De staking in de Typografie.
Dit nummer bestaat uit 20 bladzijden, waaronder
het Geïllustreerd Zondagsblad in 8 bladzijden.
o mmm
mmm
a mmm
De Burgerwacht
v
Vrijdag 5 Januari 1923
45ste Jaargang No. 14329
S. J. A. KEESOM
STADSNIEUWS.
agenda
kfrr t
f" 8 V
mo
Jonggezellen van 20 tot 23 jaar een loon van minstens f 22.56 tot f 28.80
per week. Jonggezellen van 18 a 19 jaar minstens f 15.96 a f 18.72 per
week. De rechtspositie veel beter dan in andere vakken. Ge
brek aan leiding bij de modernen. De gevolgen van den strijd.
7 JAMUARI
AGENDA
De St. Vincentius-Riblotheek is
geopend:
Haarlemsche Orkest Vereenigina.
Vijfde Baceoacert.
Wat er van het Spaansche beleg nog
over Is.
Bede van het R K Huisvestings
comité „Kring Haarlem
Oorlogskind.
LANGS DEN WEG.
J. J. WEBER ZOON
Opticiens Fabrikanten
Koningstraat 10 Haarlem
TELEGRAFISCH WEERBERICHT
De abonnementsprijs bedraagt voor
Haarlem en Agentschappen:
Per Kwartaal 3 25
Per Week 0.25
Franco per post p kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: Nassaulaan 49,
Haarlem.
Telefoonnummers: 1426, 2741 en
1748.
Postrekening No. 5970.
NIEUWE HAARLEMSCHE
Advertentiën 35 cents per regel.
Bij contract belangrijke korting.
Advertentiën tusscben den tekst
als ingezonden mededoeling: 60 cL
per regel Vraag- en aanbod-ad-
vertentiën 14 regels 60 cent per
plaatsing; elke regel meer 15*cent
tij vooruitbetaling.
II. (Slot).
Voordat wij nagaan hoe het toch tot den
strijd gekomen is, nog enkele opmerkingen
over de loonen.
Volgens de nieuwe C. A, O. genieten de
jongelui van 18 a 19 jaar een loon van 15.96
tot i8.72 per week.
Jonggezellen van 20 a 21 jaar van 22,56
tot 24.48 per week.
Jonggezellen van 22 a 23 jaar 26,SS a
28.80 per week.
Dit zijn alle miaimu m-loonen.
De volwassen werkman 'ren minste 33.60
per week. En om exploitatie van jeugdige
arbeidskrachten tegen te gaan, is bepaald,
dat ieder patroon ten minste 75 van zijn
personeel aan vol-beloonden móet hebben.
Gij arbeiders in andere vakken, vergelijkt
de loonen die bij u worden betaald met de
cijfers, die wij hierboven noemden, en zegt
ons dan of wij boekdrukkerspatroons met
deze loonen in een crisistijd als thans er
ger dan het boekdrukkersbedrijf ooit be
leefde voor den dag mogen komen of niet.
Wij wachten uw oordeel met groote ge
rustheid af en gelooven dat menigeen van
u den typografen, deze door een deel van
hen verworpen C. A O., zal benijden.
Zich blind starende op hetgeen zij onder
den druk der slechte tijden moesten verlie
zen, hebben de moderne typografen geheel
verzuimd te bekijken, of betgeen zij over
hielden niet de moeite van het te behouden
en te waardecren, verdiende. En nu de lei
ders der drie andere werknemersbonden
meer vooruitziend, den eisch der tijden be
grepen hebben, kunnen ze hier en daar zelfs
het woord „verrader" naar het hoofd krij
gen. Ja, leider, werkelijk leider te zijn van
een arbeidersmenigte is een taak, waarvoor
de kracht van meer dan een te kort schiet
En nu nog eens de rechtspositie.
Want die heeft het hem toch eigenlijk bij
den leider van den A. N. T. B. gedaan. Wij
hebben op die rechtspositie in de nieuwe
C, A. O. door dezen leider der moder-
ne typografen hooren afgeven, zóó dat men
er wel niets goeds meer aan wanen moest.
Uok hebben wij de overtuiging, dat zónder
het „verslechteren der rechtspositie de
nieuwe C. A. O. door den leider der moder
nen en zijn volgelingen niet zou zijn ver
worpen.
Het allereerste punt in deze regelen om
trent de rechtspositie is dit: de werkgever
kan de dienstbetrekking van den werkne
mer, die den leeftijd van drie-en-twintig
jaren heeft bereikt, niet doen eindigen dan
met een geldige reden, die hij
Verplicht is den werknemer tegelijk met de
aanzegging van het ontslag mede te deelen.
Men zou zeggen: dat is al een begin waar
iets mee te doen is, nietwaar?
Gekheid! De typograaf, op het stuk van
rechtspositie misschien al te zeer ver-
wend, hecht aan deze grondbepaling al heel
weinig.
We gaan verder. De geldigheid
der ontslagreden wordt niet be
oordeeld door den patroon, maar door een
Commissie, bestaande uit gelijke getallen
werkgevers en werknemers. Indien deze
commissie van de geldigheid der ontslagre
den niet overtuigd is, v e r p 1 i c h t zij den
patroon den ontslagen gezel terug te ne
men. En zoo groot is de invloed der werk
nemers in deze rechtsprekende commissiën,
dat onder de oude C, A, O,, zooals wij
reeds in ons eerste artikel opmerkten, het
ontslag van een toch voor het bedrijf onge-
5chikten werknemer practisch dikwijls on
mogelijk bleek, tot groote schade van den
patroon en een ruggesteun voor die werkne
mers, die in de wetenschap: „Ze krijgen mij
er toch niet uit", aanleiding vonden tot
groote onverschilligheid pmtrent de wijze
waarop zij hun taak vervulden.
Begrijpt ge, le^er, dat bij de onderhande
lingen over de nieuwe C. A. O. de werkge
vers-onderhandelaars op vele punten tot
cpneessies geneigd waren, maar dat ze on
buigbaar bleken in den eisch: de gelegenheid
lot verwijdering van voor het bedrijf onge-
wenschte werknemers moest worden verge
makkelijkt?
Zonderling verschijnsel: alle onderhande
laars van werknemerszijde erkenden dat dit
in sommige gevallen noodzakelijk kon zijn
- als men maar een formule kon vinden,
die willekeur uitsloot. Dat laatste wenschten
ook de patroons.
En nu kwam men tot déze formuleering,
die wij om het belang der zaak hier in haar
geheel (en met spatieering hieren daar) af
drukken:
(6) In zeer b ij z o n d e r e geval
len kan de werkgever zich tot de Cen
trale Commissie wenden, met het verzoek,
een werknemer, die den geregelden gang
van bet bedrijf belemmert, of geregeld
beneden, zijn werkkracht arbeid verricht,
de dienstbetrekking te mogen opzeggen.
Indien de Centrale Commissie dit ver-
zoek bij gebrek aan bewijs niet kan toe
staan, maar de werkgever volhoudt, dat
de toestand van dien aard is, dat van hem
redelijkerwijze niet kan worden verlangd,
dat hij de dienstbetrekking doet voort
duren, dan zal de Centrale Commissie
zeer ernstig pogen, partijen tot elkaar te
brengen.
Gelukt dit niet, dan zal de werkgever
den werknemer de dienstbetrekking mogen
opzeggen onder betaling van een schade
vergoeding, welke door de Centrale Com
missie wordt vastgesteld op een bedrag,
wiselende tusschen twee weken en vier
maanden loon. Bij de bepaling van dit be
drag zal rekening moeten worden gehou
den me! Het aantal dienstjaren en den
leeftijd van den werknemer en alle andere
omstandigheden, welke naar billijkheid
hierbij in rekening moeten worden ge
bracht. De werkgever moet vooraf de
noodige waarborgen geven dat het door
de Centrale Commissie te bepalen bedrag
zal worden betaald. Indien in de Centrale
Commissie de stemming staken, dan kan
het ontslag niettemin /orden gegeven,
maar dan met betaling der maximum
schadevergoeding.
Wanneer de werknemer aantoont dat
het ontslag is te wijten aan het feit
dat hij als organisatiem a.n o p
de n i'e t-n a 1 e v i n g der vastgc-
•telde arbeidsvoorwaarden
ten opzichte van hem of ten
opzichte /an anderen de aan
dacht heeft gevestigd, dan
kan de Centrale Commissie
het ontslag weigeren,
Werknemers ouder dan 50 jaar kunnen
niet krachtens deze alinea worden ont
slagen.
De procedure die krachtens deze ali
nea wordt toegepast, moet binnen een
maand zijn geëindigd.
Leest deze formuleering gij die belang
stelt in zaken van arbeidsvoorwaarden en
maar niet alles gelooft wat radicale elemen
ten in de arbeiderswereld u toeduwen
lees deze formuleering eens twee, driemaal
na. Let eens op hoe voorzichtig ze opge
steld is, hoe men in dit artikel de positie
van den arbeider als met een haag van
waarborgen van alle zijden omringd
heeft en het recht, den werkgever in
aan banden heeft gelegd. En ais ge
Qat met ons gedaan hebt, oordeel dan met
ons over de verregaande lichtzinnigheid van
arbeidersleiders, die verklaren dat met zulk
een bepaling de willekeur van den patroon
weer hoogtij kan vieren cn de rechtspositie
„naar de maan" is.
De Centrale Commissie is het hoogste Col
lege dat over ontslag en andere bepalingen
der C. A. O. oordeelt en recht spreekt.
Welnu, let op de volgende punten:
lo. In de gevallen,' genoemd in de eerste
alinea, kan de werkgever den gezel niet
ontslaan, maar hij moet daartoe de Centrale
Commissie verlof vragen.
2o. Staat de Centrale Commissie dat ver
zoek niet t'oe, dan moet zij zeer ernstig
pogen, partijen tot elkaar te brengen. (Ook
in de Centrale Commissie zitten evenveel
arbeiders als patroons).
3o. Eerst als dit niet gelukt, mag de pa
troon tóch het ontslag uitreiken, maar dan
bepaalt niet h ij, doch de Centrale Com
missie de schadevergoeding, die kan oploo-
pen tot vier maanden loon, dus
voor een vol-beloonden arbeider 17 maal
33.60 is 571.20 of zelfs veel meer, als
hij boven he: minimum beloond wordt.
4o. De werkgever inoet vooraf waar
borgen geven omtrent de betaling der scha
devergoeding.
Men leze voor.J ook aandachtig de door
ons gespatieerde zinsneden, waarop wij de
zer dagen nog even terugkomen.
Het is ons onmogels,': al de verdere waar
borgen, die de bovengenoemde formuleering
aangeeft, stuk voor stuk te behandelen.
Haast iedere regel bevat er een.
Wij gaan verder.
Bij ontslag wegens slapte moet in het al
gemeen steeds eerst de laatst aangekomene
in een bepaalde afdeeling ontslagen worden,
daarna de voorlaatste enz. Bij eenigszins
langdurigen diensttijd is men dus zélfs bij
groote slapte van zijn betrekking zoo zeker
als menscheiijkerwijze mogelijk is. Wie bij
voorbeeld tien of twintig dienstjaren heeft
en dus meestal een groot getal werklieden
in zijn afdeeling na zich beeft zien in dienst
treden, kan met gerustheid een crisistijd
tegemoet zien. Hij weet dat tengevolge van
zijn langen diensttiid de beurt eerst aan vele
later gekomenen is, eer voor hém het ge
ven van ontslag wegens slapte gaat dreigen
Billijk en veilig vooi den werknemer of
niet?
Wij aarzelen dan ook niet bet een laakbare
kortzichtigheid in de leiding van den A.N.
T.B. te noemen, dat zij een zoo sterke rechts
positie als een ding zonder waarde weg
werpt!
Bij referendum heeft de A.N.T.B. bet nieu
we contract' verworpen tegen het ad
vies der hoofdleiding in. Het Hoofdbestuur
vroeg in tweede instantie dringend om aan
neming.
De verwerping is dus voor de leiders der
moderne typografen een tel rrstelling.
Doch de heeren oogsten niet anders dan
at zij gezaaid hebben.
Niet enkel hebben zij zonder noemens
waard protest toegelaten, dat in liet Grafisch
Weekblad voortdurend op patroonsvoorstel-
len en op de nieuwe C. A. O. werd afgege
ven, maar toen het ontwerp kant en klaar
lag hebben ze zich van advies onthouden en
eenvoudig aan de leden overgelaten het con
cept aan te nemen of te verwerpen. Prac
tisch is daarop wel eenige verdediging van
het ontwerp, weer geneutraliseerd door on
gunstige uitlatingen van de redactie van het
Grafisch Weekblad zelf, gevolgd, maar van
een vaste lij.., een krachtige leiding die ar
beidersmassa's toch zoo noodig hebben, v/as
geen sprake.
En er schijnt zelfs nog al moed toe behoord
te hebben om tegen den krachtigen aan
drang tot tegenstemmen op meerdere afdee-
Ungsvergaderingen van den A.N.T.B. cn bij
de invulling der referendum-biljetten (die
onderteekend moesten worden en
ingevuld met de aanwijzing der onderneming
waar men werkte) in, toch vóór het contract
te stemmen.
Toch nog een minderheid van 2800 tegen
3500
Geen wonder dat de patroons onder deze
omstandigheden aan alles eer denken dan
aan ook maar een duimbreed toegeven.
Deze staking kan, speciaal voor de Haar-
lemsche typografen, de meest ernstige gevol
gen hebben.
Reeds dreigt het gevaar, dat het weg
vloeien van werk uit Haarlem zeker niet ge
heel tijdelijk zal zijn.
En niet enkel naar andere provinciën,
o:L naar het buitenland zal, vreezen wij,
v eik verhuizen (thans door de
schuld der modernen) belangrijk
meer dan tot op het oogenblik uit andere
oorzakèn het geval geweest is. Over ande
re gevaren willen wij ons op het oogenblik
niet uitlaten.
Slechts dit: het rechtmatig misnoegen der pa
troons, die de misère waarin het bedrijf ver
keert, vergroot zien door het gemis aan be
leid en leiding bij de moderne typografen,
maakt de kans groot, dat het na het einde
van den trijd het weder samenwerken tot
u! oering van de vele mooie bepalingen
(wij denken o.a. aan de zoo goed werkende
leerling-regelinM der C. A. O., practisch
heel wat moeilijkheden zal geven.
De voorzitter van den A.N.T.B. heeft dezer
dagen het zelf geschreven: voor een vlotte
uitvoerin„ der C.A.O. ten bate van beide
WEGENS DEN FEESTDAG VAN
H.H. DRIEKONINGEN ZAL MOR
GEN DE NIEUWE HAARLEM
SCHE COURANT NIET VER-
SCH1JNEN.
Wij maken Uw BALAPüS ep en
regelen al Uwe BELASTiNG2i4KE?*5
HET AC CO'.* STAATSKANTOOR VA
partijen en van het vak, is noodig onderling
vertrouwen tusschen patroons en werklieden
eenerzijds en tusschen de werkliedengroepen
onder elkander anderzijds. Die goede ver
houding gaat thans, misschien voor langen
tijd, verl ren. De heer van der Wal steke
echter de hand in eigen boezem en vrage
zich af wie daarvan op de eerste plaats de
schuld draagt.
Wij zeggen het ronduit: hij en niemand
meer dan hij.
F. H, M. v. d. GRIENDT.
Trianon-tearoom Groole Markt Concert
van 46 en van 8IJ uur.
Luxor-lcaroom Groote Houtstraat 139
Concert.
Hoter Spoorzicht Stationsplein Matinee
en avondconcert.
Oud-Holland Verwull't Concert.
Sociëteit ,.St. Bavo'' Feestavond R.K, Bond
van Technici 8 uur.
Stadsschouwburg N.V. Hef Hofsladtooneel
Paddy, op één na de beste 8 uur.
Schouwburg Jansweg Voordnacht-
matinée Ludwig Wüllncr hall' 3.
Gcm. Concertzaal H.Ö.V. Buitengewoon
namiddagconcert half 3.
Luxor-tearoom Groote Houtstraat 139
Concert.
Oud-Holland Verwulft Concert.
Hotel Spoorzicht Stationsplein Matinée
en avondconcert.
Trianon-tearoom Groote Markt Concert
van 4 -6 en van 811 uur.
Sociëteit „St. Bavo'' Gereformeerde Jonge
lingen véreeniging 8 uur Gewone zit
tingen.
Stadsschouwburg De H-aghespeters Een
blijspel vol verwarring 8 uur.
St. Elisabeth's Vereeniging Jansstraat 49
Van 2half 3 aanvraag om versterkende
middelen voor arme zieken der S. E. V.
Bisschopitflijk Museum Jansslraat 49
dagelijks, uilgen. Zaterdag, Zon- en Feest
dagen, toegankelijk.
R. K. Leeszaal en uitleenbibliotheek Jan»-
«traal 49 Eiken dag geopend van 10—
121/2, van 25 cn van 710 uur behalve
des Maandagsoehtends en op Zou- en Feest
dagen'.
Uitleen van boeken var. half 39 uur.
R.K. Arbeidsbeurs voor mannen Jacobij-
neslraat 15 Mie werkdagen, voorm. van
9—12 uur. n.m. van 25 uur. Zaterdag» al
leen van 912 uur.
R.K. Arbeidsbeurs voor vrouwen -- Kléine
Houtweg 13 Alle werkdagen des nam.
van 3 tot 4 en van haif 8 tot half negen.
Martha-vereeniging Bloemhofstraat l
Betrekkingbureau voor vrouwen Alle
werkdagen van 1012, van 24* en van
89 uur.
I)c Zondags- en nachtdienst der apothekers
wordt deze week waargenomen door do
firma Duijm en Keur, Keizerstraat 6 en de
firma H. Remmers en Zn., Kruisstraat 20.
Ook is des Zondags en des nachts geopend
de Centraal-Apotheelk, Groote Houttrnat 78.
Groenmarkt 22, Woensdag en Vrijdag van
71/29 uur.
Generaal de la Reystraat 2, Dinsdag en Vrijdag
van 89 uur.
St. Anthoniestraat 89rood, Woensdag en Vrij
dag 7814 uur.
Van 12 uur aanvraag om versterkende
Klarenbeekstraat 00, Woensdag van 7149
uur.
in.
De derde overpeinzing, waartoe het ge
ringe feit in Haarlem's Raad ons brengt, is
plaatselijk van weinig belang, maar daarom
niet minder merkwaardig.
Op denzelfden avond (of nacht) meenen
wij, waarin Haarlem's Raad vergaderde,
werd de Oorlogsbegrooting „behandeld" tot
half zes 's morgens. De Katholieken, het is
bekend, denken niet altijd over Hoofdstuk
VIII eenstemmig. Maar op het stuk van
vóóropleiding, waardoor vier maanden ka-
zerneverblijf kan uitgespaard worden, zullen
weinige Katholieken en vooral Katholieke
Moeders een andere gedachte aanhangen
dan deze: de vóóropleiding slage, worde
populair, zij deswegen goedkoop en zooveel
mogelijk „burgerlijk" (bijna gemoedelijk) om
zooveel mogelijk jonge mannen deelachtig te
doen worden aan het groote voorrecht an
derhalve maand inplaats van vijf en een half
naar de kazerne te moeten.
De Katholieke afvaardiging in;, ons parle
ment, veel gesmaad, maar zich nog altijd be
wust van haar taak, bracht daarom al deze
eischen der vóóropleiding naar voren, daar
door ingaande tegen de dure en Vrijwillige
Landstorm, en zij deed dit op de meest
sympathieke wijze door de eenige vrouw de
ze zaak der moeders te laten bepleiten. Me
de hadden wij de Burgerwachten op het oog,
toen wij de instituten aanwezen die zich
(gemakkelijk, goedkoop, populair, burgerlijk,
bijna gemoedelijk) met deze vóóropleiding
zouden kunnen belasten.
Bruut was de afwijzing van den Minister
van Oorlog.
Alweder hebben wij niets bereikt, voor mij
geen deceptie, immers niet onverwacht. De
zaak komt weer op de gevaarlijke helling van
een dreigend conflict met Oorlog. De Ka
tholieken hebben er eenige heugenis van.
Zullen wij alarm, althans verzamelen bla
zen? Kunnen wij op onze manschappen re
kenen? Helaas, de terreinverkenning geeft
ons de meest bittere teleurstelling. Om
vóóropleiding te geven aan Burgerwachten,
moeten deze allereerst bestaan als Ovcr-
heids-instituut, zij verdienen deswegen ons
aller steun, gezwegen van de andere rede
nen.
Wat zien wij nu? Arnhem ging voor, Haar
lem volgde, Utrecht getuigde er van: onze
eigen Katholieke mannen stemden tegen Bur-
gerwachtssubsidie.
Gezien in het licht der landelijke politiek
betreur ik dit ten zeerste. Dat juist doet mij
het meeste leed dat ons wederom een steun
ontnomen wordt om in het militaire vraag
stuk het zwaartepunt der weerbaarheid te
verplaatsen. Zeker, een raadslid behoeft dit
argument niet te laten wegen, gelet' op zui
ver plaatselijk belang, maar de billijkheid
kan er toch toe leiden om te begrijpen hoe
het b.v. mij te moede moest zijn, toen ik
door den tegenstand uit eigen gelederen een
reeds lang gekoesterd plan van (goede en
goedkoope) weerbaarheid in rook zag op
gaan.
Niettemin, ons optimisme blijft hardnekkig
stand houden.
Er komt, na dezen, een andere tijd, waar
in wij elkander beter begrijpen zullen. Pra
ten wij te weinig met elkander? Na ruim
duizend redevoeringen en artikelen in onze
dagbladen begin ik het niettemin te ge
looven.
Er moet een andere tijd komen. Gelijk
er een andere tijd geweest is. Een tijd van
aanhankelijkheid en vertrouwen, van geest
drift en dadenrijken wil. Deze tijd moet
spoedig komen. Wederom wordt voor Sta
ten en Raad al /at Katholiek is opgeroepen
om zijn keus te bepalen, niet van een per
soon, maar van een levensinrichting, een ge-
dachtenispheer, een regeeringsgrondslag, die
beslissend is voor jaren. Het tijdelijk geluk
is niet te versmaden, maar toch is ze meer
en beter te veroveren voor ons en onze
kinderen. Hoe dikwijls heb ik gewenscht mijn
strijdbaren vader-zaliger te kunnen wijzen
op deu Katholieke emancipatie, om hem dan
tevens te kunnen bedanken voor wat f
deed en daarom leed voor de Katholiciteit
zijner kinderen. Onze vaders leefden in an
dere tijden, vaak van geestelijke malaise, on
der het juk der liberale hooghartigheid. Zv,
schoolstrijders, hoezeer honderdmaal terug-
geschopt als Katholieke heloten, zij zijn al
tijd voi geestdrift weergekeerd in de politie
ke arena. Al was er geen kans op winst, zij
streden. Zij waren de helden, maar hebben
zij een heldengeslacht gekweekt? Of zijn
hunne zoner. en dochteren, de kiesgerechtig
den van 1923, tot een bedwelmende benepen
heid afgezakt, die den gulden aanziet als het
alleenzaligmakende levensdoel? Toen wij in
Haarlem het diensthuis werden uitgeleid
(hoe lang zwierven wij in de woestijn der on
mondigheid?) toen was er geestdrift onder
de scharen. Zal de geschiedenis zich herha
len dat het gouden kalf aanbeden wordt en
de sl'eenen tafelen in gramschap verbrijzeld
worden?
Als een heerlijke herinnering doemt voor
mij op de winteravond van 1913, toen ik
voor het eerst in strijdbaar Haarlem het
woord nam om mede te vechten met de Ka
tholieke burgerschao. In een beneden achter
zaaltje van St. Bavo. De reorganisatie van de
Propagandaclub was een feit geworden. Lo-
bcl had den stoot gegeven, rector Sondael
hechtte er groot gewicht aan. De nederlaag
1913 zou ééns gewroken worden. De nieuwe
statuten waren aangenomen, 't Was 11 uur
in den avond. Toen vroeg ik het woord en
zeide dat ik met ontroering en stijgende
geestdrift de besprekingen gevolgd had. De
vojm was nu gereed. Zoo schoon als Miehei
Angelo's Mozes in de Kerk van Petrus'
Boeien. Maar het voornaamste ontbrak. Toen
deze groote kunstenaar stond voor zijn groot
ste kunstwerk, sloeg hij in drift met zijn
houten hamer op Mozes' machtige knie en
schreeuwde het uit: En nu, Mozes, leef!
Propagandisten van Haarlem! Uw Propa
gandaclub heeft geleefd! Geen andere in het
gansche land heeft zegepralen beleefd als de
Haarlemsche R.-K. Politieke Propagandaclub.
Hoe is het nu? Zullen wij door de socialisten
en linksche benden overhoop géloopen wor
den in 1923? De Burgerwacht der Katholieke
éénheid en solidariteit wordt opgeroepen!
Wij zullen strijden als van ouds, opgestuwd
door het hoorngeschal der Gedeon's bende
onzer vaderen!
Pronaéandisten. zal Mozes leven?
Mr. BOMANS.
Dit was een blij gebeuren. Niet enkel in
muzikaal, maar ook in ander opzicht. En
of hel kwam, dat na de hartelijke toespraak
van den voorzitter den heer Koolhoven, die
zijn ambt heuscli niet als een sinecure op
vat, Beethoven's ouverture „Leonore" een in-
tensen indruk maakte mede door den in
vloed van dil gesproken woord, dat voor lei
der, musici en leden geen holle frase was:
genoeg zij 't te constateeren dat wij in lang
niet een zoo schoone weergave van dit won
derbare tonenbee'd beleefden. Wij kunnen
zonder voorbehoud zeggen, het Fidelió-dra-
ma nog eens innig te hebben doorleefd. De f
inleiding werd gegeven in een bijzonder mooi
klankevenwicht waartegen de opzet van het
hoofdthema prachtig contrasteerde. Het was
een goede gedachte, de solo-trompet te laten
blijven op het podium, de solo gedempt Ie
"aten blazen. Het effectwas er niet minder
om en het hinderlijk zich verwijderen van
den trompettist heeft er meteen een einde
mee.
Dat Geifiarz van Beethoven's vijfde sym
phonic. waarvan het zonneslralend finale
zoo -zinvol met het wezen der huidige H. O.
V. is saamgeweven, juist nu een prachtige
herhaling gaf. trof me bijzonder. Was het
opzet, die herhaling? Voor die allereerste
trouwe leden, zoów;eI als voer de musici en
voor Gerharz zelf was het alzoo in meerdere
opzichten een „blij gebeuren". De heer Kool
hoven begreep, toen hij de leden der H. O.
V. dank bracht voor hun medewerking, dat
er een band was, die hen aan de vereeniging
bond cn dat het lidmaatschap een andere
beteekenis gaat krijgen dan oen gaan-en
komen zonder meer. Ook de gemeenteraad
begreep dat het beter is, de goede dingen Ie
behouden dan Ie zoeken naar bestrijdings
middelen voor allerhande excessen, en slem-
de daarom met groote meerderheid voor '1
verleenen der subsidie. De grensgemeenten
die zich evenmin onbetuigd hadden gelaten,
werden door den voorzitter mede dankbaar
herdacht. En na nog 't orkest in dezen nieuw-
jaarswenscli recht hartelijk te hebben toege
sproken, bad de geheel gevulde zaal gele
genheid, de woorden van den spreker door
een hartelijk applaus te onderstreepen.
Tegenover de symphonie en de ouverture
had hel door den heer A. de. Vogel gespeel-
do derde klavierconcert een „schweren
Stand". Het spel van den solist is Ie zeer op
het beginsel der aglliteit ingesteld, om ons
bij Beethoven algeheel te kuiincn voldoen.
Een bewijs daarvoor was de in Mendels
sohn's geest geschreven knappe cadans van
't' eerste deel, die even knóp aTs gelukkig
werd weergegeven. Onvolmaaktheden, zoo
als onvoorzichtige tempoversnelling telkens
in de laatsle maat vóór de tutti, ongelukjes
a's in de maat vóór de reprise van 't zang
thema (fis voor f) werken dan niet mee om
de idee „Beethoven" bij den hoorder te sug-
gereeren. Wij hoorden den pianist meerma
len in Mozart, en voor diens klaviermuziek
Voor ieder die aan sporSdosUs
FRANKEN'S KELKBROOD
he! voedsel.
en die van Haydn heeft zijn talenten groo-
tere affiniteiten. Was ook niet Carl Rei-
necke een uitnemend Mozartspeler? Van
hem was ook, naar ik vernam, de cadens,
dje door den heer De Vogel schitterend
werd gespeeld. Naast veel betuigingen van
bijval ontving de solist een krans. G. J. K.
PATRONATEN.
Z.D.TI. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot Directeur van het Jongens-
patronaat te Haarlem (.LI Joseph) den
WelEerw. heer II. P. A, Voorham; tot
Dii^cteur van den Jonge Vrouwenbond
den WelEerw. heer J. Th. Jacobs, kap,
te Haarlem (St. Bavo)tot Directeur van
het Meisjespatronaat te Haarlem (LI. Jo
seph) den WelEerw. heer A. Liihn; en
tot Geestelijk Adviseur van de R.K. Ver
eeniging v. Blindenvrienden den WelEerw
heer Reetor J. Kok, alhier.
VIJFDE BAOILCONCERT.
Dinsdag 9 Januari a.s. des avonds 8 u.
zal in de gemeentelijke concertzaal door de
Haarlemsche Bach vereeniging onder lei
ding -van Dr. Peter van Rooij het vijf
de. Baeheoncert gegeven worden. Als so
liste zal Optreden mevr. RitterCiampi.
Het programma vermeldt o.a. Ouverture
vau de Ouverture van de opera „Die Ent-
fiihrung aus dem serail en tria out de
opera „Cosi fan tritti" van Mozart. Sym
phonie No. 4, in bes. gr. tets op 60 van
Beethoven. Variaties over een thema van
P. Tschackowsky op 54, No. 5 voor strijk
orkest van A. Arensky en Liederen van
Clauae Debussy Gabriel Dupont, Carville
Erlanger en ouverture van de opera
„Benvenuto Cellmi" van H. Berlioz.
R. K. MIDDENSTANDS VEREENIGING
„DE HANZE".
Nuar wij vernemen, zullen door bo
venstaande vereeniging stappen worden
gedaan om te komen tot oprichting van
een onderafdeeling, bestaande uit pa
troons uit het loodgieters- en eleetri-
ciensbêdrijf.
Op Donderdag 11 Januari 1923, te 81/2
uur, zullen de patroons uit genoemde
bedrijven uitgenoodigd worden tot een
bespreking in het Hanzegebouw. Ook
voor die vakken is het noodig, dat een
zekere eenheid wordt gevormd. De mede
werking van alle patroons in die bran
ches wordt ingeroepen.
In 't laatste gedeelte van on? opstel
van 30 Dec. wezen we er op welk aan
deel de Marine heeftgehad ia de verde
diging en hoe door diezelfde Marine Haar
lem Januari 1.377 weer aan de zijde der
Staten kwam.
De onderhandelingen over de overgave
werden buiten de Zijlpoort gevoerd, onge
veer ter plaatse van do Bierkan. Daar
werd ook 13 Juli 1573 de overgave ge-
teekend. Dön Frederik had beloofd 't le
ven en de goederen te sparen, tegen eT.i
brandschatting van tweehonderd veertig dui
zend gullen. Nauwelijks in de stad g
Brief op brief komt van Zuster Berta
Primavesi uit Kreis ,Ncuss, om te melden, dat
de nood in Duitschland dagelijks toeneemt en
de meeste moeders niet meer bij machte zijn
hunnen kinderen datgene te verschaffen, wat
ze noodig hebben om te „blijven leven".
Ach! goede katholieke Haarlemsche
moeders, opent nog eens wijd uwe harten en
deuren voor het arme ondervoede kind.
Zoudt ge van Februari tot Mei niet zoo een
arm stumpertje onder uwe kinderen willen
rekenen?
Moe van honger en ontbering
Slepen wij ons leven voort
In een klein en tenger lichaam
Door den oorlog dra vermoord
Ach! wat maakt de haat der volk'ren,
Van ons Duitsche frissche jeugd.
Als een plantje zonder zonne,
Kwijnt nu onze levensvreugd.
Moeder kan niet langer werken,
Voor het daaglijksch droge brood,
Ook haar krachten zijn verloren,
Vaderlief is lang reeds dood.
En nu beed'len wij een plaatsje,
In uw heerlijk, zonnig land,
Rijkelijk door God gezegend
Bleeft gij uit den wereldbrand.
't Kleine Holland, groot in daden,
Reikt ons graag de milde hand,
Om ons honger wat te stillen
Trekken wij naar 't vreemde land,-
Januari 1921
A
Zoo gaarne zijn wij bereid uwe adressen in
ontvangst te nemen en verder met u alles te
bespreken.
Wed. Van Cranenburgh-Westerwoudt.
Kenaustraat 5.
P. J, van Kessel, Jansweg 38.
Telefoon 2716.
IVellovandh aid.
In de oorlogsjaren reisde ik eens, zoo-
als steels in dien tijd met overvolle trei
nen, van Den Haag naar Groningen. In
Den Haag liep onze afdeeling al vol en
toen de trein zich in beweging zette, stond
ik mijn plaats aan een dame af. Zo moest
naar Zwolle. Het noodlot wilde, dat vóór
Zwolle do situatie bleef, zooals ze was.
Met onverholen vreugde hoorde ik eindelijk
den trein over de Katerveerache brug ram
melen en een oogenblik later stonden we
vóór het perron van het station Zwolle.
De dame stapte niofc uit. Het coupédeurtje
stond open en angstig spiedend loerde zij
naar buiten. Ik wachtte, „doorgezaagd" als-
ik was, met ongeduld het moment af, waar
op ik mijn plaats weer zou kunnen inne
men. o:ms roept de dame „Rets! Bete!"
Op «fat geroep kwam Bets ouze coupé bin-
ALn, die na een druk heen en weer praten
met haar vriendin de plaats innam, waarop
ik al mijn hoop had gebouwd. Bets reisde
door tot Groningen
Deze ervaring schoot mij te binnen, toen
ik dezer dagen op een druk uur por tram
naar Heemstede ging. Op hst laatste oogen
blik werkt zich nog een dame naar binnen,
die op het balkon blijft staan, omdat alle
plaatsen bozet waren. Een heer biedt de
dame zijn plaats aan. Mot een hautain ge
baar beduidt zij den man, weer te gaan
zilt on, hetgeen geschiedde.
Twee uitersten. De eene gaat zoo ver,
om je re htmatigo plaats onder te verhu
ren aan derdm, de andere weigert te gaan
zitten.
Een weigering hob je gladweg te wach
ten van een moderne vrouw, als dozo was,
met ecu schittering van idealisme in de
'oogen en een actetasch in do hand.
Bij een balcvi-eh vang je ook geregeld
bot. Die verklaart ja mat dan vriendelijkst
dankbaren lach en druk bewegen van ar
men en romp, dat hot „hauscli niet noodig
is".
Dan zijn or dames op leeftijd, die zich
bijzonder kras willen voelen en nog een
sprankje van jeugd hebben bewaard. Daar
bij onderga je dezelfde deceptie.
Nog .sterkor is het geval, waarbij oen
heer, die een dame verzocht te gaap zit
ten, ton antwoord ontving, dat het niet
passend was e?n dame aan to spreken.
Een en ander heeft tot gevolg gehad,
dat ik ondor mijn kennissen er reorls ver
scheidene tel, die pertinent verklaren in
tram of trein niet meer voor een dame
op te staan.
Ondanlis do teleurstellingen, verhonden aan
do hoffelijkheid tegenover dames, die ge
bruik maken van verkeersmiddelen, blijft
mijns inziens wellevendheid eiscli. Tot mis
schien de tijd komt, dat, do moderne geest,
die alles nivelleert, ook de jconventioneele
beleefdheid tegenover de dames doet ver
dwijnen.
Barometerstand 765. Vooruit.
OPGAVE VANs
Medegedeeld door het Kon. hled. Meteorolo
gisch Instituut te De Bilt.
Naar waarnemingen verricht in den morgen
van 5 Januari 1923.
Hoogste barometerstand 767,5 m. M. ta
Memel.
Laagste barometerstand 735.0 m. M. to
Seydisfjord.
Verwachting van den avond van 5 Januari
tot den avond van 6 Januari:
Matige, later toenemende zuidelijke tot wes
telijke wind, zwaarbewolkt tot betrokken, la
ter opklarend, waarschijnlijk eenige regen,
iets /.achter.
komen, schond hij het verdrag. Den vol»
genden dag deed Alva door de Spaarn-
wouderpoort zijn intocht. Vijf beulen met
hun knecht gaf hij eenige dagen werk
om menschen ter dool te brengen en tóen
dit afschuwelijk werk 'hem te langzaam
ging liet hij driehonderd menschen, rug aau
rug gebonden, in de Haarlemmermeer aan
het eind van den Schalkwijkerweg verdrin
ken. Honderden werden in de kelders vaa
het Stadhuis, van het Zijlklooster, op hel
Huis ter Kleef gevangen gezet.
De 240000 carolusguldens waren niot in
Haarlem. Iedereen bracht het geld dat hij
had, om die som te beuaderen. Toen brach
ten de gegoeden, na taxatie hun goud- en
zilverwerk in. Nog was er niet genoeg en
men bracht na taxatie zijn lijfgoed en
tafellinnen in. Eindelijk wan het bedrag
er, maar toch hebben de Spaansche solda
ten hier huisgehouden. Spanje had ook
geleden. Tienduizend soldaten had Alva. bij
het beleg verloren; door strijd >n door
honger en georeK verloor Haarlem er tij
dens het beleg eveneens 'n gruot getal in
woners.
Dat er na de fïnancieele uitputting, na
het verlies van zoo vele intellectueele en
handenworkers een inzinking kwam, is te
begrijpen. Toch is het langdurig beleg tot
groot heil voor Holland geweest.
Men was voorbereid op een worsteling.
Dat toonde Alkmaar in 1573, Leiden ia
1574,
Of er in Haarlem nog herinneringen!
zijn aan het beleg? Vele, en zoowel in
de oude stad als buiten, zoowel binnen-
als buitenshuis. Maar laten we nu eerst
naar 't stedelijk museum gaan. Ga met
ons naar de goudlearzaal en zoek de vi
trine onder het raam op. De curiositeiten,
daar bemoeien we ons op dit oogenblik
niet mee. We kijken naar de nooimuntoa
van het beleg. Er zijn er ook in een zaal
van Toy Iers-Museum. Maar wat zijn dat
nu?
Al ecuwen her heeft de opperste macht
in de stad het recht van de munt aan zich
gehouden en nooit kunnon toestaan dat
iemand, "buiten hnar, munt sloeg.
Nimmer evenwol tconde eeni/e regeering
verzet tegen verdedigers of bevelhebbers
van vestingen, die in de noodzakelijkheid
verkeerden op eigen gezag munt te slaan.
De stilstand in het verkeer veroorzaakte
in heleserdo steden vaak totaal cebrok aan
