elck wat wils
Tweede Bled
23 September 1922
JLi
0MS VR001MPC HOEKJE.
Niet overdrijven.
Het sociale dwangbuis.
Een ander geluid.
Handelsgewassen
21.306
43.630
28.029
Knol-, wortel- en bolgewassen
Groenvoedergewassen
300.581
289.947
286.052
59.288
59.326
60.065
4.932
4.730
5.146
Totaal
902.749
905.614
908.622
1921
902.749 H.A.
1.224.902
94.656
1920
905.614 H.A.
1.219.084
93.700
1919
908.622 H.A.
1.209.743
93.692
2.222.307 H.A. 2.218.398 H.H. 2 212.057 H.A.
EI1SNENLAIDSGH NIEUWS.
De Roode Kruisdag op 30 Sept. a.s.
LUCHTVERKEER.
Opgeheven.
Subsidie Kon. Luchtvaart Mij.
TREKJES CCLX.
(Nadruk verboden).
Men vraagt mij eens te willen aan
geven, wat wel de oorzaak is van den
teruggang van het ledental onzer or-
ganisatie's en wat er te doen zou
Zijn om dien teruggang te stuiten.
Nu hebben vragen altijd de eigen
schap, dat zij zich gemakkelijker laten
stellen dan beantwoordende zaak is
echter belangrijk genoeg om haar on
der de oogen te zien en naar midde
len ter verbetering te zoeken.
Het valt toch niet te ontkennen,
dat er vrijwel over de gansche linie
een teruggang van leden is waar te
nemen en even vast staat dus, dat
daarvoor bepaalde oorzaken moeten
Zijn.
Evenwel, zonder nu al te luchthar
tig over een beduidend ledenverlies
te willen spreken, meen ik toch dat
we de zaak niet tragischer moeten
voorstellen, dan zij op grond van de
feiten is. Welnu, op grond van de fei
ten is het verschil nu niet zoo bijs
ter groot of menschen, die nog niet
overtuigd zijn van de grootsche taak
onzer R. K. Arbeidersbeweging, al
dan niet tot onze beweging behoo-
ren; een geestelijke eenheid vormen
zij daarmede tóch niet.
En hiermede ligt meteen de feite
lijke oorzaak van den teruggang bloot.
Tienduizenden zijn in de jaren, die
echter ons liggen, als 't ware tot onze
organisaties toegestroomd, omdat zij
de directe voordeelen van die orga
nisaties konden overzien. Elk oogen-
Iblik moest er een actie ingezet wor
den, om de prijsstijging der goede
ren te neutraliseeren; ook op ander
terrein was voortdurende activiteit
noodzakelijk, terwijl bovendien bij
werkloosheid een betrekkelijk hooge
uil keering kon worden verstrekt.
Het lid worden van de organisatie's
berustte hoofdzakelijk op het maken
van een rekensommetje, dat van
zelf sprekend in het voordeel van
de organisatie moest uitvallen.
De prijsstijging der goederen is
echter veranderd in een prijsdaling
en de crisis in het bedrijfsleven ver
wekt een werkloosheid als nooit te
voren, zoodat aan de leden der kas
sen steeds zwaardere lasten worden
opgelegd en de Overheidssteun steeds
faioeilijker en geringer wordt.
Het rekensommetje geeft een tegen
overgesteld resultaat als eenige jaren
geleden; de huismoeders, voor kor en
tijd nog warme verdedigsters zijn op
eens weer tegenvoetsters van de or
ganisatie geworden, met het gevolg
dat haar „Heer gemaal" binnen kor
ten of langen tijd zich van de leden
lijst laat afvoeren, want ook hij be
hoort niet tot hen, die uit overtuiging
Jid waren.
Hij^ was te kort lid van de „bewe
ging om te kunnen doorzien of aan
te voelen, dat die loonsverhoogingen
tnaar een zeer betrekkelijke waarde
hebben en dat al die offers in onze
arbeidersbeweging gebracht een hoo-
gere en diepere beteekenis hebbn.
Voor hem waren de Vakbonden,
islechts actie-machines, waarin je eeni-
ge guldens contributie kon werpen
en aan den anderen kant kwam er
een loonsverhooging of een uitkee-
ring uit.
Die tijden zijn voorbij en 't woord
is thans weer aan hèn, die doelbe
wust, stap voor stap, door vóór- en
tegenspoed heen, hun krachten wil
len inspannen, om een op andere
grondslagen rustende samenleving te
bouwen.
Het woord is weer aan hen, die
hun, al dan niet bescheiden krachten
willen geven, om met en voor elkaar
verdeeling van lasten en lusten en
tie middelen te zoeken, waardoor de
Hrbeidsstand een plaats in de samen
leving zal erlangen overeenkomstig
zijn nuttigheid.
De arbeidersbeweging is een cultuur
beweging en zij zal, zonder de directe
belangen van de leden te veronacht
zamen, weer als voorheen haar groot
ste aandacht hebben te wijden aan
haar cultureels, aan haar opvoedende
laak om den arbeidersstand vaardig
te maken tot het ombouwen van onze
materialistische in een op Christelijke
grondslagen rustende samenleving.
Aan die taak moet weer met vernieuwde
kracht worden gewerkt en wellicht was
de behoefte nooit dringerder dan thans,
om in den warwinkel van meeningen onze
beginselen te doen doordringen; in eik ge
val lijkt het mij onjuist om te verwachten,
Jat voor die taak, al die tienduizenden
arbeiders, zoo pas tot onze beweging ge
bracht, warm zouden zijn.
Elke organisatie behoudt gaarne haar
leden; maar 't is een overdreven voor
stelling wanneer wij den teruggang van het
ledental Al te ernstig zouden opvatten.
Op 31 December 1918, dus het jaar vóór
de „werkloosiheidsverzekeringsnoodwet"
tot stand kwam, was het ledental van het
R.-K. Vakbureau 97618; op 31 December
1921 151644 en naar mijn wijze van zien
is het eerstgenoemde cijfer als uitgangs
punt te nemen, want reeds hel volgende
jaar (1 Dec. 1919) bedroeg het ledental
149950 een aanwas van ruim 50 op
circa 100.000 leden.
Wie van een dergelijke ledenaanwas, bij
een daarop aanstonds volgenden tegenslag
een gevestigde overtuiging verwacht, komt
uiteraard bedrogen uit.
Toegegeven kan worden, dat de arbei
dersbeweging haar karakter van een mas
sale beweging te zijn niet kan prijs geven:
maar de overgroofe meerderheid dier be
weging moet toch bereid zijn om doelbe
wust en planmatig het groote hervor
mingswerk te ondernemen.
Intussohen, er is ledenverlies en de vraag
is urgent hoe wij dan hen die ons ver
lieten weer tot ons voeren.
Men behoeft zich nog niet te verbeelden
het alleen te weten om toch met eenige
zekerheid te kunnen aangeven, dat het
oude beproefde middel weer moet ter
hand genomen worden en plaatselijk door
huisbezoek e.d. de mannen tot overtui
ging moeten worden gebracht.
Overigens kan hetgeen en hoe het moet
geschieden moeilijk in algemeenen zin
worden vastgesteld. Daarvoor hangt Ie
veel af van de locale toestanden.
In elk geval zal volgens mijn inziens de
klemtoon gelegd moeten worden op de
plaatselijke propaganda.
Kort samengevat staat de zaak dus als
volgt:
Dat volgens mijn zienswijze de terug
gang van het ledental ©en logisch gevolg
is van of een reactie op den snellen groei
onzer beweging, nu de omstandigheden
zich dermate gewijzigd hebben dat de
directe voordeelen der organisaties minder
zichtbaar zijn.
Waar echter, vooral in dagen van tegen
slag, de arbeiders het meeste behoefte heb
ben aan hun organisaties, ongeacht nog
de groote cultureele taak die deze te ver
vullen hebben, is het van groot belang
dat alle krachten worden ingespannen om
bij de groote massa beter inzicht te bren
gen. A. J. L.
Onder bovenstaanden weinig vleienden
titel bespreekt de heer S. in het Patroons
blad van 13 September het wetsontwerp
tot bevordering van de vreedzame bijleg
ging van arbeidsgeschillen. Men weet dat
dit onderwerp bij arbeidsgeschillen de be
voegdheid geeft aan den rijksbemiddelaar
om ongeroepen in te grijpen en een op
lossing te bewerken. Hij kan ook een be-
middelingsraad bij elkaar roepen en bij
geschillen, waarbij 300 of meer arbeiders
betrokken zijn, kan door den minister een
enquete worden ingesteld, waarbij de en-
quete-commissie de bevoegdheid heeft ge
tuigen op te roepen, boeken te onderzoe
ken enz
Het oordeel van den heer S. is zeer on
gunstig, wat in verband met den titel
geen bevreemding meer kan wekken.
Hij meent dat de Werkgevers er niets
dan last van zullen hebben en dat het doel
n.I. de beslechting van geschillen door een
rijksbemiddelaar niets te beteekenen heeft
en een bemiddeling door partijen zelf inge
steld, méér vrucht zal dragen.
Omtrent het laatste zal wel geen mee-
ningsverschil zijn.
Als partijen zelf zoover zijn, dat ze een
bemiddeling aanvaarden, dan kan met in
grijpen door derden niets verdiend wor
den.
Maar daér zit juist de knoop. Niet zel
den toch gebeurt het dat een der partijen
geen bemiddeling wenscht op grond dat
EEN VOORNAME.
Baron (aan lager wal): Zijt gij hofleve
rancier?
Slager: Ja.
Baron: Geef mij dan voor tien cent le
verworst.
hij zich machtig genoeg gevoelt om zijn
wil aan de wederpartij op te leggen.
Men behoeft heusch geen bewonderaar
te zijn van Overheids-ingrijpen in de be-
drijfsverhoudingen, zonder nu geheel af
wijzend te staan legen een poging die
vooral bij groote conflicten nuttig zou
kunnen zijn.
Ook in arbeiderskringen zal men niet
bepaald enthousiast zijn over dat onder
werp en de verwachtingen behoeven niet
hoog gespannen te zijn; maar toegegeven
moet toch worden dat al zouden slechts
enkele groote conflicten voorkomen wor
den de aangekondigde wet voldoende nut
tig zou zijn.
Zoolang werkgevers en werknemers er
niet toe overgaan om een bedrijfsorgani
satie te stichten die binnen het raam van
het eigen bedrijf haar eigen zaken regelt,
zoolang zal men ,om erger te voorkomen
steeds wettelijke maatregelen moet
nemen.
Daar kan niet voldoende aandacht aan
gewijd worden.
Wie de duizelingwekkende cijfers ziet,
welke aan staking en uitsluiting worden
besteed, cijfers, die dan nog verhoogd moe
ten worden met de schade welke de in
dustrie zelf lijdt, zal elke eerlijke poging
om daarin verbetering te brengen, onder
steunen.
Wat in het onderhavige geval zeer ge
makkelijk kan, omdat we geen duur ap
paraat in werking behoeven te stellen.
A. J. L.
Is het zeer onverstandig om te han
delen alsof we in ons land in econo
misch opzicht in den besten welstand
zouden verkeeren; even verkeerd is het,
dat de laatste tijden bijna niet anders
meer gehoord worden dan beweringen die
ons moeten doen gelooven, dat we om
zoo te zeggen met ons allen reeds aan
het verdrinken zijn.
Die voorstelling welke thans de over-
heerschende is, is even nadeelig als 'n al
te luchthartige opvatting.
Daarom is het gelukkig als menschen
waarin wel vertrouwen kan worden ge
steld hun waarschuwing laten hooren te
gen een al te zwaarmoedige opvatting.
De secretaris van de Nederlandsche
Jaarbeurs de heer Graadt van Roggen,
iemand waarvan we dus mogen ver
wachten dat hij een goeden kijk op de
betrekkelijke aangelegenheid kan heb
ben, waarschuwde onlangs in de Maas
bode:
„En toch beweer ik, dat het niet
alles malaise is, wat er als zoo
danig klinkt. Het ligt eenmaal in
den menschelijken aard om de dingen
ernstiger te maken dan zij inderdaad
al zijn, om vooral tegenspoed en
moeilijkheden door een vergrootglas te
laten zien. 't Gevaar van elke malai
se is dikwijls niet zoozeer de malaise,
zelf dan wel de vrees, die zij ver
spreidt, de onrust, welke zij wekt, de
paniek, tot welke zij aanleiding geeft.
De menschen worden zenuwachtig ©n
in plaats van het hoofd koel te hou
den en te trachten voot voor voet de
voortschrijdende malaise het terrein te
betwisten, raakt men zijn kalmte kwijt
doet allerlei overdreven dingen, maakt
zijn omgeving onrustig, zoodat deze
ook mede begint te doen met over
ijlde maatregelen en zoodoende werkt
men... de malaise in de hand. En in
plaats van rustig de gevaren onder
de oqgen te zien en de zaken te ne
men zooals zij zijn, gaat menig een
maar luk-raak medeschreeuwen in het
algemeene koor. Wat men vreest, wordt
als reeds bestaande vertolkt en zoo is
inderdaad juist, wat het voorgestelde
spreekwoord uitdrukt: dat alles, wat
als malaise klinkt, alles wat a.ls ma-
lai-e wordt voorgesteld, nog geen wer
kelijke malaise is. En van deze stem
ming onder de menschen gaat een fa
tale invloed uit op de menigte; men
wordt moedeloos en verliest het ver
trouwen. Men gaat redeneerenhet
helpt toch niets, het is toch alles wat
ik doe maar vechten tegen de bier
kaai."
Tot zoover de heer Graadt van Rog
gen. Wie ook de artikelen van Mr.
Vissering, directeur van de Nederland
sche bank;"goed nagaat over de waarde
vastheid van den gulden, kan moeilijk
tot een andere conclussie komen dan
dat met inaehtname van de noodige voor
zichtigheid, voor de wanhoopsuitingen van
zoovel en nog geen reden is.
Het kan geen waarlijk kwaad, dat ter
zake kundige menschen eens een ander
geluid doen hooren.
1921
1920
1919
H.A.
H.A.
H.A.
460.319
450.580
457.713
56.323
57.401
71.617
LANDBOUW.
Heden verscheen „Verslagen en mededeelingen" van het Departement
van Landbouw, Handel en Nijverheid over 1921.
Wat de bebouwing betreft is daaraan het volgende ontleend
De verhouding tusschen bouw- en grasland wijzigde zich ook in 1921 ten
gunste van het laatste nadat in de jaren 1917, 1918 en 1919 de oppervlakte
bouwland was gestegen van 868.338 H.A. tot 908.622 H.A., kwam in 1920
een vermindering, welke zich in 1921 voortzette.
In vergelijking met de twee voorafgaande jaren was voor 1921 de opper
vlakte bouwland, grasland en tuingrond als volgt
Bouwland
Grasland
Tuingrond
Het onderstaande overzicht geeft de beteling aan van het bouwland naar
de hoofdrubrieken.
Opmerking verdient in bovenstaand overzicht de afneming der met
peulvruchten beteelde oppervlakte en de sterke vermindering van den ver
bouw van handelsgewassen.
NED. R.K.BOND VAN DIENST
PLICHTIGEN „St. JORIS".
Bovengenoemde Bond heeft on
derstaande circulaire aan alle plaat
selijke besturen van R.K.Vakorga-
nisatie's gezonden.
Waarde vrienden.
„St. Joris" vraagt u te spreken.
Luistert even
Gij weet, hoe bij de demobilisatie,
toen tienduizenden militairen huistoe
kwamen, van Roomsche zijde een
krachtige actie werd op touw gezet
door den Ned. R.K. Bond van Dienst
plichtigen „St. Joris".
„Gij weet, hoe wij zorgden voor de
gedemobiliseerden, voor hun uitkee-
ringen en vergoedingen, hoe onze be
stuurders stad en land afreisden, om
de katholieke militairen en gedemo
biliseerden te organiseeren, en voor
hunne stoffelijke belangen te zorgen.
Maa gij zult het ook verstaan, als
wij u zeggen, dat onze Bond, eerst
duizenden leden sterk, de groote
massa verloor, toen eenmaal de stroom
van uitkeeringen droog lag.
Afdeeling voor afdeeling hield op
te bestaan. Contributie kwam bijna
niet meer binnen. Verschillende mid
delen werden geprobeerd. Maar „St.
Joris" stond voor een flink tekort.
En toch Er was en er is nog zoo veel
te doen.
Onze jonge mannen komen thans
op voor zeer korten tijd.
Als wij in die paar maanden, dat
zij in dienst zijn, ze allen moeten or
ganiseeren, en onze organisatie alleen
daarop finantiëel moeten doen steu
nen, staan we voor een onmogelijk
werk.
Onze jonge mannen, voor een groot
deel vóór hun diensttijd leden van
de katholieke arbeidersbeweging, moe
ten ook als militairen zich katholiek
organiseeren in onzen Bond. Hoe
gemakkelijk vallen zij anders niet in
handen van de roode organisators,
die de ontevredenheid, die bij de re-
c uten bestaat, zoo licht kunnen
uitbuiten, en aldus hen overhalen
tot het lidmaatschap van een soci
alistische organisatie.
Wij moeten daarom ons werk voort
zetten in het belang van de katho
lieke dienstplichtigen, in het belang
aller katholieke organisaties.
Wij kunnen 't, dank zij de ervaring
en het contact en de medewerking
die wij hebben, en wij zullen het ook,
als gij ons een klein beetje helpt.
Wij vragen u geen geweldige offers,
maar een paar centen om ons tekort
te dekken en onze actie met frisschen
moed te beginnen.
De besturen van Federatie en Vak
bureau steunen ons verzoek.
Wij vragen van iedere afdeeling
van stands- of vakorganisatie een
k eine gift.
Stuurt ons niet met leege handen weg.
AI is de toestand niet rooskleurig, en
al is misschien een lek in uw kas, en
al wordt er zooveel gevraagd, toe,
help „St. Joris" uit de put.
Een rijksdaalder of een gulden
maakt u niet armer, maar uw rijks
daalders en uw gulden maken onze
actie mogelijk.
Dan kunnen wij straks ook bij onze
dienstplichtigen het Roomsch be
wustzijn levend, het organisatiebesef
wakker houden.
Onze actie komt de geheele katho
lieke beweging ten goede
Het Bestuur van den
Ned. R.K. Bond van Dienstplichtigen
„St. Jocis"
De Besturen van de Federatie van
R.K. Volksbonden en Werklieden-
vereenigingen in Nederland en het
Bureau voor de R.K. Vakorganisatie
dringen er bij de afdeelingsbesturen
vriendelijk op aan, wel gevolg te wil
len geven aan het verlangen "van den
Ned. R.K. Bond van Dienstplich
tigen „St. Joris". Deze organisatie
verdient uwe medewerking.
Wanneer het succes der te houden
collecte beantwoordt aan de groote
voorbereiding en de vele moeite, die
idaarvoor wordt genomen, kan op een
schitterend resultaat gehoopt worden.
In de meeste plaatsen in Nederland,
waar de afdeelingen van het Nederland
sche Roode Kruis niet zelf de col
lectie ter hand genomen hebben, hebben
zich commissies gevormd, die met en
ergie de voorbereidende maatregelen heb
ben genomen. In vele plaatsen hebben
zich muziekkorpsen beschikbaar gesteld,
die de colleotanten zillen vergezellen, ter
wijl ook op meerdere plaatsen 's avonds
uitvoeringen gegeven zullen worden ten
bate van het goede doel.
De Ministers van Oorlog en Marine
hebben de groote welwillendheid gehad
toe te staan, dat de militaire vliegers
op hunne dienstvluchten over de ver
schillende plaatsen de daarvoor bestemde
biljetten uitstrooien, terwijl men door
de vriendelijke medewerking van de Di
rectie der Nederlandsche Spoorwegen aan
de stations de biljetten aangeplakt kan.
zien, waarop de collecte in herinnering
wordt gebracht. Een ieder kan dus voor
bereid rijn op deze collecte en er voor
zorgen op 30 September zijn gave ge
reed te hebben.
het militaire vliegkamp te Schiphol op
geheven. De bestemming van het aldaar
werkzaam zijnde personeel ongeveer
40 burger-werktuigkundigen, werklieden
enz. zal nader worden geregeld.
Voor de burger-luchtvaart blijft Schip
hol bestaan, zoodat de Koninklijke Lucht
vaart Maatschappij en andere maatschap
pijen, w.o. de Daimler Hire Oo„ er een
vlieghaven hebben.
Het terrein staat onder toezicht van
het departement van waterstaat, dat er
waarschijnlijk een havenmeester zal aan
stellen. (Tel.)|
Volgens de begrooting van Waterstaat
voor het dienstjaar 1923 acht de minister
het van overwegend belang, dat meï
geven van Staatssubsidie ui' de Kon.
Luchtvaart-Mij word: voortgegaan, aange
zien zeer veel van hetgeen tharu werd be
reikt weder verloren zou gaan of and».-»
ten goede zou komen aan bultenJandsche
maatschappijen, indien «ubiidiêering éen
of meerdere jaren achterwege zonde alQ-
ven.
Als resultaat van een voorloopige bespre
king met de maatschappij werd aanvan
kelijk een bedrag van 400.000 als uit
te keeren subsidie aangenomen. Het be
drag zal nader kunnen worden bepaald
bij het overleg met de maatschappij om
trent een nieuwe subsidie-overeenkomst.
430e NED. STAATSLOTERIJ.
Trekking van VriSdas 22 Sent
5e Klasse 4e Liist.
Hooge orüzen;
1111 17762 elk 1000.
19373 19643 21394 elk ƒ400.
477 3219 14629 15160 15814 elk 200.
169
12079
14897
16667
21068
20411
20971
21081
22904
elk ƒ100.
Prijzen van
ƒ70:
42
227
371
543
796
1025
1032
1177
1248
1433
1462
1646
1845
22 hi
2469
2630
2691
2758
2789
2807
3i 15
3213
3580
.3900
3919
3956
4046
41.'-3
4480
4496
4529
4559
4583
4888
51'..:
5191
5404
5411
5528
5547
5588
56.2
5777
5852
5903
5933
6029
6031
6107
6130
6149
6536
6679
6839
6961
7006
?!?y
7179
7192
7321
7398
7543
7966
82 i-j
8332
8462
8525
8627
8657
8785
s;.17
9179
9242
9477
9589
9732
9766
11:554
10705
10719
10789
10879
10883
10885
10896
11183
11440
11604
11640
11654
11710
11771
11806
12105
12142
12182
12194
12438
12458
12552
12561
12682
12750
12757
12798
12S66
12950
12988
13257
13262
13290
13410
13465
13467
13560
13572
13628
13739
13767
13929
14082
14158
I4-D2
14535
14615
14618
14639
14704
15053
151-
15393
15574
15758
16050,
16058
16703
1603)
16994
17093
17173
17192
17219
17614
171 5A
18009
18014
18137
18185
18195
18215
18251
18527
18648
18690
18755
18865
19010
19103
19155
19201
19211
19337
19357
19381
1951
19520
19870
19886
19913
20007
20120
201.'. 5
20159
2042S
20846
20895
21108
21118
212-9
21364
21568
21756
21758
21840
22208
22255
22867
22894
22942
NIETEN:
17 50 161 166 172 185
216 335 350 495 497 556
629 634 757 759 778 805
858 939 1009 1022 1060 1143
1186 1296 1371 1377 1413 1417
1523 1584 1607 1641 1644 1719
1864 2035 2111 2155 2194 2195
2325 2382 2400 2440 2466 2473
2530 2595 2658 2718 2809 2819
3015 3042 3045 3055 3104 3109
3248 3281 3311 3329 3412 3470
3532 3555 3628 36S9 3842 3925
3561 3979 4004 4130 4221 4232
4303 4327 4386 4397 4447 4497
4580 4600 4624 4842 4846 4875
5041 5148 5164 5213 5223 5231
5330 5348 5440 5448 5472 5487
5637 5689 5783 5817 5946 6044
6136 6153 6208 6214 6256 6286
6478 6514 6521 6568 6675 6706
6775 6842 6917 6918 6957 6974
6993 7029 7167 7268 7283 7296
7381 7400 7404 7405 7442 7451
7522 7586 7594 7619 7685 7694
7871
7875 7883 7943 7992 8004 8052
8130 8155 8165 8183 8286 8328
8346 8420 8423 8438 8447 8523
8725 8836 8891 8924 8926 8960
8987 9053 9054 9143 9169 9225
9334 9349 9350 9399 9412 9435
9485 9526 9709 9749 9767 9874
9959 10009 10029 10073 10088 10091
10151 10177 10403 10609 10611 10642
10659 10678 10692 10698 10711 10752
10904 10945 10952 11001 11027 11051
11113 11143 11190 11289 11461 11585
11923 11993 120SS 12099 12124 12142
12195
12312 12398 12486 12546 12554 12663
12709 12729 12784 12797 12879 12884
13010 13S66 13095 13096 13120 13155
13248 13289 13329 13400 13405 13474
13541 13546 13579 13620 13679 13716
13761 13763 13769 13838 13843 13910
14111 14167 14193 14213 14261 14366
14431 14451 14456 14464 14528 14536
14637 14685 14803 14859 14867 14931
15110 15384 15403 15469 15538 15564
15657 15671 15735 15800 15860 15906
15989 16039 16133 16168 16213 16335
16362 16371 16412 16553 16561 16603
16695 16724 16737 16780 16835 16839
17019 17087 17091 17136 17149 17223
17319 17331 17342 17451 17557 17564
17660 17677 17756 17762 17781 17859
17943 17964 17971 17973 18010 18030
18071 18101 18109 18169 18178 18235
1S320 18350 18363 18505 18513 18515
18610 18618 "18688 18689 18704 18876
18935 18952 18960 18989 19048 19060
19230 19236 19310 19315 19406 19417
19446 19477 19507 19523 19536 19604
19845 19872 19879 19885 20014 20036
20239 20248 20267 20272 20288 20312
20638 20687 20689 20745 20748 20776
20889 20910 20921 20952 20967 20968
21000 21134 21151 21202 21343 21460
21486 21590 21674 21732 21779 21839
21920 21975 22037 22097 22131 22227
22287 22350 22431 22440 22576 22611
22689 22704 22735 22775 22792 22833
22922
5e Klasse 3e Lijst: 1598 m.z. 1597.
192
5.-8
N-M
11 A
J513
1; 37
2'
2-1
29117
32 Hl
3521
3''23
42'7
45 V>
4 <39
5505
609!
6452
6721
6<:;7
7.' 5
7374
71 76
8086
8359
8551
8963
9228
94 i
9879
10107
10557
10'-4
11(13.
1191
121-18
12 '3
13"!'2
13;-7
135 '8
13720
13r>63
14? i
147-50
15-'l." i
15. i
153 3
1637
16-'-' 3
16' 'M
17 7 5
17' 1 7
17: i3
IRDhS
18302
1855?
1R"25
19'
19-"
197." 8
208
10172
20:-"
2008 i
217-78
222"
22'->3
2P.9i6
De vreemde man.
Bertje wroette in 't zand, nu eens
met de gekromde vingertjes, dan weer
met 't brok lepel, wat Cato hem had
gegeven lachte tegen elk nieuw gat,
wat ie had gegraven.
Tom, 'n bul van zes, eens zoo oud,
maar driemaal zwaarder dan z'n
broertje, vulde oude kroesjes, vorm
pjes en blikjes en maakte er 'n „straat"
van.
Echt kneuterig zaten zij te spelen
in den grooten zandbak aan 't eind
van den tuin. Drie regendagen hadden
ze in huis gezeten, hunkerend gekeken
door de kil-natte ramen naar den
nieuwen zandbak, dien vader daar
voor hen had laten maken, maar die
gedekt lag onder 'n oud brok zeil,
waarin kleine plasjes rimpelden.
Met blij gekraai hadden ze vanmor
gen de zon begroet en waren den tuin
ingehuppeld en nu zaten ze daar
reeds uren, bijna niet lettend op het
karrengerij over den straatweg vlakbij
hen.
Cato, de huishoudster, hield vanuit
de keuken 'n oogje op de kinderen,
en nu ze zag, dat de kleinen zich nog
niet verveelden en zoet bleven zitten
in hun nieuw koninkrijkje, ging ze
vlug naar boven om de slaapkamers
te doen.
Tom stapte uit den bak en overzag
trotsch de twee lange rijen zand-
vormpjes, wees ze een voor een aan
en wijsneusde tegen Bertje: „Dat is
ons huis., en datte.. de kerk., en
dat de school en datte.. datte.. de
winkel van Smit.... Bertje keek
er met open mondje naar, schoof na
derbij en wilde de zandhoopjes grij
pen, schrok terug voor de dreigende
schreeuw van Tom.
Al 'n minuut of vijf stond er 'n
man aan 't hek, gedeeltelijk verborgen
achter de hoog opgeschoten dahlia's,
zonder dat de kinderen hem hadden
opgemerkt. Z'n grauwig misère
gezicht was tegen 't ijzeren vlecht
werk gedrukt, z'n oogen gingen van
Bertje naar Tom en glansden vochtig.
Hij trachtte nu krampig 'n hoest-
prikkel in te houden, maar 't ging
niet en toen zag Tom 'm.
't Joggie schrok en kreeg 'n kleur
hij maakte aanstalten om weg te
loopentoch bleef ie staan en
keek aandachtig naar den vreemden
man, verlegen met z'n rechtervoet
schuivend over de kiezels.
„Jij bent Tom" zei de man
zacht., „en dat is Bert
Tom stond verbaasd, hield z'n
beentje stil.. Bertje keek ook., z'n
gezichtje ging vreemd van den man
naar z'n broertje.
„Je weet zeker niet wie ik ben,
hè?"
Tom deed even „neen" met z'n
hoofdje.
„Ik ben jullies oome.ik ben oome
Jozep weet je 't niet meer?"
„Neen" deed weer schuchter
't kopje.
„Jij heb nog op m'n knieën paardje
gereeë Is pa thuis?"
„Nee., na kantoor toe..'*
„O., ja., en Aanavond pas zeker
thuis
„Met eten.om zes uur.we hebbe
g'neens 'n oome.. wel tantes" liet
Tom er meteen wantrouwig op vol
gen.
„Jawel., ik ben je oome.. maar.,
of néé., dat weet jij niet, vent..
Zeg maar an pa, dat je oome Jozep
gezien hebdan weet ie 't welEn
endat ie met pa wel es wil praten
Enen als pa dan néé zegt, dan mot
je maar zeggen, dat .dat oome Jozep
honger heb., vanmiddag zal 'k
hier weer wachten., tot pa thuis
komt., dag beste jonges.. mag 'k 'n
handje van je Mag oome 'n handje
Bertje draaide zich bangelijk om.,
de andere deed 'n paar aarzel-stapjes
naar 't hekstak z'n zanderig knuist
je er door en voelde, dat de vreemde
oome er in kneep, er nog even over
aaide met z'n andere hand.
Toen ging ie weg.
Met groote oogen keek Tom hem
na, ging toen verstrooid in de blikken
vormpjes rommelen.
„Is dat oome?" vroeg Bertje,
toen de man niet meer was te zien.
„ja., hij heb honger, zegt ie.."
„Honger Waarom eet ie dan niet
,,'k Weet niet., misschien is z'n
huis heel erg ver."
,,'n Vieze oome, hè., zoo'n leeüjke
jas an., en 'n pet op., pa heb allee-
nig hoede.."
„Ja., 'n arme oome dan zeker.."
„Wat arme oome vroeg Cato,
die juist beneden kwam, om nog even
naar de kinderen te kijken en den
tuin kwam inloopen.
„We hebben 'n oome gezien" zei
Tom met 'n grappig avontuur-ge-
zichtie,'n Oome.. oome Jozep
heet'ie., hij wil met pa praten en hij
heb me 'n handje gegeven en hij heb
honger."
Cato werd bleek..
„Wat?" stamelde ze.. „Die...
die Is ie terug
„Terug Waar is ie dan na toe
geweest? Waar woont die oome?
Waarom komt ie nooit bij ons
Ze keken allebei Cato aan, die geen
antwoord gaf en bedrukt naar den
weg staarde., en in zichzelf mom
pelde: „Gut., is ie terug., wat moet
ie nou Onze lieve Heer gaf, dat 't
Ze schrok van 'r woorden., keek
naar de kinderen en nam ze mee
naar binnen. Daar gingen ze stil
plaatjes kijken, voelend, dat er iets
vreemds was gebeurd.
Toen de vader thuis kwam, begon
Tom direct„Pa, we hebben 'n oome
gezien., daarginder bij 't hek."
„Wat? Oome? Welke? Wie?"
„Oome Jozep.. hij wil met u pra
ten."
„Wat zeg je?Cato" liep ie
snel naar de keuken„Wat is
dat Wat vertelt die jongen daar
Cato zei, dat ze er ook niet meer
van wist, ze was boven geweest, 't Zou
meneer's broer wel geweest zijn,
meende ze fluisterend.
Meneer trok z'n wenkbrauwen sa
men, nam de jongens mee naar bin
nen. „Jullie hébben geen oom, hoor
Dat weet je toch wel beter Jullie
hebben geen oom, verstaan
„Ja pa., maar hij zee toch.."
„Stil 1 Niet meer d'r over praten.,
dat wil pa niet., 't is 'n vreemde
man geweest, die 't zoo maar heeft
gezegd
„Voor de aardigheid, pa
„Ja., voor de aardigheid... En
nou niet meer praten over 'n oom,
hoor
„Nee, paen as ie dan terug komt"
„Dan blijf je stilletjes hier.,
't is 'n leeüjke man geweest."
„Ja" - knikte Bertje wijs'n
Vieze oome.. met 'n leeüjke jas en
'n pet., geeneens 'n hoed.."
Vader ging naar boven., verschool
zich bezijden de balcondeur en loerde
naar 't tuinhek. Hij kreeg 'n schok...
Waarachtig, daar stond ie.. Arm
zalig zag ie er uit„ Wat zou ie willen
Ondersteuning natuurlijk., en anders
schandaal maken.. Wat moest i&
doen.. Hem in huis laten? Neen.,
nooit., daar zou ie z'n heelen naam
mee weggooien., 'n gewezen dief.,
veel lui uit de stad wisten 't.. die
zouden 'm herkennen., dat werden
praatjes en., en schade in de zaak
misschien.. En als je 'm nu wat gaf,
had je 'm telkens aan huis.. Neen,
't moest maar heelemaal uit blijven
heelentaal uit.'t was z'n eigen schuld
hij had handen om te werken,
dus.... En hij had 't aan zich zelf
te wijten..
Hij ging van de glazen deur weg,
liep heen en weer in 't vertrek, keek
toch onwillekeurig naar den man
aan 't tuinhek.. Wat zag ie er slecht
uit., veel ouder geworden in die paar
jaar., z'n haar was grijs, bijna wit
aan de slapen., z'n rug krommer..
Wat stond ie daar zielig tegen dat
hek gedrukt., keek ie naar boven?
Nee., wel naar 't huis., z'n oogen
leken wel te smeekenMaar jandori
't ging toch niet! Nee., nee., wel
beroerd.. maar- je reputatie, je
vrienden
Weer liep ie heen en weer., keek
naar 'n klein vrouwenportret op 'n
kastje., bleef er even op staren..
„Marie, wat zou jij gedaan hebben
Jij sprak altijd nog met medelijden
over 'men 't was niet eens je eigen
broer
Zacht kwam Tom binnen., bleef
op 't deurkleedje dralen....
„Wat is er, vent Is 't eten
„Nog niet, pa., maar., oome..
eh... 'k bedoel., die man staat er
weer.
„Zoo? Hm.. En wat wou je?"
„Pa, mag ik., mag ik 'm 'n boter
ham gaan brengen.."
,,'n Boterham"? Waarom
„Hij zeedat ie honger had
en dat.."
„Honger? Heeft ie dat heusch
gezegd
„Ja, pa., as u „nee" had gezegd.,
dan., dan most ik zeggen, dat ie
honger had.."
„Zoo.."
„Mag ik 'm dan 'n boterham bren
gen, pa., alleen maar 'n boterham*
niet met 'm praten.."
„Ben je dan bang voor 'm
„O, nee., heelemaal niks bang
maar u zegt toch dat we niet met'm
magge.. magge.."
„En waarom ben je niet bang voor
oo.. voor die man?"
„Omdat ie haast net zoo'n gezicht
heb as u, pa., nou en voor u ben'k
toch óók niet bang Alleen dunner
en meer streepies d'r in dan umaar
anders haast net zoo'n gezicht
Ja, pa Mag 't van die boterham
De Zuster op school zegt, dat we arme
menschen nooit weg magge sturen..."
„Tom, ga jij maar naarnaar die*
naar oom Jozep.."
„Is 't dan toch 'n oome
„Ja, pa was 't heelemaal vergeten-
hij is heel ver weg geweest in 'n ander
land, 'n heeleboel jaartjes geleden
Vraag maar ot oom Jozep binnen
wil komen."
De vreemde oome Jozep kwam
binnen— de jongens hoorden pa
met 'mpraten., ze hoorden dat oome
Jozep zacht huilde.
Oome Jozep at mee... met 'n
pak van pa aan.
Nu mocht Bertje paardje rijden
't Werd heelemaal goed metoomt
Jozep.
