BUITENLAND
Leest de zeer be
langrijke brochure:
Prijs 35 ets.
Onschuldig veroordeeld
Vierde Blad-
5 Januari 1923
Driekoningenfeest in vroeger
eeuwen.
De Conferentie te Parijs mislukt. De Engeisce delegatie is vertrok
ken. Opstand in Mossoel. Griekenland en Joego-Slavië mobilisee-
ren. Lenin weer ziek.
algemeen gevoelen moest de conferentie
een mislukking worden.
De World acht het Fransch-Britsch
geschil ernstig. Indien Hughes handelen
wil moet hij het vlug doen en bereid zijn
met de realiteiten van den toestand re
kening te houden. Hij moet dan handelen,
vóórdat Frankrijk een politiek van on
afhankelijk optreden tegen Duitsch-
land begint.
De New-York Times verklaart, dat
wat de practische uitvoerbaarheid der
twee plannen betreft, de schranderste
financieele hersens zich geen beslist oor
deel kunnen vormen. Het zijn kwesties,
welke door geen staatsmanschap zijn
op te lossen. Dit geldt in het bijzonder
voor het Britsche plan, dat op het pa
pier het meest aantrekkelijke is van de
twee. Het is zoo practised, dat het ge
heel onpractisch is, daar het geheel ge
baseerd is op economische overwegingen
in een tijdperk, waarin de economie
slechts een bescheiden rol speelt.
DUITSCHLANDS VREDESAANBOD.
Von Rozenberg, de Dtiitsche minister
van buitenlandsche zaken, heeft naar
aanleiding van Poincaré's uiting ter Pa
rijsche conferentie over het Duitsche
vredesaanbod, den Berlijnschen verte
genwoordiger van de Associated Press
de volgende opheldering gegeven.
Een vraag van de Fransche regeering,
waarom Duitschland den duur van de
De conferentie te Parijs.
De kans op een verzoening tusschen de
Fransche en de Engelsche opvatting
kwijnt dood.... zoo ze al niet dood is.
Ofschoon het Fransche kabinet de
Engelsche voorstellen had verworpen
heeft de conferentie Woensdagmiddag
nagenoeg vijf uur aan hun bespreking
gewijd en zou die vandaag voortzetten.
Bonar Law en Poincaré gaven hun op
merkingen op hoffelijken en hartelijken
toon ten beste en beiden toonden het
oprechte verlangen te koesteren tot een
minnelijke schikking te komen.
Van de Italianen werd een bemiddelend
voorstel verwacht. Ook dient vermeld,
dat Bonar Law zich bereid toonde, aan
de Fransche bezwaren tegemoet te ko
men door het voorstel van een Duitschen
voorzitter van de voorgestelde financieele
commissie in te trekken. Verder gaf
hij te kennen, inzake den Belgischen
voorrang te willen toegeven.
De'verklaringen van Poincaré bleven
op uitsluitend "t.chnisch terrein en lie
pen uit op deze conclusie: het Britsche
plan is volkomen onaannemelijk voor
de Fransche regeering.
Theunis sloot zich geheel aan bij de
opmerkingen van Poincaré, die ahes
heeft 'gezegd wat er te zeggen was. Vol
gens Havas sprak Theunis aan het eind
van zijn redevoering de wensch uit, dat
men het eens zou worden over een voor-
loopige oplossing, die zoo meent Ha
vas zou bestaan in het buiten de be
spreking sluiten van de kwestie van de
schulden der geallieerden onderling, en
het aannemen bijvoorbeeld voor een
jaar van het Fransche programma
van een moratorium met panden. Uit
een enquete, door Havas bij de verschil
lende delegaties ingesteld, biijkt evenwel,
dat een vergelijk tusschen de Engelsche
en Fransche standpunten onmogelijk
schijnt. De Fransche regeering, die in
haaf wensch om tot overeenstemming
te komen zeer ver is gegaan en de geal
lieerden heeft voorgesteld het in bezit
nemen van uitsluitend economische on
derpanden zonder een militaire actie, is,
naar het schijnt, met haar concessies tot
de uiterste grens gegaan. Frankrijk „kan
niet medegaan met een plan, dat Duitsch
land in staat stelt zich te herstellen, ten
koste van het land, dat liet systematisch
heeft verwoest."
De gealliëerden staan dus voor de
moeilijke keuze tusschen de kans van
thans weinig uit Duitschland te krijgen,
volgens het Fransche plan, en het Brit
sche plan voor een definitieve regeling
waarbij het maximum niet thans maar
later verkregen wordt. De Britten zien
geen hoop de kloof te overbruggen.
Reeds schreef de Daily Mail het ver
moeden neer, misschien vindt men het
elders in dit nummer reeds bevestigd,
dat de Engelschen eenvoudig de bespre
kingen zouden afbreken.
En elders in 't buitenland onder\de
belanghebbende of belangstellende toe
schouwers
De Duitsche pers verwacht van de
Parijsche conferentie geen oplossing meer
van het schadevergoedingsvraagstuk eiv
betreurt dat de hoop, die de geheele
wereld op deze bijeenkomst bouwde, is
teleurgesteld.
In "de officiëele kringen in Amerika
wordt elke stap der conferentie gevolgd
met het diep besef, dat wat er gezegd
en gedaan wordt van het grootste ge
wicht zal zijn bij de vaststelling van de
toekomstige politiek der regeering.
Opnieuw vraagt men zich af, hoe
Amerika in deze zaak moet helpen, in
dien de staatslieden van Europa het
niet eens kunnen worden. Harvey's roi
te Washington blijft onbekend. Hij ver
toefde gisteren den ganschen dag op het
Witte Huis en het departement van staat,
maar hij heeft niets losgelaten over
eventueele besprekingen. De duur van
Harvey's verblijf zal waarschijnlijk be
paald worden door de gebeurtenissen
buitenslands.
De Amerikaansche bladen waren van
het begin af pessimistisch ten aanzien
van dé" Parijsche conferentie. Naar het
voorgestelde vreaes-verbintenis tot een
menschenleeftijd heeft beperkt, heeft
de Duitsche regeering niet ontvangen.
Indien de Fransche regeering een lange-
ren duur had geopperd, zou de Duitsche
daar gaarne in zijn getreden. Voor een
revanche-politiek in Duitschland, die
Poincaré voor een vaststaand feit houdt,
ontbreken in Duitschland alle stoffelijke
en psychische voorwaarden als Frank
rijk die niet zelf schept. Duitschland
heeft er niet het minste bezwaar tegen,
dat Engeland of de Ver. Staten de ver
bintenis met bijzondere toezeggingen
aan Frankrijk aanvullen. Engeland zou
immers partij, Amerika trustee van de
voorgestelde overeenkomst zijn
Dat art. 10 van het Volkenbondssta
tuut der door Duitschland voorgestelde
overeenkomst niet overbodig maakt heeft
Poincaré zelf erkend. Duitschland toch
is als buiten den Volkenbond staande,
niet aan dit artikel gebonden.
Het Havas-bericht dat het Duitsche
voorstel noch aan Frankrijk is 'doorge
zonden, noch door Frankrijk is gewei
gerd, heeft Poincaré thans zelf gelogen
straft door de erkenning dat hij het voor
stel beeft ontvangen èn afgeslagen. De
gebruikelijke bestempeling van het voor
stel als Duitsche manoeuvre kan alleen
beteekencn dat het voorstel met zake
lijke argumenten niet kon worden be
streden en afgewezen.
Bonar Law heeft ter Parijsche con
ferentie medegedeeld, dat het door Frank
rijk en Italië in den loop van den oorlog
te Londen gedeponeerde goud naar de
Vereenigde Staten is gezonden. De Fran
sche bladen maken zich tot tolk van den
pijnlijken indruk, door deze mededeeling
in politieke en financieele kringen ge
wekt.
Het Journal herinnert eraan, dat het
milliard Fransch goud tijdens den oor
log naar Engeland is overgebracht op
het nadrukkelijk verzoek van den Brit-
schen financieelen dienst, die aan Frank
rijk had voorgesteld zich zelf te belasten
met het koopen van de Vereenigde Sta
ten van datgene wat Frankrijk noodig
had om den strijd voort te zetten. De
Engelsche financieele dienst had aange
voerd, dat het deposito van het milliard
goud het Engelsche pond moest conso-
lideeren en in staat stellen goedkooper
te koopen. Toen de Fransche financieele
dienst hier tegen inbracht, dat de Com
binatie de kans opleverde de stabiliteit
van den frank in gevaar te brengen, heb
ben de Engelschen herhaaldelijk plech
tig geantwoord, dat zij na dén oorlog
het noodige zouden doen opdat alles
weer op zijn pooten terecht zou komen.
Het betreft hier dus, zeggen de bladen
volstrekt geen onderpand of waarborg,
maar een deposito, waarvan de eenige
bedoeling was het Fransche krediet te
beschermen. Het deposito is te goeder
trouw gestort in het gemeenschappelijk
belang van de bondgenooten. Het be
drag behoort aan de Bank van Frankrijk,
een particulier orgaan, die het geregeld
doet verschijnen op haar weekstaten.
OPSTAND TE MOSOEL.
De Turksche delegatie te Lausanne
bevestigt, dat er een opstand is uitge
broken in liet vilajet Mosoei. Zij ver
staart, dat de Turksche autoriteiten
geen deel hebben aan de beweging.
LENIN IS WEER ZIEK.
Uit Riga wordt gemeld, dat volgens
bericht uit Moskou een nieuwe ernstige
crisis ontstaan is in de gezondheid van
Lenin. Buitenlandsche specialisten zijn
ontboden.
GEH. 5Ü8TENL. SEPJSHTEM.
Drukkerij de Spaarnestad
Haarlem
FEUILLETON
„Dien zal ik u te zijner tijd meedfelen
en wel zeer spoedig. Wij gaan nu 'naar
uw vriend Georges Darier."
Etienne nam zijn hoed en de drie man
nen stegen in het rijtuig, dat hen naar
de Bonapartestraat bracht.
XV.
Den ganschen avond had Lucie For-
fier, aanvankelijk met ongeduld op moe
der Lise gewacht, maar" toen het tien
uur sloeg en de brooddraagster nog niet
was thuis gekomen, werd ze ongerust.
Die ongerustheid groeide tot angst. Het
sloeg middernacht. Nog altijd was zij niet
thuis gekomen. Lucie, die reeds niet
goed was en bovendien gebroken van ver
moeidheid, legde zich ter ruste, zonder
dat het haar echter gelukte de oogen te
sluiten.
Eerst omstreeks vier uur in den mor
gen, toen de vermoeidheid de overhand
kreeg op de onrust, sliep zij in. Om ach
uur werd ze wakker. Zij ging uit het bed
en klopte aan de deur van Jeanne. Zij
kreeg geen antwoord. De kamer was
leeg. Dit zwijgen verdubbelde haar angst.
Zij kleedde zich jiaastig en ging naar be
neden.
„Ik zal eerst naar het Rendez-vous der
Bakkers gaan," zcide zij, het huis ver
latende.
Daar gekomen stond zij stil. De zaak
was gesloten. In groepjes stonden vrou
wen op het trottoir bijeen, druk pratend.
Lucie sprak een van hen aan.
„De zaak is op last van de politie ge
sloten in verband met de brooddraag
ster, die door de kameraden tegennover
de poiitie in bescherming is genomen.
Het woord brooddraagster"deed Lucie
van schrik verstijven.
„Men noemt haar hier moeder Lise."
Lucie werd bleek, 't Was of zij een
benauwdheid kreeg.
„Wat is er gebeurd stamelde zij met
nauwelijks hoorbare stem.
„Dat weet men juist niet. Er wordt
van alles verteld. Men heeft moeder Lise
willen arresteeren en toen zijn de jon
gens op de politie aangevallen en hebben
moeder Lise in bescherming genomen en
de gelegenheid gegeven te ontsnappen."
„Mijn God mompelde Lucie in wan-
hooo.
Daarop ging zij heen, hopende elders
inlichtingen te krijgen. Zij ging naar de
bakkerij van Lebret. De meid was alleen
in den winkel.
„Hebt u moeder Lise misschien ge
zien vroeg zij haar.
„Spreek er niet van. Men heeft haar
gisteren in het Rendez-vous der Bakkers
willen 'arresteeren. Men beweert, dat zij
door de politie werd gezocht."
„Door de politie gezochtherhaalde
Lucie. „Moeder Lise door de politie ge
zocht 1"
„Dat wordt tenminste verteld. Ieder
een spreekt er over."
Lucie kon zich nauwelijks staande
houden, zoo greep de emotie haar aan.
Zij raapte al haar moed te zamen 'en
ging den winkel uit, na het meisje te
hebben bedankt.
„Niets....", mompelde zij onder het
weggaan. Ik ben niets wijzer geworden.
Waar kan ik naar moeder Lise vragen
waar haar terugvinden Ik sta heel al
leen tegenover dit mysterie En ik kan
niets doen voor de arme vrouw, waar
van ik zooveel houd. Lucien heeft mij
verlaten..hij zou een steun voor mij
zijn geweest. Hij hield ook zooveel van
moeder Lise....hij zou haar raadsman
zijn geweeste
Eensklaps stond 'Lucie stil. Zij dacht
juist aan den vriend van Lttcien, aan den
advocaat, waar moeder Lise was ge
weest, om over haar te spreken. Aan
Georges Darier. Binnen twintig minuten
was zij aan de woning van den jongen
man. Ondanks haar zwakheid en ver
moeidheid liep Lucie vlug de trap op.
De oude Madeleine deed open.
„Kan ik advocaat Darier spreken
„Ik denk 't wel, juffrouw. Wilt u maar
binnen komen. Mijnheer is op zijn kan
toor. Ik zal hem waarschuwen."
Eenige oogenblikken later werd Lucie
binnengebracht. Georges zag dadelijk,
dat het meisje geheel overstuur was.
„Ga zitten, juffrouw zeide hij, het
meisje een stoel toeschuivend, waarop zij
zich liet neervallen.
„O, mijnheer," riep zij uit, in snikken
uitbarstend, „geef mij raad, bescherm
mij.red haar
Verrast door deze wanhoopsontboeze-
ming, wist Georges niet, hoe het gesprek
te beginnen.
„Waar gaat het over? Welk verdriet,
welke smart hebt u, juffrouw
„Mijnheer," antwoordde Lucie, er
woonde een brave, lieve vrouw bij mij,
die ik beminde als mijn moeder.... Zij is
enkele dagen geleden bijna gedood.
Gisteren is zij naar een feestmaaltijd
gegaan, aangeboden door haar medewer
kers en werksters, om haar bijna wonder
lijke redding te vieren. Zij moést gisteren
avond thuis komen. De avond en de
nacht zijn voorbijgegaan, zonder dat ik
haar heb gezien.... Doodelijk ongerust
ben ik van morgen naar het huis gegaan,
waar de maaltijd zou plaats hebben.
Dit huis was op last van de politie ge
sloten, en bij toeval vernam ik, dat dit
bevel was gegeven, omdat de vrouw, die
ik zocht zich door de vlucht onttrokken
had aan een arrestatie, onmogelijk ge
maakt door de tegenwerking harer kame
raden, die den maaltijd hadden aange
boden. Sinds is ze niet teruggekeerd in
het huis, waar zij werkzaam was en ik
weet niet, tot wie ik mij moet wenden,
om haar spoor te ontdekken.
Aangezien ik alleen op de wereld sta,
kom ik tot u, mijnheer, om uwe hulp en
uwen raad in te winnen. Geef mij uw
s cun en hulp, mijnheer, want ik voel
wel, dat zonder die moeder Lise voor
altijd voor mij verloren is."
Bij het hooren der laatste woorden,
sprong Georges op.
„Moeder Lise," riep hij uit. „Lise Per-
rin... Die brave vrouw heeft mijn pa
pieren gebracht, die ik had verloren
Gaat het over moeder Lise
Ja, mijnheerzeide het meisje.
Eensklaps versomberde het gelaat vaï
Georges. Hij herinnerde zich de bedrei
gingen door Paul Harmant in zijn tegen
woordigheid aan haar adres geuit.
„Wel nu, mijnheer vroeg Lucie mei
gevouwen handen.
Wel nu, juffrouw, ik moet u nog en
kele dingen vragen. Heeft de vrouw, die
u moeder Lise noemt, nooit gezegd, wie
zij was Heeft zij u nooit haar waren
naam genoemd
„Zij heeft mij gezegd, dat zij Lise Per-
rin heette," antwoordde Lucie, verwon
derd over deze vraag.
„Zij heeft nog een"anderen naam...,
juffrouw. Op de prefectuur van politie
zult u daarover meer kunnen hooren
daar alleen hebt u kans ttwe vriendin te
rug te vinden
„U maakt mij bang, mijnheer 1" riep
Lucie uit. Heeft moeder Lise dan werke
lijk een misdaad begaan
„Dat weet ilj niet. Maar een en twintig
jaar geleden is Lise Perrin onder een an
deren naam tot levenslange opsluiting
veroordeeld. Zij is ontvlucht uit de cen-
tra'e gevangenis van Clermont. Zij heet
eigenlijk Jeanne Fortier.".
flet mot buitengewoon belangwekkend hee-
len, ba te speuren, hoe in vroeger eeuwen
het Driekoningenfeest door het volk op ver
schillende eigenaardige wijze alomme gevierd
werd.
Niet altijd werd op 6 Januari het Drieko
ningenfeest gevierd, in vroeger eeuwen werd
die dag „de dertiendach'' genoemd, en wel,
omdat hij de dertiende dag was na het Kerst
feest, waarmede toen meteen het Nieuwejaar
werd gerekend Ie beginnen. Dan werd hel
„Epifanienfoest" gevierd, dat gewijd was aan
de herdenking van het openbaar optreden van
Christus in de wereld. Daarbij werden dan le
vens verschillende gewijde voorstellingen ge
geven, en o.a. herdacht de doop in de Jordaan,
het wonder op de bruiloft, en ook de komst
der Oostersche wijzen, van de drie Koningen
Caspar, Melchior en Balthasar. En ten slotte
werden deze drie koningen op dien dag de
hoofdzaak der feestviering.
Maubach, een Duitsch geschiedschrijver,
meldde indertijd: „In Holland ziet men het
gemeene volk eenigen tijd vóór Kerstmis bijna
eene volkomen mascarade aanrechten. De zan
gers verkiezen drie der welgemaaktste van hun
ne bende om de drie Koningen, op eene rei
gaande, te verbeelden. De middelste stapt da
delijk voort, met een groote sterre van wit
papier, die aan het opperste einde van een
stok is vastgemaakt; binnen de sterre bran
den een of twee kaarsen. Die dezelve draagt,
doet ze omdraaien terwijl hij zingt. De drie
Koningen hebben witte hemden aan, en zijn
gekroond met een soort van windsel om het
hoofd, dat met klatergoud is versierd. Een
van de drie heeft een zwart masker voor, of
heeft het gezicht bestreken met een zeker
zwart smeersel; soms zijn ze alle drie zwart
gemaakt. Het spel begint doorgaans half No
vember en eindigt met Driekoningen."
Het was in het begin der achttiende eeuw
dat de Duitsohe historicus dit schreef en
nóg is deze gewoonte niet geheel en al uitge
storven, al zal men haar niet meer in onze
groote steden behoeven te zoeken.
van hoe lang hèr reeds het loopen met de
ster dateert, is niet met zekerheid te zeggen;
het kan zijn dat het eigenlijk nog als een
navolging te beschouwen is van de mysterie
spelen, die door klerken en scholieren voor
het volk vertoond werden. Die mysteriespelen'
zoo ook de vertooning der Drie Koningen
hadden soms in de kerk plaats waarover
lommigen zich misschien verwonderen doch
dit is langzamerhand zoo gekomen. De beur!-
zangen, die o.a. in de Middeleeuwen in de ker
ken werden gehouden ontaarden ook wel eens
een enkele keer in samenspraken; toen begon
de zanger of de spreker door gebarenspel meer
uitdrukking te geven aan het door hem voor-
gedragene. Zoo werd de zanger van lieverlede
handelend, acteerend persoon, en er was
toen nog maar een kleine stap noodig, bijv.
het nabootsen van de kleeding der personen
en van de plaats der handeling volgens de be
grippen van dien tijd en het schouwtooneel
in de kerk was erl
Doch ook alleen voorstelling van gewijde
gebeurtenissen en van godsdienstige strekking
kon men er zien! Op deze wijze werd het volk
meteen onderwezen in de Bijbelsche geschie
denis. En dit was wel wat waard, want boe
ken waren zeldzaam en lezen konden buiten
de kloosterlingen en hooggeplaatste personen
maar héél weinigen. Zoo gaf een zichbare
voorstelling aan het volk een klaar begrip van
de een' of andere gebeurtenis.
Het eerst zullen het wel de koorzangers en
de 'leerlingen der kloosterscholen geweest zijn,
die met dë ster rondgingen en daarbij een lied
zongen, waarvoor zij dan aan de huizen een
belooning ontvingen; die beloondng zal allicht
later wel de oorzaak geworden zijn dat ande
ren uit het volk dit voorbeeld volgden.
Een der oudste liederen, daarbij gezongen,
dat vermoedelijk uit de 14e eeuw dagleekent,
is het volgende:
De erste Cor.inc'(slngt)
Salich ktot vol heilccheden!
Uwer condncliker moghentheden
Presentere ic hier van goude,
Mine offerande, als die houde
Ziele ende lijf van U te lene
Want ic ghelove int herte rene
Dat ghi sijt God, en de mensche
Ende al die werelt hebt bracht te wensche.
Dander Conine.
O ghebenedide dracht
Van onsen menscheliken gheslacht,
Hogheboren inder naturen:
Ie presentere U te deser uren
Van wieroke mine offerhonde
Ende ghelove dat ghi in U hande
Hebt alle dine in moghentheden,
4is God doet in drievuldicheden.
Die derde Conine.
O God ende mensche in een gheboren:
Ende U Maria maget uit vercorcn:
Van mirre ic U presentere
Mine offerhand^, als die gtiero
In U gheleve te volstane,
Ende nemmermere uwen dienst af te gane;
Want ic ghelove in aider tijd;
Here, dat g,hi God ende mensche sijt.
Op den Driekoningendag hielden ook dik
wijls rederijkers optochten 'langs de stralen,
waarbij dan rijk aangebleede en versierde pop
pen op wagens werden rondgereden; die pop
pen stelden de drie Koningen voor, of de
Apostelen, of den reus Goliath en die wa
gens werden begeleid door een troep volk
blootsvoets en met brandende kaarsen in de
'hand.
De ster, waarmee rondgegaan werd, was
soms maar een eenvoudige sterre, die door den
drager werd rondgedraaid, maar dikwijls was
er heel wat meer te zien. Bijna zouden wij zeg
gen, was de ster soms bijzaak: dan schitterde
deze wel aan den top van de lange stang
maar daaronder was dan nog een beweegbaar
poppenspel aangebracht en zag men een huis,
dat het paleis van Herodes moest voorstellen,
met goud versierd en met groen behangen, en
zelfs een venster ontbrak niet. Men zag-aan
de eene zijde een prieeltje van groen loof, aan
de andere zijde een stalletje met het Kindje
Jezus in de kribbe en Maria en Jozef.
Een formeele vertoouing werd dan gegeven,
die natuurlijk heel wat belangstelling trok;
er was niet één „starredraaier," maar het wa
ren er drie, die hieraan hun krachten wijdden
Ze begonnen hun gezang:
„Wij komen gereden met onze starre,
Lauwerier de Cransio,
Wij zoeken Heer Jezus, wij hadden hem
gaarne
Lauwerier de Knier.
Zijn Karei Konings-kinderen,
Paler bonne Franscijn Jeremie!
Dan plaatsten zich twee slerremannen aan
weerskanten van den drager, om de poppen te
vertoonen.
„Wij kwamen al voor Herodes zijn deur,
Lauwerier de Carnsio
werd er gezongen, en dan kwamen de drie
poppetjes, de drie Koning, uit het prieeltje,
om zich naar Herodes le begeven.
„Herodes, de Koning kwam sclver veue;
Lauwerier de Knier!
klonk het en dan werd het venster geopend en
kwam het hoofd van Herodes te voorschijn
dat zich uit het raam boog en voortdurend
naar de Koningen knikte, terwijl er gezongen
werd:
„Herodes, di.e sprak met valscher hart
Lauwerier de Cransio!
Hoe ziet er de jongste van drieën zoo zwart?
Lauwerier de Knier!
Al is hij wat zwart, hij is wél bekend,
Lauwerier de Cransio 1
Hij is de Koning uit Oriënt.
Lauwerier de Knier!
Onder het zingen werd de ster voortdurend
rondgedraaid, doch nu stilgehouden.
„Wij kwamen den hoogen berg opgaan,
Lauwerier de Crainsiol
Daar zag men de star zoo stille staan.
Lauwerier de Knier!
O Starre je móet er zoo stille niet staan,
Lauwerier de Cransio!
Je moet er met ons naar Bethlehem gaan.
Lauwerier de Knier!
Nu kwam er weer beweging in de ster, die
steeds sneller rondging en men zag, hoe de
koninkjes zich naar den stal begaven.
„Te Bethlehem is die schoone stad,
Lauwerier de Cramsiol
Waar Maria met haar kindje zat.
Lauwerier de Knier I
De poppen knielden drie malen en gingen
den stal binnen. Nu volgde het slot van het
gezang:
„Hoe kleiner kind, hoe grooter God.
Een Zalig Nieuwjaar ver 1eene ons God,
Lauwerier de Cransio!
Een dergelijke verlooninig verdiende wel een
gift!
In Limburg zong men, terwijl een doedel
zak het gezang begeleidde:
„Drij Koningen met eene sterre,
Kwamen gereyen al van zoo verre.
Zij riepen allen gelijk: Offerandenl
Laat wierook bran den 1
Zij riepen allo geiijlk: Vivat!"
Ook in België ging men in die dagen rond
met de ster. In Vlaanderen werd er gezongen:
„Caspar, Melchior en Balthazaer,
Zij gingen alle drie tegaêr.
Maer 'l was om te gaan zoeken
Het klndjen in de doeken.
Liggende in eenen verworpen sta'!
Voor ons groote zondaren al.
Geheel den stal die was ook vreugd,
Alle de bcestjens knielden daer weV.
Den ezel en den os,
Die waren vrij en los,
Ze warmde dat kindeken
Al in zijn teere ledekens."
Een beschrijving van een vertooning der drie
Koningen in de Nieuwe Kerk te Delft, op 6
Januari 1498 volgt hierbij:
„Anno 98 van Jaarsdach oip te scrijven op
ten Sommentaoh na der tyenen daoh, (dat be-
teekent Zondag na den lOen dag van hel
nieuwe jaar), na de Vesper te 4 uren, so
worde hier in der Kercken en scoen spul ge
speelt van den drie Coningen, dat Priesters
waren ende quarnen tot versceyde dooren
(deuren) in te paarden, elck met zijnen ge-
siiMië (gevolg) vergaderen. In den Middel-
kerek (het schip) ende opt grote orgel waren
Engelen singende: „Gloria in Excelsis", en dé
daar heneden Hurderen spetende, ende daar
was gepraaid een vieryge (vurige) sterre scie-
tende iia den hogen autur (het hoofdaltaar),
daar die bleef staan, wysende aldaer den drie
Coningen die nievve geboren Coninck der Jo
den in Betleem, 't welck gemaact was uit
levendige personen, properiick ende devotefdek
sprekende, ende eensdeels singende haar of
ferande dede ende na dese spel so was veel
lopens en besiens, so datter de heele stede
mede beruert was ende dese Kercken was doe
so vol vo'lcke achter nye so veel volcke in
deser Iverck gesien en was."
Tot slot willen we vermelden, dat ook aan
boord der oorlogsschepen door de bemanning
het Driekoningenfeest werd gevierd en daar
bij de ster werd gezongen. Hieromtrent wordt
meegedeeld dat in 1913, op het schip „do
Hersteller" de Koningen met een groote ster 1
verschenen waarop het schip afgebeeld was.
Een van hen was in het wit gekleed, het ge
zicht geheel zwart geverfd en aan de ooren
een versiering van pijpekoppen; hij droeg in
de hand een langen staf. Zij werden bij den
Schout-bij-nacht Gervais, in de kajuit ge
bracht, waarbij zij een Kerstlied zongen. Ter
wijl de ster draaide zongen zij o.a.: „Zoo
wiegen, zoo wiegen, zoo wiegen wij...," en
bii de woorden: „Hoe komler de jongste van
drieën zoo zwart?....
slootte de zwarte koning met zijn staf op het
dek en zong:
„Al is hij zwart, hij is wel bekend,
I'k ben er de Koning van Oriënt....
Later gingen ze ook bij de andere officieren
en bij de equipage rond.
Ook het linieschip „Holland" had in 1824,
1825 en 1826 zijn Driekoningenfeest. Des
avonds werd een commissie uit de equipage
bij de offcieren in de longroom ontvangen en
het lied werd door drie matrozen, waarvan
ook één geheel zwart gemaakt was, gezongen,
terwijl een groote ster wérd rondgedraaid.
Daarop ging men met een bus rond en volg
de verder een genoegelijke avond aan boord,
onder verlichting van een aantal gekleurde pa
pieren lantarens.
TINE BRINKGREVE—WICHERINK.
Nadat wij het bovenstaande geschreven
hadden kwam het bericht: De conferentie
is afgebroken. Het bleek onmogelijk het
verschii van }mcening te overbruggen.
Voordat hij de conferentie verliet, heeft
Bonar Law zijn warme vriendschap uitge
drukt jegens het Fransche volk, en Poin
caré van zijn kant heeft een soortgelijke
vriendschapsbetuiging tot Engeland gericht.
De Engelsche delegatie verliet Parijs he
denmiddag om 12 uur.
Er zijn gisteren liog twee bijeenkomsten
gehouden, voordat de conferentie uiteen
ging. In de eerste heeft della Torretta de
Italiaansche voorstellen ingediend en daarna
werd de vergadering verdaagd om deze( ie
onderzoeken. De Fransche, Belgische en Ita
liaansche delegaties zouden heden de be
sprekingen voortzetten.
De eindverklaringcn der beide premiers
laten we hier volgen. De Engelsche delega
tie zegt, dat Z.M 's regcering, na de Fran
sche voorstellen ernstig te hebben overwo
gen, definitief van meening is, dat deze
voorstellen, als zij zouden worden uitge
voerd, er niet in zouden slagen, het ge-
wenschte resultaat te bereiken, en dat zij
een noodlottige uitwerking zouden hebben
op den economischen toestand in Europa.
De Engelsche regeering kan de verant
woordelijkheid voor een dergelijken stap
niet op zich nemen.
Z.M.'s regeering wenscht dc regeering van
de republiek ervan te verzekeren, dat, als er
eenig onverzoenlijk verschil van meening
bestaat tussclien de twee regeeringen, het
gevoel van vriendschap, dat niet alleen door
de regeering, maar ook door het volk van
Groot-Brittannië wordt gevóeld jegens de
regeering en het volk van Frankrijk, onver
anderd blijft.
Na de verklaring van Bonar Law legde
Poincaré de volgende verklaring af:
De regcering van de republiek heeft van
haar kant de Engelsche voorstellen zeer aan
dachtig en zeer nauwkeurig onderzocht, en
hoe meer zij ze onderzocht, hoe meer zij er
kennen moest dat deze, met een aanzienlijke
vermindering van de Fransche vordering een
omverwerping van het verdrag van Versailles
vormden, en dat het onmogelijk was, derge
lijke conclusies te aanvaarden.
De regeering van de republiek betreurt het
levendig, dat zij het niet eens is 'kunnen wor
den over de ernstige kwesties met de Engel
sche redering, maar zij bedankt de Engel
sche regcering voor haar vriendschappelijke
verklaring en kan haar de verzekering geven
dal, niettegenstaande het verschil van meening,
de gevoelens van de regeering van de repu
bliek en het Fransche volk jegens Engeland
onveranderlijk hartelijk zullen blijven.
Theunis sprak zijn diep leedwezen er over
uit, dat de twee groote bondgenooten er niet
in zijn geslaagd, het eens te worden, en sprak
de krachtige hoop uit, dat de groote herinne
ringen, die alle geallieerden verbinden, zullen
beletten, dat liet verschil van meening duur
zaam zal zijn of zich zal vergrooten.
Nadere berichten melden nog, dat de Bel
gische delegatie hedenavond te Brussel zou le-
ï'ugkoeren terwijl de Italianen eveneens heden
uit Parijs zouden vertrekken.
In zijn telegram aan den Franschen ge
zant te Washington, verzoekt Poincaré aan
Hughes, behalve de twee reeds genoemde
punten, er ook nog op te wijzen, dat het
absurd is voor te geven, dat Duitschland,
zoolang het zelf niet tot den Volkenbond
behoort, niet onderworpen zou zijn alle be
palingen van het verdrag van Versailles,
dat zijn handteekening draagt, en op het
oogenblik vrij zou zijn om Frankrijk aan
te vallen. Na het laatste van de drie door
hom genoemds punten, dat over de«aanval-
len op de kleine staten loopt, waarmee
Duitschland zou kunnen beginnen zich op
nieuw het overwicht in Europa te verze
keren, besluit Poincaré piet te zeggen„Wij
weten van nu af heel wel, dat Duitschland,
op het oogenblik', dat het den oorlog wil,
zich op de kleine natie3 zal werpen. Zijn
waarborg-verdrag zou het er het recht toa
laten en ons verbieden hun te hulp te ko
men."
Naar aanleiding van de verklaring van
den Duitschen minister van buitenlandsche
zaken heeft Poincaré aan het Fransche ge
zantschap te Washington geseind, dat het
doel van Duitschland met zijn waarborgvoor-
stel klaarblijkelijk was Frankrijk te bewe
gen tot ontruiming van den linker-Rijn-
oever voordat Duitschland zijn vergoedings
verplichtingen zou zijn nagekomen, en dat
het voorstel Duitschland volkomen vrij liet
om de kleine geallieerden als Polen en
Tsjecho-Slowakije en zelfs onzijdigon als De
nemarken aan te vallen.
OM EEN MILLIARD.
MOBILISATIE IN JOE3 O SLAVTË EN
GRIEKENLAND.
Uit Belgrado wordt gemeld: Op gronè
van zekere overeenkomsten, die tusschen
Joego Slavië ea Griricenland taan. heeft
de regsering besloten, over te gaan tot een
reeks van militaire maatregelen, die als een
gedeeltelijke mobilisatie zouden kunnen
gelden.
Griekenland zelf heeft alle beschikbare
manschappen opgeroepen in verband met de
dreigende houding van Turkije.
Naar het schijnt, bestaat er vrees voor
verwikkelingen, die zich over den geheelen
Balkan zouden kunnen uitbreiden en wellicht
zelfs een nog grooteren omvang zouden kun
nen aannemen.
DE CONFEREN lit TE LAUSANNE.
De conferentie te Lausanne is nog steeds op
het doode punt. Het eenige feit van beteeke-
nis is de eerste bijeenkomst van de Engelsche
en Turksche deskundigen ter bestudeering van
het vraagstuk van Mosoel. De deskundigen
hebben vastgesteld, dal er geen overeenstem
ming béstond. Er is geen nieuwe bijeenkomst
bepaald.
Daar de Turken vaslhielden aan hun besluit
het orthodoxe patriarchaat te berooven van
zijn wereldlijke macht en bestuursfuncties en
evenals de Grieken weigerden te treden in hét
Fransche bemiddelingsvoorstel om een auto-
cephale kerk in te stellen, heeft men besloten
de zaak in de voltallige commissie te bren
gen, welke dan erover beslissen zal.
Reoef bei, de premier van Angora, heeft
gisteren in de openbare zitting van de Natio
nale Vergadering een belangrijke verklaring
afgelegd. Hij drong aan op volledig voldoe
ning "schenken aan het geheele Turksche pro
gramma nopens Thracië, de engten, de capitu
laties en de minderheden, en stelde voor, dat
Amerika een nationaal thuis zou verschaffen
aan de Armeniërs op Amerikaansrh «rowlea-
bied.
De Poolsche minister van financiën,
Jastrzebski, is afgetreden. De president van de
republiek heeft de leiding van het departe
ment van financiën opgedragen aan onder-mi-
nister Markowski.
Naar de Rote Fabne meldt, komen Za
terdag te Essen vertegenwoordigers van de
hoofdbesturen van de communistische par
tijen in Frankrijk, Engeland, Italië, België,
Nederland, Tsjecho-Slowakije en Duitschland
bijeen om mogelijke maatregelen te beramen
tegen het verdrag van Versailles, de politie van
het nemen van' panden en de bezetting van
het Roerbekken.
Er heeft een conferentie te Konings
bergen plaats gehad tusschen Duitsche, Let-
sche, Estlandsche en Lithausche afgevaar
digden, waarop men het eens is geworden
over het tot stand brengen van directe
spoorverbindingen tusschen genoemde staten.
Men denkt dat men deze verbindingen reeds
van 1 Februari 1923 af zal kunnen invoeren.
De typografen te Lyon hebben het
werk gestaakt wegens een geschil over loons-
verhooging.
Cosgrave, de president van den Ier-
schen vrijstaat, heeft hulde gebracht aan de
goede gezindheid van Engeland in zijn rede
voering in de Dail Eireann, waarin hij
mededeelde, dat de Engelsche regeering de
soldaten van de Connaught rangers, in vrij
heid had gesteld, die veroordeeld waren tot
langdurige gevangenisstraffen wegens mui
terij, toen het regiment in Indië was, twee
jaar geleden.
Cosgrave voegde eraan toe, dat de Ier-
sche regcering deze daad reciproceerde door
het toekennen van gratie aan hen, die de
Engelschen hadden geholpen bij de vier ja
ren van troebelen in Ierland.
Van gezaghebbende Bfelgische zijde
wordt, nopens de geruchten in de pers over
het aftreden van den Belgischen eersten
minister, verzekerd, dat het niet in de be
doeling van Theunis ligt, na zijn terug
keer uit»Parijs af te treden, zonder dat
zulks evenwel vooruitloopt op zijn later aan
te nemen houding.
De Pruisische minister voor de volk»
welvaart, hóeft gisteren vertegenwoordigen
van de binnen- en buitenlandsche bladen bij
zich geroepen en hen verzocht hem behulp
zaam te zijn om de menscliheid in te lich
ten over de gevaren, welke de gezondheids-
hoestand van de Duitsche bevolking loopt.
Een verdwaald schot van iemand, die
het nieuwe jaar inschoot te Mexico, heeft
een eind gemaakt aan het leven van den
Engelschman Wilfred Ewart, den schrijver
van Way of Revelation, een boek, dat een
schitterend relaas geeft van den strijd van
de Engelsche gardedivisie op de Fransche
slagvelden. Ewart had gediend als officier
bij de Scots Guards.
De Brusselsclie anthropologische ver-
eeniging heeft aan den senaat een adres ge
stuurd, waarin zij, op grond van anthropo
logische en liguïslieke overwegingen, verzet
aanteekent tegen de wet lot vervlaamsching
van de universiteit van Gent.
Schmitt, de Belgische politde-agent, die
lot zes maanden gevangenisstraf was ver
oordeeld wegens doodslag op een Duitschen
politie-agent, heeft tegen dat vonnis cassatie
nangeleekend.
DE ROOMSCHE BOERIN
