volksverdommend" op
zet? Och, het slot wijst den weg. Daar
lezen we:
„Onze mannen znllen in fabrieken
en werkplaatsen en op huisbezoek
den roomschen arbeiders moeten vra
gen of zij hun beulen willen blijven
vertrouwen.
Leert hun, dat er voor de arbeiders
slechts één weg is die leiden kan tot
verweer:
Aanslniting bij de moderne vak
beweging en rood stemmen bij de
verkiezingen."
Ja ja, dat is altijd zoo geweest: om
die onnoozelen naar de netten van het
gocialisme te lokken, zijn alle middelen
goed, ook al zijn ze nog zoo vies.
Terecht merkt de „Besb." op, dat
ie Katholieke arbeiders er van zullen
walgen, dat Troelstra en zijn cornuiten,
e66 durven te schrijven over onze emi
nente ministers, van wie ook de hoer
Buys t?e Beerenbroock heel zijn leven
meer aan sociale maatregelen gedaan
heeft dan de socialisten bij elkaar kon
den schreeuwenEn dat is dan de
tyran, die glundert over gruweldaden!
Bah, wat een bedrijf zulk „Volk"s-
geknoci
In de „Schetsen uit ons Parle
ment" schrijft de parlementaire me
dewerker van de neutrale Gooi- en
Eemlander" aan 't slot:
Toen mr. Fock afscheid nam et
naar Indië vertrok om er den Buiten-
zorgschen troon te bestijgen, wa
ren er velen in de Kamer, die de
vraag, of zijn opvolger mr. dr. Koo
ien voor de reuzentaak berekend zou
zijn, twijfelziek, sceptisch, met
tikjo-bezorgctyieid wikten en wogen.
De heer Van Nispen, thans gezant
bij den Paus was een streng, maar
strikt onpartijdig en buitengewoon
krachtige praeses, wiens aftreden
door alle partijen betreurd werd.
Van mr. Kooien wist men, dat hij
een der kundigs te en werkzaamste
leden was der Katholieke partij. Een
rustige verschijning, deze man van
nog jeugdig voorkomen, figuur van
röbuste gezondheid, met het
forsch-gebouwde. breedgeschouderde
lichaam, het kleurige gelaat de nog
on vergrijsde blonde haren. Hij nam
niet dikwijls aan het debat deel. WaS
gewoon zijne gedachten te vertolken
in korte redevoeringen, met vrij zwak
ke stem eentonig voorgedragen,
waarin zijn meening zakelijk in eenige
duidelijke zinsneden was saamgevat.
Man van eenvoud afkeerig van al
wat naar „franje", opsmuk, vertoon
lijkt. Een denker, een werker,
gewoon zijn krachten te sparen. En
dat was ook wel nootdigl i. c„ want de
kwantiteit geestelijke arbeid, die mr.
Kooien dagelijks {dacht te verrichten,
moet heel buitengewoon van omvang
zij ii.
De Tweede Kamer van 1918 heeft
haar taak volbracht. En de wijze,
waarop de heer Kooien de presidiale
functie heeft waargenomen, was be
wonderenswaardig. Terecht is er op
gewezendat men verzuimd heeft,
in de koortsige recésstemming!
om daaraan enkele woorden van hul
de te brengen, vóórdat de scheidings
ure was vervlogen.
Hier mag veilig worden getuigd,
dat óók de „bloedroode kameraden"
met den lof. aan mr. Koolen's onpar
tijdigheid gebracht, toch wel zullen
instemmen, 't Is immers gebeurd,
dat vanuit de sfeer der S.D A.P. tot
dezen voorzitter de opmerking werd
gericht, hoe president Kooien ka
meraad Wijnkoop zoo bijzonder vrien
delijk steeds bejegende.... Dat zal
nu wel half-schertsend gezegd zijn,
toch lag er 'n tikje „ernst!' in de
ontboezeming!. Waarheid is, dat
door dezen leider, bij de uitoefening
van zijn functie, alle leden der Ka
mer volmaakt gelijk stonden. D.w. z.,
hij manifesteerde nooit of te nim
mer het geringste teeken van voor
keur of antipathie.
En de allerkostbaarste helper,
bondgenoot van mr. Kooien bij de
leiding der vergadering, was zijn goed
humeur, zijn gave om door een
luimig, gemoedelij k-ironisch woord
de stemming op te monteren, do
grimmigen of vertoornden te ontwa
penen. Het oude Fransche spreek
woord, dat de mensch, die aan het
lachen wordt gebracht, ook ontwa
pend is, geldt zeer in 't bijzonder
voor een Parlements-praeses. Wijlen
Gleichman kon dit „wapen" qp mees
terlijke wijze hanteeren. Ook mr. Fock
wist het te gebruiken. Maar de heer
Kooien is zijn voorganger daarin toch
de baas
Met een physiek weerstandsvermo
gen. een bedwang der zenuwen, zoo
als slechts zeer enkelen kunnen aan
den dag leggen, heeft mr. Kooien
den krachttoer met eere volbracht.
Of de Kamer van 1922 hem zal hand
haven gesteld dat mr. K bereid is
het presidium tc blijven voeren
dat moet de naaste toekomst leereo.
Dat het nieuwgekozen Huis, hoe dan
ook samengesteld, wij^iou doen met'
op den presidialen „Vel te roepen
een. die „het klappen van de zweep"
kent. en wiens onpartijdigheid on
verdacht is: deze waarheid zal wel
onaangevochten blijven.
TWEEDE NED. KATHOLIEKENDAG.
De optocht.
Men schrijft ons uit Nijmegen:
De optocht ter officieele opening van
den Tweeden Nederl. Katholiekendag be
looft een schitterende demonstratie te
worden op Maandag.
De belangstelling uit stad en omgeving,
uit heel de provincie en ver daar buiten
is zoo groot, dat nu reeds gerekend mag
worden op ongeveer 15.000 deelnemers
en misschien wel meer.
De stoet zal, verlevendigd door talrijke
muziekkorpsen en opgeluisterd door ver
schillende praalwagens, een majestueuze
bfijde intocht worden voor den Katholie
kendag.
De lengte van den optocht wordt ge
schat op 5 K.M.
En juist met het oog op deze ontzag
gelijke uitgestrektheid zocht de optocht
commissie naar een geschikte plaats van
verzameling voor de onderscheidene deel
nemers uit stad en land.
De pleinen in oude of nieuwe stad
weren geen van allle geschikt geacht
om te kunnen dienen voor een rustige-
geregelde opstelling.
Als punt van verzamelen werd nu ge
kozen Groenewoudsche laan, de verbin
dingsweg tusschen Groesbeekschen weg
en St. Annalaan.
De deelnemers zullen dus hun plaats in
de stoet krijgen in de Groenewoudsche-
laan, terwijl het verlengde van den Groes
beekschen weg, achter Groenewoud, dan
tegelijkertijd benut zal kunnen worden
voor de geregelde opstelling.
Van de Groenewoudsche laan trekt de
optocht dan door de St. Annalaan naar
Keizer Karelplein, langs de Oostzijde (De
Vereenigingskant) door Bisschop Hamer
straat (Oostzijde?)maakt een grooten
bocht in de Molenstraat om dan weer
door de Bisschop Hamerstraat (Westzij
de) over Keizer Karelplein naar den
Graafschen weg te trekken. Van den
Graafschen weg slaat men dan de Olden-
barneveldstraat in, om dan over Stations
plein, langs de Spoorstraat, Korenburger-
singel, de beide Hezelstraten, Markt, de
Burchtstraten, Kelfkensbosch, St. Joris-
straat, Vranckenstraat, Berg-en-Dalsche
straat, Bijleveldsingel, Staringstraat naar
Mariënburgplein te trekken.
Daar heeft dan de Broote openlucht
meeting plaats.
De nummers voor de deelnemende ver-
eenigingen en verdere bijzonderheden
zullen weldra aan de betrokken organi
saties worden toegezonden.
B. TH. DE WOLF.
De heer .B Th. De Wolf zal zich bin
nenkort wederom vestigen te Amsterdam.
Door de voortdurende uitbreiding der
filmkeuring door Voor Eter en Deugd,
welke door de grootste verhuurkantoren
wordt verzocht en door den heer De
Wolf wordt verricht en welke keurng in
hoofdzaak te Amsterdam plaats vindt is
een verblijf in de hoofdstad gewenscht.
Temeer nog nu den heer De Wolf de lei
ding van de op te richten R .K. Bioscoop
zal worden opgedragen.
De heer De Wolf blijft dus aan he*
Bureau van Voor Eer en Deugd verbon
den. Zijn vertrek naar Amsterdam zal te
gen Augustus plaats vinden. (Centr.l
DE CONFERENTIE TE 's-GRAVEN-
HAGE.
De Bussen in het Oranje-Hotel-
De „Rsb." verneemt, dat het in de be
doeling ligt om den linkervleugel van he»
Oranjehotel te Scheveningen te bestem
men voor het verblijf der Russische dele
gatie. Aanvankelijk hadden de Engel-
schen op dit hotel optie gevraagd, maar
op verzoek der Nederlandsche regeering
hebben dezen toegestemd om dit hotel
te reserveeren voor de Russen, aangezien
dezen voor hun veiligheid speciale ei-
schen hebben gesteld en bij dit hotel zon
der veel moeite de meest mogelijke vei
ligheidsmaatregelen kunnen worden ge
nomen.
DE REIS VAN DE KÓN. FAMILIE.
De Batavier V is van Bergen naar
Nord-Fjord vertrokken. Alles was wel
aan boord.
DE NIEUWE VEEWET.
Naar „Het Vad." verneemt, zal de
nieuwe Veewet 15 Juni a.s. in weri-jng
treden.
DE BEZUINIGING BIJ DE SPOOR
WEGEN.
Ontslag oan treinpersroneel-
In de Dinsdag gehouden conferentie
van de directie der Nederlandsche Spoor
wegen met de organisate-vertegenwoor-
digers deelde de directie, volgens de
„Tel." mede, dat er ongeveer 1400 man
treinperrsoneel overcompleet is. In ver
werk worden gesteld als remmers en de
remmers als arbeiders of wegwerkers.
Het ontslag van treinpersoneel is nog
niet hekeken. Zeker is, dat er arbeiders
zullen worden ontslagen.
Tevens werd medegedeeld dat het per
soneel dat overcompleet komt, alvorens
in een anderen dienst te werk te worden
gesteld, geen periodieke verhoogingeD
meer zal genieten.
De directie kondigde aan, dat de nieu
we pensioenwet spoedig ter beoordeeling
aan de organisaties zal worden gezonden.
Echter zal de belofte destijds bij het
compromis in 1920 gedaan, niet worden
gehandhaafd. Aan de nieuwe pensioenre
geling wordt geen terugwerkende kracht
gegeven tot 1 Januari 1921. De directie
wenschte niet verder te gaan dan het
Rijk ging-
Op een vraag van een der aanwezigen
om overcompleet komend personeel op
stations te plaatsen werd geantwoord,
dat ook op de stations vele ambtenaren
en beambten overcompleet zullen komen.
De directie heeft besloten de bezuini
gingsmaatregelen geheel door te voeren-
DE GEWIJZIGDE ARBEIDSWET.
Gedeeltelijke inwerkingtreding.
Op 3 Juni zullen verschillende bepalin
gen van de gewijzigde Arbeidswet in wer
king treden.
De voornaamste daarvan betreffen het
volgende:
1. De overwerkvergunningen wegens
bijzondere omstandighev» n of wegens sei-
zoendrukte zullen voort; t n verleend kun
nen worden hetzij bij een algemeene mi-
nisterieele beschikking, geldende voor de
ondernemingen van een bepaalden be
drijfsgroep, hetzij door de districtshoofden
der arbeidsinspectie krachtens een alge
meene machtiging van den minister van
arbeid.
Overwerkvergunningen, die niet onder
dergelijke algemeene regelen vallen, kun
nen door de districtshoofden voortaan
zonder voorafgaande machtiging worden
verleend voor 14 dagen (thans voor 6
dagen). Ook voor jongens en meisjes van
14 en 15 jaar kunnen voor het vervolg
overwerkvergunningen worden verleend.
Ten aanzien van deze personen moet
daarbij echter de gemiddelde 48-urige
werkweek worden in acht genomen.
2. Ook zonder dat bijzondere omstan
digheden of seizoendrukte aanwezig zijn,
die aanleiding tot overwerk kunnen geven,
kan de minister van arbeid op grond van
verzoeken, gezamenlijk gedaan door vak-
vereenigiugen van werkgevers en arbei
ders in een bedrijf of bij ontstentenis hier
van door een behoorlijke vertegenwoordi
ging van werkgevers en arbeiders in een
bedrijf, afwijkende regelingen van de be
palingen omtrent de 'arbeidstijden toe
staan. Krachtens zoodanige regeling zal
niet langer mogen worden gewerkt dan
2500 uren per jaar, ongeveer overeenko
mende met de gemiddelde 48-urige ar
beidsweek.
3. Machtigingen, om bij spoedeischende
onvoorziene omstandigheden zonder ver
gunning van het districtshoofd te doen
overwerken, kunnen voortaan worden ver
leend voor ten hoogste 60 dagen per jaar
(thans voor ten hoogste 24 dagen per jaar).
4. De broodbakkerspatroon mag voor
taan op Zondag in de bakkerij arbeid ver-
richten, bestaande in het stoken van
heete-Iucht-ovens, het met brandstof vul
len van ovens met directe verhitting en in
het verrichten van werkzaamheden, die
met de broodbereiding geen verband hou
den. Voor Israëlietische bakkerijen geldt
een overeenkomstige bepaling ten aanzien
van den Sabbath.
5. Door den minister van arbeid kan
worden toegestaan, dat in broodbakkerijen
met ten minste 6 gezellen te 5 uur des
voormiddags met den bakkersarbeid
wordt begonnen.
6. Bii ministerieele beschikking kun
nen gemeenten worden aangewewn, waar
in broodbakkerijen, ongeveer acht bet
aantal daarin werkzame bakkersgezellen
om 5 uur des voormiddags met den bak
kersarbeid mag worden begonnen.
Van deze bevoegdheid zal alleen voor
plattelandsgemeenten gebruik worden ge
maakt. De vaststelling van de lijst van
deze gemeente zal binnenkort geschieden.
7. Vergunning kan worden verleend, in
broodbakkerijen met ten minste 6 gezellen
gedurende 2 uren voor het tijdstip, waarop
daar met den bakkersarbeid mag worden
begonnen, voorarbeid (het gereedmaken
van deeg en ovens) te doen verrichten.
Verzoeken tot het bekomen van een der
gelijke vergunning beboorende tot de dis
trictshoofden te worden gericht.
8. Verzoeken om vergunning om op
grond van bijzondere omstandigheden in
broodbakkerijen tijdelijk nachtarbeid te
mogen verrichten, bebooren voortaan tot
de districtshoofden te worden gericht.
9. Er geldt een algemeen verbod, om
deeg of brood, dat na 8 uur des namid
dags van den vorigen dag is gebakken of
opgewarmd, vóór 9 uur des voormiddags
uit de bakkerij te vervoeren en om zulk
deeg of brood vóór 10 uur des voormid
dags te verkoopen.
10. Algemeene dispensatie van het on
der 9 bedoelde verbod kan in bijzondere
omstandigheden door den minister van ar
beid worden verleend. Vrijstelling van het
verbod voor een bepaalde onderneming
wordt door de districtshoofden verleend.
De artikelen, die den wettelijken maxi
mum-arbeidsduur in fabrieken of werk
plaatsen op 8 Vz uur per dag en 48 uren
per week en in broodbakkerijen op 48
uren per week stellen, treden op 10 Juni
in werking.
In broodbakkerijen, waarin ingevolge
een vrijstelling als bedoeld in art. 68, elfde
en twaalfde lid der wet voor een bakkers
gezel alleen het uur van aanvang en dat
van einde van den dagelijkschen werktijd
zijn ingevuld, wordt deze van dien datum
af geacht één uur korter arbeid te ver
richten dan het tijdsverloop tusschen aan
vang en einde van zijn werktijd.
De bestaande administratieve voor
schriften van de wet blijven voorthands
gelden. De in die voorschriften aange
brachte wijzigingen zullen eerst in werking
treden nadat het rusttijden- en arbeids-
lijstenbesluit voor fabrieken of werkplaat
sen zal zijn herzien.
De aandacht wordt erop gevestigd, dat
indien ingevolge vorenstaande wetswijzi
gingen de arbeidsregeling in een onderne
ming gewijzigd wordt, de nieuwe arbeids
lijsten vóór of op den datum, waarop de
gewijzigde arbeidsregeling in werking
treedt, aan het postkantoor ter afstempe
ling moeten worden aangeboden en af
schriften daarvan aan het districtshoofd
moeten zijn verzonden.
Mr. P. M. ARTS.
De R.-Kath. Raadsfractie te Tilburg heeft
met algemeene stemmen mr. Pius Arts ge
royeerd, naar „De Tjjd" meldt
Mr. Arts heeft, naar men weet, een
plaats aanvaard op de lijst voor Kamer
lid welke ten behoeve van zijn vader, het
aftredend Kamerlid A. H. A. Arts, inge
diend IS.
ART. 40 VAN HET BEZOLDIGINGS
BESLUIT.
Naar de „Res.bode" verneemt, heeft de
Regeering thans besloten het bekende ar
tikel 40 van het Bezoldigingsbesluit als
volgt te redigeeren:
„Voor de op 1 Juli 1922 in dienst zijnde
ambtenaren blijven de op dat tijdstip door
hen genoten wedden gewaarborgd, behou
dens het geval er voor zoover die wedden
ingevolge de op even genoemdlen datum
bestaande bepalingen van dit besluit ver
mindering moeten ondergaan."
In de toelichting merkt de Regeering op,
dat de bedoeling geen andere is, dan om,
wanneer in eenige toekomst, ver of nabij,
eenige Regeering zou moeten overgaan tot
verlaging der salarisnormen, die Regeering
daarbij ten aanzien vaai de na 1 Juli 1922
aangestelde ambtenaren oj, verleende ver
hoogingen niet le binden aan de tegen
woordige slotwoorden van art. 40.
WAAR BLIJVEN ONZE VERLOREN
SLEUTELS?
Wij maken hier melding van een ver
zekeringsysteem tegen het verliezen van
sleutelbossen, waarmede wij een dezer
dagen kennis maakten.
Lip's Slotenfabriek te Dordrecht heeft
ten dienste van sleuteleigenaars een re
gister ontworpen, waarin iedereen zich
kan laten inschrijven. Men meldt zich
bij de genoemde naamlooze vennootschap
aan, dat men wenscht te worden inge
schreven in bedoeld register. Deze in
schrijving geschiedt voor 10 jaren. Hier
na ontvangt men een kleinen, nikkelen
penning, waarop het nummer der in
schrijving is gestempelddit lichte plaat
je wordt aan den sleutelring of ketting
gedragen. Aan de achterzijde van den
penning staat duidelijk gestempeld, dat
de vinder van den sleutelbos bij opzen
ding hiervan aan de fabriek, als beloo
ning f 3 ontvangt, waaraan natuurlijk
een ieder onmiddellijk zal voldoen, daar
de onbekende sleutels voor niemand
waarde hebben. De fabriek zorgt dan
natuurlijk voor onmiddellijke doorzending
aan den verzekerde.
Er zijn reeds duizenden inschrijvers
op dit verzekerings-syetoem.
Woendagsavond is grootendeels in vlam
men opgegaan de groote machinefabriek
„Werkspoor" in de Hoofdstad. Even na
7 uur werd de brand ontdekt door den
nachtportier die de vlammen zag uit
slaan.
Zoo snel greep het vuur om zich heen,
dat reeds na enkele oogenblikken waren
aangetast de modelmakerij, de autogene
laschinrichting en de koperbergplaats.
Een zware dikke rook steeg op, welke
over een groot deel van de stad, van
het Museumkwartier tot Watergraafsmeer
was te zien. De vlammen laaiden fel op
en werden aangewakkerd door den vrij
krachtigen zuidwestelijken wind. De lo-
comotieven-stelplaats en de turbine-stel-
plaats brandden spoedig ook.
AI het personeel van de fabriek was
weg en toen de heer W. H. van de Poll,
havenmeester met den schipper van de
haven-politieboot op het terrein kwam,
vond hij slechts enkele menschen bij de
brandende ioodsen. Onmiddellijk trapte
hij een kraan van de vechtleiding in en
richtte met aaneengekoppelde slangen van
de fabriek een enkelen straal op het vuur
door een geforceerde deur van de tur
binemakerij. Het beetje water kon na
tuurlijk tegen de vuurzee niets uitrich
ten.
Inmiddels kwam de brandweer met al
het beschikbare materiaal ter plaatse,
maar de situatie van het terrein was
oorzaak, dat het moeilijk viel uit te ma
ken waar de branl het eerst moest wor
den bevochten. Het was eigenlijk noo-
dig aan alle zijden tegelijk op te tre
den. De beide drijvende spuiten gaven
weldra met volle capaciteit water, de
„Jason" aan de voorzijde, de „Jan van
der Heyden" aan den achterkant.
Deturbines van de „Sumatra."
In de turbineloods waren in aanbouw
en reeds naderden zij de voltooiing de
turbines bestemd voor den kruiser „Suma
tra."
Enkele uren lang bleven zij aan de hitte
van het vuur blootgesteld, en al zal een la
ter onderzoek moeten uitwijzen, of zij nog
geheel of gedeeltelijk le gebruiken zullen
zijn, vast staat reeds, dat zij ernstig bescha
digd zullen zijn.
De hoop om iets van de laschinrichting
en de modelmakerij te redden, moes*
worden opgegeven, te meer daar een paar
zuurslof-cylinders opengingen. Tegen
zoo'n snellen toevoer van zuurstof was
de brandweer machteloos. Zij richtte
daarom haar hoofdaanval op de achter
zijde, om zoodoende althans uitbreiding
te voorkomen, wat dringend noodig
bleek, daar de ketelmakerij en de gieterli
welke naast de locomotievenloods liggen
langs de Oostenburgergracht, reeds
brandden. Direct ingrijpen had echter ten
gevolge, dat deze beide gebouwen, be
houdens wat kleine brandschade, gered
konden worden.
De vuurzee
De modelmakerij en de locomotieven-
makerij liggen in eikaars verlengde. In
beide gebouwen woedde bet vuur in alle
hevigheid. Een blik door de geopende
dèuren maakte den indruk of men wa
in de ovens van een groote staalgieterij.
Het ijzeren geraamte werd gloeiend en
als slangen kronkelden de staven naar
beneden. In het liout van de modellen-
waarnaar de machines en de onderdee-
len worden gemaakt, vond het vuur voed
sel.
Intusschen zagen de leden van liet per
soneel van „Werkspoor" nog kans do
locomotievenloods aan de achterzijde en
kele malen binnen te dringen en zij slang
den er in drie groote locomotieven, welke
in aanbouw waren, naar buiten te trek
ken.
Een locomotief, die nog niet van rade
ren was voorzien, moest tusschen de
vlammen blijven en kreeg veel schade
Eenige stalen assen konden in veiligheid
worden gebracht.
Den brand meester.
Om half negen woedde het vuur nog
over een groote oppervlakte in alle hevig
heid, maar toen nam bet snel in kracht af
en reeds om ongeveer negen uur kon xle
brandweer constateeren „Brand meester."
Dat wikte echter niet zeggen, dat de acti
viteit Uon verminderen. Enkele slangen
werden builen werking gesteld, maar de
drijvende spuiten bleven met volle kracht
water geven
Nog geruimen tijd bleef het rooken,
maar het vuur werd voortdurend minder.
Het was nu mogelijk een blik te wer.ien
over de vernieling.
Wat er van te zeggen? Een droevig ge
zicht was het, de modelmakerij, waar de
kostbare modellen werden bewaard,tezien
als één smeulende hoop, waaraan geen
vorm moer was te bekennen, de locomotic-
venmakerij en de turbinemakerij terug te
vinden als een uitgeteerd, uitgemergeld ge-<
raamte. Van het kopermngazijn viel nau
welijks iets meer ie bespeuren.
De schade.
De schade, welke de brand heeft aange
richt, is nog niet te schatten. Zeker be
loopt zij in de tonnen, om niet te zeggen
in de millioenen. En dan is nog slechts
gedacht aan de directe schade. Maar de
indirecte nadeelen zullen misschien nog
grooter zijn.
De vernielde afdeelingen zullen gernimen
tijd niet kunnen werken, wat zeer waar
schijnlijk werkloosheid voor een gedeelte
van de arbeiders ten gevolge zal hebben.
De geheele fabriek is verzekerd, maar dat
geeft weinig voor de vernielde houten mo
dellen, welke voor een machinebedrijf een
waarde hebben, die moeielijk in geld is
te waardeeren.
Hulp-
Behalve de brandweer, die onder
leiding van den commandant, den.
heer Gordijn, en de hoofdbrandmees-
ters'kranig werk verrichtte, heeft helt
f abri ekspe rsotieei krachtig hulp ge
boden. Het was van groot belang,
dat de fabriek over eigen brandweer-
materieel beschikt.
De vrijwillige landstorm, die juist
aan het oefenen was, kwam ook ter
assistentie en voorts hebben leden
van de burgerwacht hulp verleend.
Fabriekspersoneel reed met kruiwa
gens voortdurend kolen naar de drij
vende spuiten.
De burgemeester, de heer W. de
Vlugt. was met wethouder De Mi
randa en den hoofdcommissaris van
poliiie, den heer Marcusse, op het
terrein van den brand aanwezig. De
heer Tinholt, commissaris van poiilie
op Kattenburg, leidde het werk der
poiilie, die heel wat met het afzeé-
tingswerk had te stellen. Van de
direclie der fabriek waren aanwezig
de heeren Muysken en Triebels.
De heer L. Heyermans, directeur,
van den Geneeskundigen Dienst, was
gekomen voor eventuecle hulpverlee
ning. Gelukkig had zijn dienst niet
veel te doen. Toch zijn er nog een
paar ongevallen geweest. Een brand
wacht-wagenbestuurder kreeg 'n stuk
ijzer op het been en is, na in de
„Jason" te zijn verbonden, naar een
der gasthuizen gebracht. Een jon
gen van een jaar of veertien, die
hulp wilde verleenen en met een
slang van de fabriek water gaf, wend
door rook bedwelmd en kreeg een
brandwond aan een been.
Een paar benzinevaten zijn ont
ploft. maar zij veroorzaakten geen
ongelukken.
Ook liet verbandmateriaal der fa
briek was gereed voor hulpverlee
ning.
Wat een vuurhaard was datl Zoo leze*,
we nog in het „Hbld."
Het geheele complex fabrieksgebouwen
leek er wei in lichte laaie te staan. Daar
vlak voor ons moesten toch groote lood
sen geslaan hebben, een houten en een heel
hooge ijzeren: wij wisten dat toch ui*
eigen aanschouwing. Niets was daar meel
over dan een gloeiende brandende massa:
een hoop verwrongen ijzer en hier en daar
een kale, aan den brokKeligen bovenkant
nog fel brandende muur. Daar lagen de
slangen van de brandweer en daar lagen
ook de slangetjes van de fabriek zelf. Maar
wat vermag menschenmacht legen een zoo
vernietigend optreden van het vuur! Sis
ser i vlogen de dikke waterstralen naar
binnen in de vuurzee; hopeloos: uit de
even gedoofde gloeimassa laaiden de vlam
men weer eens zoo sterk omhoog.
Dat brandde en dat loeidel
Enorme vlammentongen rekten zich te.
heinel, sleurden vonken omhoog, zonler
tal. Vlak voor ons, wat eens een straatje
was tusschen de loodsen en de kleinere op
slagplaatsen aan de andere zijde. 8hanf
een toonoeeld van de geweldigste verwoes
ting. Daar stonden 'n aantal van die dap
pere spuitgasten te werken in het zweel
huns aauschijns, de s'.raalpijp vast in de
vcrec'!e knuist, het gciaat een weinig afge
wend om den verstikkenden rook, die ui*
het 1.randende geheel g<regcld over hc-t
terrein rolde, te ontgaan. Die wierpen het
water iret dikke stralen in de vuurzee voor
hen. In d!e gloeiende massa ijzer, kromge
trokken en verpletterd: want zoo lag daal
een van die trotsche loodsen in den ver-
tcrenden vuurgloed. Zoo ploeterden wij
vc orl langs de verwoesting, totdat het ook
ens te heet en te benauwd werd en wij
voor den verstikkenden rook een goed
heenkomen moesten zoeken.
VLEIEND OORDEEL.
Een bijzondere correspondent van de
„Times" heeft in ons land gereisd en is
erg te spreken over de Hollandsche wegen
en de Hollandsche hotels. Het reizen per
auto in Nederland wordt door alle moge
lijke voordeelen vergemakkelijkt, aldus de
correspondent. Garages, reparatie-werk-
plaalsen, olie, benzine zijn overal te vin
den en vaak in de nabijheid van die ge
noeglijke kleine café's en restaurants die
zoo veelvuldig langs de Hollandsche wegen
voorkomen.
Daar eet men uitstekend en bediening en
voorkomendheid gaan zoo ver, dat zoowel
reizigers als vehikel op z'n best verzorgd
worden.
Het Hollandsche volk, heeft de corres
pondent leeren kennen als een eenvoudig
volk met een eenvoudigen, doch uiterst
goeden smaak.
Ter zeerste worden de Hollandsche melk
en boter en de landbouwvoortbrengselen
geroemd.
Op zijn tocht van Hoek van Holland tot
nabij de Duitsche grens heeft de Engelsch-
man bijna alle in aanmerking komende
hotels bezocht. Zijn conclusie was, dat Hol
land in dat opzicht van geen enkel land
concurrentie heeft te vreezen.
Steden als Utrecht, Arnhem, Venlo enz.
bezitten die eenvoudige hotels, waar nog
de beleefdheid en gastvrijheid heerscht van
vóór den oorlog, waar de bediening uit
stekend Is, en waar de kookkunst on coo»*
peil staat.
Eoschbrand. Zondagmiddag heeft er
wederom een hevige boschbrand gewoed
op de Oirschotsche hei bij Oerle en Win-
terloo. Onder de blusschers waren alle
raters en postulanten van het Geséslschap
van Maria uit Oirschot.
DE ROTTERDAMSCHE HAVENAR-
BEIDERSSTAKING GEëINDIGD.
Een vergadering.
De staking in de haven van Rotterda m
is geëindigd.
Op een stakersvergadering, Dinsdag
morgen gehouden, werd geadviseerd nu
de besturen der Moderne, R.Kath. er
Christelijke organisaties geweigerd heb-
ben de door de stakers geformuleerd®
eischen te steunen, de Scheepvaartver-
eeniging niet geantwoord heeft op het
schrijven, bevattende de eischen der
stakers en de staking zich niet heeft
uitgebreid tot een revolutionaire staking,
omvattende het gansche transportbedrijf
op te heffen. Deze staking werd be
schouwd als een protest tegen het afnemen
der boekjes, de verslechtering der ar
beidstijden en het uitzetten van 2100
man uit de havenreserve.
Besloten is Woensdagochtend weef
aan het werk te gaan. Daarmede wordl
de strijd niet als afgedaan beschouwd.
De opheffing geschiedt, zoo werd ter
vergadering gezegd, onder het parool
wij komen terug. I
De vergadering heeft met algemeene
^stemmen dit advies aanvaar4*
