BUITENLAND.
BINNENLAND
LEVENSDURF
DE KLOVE
Tweede Blad 19 September 1922
GEM. BUITENL. BERICHTEN.
HET LAATSTE OORDEEL
Hd Koninklijk bezoek aan
Skandinavië.
FINNENLANDS6H NIEUWS.
Ne! regeerfngs-fubileum van
Koningin Wilhelmina.
LUCHTVERKEER.
De kwestie van het naburige Oosten; Frankrijk en Italië voelen niets
voor militaire maatregelen, zooals Engeland voorstelt; Engeland
treedt reeds afzonderlijk op en landt troepen aan de Dardanellen;
de houding der Britsche dominions; zal Rusland Kemal pasja steu
nen? Ook Bulgarije wenscht van de partij te zijn; het oordeel van
generaal Townshend; pest te Smyrna. De Volkenbondsvergadering:
Frankrijk en de ontwapening; een voorste,! tot ingrijpen van den Vol
kenbond in de Turksche kwestie. Nieuwe moordpartijen-te Belfast.
Twee maanden gevangenisstraf
wegens veronachtzaming van een
kind.
Uit de Duitsche krantenwereld.
Een tramrit 1700 kronen.
Brievenbussen aan trams.
Het huis van Johan de Wit.
Protestantsehe waardering,
'T BEZOEK AAN NOORWEGEN.
Zondag.
Het vertrek.
De Ministers nemen ontslag als
Kamerlid.
De Ministers-wisseling.
De Minister van Waterstaat
De weigering tot benoeming van
den Belg dr. Tack te Enschedé.
Plaatsvervangend Directeur-
Generaal.
Vliegen zonder motor.
De eensgezindheid van de geallieerden
Jn zake de Turksche kwestie schijnt maar
yen
betrekkelijke eensgezindheid
te zijn.
Hoezeer ook de oude belangentegenstel
ling tusschen Engeland en Frankrijk in
het Naburige Oosten moge voortleven,
men is het er over eens en Italië sluit
zioh er bij aan dat de zegevierende
Turken de neutrale zones aan de Darda
nellen moeten eerbiedigen. Havas méldt
dan ook dat de Fransche bladen vaststel
len, dat de Britsche nota met betrekking
tot de positie der Britsche regeering ten
opzichte van het Naburig Oosten het
eensgezinde standpunt der geallieerden
.weergeeft. Zij stellen eveneens vast, dat
de geallieerden 't er over eens zijn, dat het
onvermijdelijk is Konstantinopel aan de
Turken terug te geven. Zij herinneren er
evenwel tevens aan, dat, door aan Enge
land hun wil kenbaar te maken om het
beginsel van de vrijheid der zeeëngten te
Waarborgen en de neutrale zone te be
schermen in afwachting van een alge-
uneene vredesregeling, Frankrijk en Italië
geen enkelen anderen waarborg hebben
gegeven en de Fransche regeering er op
staat, duidelijk te maken dat dé tot dus
ver getroffen maatregelen in geen enkel
opzicht de toekomstige vredesvoorwaar
den vooruit loepen
De „Echo de Paris" stemt volkomen met
'de voorzichtigheid van Frankrijk en Italië
in, en merkt op, dat Engeland niet kan
«schen, dat Frankrijk tegen zijn eigen be
langen zal handelen, en het geenszins
reden heeft te gelooven dat «Frankrijk be
reid is de rol te aanvaarden, welke Enge
land het zal toekennen.
De bladen verklaren in dit verband dat
het noodig is onverwijld het misverstand
uit den weg te ruimen, hetwelk uit de
Britsche nota zou kunnen voortkomen, als
zou de samenwerking der geallieerden
zich eveneens tot een gemeenschappelijke
militaire deelneming in geval van een ge
wapend conflict uitstrekken.
De Parijsehe correspondent van het
>H'bl." weet nog het volgende van 1
het Fransche antwoord op de
Britsche nota
te melden:
Het Fransche antwoord op de jongste
nota der Britsche regeering zal eenige ge
wichtige bezwaren inhouden. De Fransche
regeering blijft het voorstel tot het hou
den eener conferentie aanvaarden, doch
acht het onontbeerlijk rekening te houden
met de wijzigingen in den toestand, welke
sedert den wapenstilstand in 1918 hebben
plaats gehad. Indien die conferentie een
intergeallieerd karakter aanneemt, dient
Griekenland niet te worden uitgenoodigd,
daar dit sedert Konstantijn's terugkeer
heeft opgehouden geallieerde te zijn. In
dien de conferentie tusschen de geallieer
den en alle belanghebbende Balkanstaten
Wordt gehouden, dan dient Bulgarije
eveneens te worden uitgenoodigd. Frank
rijk beeft bezwaar tegen de toelating van
Grieksche detachementen onder de ge
allieerde strijdkrachten in de zone der
Dardanellen, daar dit een rechtstreeksohe
provocatie der Turken zou zijn. Men ge
looft hier dat de zending van Britsche
Versterkingen naar Konstantinopel de
Islam overal in opstand zou kunnen bren
gen. En een agitatie in de Musulmansche
wereld zou de Aziatische politiek van
Sovjet-Rusland begunstigen. Eenige bladen
uiten zelfs de vrees dat de Russische legers
de Turken te hulp zullen schieten om
Konstantinopel te heroveren, en dit voor
uitzicht verklaart volgens hen de jongste
versterkingen der militaire conventies,
Welke Polen, Roemenië en Servië verbindt.
De „Petit Parisien" bezweert de Britsche
Tegeering verstandig te zijn en een alge
meen conflict te vermijden. Het blad
herinnert er aan, dat Lloyd George Poin-
caré heeft gewaarschuwd toen er sprake
was van militaire maatregelen in het
Ruhrgebied. Dezelfde waarschuwingen, al
dus de „Petit Parisien", verdient Lloyd
George thans met betrekking tot de maat
regelen ten opzichte van Konstantinopel,
daar het oorlogsgevaar duidelijk is.
Wij deelden gisteren reeds het een en
ander mee over
h... dè houding der Brtische do-
in het GrieksohTurksch geschil en wel
speciaal over de bereidwilligheid van Aus
tralië om troepen te zenden.
Wat de andere dominions betreft, wordt
het volgende gemeld:
De „Cape Times", die de uitnoodiging
der Britsche regeering tot het zeritien van
troepen bespreekt, verklaart, dat geen dér
Dominions, hoe ver ook verwijderd van
het huidig conflict, zich onverschillig kan
toonen voor iets dat een levensbelang is
voor het economisch herstel der wereld.
Maar voor het oogenblik bestaat er geen
dringende noodzakelijkheid voor Zuid-
Afrika om een contingent naar de Darda
nellen te zenden. De Afrikaansche regee
ring behoort in de duidelijkste termen aan
te kondigen dat de Britsche regeering
Zuid-Afrika's moreelen steun za lhebben
jn haar vastbeslotenheid om zich tegen
elke schending der gedemilitariseerde zone
te verzetten en zoo noodig, en indien het
parlement het goedkeurt, ook materieelen
«teun te verleenen.
Uit Ottawa (Canada) wordt gemeld, dat
ér waarschijnlijk een speciale zitting van
het parlement zal worden bijeengeroepen,
ten einde te beraadslagen over het Verzoek
der Britsche regeering.
En uit Torronto: Ofschoon de regeering
de quaestie nog niet heeft overwogen, be-
staat het algemeen gevoelen dat er een
contingent Canadeezen naar Turkije zal
worden gezonden. Zondag meldden zich
reeds verscheidenen voor den dienst aan,
bijna allen oud-soldaten. In bepaalde krin
gen wordt voorgesteld Canada's deelne
ming den vorm te doen aannemen van een
goed toegeruste luchtmacht, welke binnen
een week zou kunnen worden aangewor
ven en geëxpedieerd.
Uit Melbourne komt inmiddels nog een
onder geluid, dat n.m. de leider der
arbeiderspartij van Australië verzet heeft
aangeteekend 'tegen uitzending van troe
pen naar het Nabijo' Oosten, tenzij het
volk eerst bij referendum wordt geraad
pleegd, daar Australië nog niet her
steld is van de gevolgen van den oor-
log.
Hoe dit sl'as ook zij, de Engelsche
jegeering heeft het noodzakelijk geacht
een zelfstandig Britsch op
treden
jdoor fa zetten. Uit Malta wordt ge
meld, dat een Schotsch regiment en een
luchtvaartafdeeling naar Konstantinopel
zijn vertrokken. Voorts seint Keuter uit
Konstantinopel
De sleutel der positie is op het oogen
blik Kale Sultanie (Tsjanak) aan, de
Dardanellen. Kemal's vrienden dringen
er hij hem op aan deze plaats te be
zetten, aldus de a.s. conferentie voor een
fait accompli stellend.
De „Iron Duke" heeft marine-soldaten
geland, zoodat het gevaar voor een be
zetting bij verrassing geweken is. De
Britsche troepen zijn reeds in aanzien
lijken getale aangekomen. De matrozen
helpen de geallieerde soldaten loopgra
ven maken, waaraan zes uur per dag
gewerkt wordt.
Zie verder over de besluiten van den
Britschen Kabinetsraad onder de Tele
grammen.
Wat verder betreft de toestand in
Klein-Azië komt het ernstige bericht:
in Smyrna is pest uitgebroken
ten gevolge van de afwezigheid van sa
nitaire maatregelen voor de verzorging
der vluchtelingen. Er zijn reeds een twin
tig slachtoffers.
Een nieuwe complicatie, ofschoon niet
geheel onverwacht, kan
de houding van Rusland
brengen. Uit Kiga wordt n.m. gemeld:
Te Moskou had een geheime conferen
tie plaats van den revolutionairen raad
onder Trotzky, waarin naar verluidt be
sloten, werd, de in het zuiden aanwezige'
militaire- en marinemachten gereed te
maken voor een actie, blijkbaar teneinde
de Kemalisten bij te staan. Vernomen
wordt, dat het Russo-Turksch verdrag
de Sovjet verplicht, met de nationa
listen samen te werken bij de verover-
ring van de Dardanellen, waardoor Rus
land als belooning volledige bewegings
vrijheid in de Zwarte Zee zou ontvangen.
Wanneer overigens niet handig wordt
gemanoeuvreerd door de geallieerden, is
er kans, dat het Grieksch-Turksche in
cident de geheele' Balkan opnieuw in
vlammen zet. De Minister van Buiten-
landscbe Zaken van Servië is reeds
ijlings naar Londen vertrokken en had
een bespreking met Lloyd George. Roe
menië zal op Engeland's verlangen een
woordje mee spreken; maar nu
begint Bulgarije zich ook te
roeren.
Een medewerker van de „Temps" heeft
den heer Petkof, den Bulgaarschen zaak
gelastigde te Parijs, gevraagd naar het
standpunt, dat zijn land ten opzichte van
den Grieksoh-Turkschen oorlog inneemt.
De heer Petkof antwoordde, dat de re
geering te Sofia vast besloten is haar
koelbloedigheid ie bewaren en den toe
stand niet te compliceeren. Toch meent
zij goed te doen op dit oogenblik nog eens
te herinneeren aan het recht van Bulga
rije op een uitgang, aan de Aegeische zee,
welke het in art. 48 van het verdrag van
Neuilly is beloofd. Een Bulgaarsche uit
gang van de Aegeische zee is voor de on
derteekenaars der tegenpartij tot een ver
bintenis van internationale beteekenis ge
worden. Het gaat er niet om het verdrag
van Neuilly te wijzigen, doch sléchts om
het toe te passen. Niet alleen Bulgarije's
handel en economische ontwikkeling,
maar zijn geheele toekomst hangen er van
af. Het is een kwestie van leven en dood.
Van belang voor het inzicht in de Turk
sche kwestie is verder nog
het oordeel van generaal
Townshend
Vrijdag ontving reeds de „Evening
Standard"een telegrafisch bericht uit Pa
rijs, behelzende, dat generaal Townshend
het voornemen koestert, aan Lloyd George
zijn diensten aan te bieden in verband
met de Turksche kwestie, en dat Towns
hend van oordeel is, dat de geallieerden
Konstantinopel dienen te ontruimen, wli-
Ien zij een heiligen oorlog voorkomen. De
Parijsche correspondent van het blad pu
bliceert thans het interview, dat generaal
Townshend hem heeft toegestaan, in ex-
tenso. Hieruit blijkt, dat hij van meening
is, dat niet alleen Konstantinopel, doch
ook Adrianopel aan de Turken dient te
worden teruggegeven, zoo men wil voor
komen dat heel Azië in opstand komt. Hij
is voorts van oordeel, dat Engeland bij de
onderhandelingen over het vraagstuk van
Klein-Azië een man noodig heeft, die den
Islam kent en het vertrouwen van de
Turken geniet en verklaart, dat hij daar
voor de aangewezen man is, daar hij in
het beleg van Koet-el-Amara het recpect
der Turken en bij de wapenstilstandson-
derhandelingen hun vertrouwen heeft ge
wonnen. Generaal Townshend ziet geen
heil in een algemeene vredesconferentie;
vier of vijf man moeten de zaak in orde
brengen, o.a. Kemal pasja, Goufaud, de
Fransche sreneraal, hooge commissaris in
Syrië, en Townshend zelf, die van a tot z
alles weet.
Townshend verklaarde verder, dat de
bezetting door de geallieerden van Kon
stantinopel de grootste strategische en po
litieke blunder was en dat hij destijds,
toen hij hoorde dat de geallieerden er
troepen aan land brachten, lord Long en
de regeering gewaarschuwd had voor de
fout, welke zij begingen. Daze fout had
reeds vruchten gedragen in den vorm van
een emstigen slag, toegebracht aan het
prestige van Britannië bii den Islam, en
wanneer Britannië deze fout niet alsnog
snel herstelde, zou het 'de kans van een
groote calamiteit loopen Hii verzekerde
dat Kemal pasja volkomen bereid was ge
noegen te nemen met de bezetting van de
Dardanellen door geallieerde troepen on
der een neutralen gouverneur. Hii geloof
de niet dat het moeilijk zou vallen, de
vriiheid van den Bosporus te verkrijgen
onder een of anderen militairen waarborg,
waardoor het doel van de geallieerde be
zettingstroepen van Konstantinopel zou
zijn bereikt.
Ten slotte nog de volgende
Engelsche persstemmen
uit de ochtendbladen van Maandag:
De „Daily Mail' zegt: Het Britsch pu
bliek vernam verwonderd en ontsteld dat
Lloyd George en zijn collega's een niéu
wen oorlog in het Nabije Oosten organi
seerden De politiek, ontvouwd in de me-
dedeeling van de regep.rim>sr>lann»n vrenst
aan krankzinnigheid,
De „Daily Chronicle" zegt dat dit een
dier gevallen is, waarbij een sterke hou
ding waarschijnlijk minder inspanning en
onkosten zal vergen dan een zwakke.
De „Daily News" verklaart: Indien er
wezenlijk een blijvende regeling moet zijn,
kan deze alleen worden bereikt door een
spoedige Europeesche conferentie, bijge
woond door alle Balkanstaten, met inbe
grip van Bulgarije, waar de stemmen der
kleine mogendheden even effectief moeten
zijn als die van de groote.
De „Daily Express" meent, dat sotiede
gronden aanwezig zijn voor vertrouwen,
daar er tot nu toe geen reden is te geloo
ven, dat Kemal en zijn raadsmannen
krankzinnig zijn geworden. Zij hebben al
les te verliezen wanneer zij de gemakke
lijke Grieksche overwinning omzetten m
een Aziatisch-Europeesch gericht.
De „Times" schrijft: Het land zal de re
geering steunen in zijn redelijke, vastbera
den en niet-uitldagende politiek, zoo moge
lijk te zamen met Frankrijk; maar het
land zal de regeering onfeilbaar verguizen,
indien zij den smadelijken weg blijft vol
gen, welke zij de laatste jaren gevolgd
heeft.
De „Westminster Gazette" is van mee
ning dat het optreden der Britsche regee
ring, en het feit, dat haar standpunt fun
damenteel wordit gedeeld door Frankrijk
en Italië, te zamen in staat zijn, een vreed
zame oplossing van de crisis nader te bren
gen. „De regeering heeft het bij het rechte
eind, wgnneer zij m-oen-t dat een eensge
zinde en vastbesloten demonstratie op het
oogenblik het eerstaoodige is. Wat in de
tweede plaats van noode is, dait de gealli
eerden tezamen komen en met de Turken
een steviger vrede sluiten."
De „Manchester Guardm" verklaart;
„De Turken hebben zich uitstekend gehou
den en indien zij het verstaan zich in het
uur hunner overwinning te matigen, zullen
zij het meerendeel der doeleinden, die zij
op het oog hebben, zonder verdere offers
bereiken. Doch het verbranden van Smyr
na, en het bloedbad dat er mede gepaard
gaat, is ternauwernood een aanwijzing van
een gematigden geest. Onzerzijds echter
dienen wij in ieder geval, ofschoon ons op
bet ergste voorbereidend, geen poging na
te laten, om een oplossing tot stand te
brengen."
Van de Volkenbondsverga-
dering
is van belang te melden, dat in de com
missie voor de ontwapening De Jouvenel
het standpunt van Frankrijk heeft uit
eengezet, n.-l. dat het de vermindering zij
ner bewapening afhankelijk maakt van het
sluiten van het waarborgverdrag. Hij advi
seerde om te beginnen met verdragen,
welke zich tot bepaalde staten beperkten,
zonder de onderstelling van een algemeen
verdrag uit te sluiten. Het spreekt van zelf,
zoo zeide De Jouvenel, dat twee groote na
ties, die zich veilig gevoelen achter haar
militaire grenzen het gevaarlijk achten om
haar waarborgen te geven aan jonge sta
len, welker leven nog onzeker en slecht
georganiseerd is. Hierin steekt stellig een
gevaar voor een groote natie, maar ik ver
klaar namens mijn ,land Ie spreken, welks
gevoelens en tradities ik ken, zoo besloot
hij, indien ik zeg, dat dit jrnistt «moet ge
schieden, daar het de zwakken betreft, en
het de plicht der sterken is hun te hulp
te komen.
Na het onderhoud tusschen Lord Ro
bert Cecil en De Jouversea verklaarde de
Britsche gedelegeerde te hopen tot overeen
stemming met den Franscben gedelegeerde
te komen. Besloten werd de resoluties naar
de redactie-commissie te verwijzen om een
eenvormigien tekst te zoeken.
Voorts wordt gemeld, dat het hoofdcom
missariaat van het Nansen-comité mede
deelt, dat op 19 Sept. te Genève een con
gres zal worden gehouden van de onder
leiding van dr. Nansen werkende vereeni-
ging tot hulpverteening. Ongeveer 40 or
ganisaties zullen daaraan deelnemen. Dr.
Namsien 'zal rapporteeren ovée het ver
richte wetk en het plan ontwikkelen van
den In de eerstvolgende martnden te ver
richten arbeid. Inzonderheid zullen alle
deelnemers worden verzocht -hun krachten
te richten op de oplossing van het pro
bleem van het economisch her stel.
Een belangrijk voorstel op de algemee
ne vergadering giedaan, om de Volkenbond
in de Turksche kwestie te laten, bemidde
len vindt men onder de Telegnammen.
In zake
de Ierscihe kwestie
worden weer nieuwe schietpartijen te
Belfort gemeld. Framctireurs heLben Zon
dag twee mannen doodgeschoten. Zaterdag
werden door het ontploffen van een bom
een vrouw gedood en verscheidene kinde
ren gewond.
Ue politierechter te Londen hieeft Za
terdag een zekeren George Saunders on
zijn vrouw veroordeeld tot twee maan
den gevangenisstraf wegens veronachtza
ming van hun 8-jarig kind, 'n meisje ge
naamd Joan. Het echtpaar was geduren
de de week-end op reis gegaan en had
het kind alleen, in gezelschap van een
hond, achter gelaten. Het meisje was,
na het verrichten van wat huiselijlke be
zigheden, gaan spel en in een park in de
buurt en toen zij later weer bij haar
huis was aangekomen, bleek het dat zij
den huissleutel verloren had. Zij was
toen maar op de stoep vooa* de deur
gaan zitten en daal' was zij laat op
den avond door een inspecteur van po
litie gevonden, die haar vermoeid en
hongerig medenam naar het politiebu
reau, waar zij vertelde dat haar ouders
niet voor den volgenden dag zouden
thuiskomen. De vereeniging tot voorko
ming van wreedheid tegenover kinderen,
die van het geval kennis nam, dienote
een aanklacht tegen het echtpaar in
Bij het verhoor voor den rechter bleek,
dat Saunders, een ea-gadoor, voor d<?
tweede maal gehuwd was.. Hij had twee
kinderen, 'n jongen en 'n meisje. Het
meisje was sedert het tweede huwelijk
twee jaar in een klooster geweest en
logeerde tegenwoordig dikwijls bij haar
grootmoeder; de jongen werd opgevoed
bij een vriendin van het echtpaar. Het
meisje was den loatsten tijd niet naar
school geweest, ging zelden met haar
moeder uit en nooit hebben de vader
en zijn vrouw de vraag besproken, of
het wel goed was om hét kind alleen
thuis te laten.
Mevrouw Saunders verklaarde voor
den rechter dat zij erg veel van kin
deren en dieren hield, doch zij had
zich tegenover den inspecteur uitgelaten
dat zij niet verantwoordelijk was voor
een stiefkind, terwijl zij voor haar hu
welijk had verklaard, dat zij Saunders*
„spruiten" niet wilde hebben. Zij bad
Joan alleen thuis gelaten, omdat zij zoo
bij de hand was voor haar leeftijd en
haar daarom ook gerust het zetten van
thee op een gasstel toevertrouwd
Verder bleek dat het kind niet wist,
waar haar ouders waren heengegaan.
De magistraat zeide in zijn samen
vatting, dat hij nog- nooit een dergelijk
geval bij de hand had gehad; de be
klaagden waren menschen van zekere
beschaving en van positie en geen
onwetenden in den gewonen zin van
het woord. Er was wel geen sprake
van feitelijke wreedheid tegenover het
kind, doch het gedrag van het echt
paar was toch buitengewoon harte
loos, waardoor het kind gemakkelijk
iets had kunnen overkomen. Hij meen
de, dat een boete in dit geval geen
effect zou sorteeren en veroordeelde
elk der beklaagden tot twee maanden
gevangenisstraf.
De veroordeelden gingen in hooger
beroep.
De moeilijke toestand, waarin de
Duitsche krantenwereld verkeert, is
bekend: het eehe blad na het andere
moet zijn uitgave staken. De „Frankf.
Z", die een en ander bespreekt, wijst
in dit verband op een gevaarlijk
uiting, dezer dagen in een rede ge
daan door den leider van de Vereeni
ging van industrieelen uit Midden-
Duitschland, waarbij hij verklaarde,
dat de industrie zich slechts interes
seeren kan voor de instandhouding
van een haar belangen dienende pers.
Hetgeen met andere woorden wil zeg
gen, dat de onafhankelijkheid van de
Duitsche pers in gevaar komt, in
dien het niet gelukt dit proces het
welk reeds begonnen is, alsnog tot
staan te brengen.
Een rit met de Weensche tram, tot
dusver 1000 kronen, kost van heden
af 1700 kronen! Tevens is 't spoor
wegtarief, hetwelk pas enkele weken
verviervoudigd was, w'ederom met 20
pCt. verhoogd.
Het Chileensehe kabinet had zijn
ontslag ingediend, om het kort daar
op weer iri te trekken.
Uit Rio de Janeiro wordt ge
meld, dat de president der Portu-
geesche republiek aldaar is aangeko
men en geestdriftig is begroet
De gedachte aan het laatste oordeel is
een ontzaglijke gedachte, die de zielen
moet aangrijpen.
Dat dit ontzettend Godsgericht wordt
misbruikt voor laffen spot, schijnt on
denkbaar.
Toch zijn er, die dat aandurven.
Een Parijsch journalist wendde zich tot
een aantal vooraanstaande mannen met
de vraag wat zij zouden doen, indien
over acht dagen de wereld verging.
Enkele antwoorden zijn publiek ge
maakt en daaronder trekt dat van den
tegenwoordigen minister-president in
Frankrijk de aandacht.
De „hoog-beschaafde" Poincaré durft
schrijven:
„Leve het einde der wereldl Want =op
dien dag zal ik het met Lloyd George
eens zijn over het uitstel aan Duitsch-
land van het totaal zijner schulden! Per
soonlijk ben ik besloten mij tot het einde
toe te vermaken. Eiken avond zal er bal
en cotillon in het Elysée zijn; de cham
pagne zal stroomen; de hoofden zullen
dermate op hol zijn, dat niemand onder
ons het oogenblik zal bemerken, waarop
hij uit deze uitnemende wereld naar een
nog betere zal overgaan."
Zoo uit zich een van Frankrijk's eerste
mannen, die vroeger nog al den naam
had een denker te zijn.
De „Rotterd." zegt bij rijn uitlating:
„Het is welhaaast of tusschen de Fran
sche staatslieden een wedstrijd is aange
gaan om zich in hemeltergende blasphe-
mie met elkaar te meten.
Enkele jaren terug verontrustte ons Vi-
viani met zijn: „De lichten des hemels
zijn gedoofd en zij zullen niet meer ont
stoken worden". Wat Poincaré thans be
drijft, is niet minder kwaadaardig.
Arm Frankrijk, dat zich moet laten lei
den door wie roekeloos met God en gods
dienst spotten."
Men heeft, sinds den vrede, van Poin-
cairé gezegd, dat hij oppervlakkig is en
niet doordenkt De pro-ef op de som heeft
hij hier weer geleverd.
Oorspronkelijke roman d. H. B. V. D. SANDft
Prijs gebondenf 4.50, franco p. p. f 4.75
Prijs gebrocheerd f 3.—, franco ja. p, f 3.25
Roman van denzelfden populairen schrijvet
Prijs gebrocheerd f 2.25, franco p. f 2.5T
Verkrijgbaar bij den boekhandel en bij di
N.V. DRUKKERIJ „DE SPAARNESTAD",
Nassaulaan 49, HAARLEM.
Te Amsterdam worden als proef brie
venbussen aan de tramwagens Van lijn
2 gehangen.
Het bekende huis aan den Kneuterdijk
Aan de Zaterdag verschenen „Heraut",
het bekende godsdienstig weekbldd voor
Gereformeerde Kerken in Nederland, ont-
leenen wij:
We hebben aan onze Roomsahe Iandge-
nooten twee bezienswaardigheden te dan-
den, die ook door Protestanten zeer druk
bezocht worden.
De eene bezienswaardigheid bevindt
zioh te Valkenburg. In de zandsteenber-
gen, die zich daar bevinden, is' een voor
treffelijke nabootsing gemaakt van de Ca
tacomben te Rome. Het eerste leven der
Christelijke Kerk heeft zich te Rome in
deze onderaardsche Catacomben afge
speeld en vandaar het hoog belang, dat
deze Catacomben voor ieder Christen
hebben. Ze zijn de plaatsen, waar de mar
telaren zijn begraven en waar de gods
dienstoefeningen der vervolgden werden
gehouden. De nabootsing dezer Catacom
ben te Valkenburg is op voortreffelijke
wijze gelukt. Wie, zooals schrijver dezes
het genoegen had eerst de Catacomben
te Valkenburg en daarna die te Rome te
bezoeken, kan getuigen, dat metterdaad
geen poging onbeproefd is gelaten om
een zuivere reproductie te geveri. Zelfs
bieden de Catacomben te Valkenburg het
voordeel, dat men daar in kort bestek
bijeen gebracht vindt, wat te Rome dagen
kost om het te bezoeken.
Naast deze reproductie van de Cata
comben, waar de oudste geschiedenis der
Christelijke Kerk ons veraanschouwelijkt
Wordt, danken we, evenzeer aan Roomsch
initiatief, de Heilige Lanstictoting te Nij
megen. Een groote uitgestrektheid lands
is hier aangekocht, waarop men gepoogd
heeft een reproductie te geven van de
heilige plaatsen uit het Heilige Land, zoo
als ze oorspronkelijk moeten geweest zijn.
Alle huizen op dit terrein gebouwd, dra
gen een Oostersch type. Men vindt er zeer
getrouwe afbeeldingen, hoe een Oostersch
huis er van binnen uit ziet, van de groo
te tenten, waarin de aartsvaderen geleefd
hebben, van de persbakken, waarin de
druiven getreden werden. Voorts is er een
afbeelding van de grot te Bethlehem,
waarin, volgens de overlevering, Christus
zou geboren zijn, van den heuvel Gol
gotha met het kruis en van het graf van
Jozef van Arimathea, waarin Christus'
lichaam werd begraven. Al ontbreekt het
Oostexsche milieu, al kan men op deze
heuvelen met dennen beplant, toch geen
voorstelling van het Heilige 'Land zelf krij
gen en al is daarom het reproductiebeeld
veel onzuiverder, dan van de Catacom
ben te Rome, toch kan het geheel als
aanschouwelijk onderwijs zeker dienen,
om een beteren indruk te krijgen van de
Oostersche zeden en van de heilige plaat
sen. En het is daarom volkomen te be
grijpen, dat ook tal van Protestanten, die
geen reis naar het Heilige Land kunnen
doen, deze Heilige Landstichting bezoeken
Huldigingscomité 1898—1923, onder voor
zitterschap van den heer Albert van der
Horst, welke 16 dezer in het gebouw
van de Vrijwillige Burgerwacht te Am
sterdam is gehouden, werd besloten, dat
getracht zal worden, provinciegewijze be
wijzen van instemming in te zamelen van
zooveel mogelijk in de provincie geves
tigde vereenigingen. Na inzameling de
zer bewijzen van instemming zullen in
de provincies vergaderingen worden ge
houden, waaruit provinciale afdeelings-
besturen zullen worden gekozen. Elk dier
afdeelingsbesturen zal twee afgevaardig
den kiezen, welke zitting zullen nemen
in het Centraal Landshuldigingseomité,
dat dus met deze 22 leden zal worden
uitgebreid.
Het öentraal Landshuldigingseomité
zal een programma vaststellêm voor een
groote nationale huldebetooging te
houden te Amsterdam, waartoe alle aan
gesloten vereenigingen met bun banieren
zullen worden uitgenoodigd.
Verder zal in opdracht van het Lands
huldigingseomité een Nationaal Gedenk
boek 1898—1923 worden uitgegeven,
waartoe een 70-tal vooraanstaande letter
kundigen uit den lande belangeloos hun
medewerking hebben toegezegd. Verdere
plannen en regelingen worden door het
voorloopige comité in overweging geno
men, om later aan het volledig uitge
breid comité ter uitvoering te worden
voorgelegd.
Betuigingen van instemming kunnen
thans reeds worden gezonden aan het
algemeen secretariaat (tot uiterlijk 1 Oc
tober a.s.) gevestigd Lutherschen Burg
wal 13 's-Gravenhage.
Koningin Wilhelmina en Prins Hen
drik, begeleid door prof. Broegar,
hebben Zaterdag het historische mu
seum te Christiania bezocht. Zij be
zichtigden met groote belangstelling
het Vikink Osebergschip, met zijn
mooie inventaris.
De Koningin en de Prins hebben
daarna geluncht in de villa van den
Koning, op huize Bygdoe.
Zaterdagmiddag heeft de Koningin
een ontvangst gehouden op den krui-
'ser Zeeland. Naast de Zeeland lag
de Noorsche kruiser Tordenskjold.
keurig gepavoiseerd. Toen de Konin
gin zich in een sloep met 12 roeiers
naar boord begaf, loste de Tordensk
jold de gebruikelijke saluutschoten.
Er xvaren ongeveer 70 Nederlanders
aanwezig, onder wie consul-generaal
MöUracil Thellebsen en de vice-consul
Matak Fontein en verder de vice-con
suls te Drammen, Frederikshald, Skiën
en Erederikstad. De gezant stelde de
gasten voor, waarna de Koningin zioh
met de aanwezigen onderhield.
De muzikale soiree, die 's avonds ten
paleize gegeven werd, was zeer druk
bezocht. Deze feestavond werd ook
bijgewoond door de te Christiania ver-
blijfhoudende Nederlandse he journa
listen.
wat het Heilige Land is.
Aan deze waardeermg van protestant-
sche zijde doet niet af een slotopmerking
in het stukje van den schrijver, dr. H. H.
K(uiper), dat de beide geprezen stichtin
gen -ook een weinig aan „Roomsche pro
paganda" zouden doen, een opmerking,
die overigens voor tegenspraak vatbaar is.
Zondagochtend hebben Koningin
Wilhelmina en Prins Hendrik de gods
dienstoefening in de paleiskapel bijge
woond. Bij het verlaten van het paleis
werden de vorstelijke bezoekers door
de buiten samengestroonfcle menigte
hartelijk begroet. Het Koninklijk echt
paar begaf zich daarna met hun gast
heer en de leden der Koninklijke Fa
milie naar de in de heuvels gelegen
plaatsjes Holmenkollen en Volksholm.
In de in deze streek gelegen villa
van den Koning werd het noenmaal
gebruikt. In den namiddag werd nog
een tocht door het prachtige land
schap gemaakt,waarna s middags naar
het paleis te Christiania teruggereden
werd.
Na den maaltijd bood Koning Haa
kon aan Koningin Wilhelmina het
Grootkruis met keten van de Orde
van St. Olaf aan. De Koning heeft
voorts het Grootkruis in deze Orde
overhandigd aan vice-admiraal F. Bau-
duin, adjudant-generaal van H- M. de
Koningin; aan den heer Ridder van
Rappard, Ned. Gezant te Christiania
en aan graaf Du Monceau, op per
ceremoniemeester van de Koningin.
om aldus een indruk te ontvangen van »Aan vele autoriteiten werden nog
Ia de vergadering van het voorloopig
ridderorden verleend. Koningin Wil
helmina heeft den Kroonprins van
Noorwegen 't Grootkruis van de Orde
van den Nederland-schen Leeuw aan
geboden.
Maandagmorgen zijn de Koningin en
de Prins met een extra-trein uit Chris
tiania vertrokken, om de terugreis
naar Nederland te aanvaarden. Een
groote menigte was voor het station
samengestroomd, welke den Vorste-
lijken bezoekers een hartelijke ovatie
bracht. De Koninklijke Familie deed
het Nedertandsehe Vorstelijk echtpaar
tot aan den trein uitgeleide. Het af
scheid was ^eer hartelijk.
te 's-Hage, dat eerst voor den Raad
van State bestemd scheen en dat om
zijn historische beteekenis en zijn klas
sieke schoonheid tot de monumenten vaa
ons land behoort, heeft thans 'n waar-
dgie bestemming gekregen. De bekends
kunsthandelaar Dorus Hermsen gaat naar
de „Meb"" meldt, er zijn oollectie oude
meesterwerken in onder brengen.
Het gebouw wordt, na een algeheels
restauratie, op 1 Mei 1923 door hem
betrokken. Veilig kan worden aangeno
men, dat bij dezen kunstzinnigen Hage
naar deze mooie woning als object vaa
17e eeuwsche bouwkunst zorgzaam zal
worden bewaard.
De benoemde ministers jhr. nr. Buy
de Beerenbrouck mr. Heemskerk, jhr.
mr. de Geer en J. J. 0. van Dijk heb
ben thans aan het Centraal Stembureau
bericht, dat zjj hun ontslag nemen air
lid der Tweede Kamer, als hoedanig
zij hij de jongste algemeene verkiezin
gen gekozen waren.
Hun namen blijven echter ingevolge
artikel 130 le lid der Kieswet op de
candidatenlijst geplaatst, ten einde by
later openvallen van een plaats even
tueel weder een mandaat te kunne»
aanvaarden.
Maandagochtend heeft de minister van
Oorlog, de heer Van Dijk, die gerni-
men tijd minister tan Marine ad in
terim ie» geweest, het beheer van het
departement van marine overgedragen
aan den nieuwbenoemden en heden in
functie getreden minister van Marine,
den heer E. P. Westerveld. Minister
Van Dijk nam hartelijk afscheid van de
vlag- en hoofdofficieren en hoofdamb
tenaren van het Marine-departement,
waarna de voorstelling dezer autoritei
ten - aan den nieuw-optredenden be
windsman plaats had.
Ook heeft Maandagochtend de afge
treden minister van Waterstaat, de heer
König, zijn portefeuille overgedragen aan
zijn opvolger prof. Van Swaay.
De nieuw benoemde minister van Ma
rine, de heer Westerveld, heeft Zater
dagmiddag afscheid genomen van de
dagmiddag afscheid genomen van de
hoofdambtenaren van het hoofdbestuur
der posterijen en telegrafie. Hy zegdö
hartelijk dank voor de groote medewer
king in de afgeloopen vier jaren van
de ambtenaren ondervonden. De hoofdin
genieur-directeur de heer Collette-sprak
namens de ambtenaren en huldigde in
den heer Westerveld den stoeren wer
ker. Daarna nam de heer Westerveld
van alle aanwezigen afscheid.
De Minister van Waterstaat, prof. Van
Swaay, heeft ontslag genomen als lid
van de Eerste Kamer.
De Minister brengt ter kennis, dat
hij eiken Vrijdag te beginnen met 29
Sept. a.s„ des namiddags te twee uur,
in het Departement van Waterstaat op
het Binnenhof, allen zal ontvangen, die
hem over de zaken van rijn Departe
ment wenschen te gpreken.
Op de vragen wan den heer Gerret-
son betreffende bet niet verleenen van
de Koninklijke goedkeuring aan dr. P.
Taek tot het geven van onderwijs als
leeraar aan het lyceum te Enschedé,
heeft Minister dr. De Visser geant
woord:
Hot is juist, dat de Minister bezwaar
heeft gemaakt te bevorderen, dat aan
dr. P. Tack de Koninklijke vergunning
wordt verleend, welke hij, om hier te
lande onderwijs te kunnen geven, als
vreemdeling behoeft.
De redenen, waarom de Minister ge
meend heeft de inwilliging van het
verzoek niet te moeten bevorderen, heb
ben niet betrekking op dr. Tacks meer
dere of mindere geschiktheid of be
kwaamheid als docent, doch zyn va»
staatkundigen aard.
Zoolang geeB nieuwe titularis benoemd
is zal de heer W. No!ting, als oudste hoofd
inspecteur der P. ren T., de functie va
plaatsvervangend Directeur-Generaal ve»
vullen.
De Fransche vliegers, die het niet
goed kunnen verkroppen, dat het vlie
gen zonder motor in Duitschland zoo
veel grooter vorderingen heeft ge
maakt dan in Frankrijk, doen al bun
best om te trachten de Duitsche re
cords te benaderen.
Tot dusver was het Fransche record
voor de langste vlucht 9 minuten "2 se
conden, terwijl men het in Duitschland
al tot een vlucht van meer dan 8 uren
gebracht heeft. De Duitsche voorsprong
as dus nog aanzienlijk. Thans is de
Fransche vlieger Barbot erin geslaagd
een motorloozen vliegtocht van 20 mi
nuten 33 seconden te maken dus meer
dan het dubbele van het vorig recordj
De vliegtocht werd gemaakt van het
plateau van Superbagnères in de Py-
reneëa op -de Spaansche grens
