NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT - 7 VAN DE Surprises. Hei St.-Nlcolaasfeest St.-Nicolaas- St.-Nscolaas-avond. WOENSDAG 29 NOVEMBER 1922 Spel van Sinterklaas-avond. Er zon kaart-avond zijn, ten huize der familie Geurts. De heer Willem Geurts, ambtenaar bij een bankinstelling, zat genoeglijk zijn sigaar te rooken, achterover in zijn armstoel leunend terwijl de courant voor hem op de tafel lag, waar hij echter niet in- maar overheen keek. Het gelaat van den heer Geurts, had dezen avond een bijzonder vriendelijk ente- vreden aanschijn, ofschoon ontevreden heid, over het algemeen, daaraan vreemd was. Hij bewoonde een aardig huisje, op een der singels van een gemoedelijk provinciestadje, hetwelk door den goe den smaak van mijnheer en de goede zorgen van mevrouw, allergezelligst ge meubileerd en onderhouden was. Vriendelijke bloemmotieven op. gor dijnen, harmonieerden goed bij de ste vige, gebeeldhouwde meubels, in oud Hollandschen stijl, terwijl met smaak eenige vaasjes, waarin bloemen en zil verlingen, hier en daar waren neergezet. Mevrouw Geurts regelde een en ander op het buffet, dat -duidelijk blijk gaf, dat er op visite gerekend was. Een groote taart, geflankeerd door 'n dozijn kopjes, glazen enz. wachtten geduldig, óm mee te helpen de gasten te verwelkomen. Na verloop van een kwartiertje, rin kelde de bel, en waren daar de familie leden, die het kaartgezelschap zouden vormen. Daar was mijnheer Karei Geurts met zijn wederhelft, benevÊns mijnheer Henk Verdam met zijn aanstaande vrouw Marie, zuster van mevrouw Willem Geurts. Toen allen, na het ontdoen van klee ding en gebruikelijke plichtplegingen, in de intieme huiskamer gezeten waren, en mevrouw Willem Geurts zorgde voor het eerste kopje thee, werd door de heeren buitenlandsche politiek besproken, daa - na de binnenlandsche, vervolgens de markenkoers door Willem Geurts en het dure drukwerk, door Henk Verdam. O ;dat hij bij een drukkersfirma in be trekking was. Het onderhoud tusschen de dames liep misschien ook over de politiek, maar eindigde natuurlijk over de aller- beeldigste hoedjes en de allersnoezigste japonnetjes, welke in de hel-verlichte St. Nicolaas-étalages, rijkelijk waren uitgestald. jp „Over St. Nicolaas gesproken," op perde Karei Geurts tegen Henk Verdam, „over St. Nicolaas gesproken, ik zóu het in ieder geval toch juister vinden als jij nu de volgende week, hier voor de goede Sint wilde spelen. Je beweert zelf, dat je er altijd zoo'n succes mee hebt gehad, en daarppi moet jij het nu weer doen." 1 „Ik vind het toch wel jammer," zeide mevrouw Geurts tot haar man, „dat er misschien nu niets van St. Nicolaas- avond zal komen. Ik zou het zoo leuk en gezellig vinden voor onze kleine lie veling. Zij heeft nog nooit zoo iets mee gemaakt en heeft er nu den goeden leef tijd voor. Ik vind het echt jammer, hoor „Ja," zeide mijnheer, ja vrouwtje, liet is jammer, maar er zal nog wel een oplossing komen, ik heb er net zoo'n idee van." Het was St. Nicolaas-avond. Mijnheer Willem Geurts zit wederom in zijn gezellige huiskamer, maar kijkt nu wèl in zijn courant en schijnt zelfs zee belangrijke dingen te lezen, hij is vol aandacht voor al het nieuws. Mevrouw Geurts zit te werken aan een handwerkje en ook zij schijnt vol feu sacre te zijn voor haar arbeid. Beiden zeggen heel weinig^en alleen het stoomen van kokend theewhter, ver breekt met zijn eentonige muziek de stilte in de kamer. Het is stil, zoowel binnen- als buiten huis. De winkels hebben hun zaken ge daan, en de koopers zullen straks hun géschenken aanbieden en weer anderer in ontvangst nemen. De bel rinkelt. Mijnheer en mevrouw Geurts kijken beiden tegelijk, eenigszins verschrikt op de klolj tegen acht uur en beiden kijken weer ietwat geruster. Mijnheer gaat opendoen, terwijl me vrouw de huiskamer op een kier houdt, om te Jiooren, wat er geschieden zal. Mijnheer heeft het slot van de buiten- Mijnheer van Puffelen, die bovenstaande ontmoeting heeft, op de Nassaulaan te Haarlem. „Mijn Hemel, dat doet me denken aan de verlanglijst van mijn wederhelft!' „En toch zal 't niet gaan," verkon digde Henk Verdam, „jij als eigen oom van de kleine Lena, zou veel beter dan ik zoo'n kind eens toe kunnen spreken. Bovendien heb je dit werkje toch ook meer gedaan, en als oud-lid van de too- neelclub, heb ie veel meer routine, dan ik, om Sinterklaas uit te beelden. Jij speelde als Louis Bouwmeester, heb ik wel eens gehoord, en het is best mogelijk, dat wij ouderen, nog te genieten krijgen van een creatie." „Vlei nu maar niet, je zult spelen, ik trek mij ,er van terug en dus ben jij de eenige aangewezene," sprak nu weer Karei. „En je rekent op mij maar niet, want ik doe het niet, beslist niet, jij bent in deze omstandigheden de aangewezen man, en daaraan wil ik niet tornen. Gisteren hoorde ik nog van Willems, die bij mij op 't kantoor zit, dat hij den ouden knecht Jacob had aangenomen, om Sin terklaas bij hem thuis uit te beelden. Er schijnt dit jaar veel animo te zijn. Het is dan ook een aardig familiefeest en vooral ais de kinderen zoo'n jaar of acht, negert worden, zooals jullie Lena," richtte hij zich tot Willem Geurts, „is het allergezelligst." „Kom, laten we na beginnen," sprak mevrouw Willem Geurts. De avond verliep verder in genoeglijke stemming en toen het buffet wee rzijn natuurlijke kleur iiet zien, was het ook tijd voor de gasten om te vertrekken. Mijnheer Willem Geurts liet uit, gren delde de deur, stapte weer zijn kamer binnen, juist toen zijn vrouw de slaap kamer afkwam, waar de kleine Lena, hun eenigst? lieveling, den slaap der onschuldigen sliep, wellicht droomend van St. Nicolaas en al de geschenken die de goede Sint uit het verre Spanje zou meebrengen. deur omgedraaid en..„. St. Nicolaas ,komt binnen. „Maar," mompelde Willem Geurts, „dat was „Neen, dat weet ik nu wel," sprak St. Nicolaas. „Maar ik vond 't toch beroerd voor jullie en voor de kleine Lena, om zoo'n avond zoo kalmpjes te laten voorbij gaan. Ik kon het toch slecht over mijn hart verkrijgen om „Ben jij het dan, Karei," klonk de stem van mevrouw door de gang heen, „daar hadden wij nu heel niet op gere kend, dat is een verrassing voor ons en Weer werd er gebeld. N Mijnheer Willem Geurts zou opendoen, terwijl zijn vrouw, Karei St. Nicolaas zeer behendig de voorkamer inwerkte en daarop weer met groote oogen, in de gang naar de voordeur stond te kijken. „Goeden avondklonk een stem toen mijnheer Willem Geurts nog de geopende deur in zijn hand had, „goeden avond, daar haddcm jullie zeker heel niet op gerekend, hè sprak aldus een tweede St. Nicolaas, die zich al spoedig ontpopte als Henk Verdam. Ook deze scheen een erg gevoelig hart te hebben en kon dezen avond niet laten voorbijgaan, zonder ten huize van Willem Geurts, de St. Nicolaas-stemming erin te hebben gebracht. Hij vond het jammer, dat door verschil van opvatting tusschen hem en Karei, Willem Geurts en echt- genoote en kind, van de St. Nicolaas- visite verstoken zou blijven, terwijl zij er zich zooveel van hadden voorgesteld Henk-St. Nicolaas, werd nu door Wil lem de voorkamer ingeleid, waar natuur lijk verwondering, verbazing, ontzetting, ontroering de stille atmosfeer der rustige huiskamer in beweging bracht. Wij zullen niet beschrijven de ontmoeting tusschen de beide concurreerende St. Nicolazen, doch laten deze graag aan ieders fantasie over. Men discussierde nog -over het vraag stuk, hoe de beide St. Nicolazen aan de kleine Lena zouden worden voorgesteld, toen o, wanhoop, de bel weer in beweging werd gebracht, ditmaal echter heel bescheiden. Mijnheer Willem Geurts haalde zenuw achtig zijn horloge voor den dag kwart over acht ja, dat was ie v Hoe blij is het herdenken aan Sint- Nicolaas, wanneer wij 's avonds, voor aleer naar bed te gaan, nog zongen Sinte Niklaas, heilige man. Met uwen besten tabbaart a Gij rijdt er mee naar Spanje, Om appelkens van Oranje. H§P S*L H -S >v, Sint-Nicoiaas op Zwarte Pief komen op bezoek. Met groote stappen snelde mijnheer Willem Geurts naar de voordeur. „Hier ben ik, mijnheer, netjes op tijd. hè?" vertelde de derde St. Nicolaas, terwijl hij eerbiedig aan zijn papieren hoofddeksel tikte. „Ja," zeide mijnheer Willem Geurts, het is heel netjes, ja 1 maar ik kan je toch niet gebruiken, Cheffie. Een van mijn familieleden, is mij komen verrassen en zal nu de rol van St. Nicolaas op zich nemen. Hier heb je je geld en ga na maar weer naar huisdank je wel voor de moei te." Willem Geurts, bezweken voor de 'ikken van zijn vrouw en mede door z .r gevoel g hart, meende toch voor een oi, Nicola^a-viering te moeten zorgen en had daarvoor denwissellooper van zijn kantoor bespreken, waarop hij was komen te denken door de opmerking van Henk Verdam. Mevrouw Geurts stond met open meni en groote oogen dit tafereel aan te staren en was nu naar haar man toegekomen, en zij bespraken in den gang het aardige van Willem, om toch er aan te denken dat St, Nicolaas moest kpmen. „Jammer dat het nu zoo loopen moet," sprak ze, met een heel diepen zucht. Terwijl Henk en Karei in de voorka mer nog met hun figuur verlegen zaten en mijnheer en mevrouw de situatie bespraken, toen Ten vierde male werd er gebeld, of liever gezegd er werd geluid. Er was» een rijtuig voor gerold. Mevrouw Geurts werd krijtwit. Mijnheer Geurts opende de deur en tegelijkertijd golfde een stroom jenever lucht de gang binnen. Tegen den post van de deur stond St. Nicolaas. Zijn gezicht was eenigszins afgezakt, zijn witte toog had bepaald door het lange reizen erg geleden, en reikte niet verder dan tot boven de knie ën, waarbij de vieze pantalon en gore jschoenen zich aansloten, terwijl z'n hoofeb- deksel zijn achterhoofd en linkeroor be dekte. „Ikikwas hifr..^ hier besteld, ja, hier besteld.... hiér..,». om half negen t ,Wat blieft u 7' vroeg mijnheer Wil le tK Geurts. „Zeg,e...r mooie mijnheer.." bulder- de'deze vierde St. Nicolaasjij moet mij niet...,, voor den gek houden... hoor jedat mot jij niet doen „Hè, mijnheer, laat hem maar binnen, hij"speult fain hoor galmde een stem uit een open wagentje, dat voor de deur stond te wachten en toebehoorde aan den koetsier, een man met een gekleurde das om zijn hals gestropt, groote geruite pet op waaronderuit een zwarte haarlok zich over het voorhoofd slingerde, en een paar kanarie-gele sch'oenen aan zijn groo- ste voeten. De koetsier was afgestapt, en had zich in het gesprek gemengd, waardoor het mijnheer Geurts duidelijk werd, dat deze Sint ook besteld was. „Och man, wat loopt toch alles naar vanavond. Ik heb dezen man besteld, het Is Jacob, de knecht van de zaak bij Henk. Hij zou hier komen om half ne gen, als hij bij de anderen klaar was..." Mevrouw sprak niet meer en snikte zacht. Mijnheer Willem Geurts begreep. Hij betaalde den man het honorarium en toen werd deze St. Nicolaas door zijn koetsier het rijtuig in geheschen. Mijnheer Willem Geurts ging naar zijn vrouwtje, omhelsde haar en troostte „Huil maar niet, vrouwtjelief, het is heel Hef van je bedoeld, hoor, hier heb je er een flinke kus voor." Om peerkens van Condé, Gondé, Breng mij toch ook wat ipeê. En wanneer wij 's anderdaags, al voor het krieken van den dag, beneden kwa men, om al de lekkernijen en het speel goed te zien door Sinter Klaas gebracht, weergalmde het huis doorDanke Sint Niklaas 1 en in de buurt was het gansch den dag trommeigeroffel en trompetge schal. Gelukkige tijden, te ras vergaan 1 Alhoewel het Sint Niklaasfeest eert echt christelijk feest is, zijn-er zekere gebruiken van den Wodanrit der oude germanen in gemengd. Toen reed Wodan op zijn paard door het luchtruim en beloonde of be strafte zijn volk nu is het de goede heili ge, die de kinderen beloont om hun braaf zijn en straft om hunne ongehoorzaamheid Onveranderd bleef het SintNiklaasfeest bij ons Vlaamsche volk voortleven en, wie de prachtige schilderij van Jan Steen aanschouwt, kan zich zelve in t midden stellen en meeleven met die kinderijen die lustig spelen nieuwsgierig zien langs waar Sinter Klaas is heengevlogen, of spijtig gram als de jongen die eene roede in zijn holleblok vindt. Zoo was het toen, zoo is het nog bij onze brave menschen. Reeds een tijd lang zijn de kinderen braaf geweest en menigmaal heeft Klaas van uit de schouw appelen en sneukelgoed geworpen.Brieven,de wensch naargeschen k?n bevattende,werden geschreven en aan de schouw gelegd, opdat Klaas zou weten wat hij brengen moet. Eindelijk is de vooravond aangebroken. De kinderen stellen hun schoen of hun hol leblok, of hangen hunne kous, aan de schouw, zonder te vergeten er hooi, worte len of rapen in te steken voor Klaas z'n ezel. Dan zingen de kinderen een liedje, dat verschilt van streek tot streek. Dit van Brugge is eigenaardig Kousen en schoenen staan te pronken, Al in den heerd. De kinderkens slapen, dat ze ronken. Daar komt een peerd... 'tls een peerd gelijk een ezel. O Heilige Man. 'k Zal een deuntje voor u lezeft, Breng mij wat dan. Te» Turnhout zingen zij Sinte Nicolaas, mijn goeie man, Wilt ge me wat geven, Dan dien ik u al mijn leven, -0 Geeft gij mij niet, Dan dien ik niet, Dan zijt gij mijn St. Niklaasken niet. 's Morgens vroeg zijn de kinderen al vroeg uit het bed om te zien wat Klaas heeft meegebracht. De folklore is rijk aan al wat Klaas geven kan zonder te ge wagen van het speelgoed poppen, trems, soldatentuigen, winkel en keuken- gerief, hebben de' snoeperijen iets eigen aardigs, hun vorm heeft een legendari- schen oorsprong. De bisschoppelijke stad van St. Niklaas Myra, ligt aan zee, en menigmaal heeft de Heilige de schippers behouden tijdens de stormen, daarom geeft men de scheep- kens van marsepein. Het brood, mild aan den arme geschon ken door den Bisschop, had een bijzonde ren vorm, daarom de broode- of koeke- mannen. De onontbeerlijke „speculaas" op dien dag, schijnt ons te komen van het Rijn land,waar men „speculaze" platte koeken met kruiden, baktè ter eere van den Heilige. Ook de pepermoppen en peper- boilen hebben er den oorsprong van. In onzen jongen tijd kwamen, 's mor gens vroeg de bakkers in de straat „heete brood" toeten, lange„broodies met worst. De lekkerkoek „heiligmakerêê of liever „Huwelijksmakker," gedenkt het feit dat Niklaas een bruidschat* schonk aan drie maagden, die bestemd waren als slavinnen verkocht te worden door hun vader en alzoo een deftig huwelijk kon den aangaan. Op dit feit steunt het gebruik dat men hier aantreft, aan de geliefden, harten van marsepein aan te bieden. Doch St. Niklaas is nietfalleen de kin dervriend, hij werd ook als bescherm heilige gekozen door de kleermakers, omdat hij de noodlijdenden ter hulp kwam door de oude kleerkoopers, omdat hij, ten einde veel te kunnen geven, zelf oude en versleten kleeren droegdoor de kooplui, omdat zij met Klaasdag goede zaken deden. „St. Nicolaas" is het Hollandsche volksfeest bij uitnemendheid. Dat was het al eeuwen terug, en dat zal het nog blijven, zooiand de wereld bestaat. De populariteit van Sinterklaas goed heilig man staat daarvoor borg. Heel wat oiifie gebruiken en gewoon ten mogen aan den tijd en den nieuwen geest zijn geofferd. Sinterklaas heeft zich niet laten verdringen. Behalve in Rusland, meenen we, is er nog maar één land, waar de Heilige zoo algemeen in hooge en groote ver eering staat. En dat land is Holland. Hier wordt hef feest gevierd door oud en jong, door rijk en ook arm en de 5 December-avond is voor bijna alle huisgezinnen, waar liefde en eendracht de leden bindt, misschien de gezelligste avond van heel het jaar. De avond van verrassingen en grapjes, ingegeven door ware liefde, echte hartelijkheid en fp- rechte sympathie, welke vindingrijk en gul maken. De avond als vader, moeder en kinde ren te zamen zijn in blije, angstige span ning als de bel klingt en „zwarte Piet" of „een gedienstige", „spoorloos verdwe nen" plaatsvervanger een pakje, groot of klein op stoep of in gang heeft neer gezet. De avond als de kinderen, al groot en overal verspreid, dikwijls van verre komen, om thuis te zijn. Thuis, weer allen vereend, als zooveel jaren geleden, toen ze nog klein waren en moeder nog waakte over hen met zorg en liefde, welke alleen een moeder kent. Dien avond wordt de band weer innig en vast gelegd om allen, die het huisgezin vormen wordt de liefd%e weer verinnigd om ze mee te dragen als een sterk-makend geluk. Zoo is „Sinterklaas-avond" meer dan een feestavond van pret en jolijt- Hij brengt stemmingen, ook van sprook je en legende. Zelfs de groOten worden klein met de kleinen. Ook voor hen is het ....Vol verwachting klopt ons hart Wie de koek koek krijgt, wie de gard. De gedachte aan verdichting ver dwijnt en de verbeelding groeit tot wer kelijkheid. En toch, hoe weinig weten de meesten van den „goeden Sint" anders dan zijn naam, hoe weinig kent men de legenden om zijn persoon en daden geweven. Naar de oude legenden vertellen, was de Heilige de beschermer van kinderen, jonkvrouwen en zeevaarders. Redenen dus genoeg, om hem de algemeene sym pathie te doen verwerven. Een sympathie welke antipapisten wel eens een doorn in het oog is geweest. Zelfs heeft het niet aan pogingen ontbroken, om de viering van het St. Nicolaasfeest onmogelijk te maken. Zoo werd o.m. te Dorderecht in 1657 het St. Nicolaasfeest door het heerschend strenge Calvenisme als susperstitieus ge weerd en werd in een Delftsche keur van 1600 verboden op 5 Dec. op de markt kramen te zetten, waar verscheidene Constantijn gestorven in 327 en begraven in de kerk van den H. Stephanus in Apulië. Omdat volgens de legende genees krachtige olie uit de beenderen van den Heilige vloeide roofden kooplieden het lijk uit het klooster op den Sionsberg bij Myra. Het Ooster.c'ie liedje, waarin het heet: „Hee ligt in de kark van Romen, „Mit sien beide beentjes bloot," is dan ook een puur verzinsel. Oorspronkelijk een Oostersche Heilige, werd hij later naar het Westen en meer speciaal naar Spanje overgebracht. Zooals bovengezegd, had St. Nicolaas een drievoudig patronaat. Oude legenden vertellen in haar naïvi teit het volgende Zoo wordt verhaald dat de Bisschor eens 'n storm voorspeld had en later door zijn gebed de zee totjbedaren braclu Hierdoor werd hij verheven tot schuts patroon der zeevaarders. In tal van zee steden, welke den schutsheilige vereer den als Amsterdam, Kampen en Stavoren werden kerken en kapellen ter zijner eer gesticht. Over „St. Nicolaas als kindervriend" is de litteratuur uitgebreider. Daar is de legende, volgens welke drie kinderen bij een slachter om nacht ver blijf vroegen. e man was zioo wreed dat hij de kinderen slachtte en inzoutte. Op een dag komt ook St. Nicolaas bij den slachter om onderdak vragen. Als de slachter den Heilige alleen brood voorzet, vraagt dezé, of hij van het vleesch mag hebben, dat in het vat zit. Op deze vraag schrikt de slachter zoo, dat hij wil vluchten. St. Nicolaas houdt hem tegen en maant hem tot boetedoe ning. Daarna laat de Heilige zich naar het vat brengen, legt zijn vinger op den rand en de kinderen worden weer levend. Het huis te Amsterdam, hoek Dam en Damrak, draagt nog een ouden gevel steen, waarin deze legende is ingebeiteld „St. Nicolaas en de drie kinderen in dt tobbe". Dat de heilige eens de drie dochters van een verarmd man had beiwaard voor 't haar dreigend gewaar an onze- delijken levenswandel, ao#or drie avonden de gelden, benoodigd voor het uitzet der meisjes, door 't raam te gooien zoo dat het huwelijk der meisjes mogelijk was, was de oorzaak dat hij ook als de beschermer der jonkvrouwen werd geëerd Enmaal beschermerheer der jonkvrou welijke eer, werd hij weldra zoo lezen we in Mozaiek van F. W. Drijver, waar aan bovenstaande legenden zijn ont leend gepromoveerd tot huwelijks makelaar. De „vrijers" en „vrijsters" bewaren hieraan nog een herknnering. En waar komt het „schoenzetten" vandaan Ook al eenvoudig. D? Heilige gooide op een nacht een geldbeurs door het raam van een arm soldaat. De geldbeurs kwam juist terecht in zijn schoen die voor 's mans bed stond. Dat gelukkig gevolg spoorde aaan tot navolging en in de 16e eeuw was het schoenzetten al in gebruik zooals blijkt uit Bredero's „Moortje". „Asset Sinter Claes was, so sette men Hun tot jouwént de schoen. Wat pleger jouw joer, Griet, Jans, daer een hielejropo goet in te doen. In een coupé eerste klasse van een sneltrein RotterdamAmsterdam zat de beroemde kunstschilder De Wolf en z'n vrouwtje, 'n levenslustige, vroolijke bru nette, wier mondje geen oogenblik stil stond. goederen verkocht worden, „die men den cleijnen kinderen dyets maeckt, dat den zelfden Nicolaes hen luyden geeft, twelck een saecke is nyet alleen strijdend ende theghens alle goede ordre ende politije maer oock de luyden afleidende van de ware godsdienst, ende strecken de tot waengeloof, supersitie ende afgoderije". Maar de Calvinistische besturen van Dordrecht en Delft en nog andere plaat sen hebben met hun anti-katholieke actie geen kans gezien het St. Nicolaas feest te doen verdwijnen. Daarvoor was het te veel in den volks aard ingegroeid. In onze Sinterklaas-versjes is heel wat verdichting en fantasie. „Zie ginds komt de stoomboot van Spanje weer aan", is een dichterlijke wijheid met de waar heid finaal in strijd* De Heilige had met Spanje niets te maken. De H. Nicolaas was bisschop van Myra, een zeestad in Lydië, tijdgenoot van „Ik verheug me erin, manlief, het St. Nicolaasfeest weer in mijn ouderlijk huis te vieren." „Ja, Lucietje, ik evenzoo, tnaaf hoe staat het met ons collation „Wat, heb je nu al honger 1" lachte Lucie, maar pakte uit de reistasch 'n paar gemeubileerde broodjes. Zelf deed ze zich te goed aan een heerlijken appel en legde de schillen op een kartonnen dekseltje op haa; schoot. „Bah, wat krijg ik vuile handen van dat reizen. Als ik ze maar eens kon wasschen." „Wel, neem de appelschillen en wriji ie vingers er mee af," zei haar.man, dit al aan zijn tweede broodje begon. „Och, dat is ook een mooie manier van behelpen. Maar enfin, ik zal het pro- beeren." Zij had hierbij haar ringen afgedaan en babbelde verder voort, zonder dat haar man er naar luisterde. Hij verdiepte zich in de „Katholieke Illustratie". •v SINT - NICOL AAS - BIJVOEGSEL Ï^VVwvvnw

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1922 | | pagina 7