Brieven uit Frankrijk.
BUITENLAND
De vloek van het oeld
Tweede Blad.
21 Februari 1923
Optimisme In België. Wenschen voor een Fransch-Italiaansclie toe
nadering. Het Poolsch-Litausche conflict. Obstructie in den Ameri-
kaanschen Senaat
Onder de Telegrammen: De Engelschen hebben den spoorweg Neuss-
Diiren aan de Franschen overgegeven. De Fransche Kamer heeft een
voorstel tot voorloopige invrijheidsstelling van Cachin verworpen. De
toestand te Memel. Een Russisch kolonel ter dood veroordeeld.
GEM. BUITEML. BERICHTEN»
ORDE EN ARBEID.
KUNST EN KENNIS.
LANDBOUW EK VISSCHERIJ,
FEUILLETON
(Naar oano Engelsche vertelling).
BEVORDERING VAN HET HOOGER ONDERWIJS IN FRANKRIJK.
Nederland ral binnenkort een katboheke
universiteit bezitten. Met niet minder vreug
de in het land zelf, is dit blijde nieuws door
de katholieken in den vreemde vernomen.
Wij, die weten, welke zegeningen in Frankrijk
uitgaan van de katholieke hoogescholen,
kunnen niet anders dan onze landgenooten
gelukwenschen met dat tot nu toe ontbeerde
voorrecht. Leedwezen heeft ons vervuld, te
moeten hooren, hoe van niet-katholieke zijde
de wording van deze hoogeschool met vijandi
ge blikken wordt tegemoet gezien, hoe zelfs
in Nijmegen niet algemeen begrepen is, welke
stoffelijke voordeelen aan het bezit van een
hoogeschool voor een stad zijn verbonden.
Het getuigt niet van onkunde, het is zui
vere onwil, dit niet te willen erkennen. Men
behoeft slechts zijn oog te slaan op die ste
den, welke groot zijn geworden door een
Universiteit. Wat Luik te danken heeft aan
een katholieke hoogeschool mocht ik verle
den jaar bij een persoonlijk bezoek onder
vinden en hooren bevestigen, ook door an
dersdenkenden in die stad. In hoeveel op
zichten Frankrijk ook is te kort geschoten
ten opzichte van haar katholieke bevolking,
slechts heel weinigen zullen de waarde en
de opvoedende kracht ontkennen van een
katholieke Universiteit. Dit is opnieuw kort
geleden zeer duidelijk aan hel licht getreden
bij een stemming in de kamer over een eere-
leening aan de Fransche studenten te ver-
leenen. De Kamer heeft bij de behandeling
van de jaarlijksche begrooting een subsidie
toegestaan van 2 millioen aan een nationaal
fonds voor e< eleeningen aan studenten der
Fransche hoogescholen, zonder uitzondering.
Zij heeft dit gedaan met algemeene stemmen
en de stemmen van sommigen, die opgingen
om de studenten der katholieke universitei
ten daarvan uit te sluiten, waren als die van
de roependen in de woestijn. Zeker enkele
lanatieken hebben hun anti-katholieke ge
zindheid, maar hun amendement is niet al
leen met groote meerderheid verworpen, het
voorstel is met instemming van allen, aange
nomen. De eenige voldoening aan deze gods
dienstbestrijders geschonken was, het opne
men van deze bepaling dat de eereleening
niet mag worden beschouwd als een inbreuk
op de bestaande schoolwetten of op de wet
van de scheiding van Kerk en Staat. Het
kan zijn nut hebben hierop te wijzen, waar
het verleenen van dergelijke financieele voor
deelen aan studenten van een inrichting van
bijzonder hooger onderwijs, in Nederland on
getwijfeld een heel wat sterker verzet zou
hebben uitgelokt, zeer zeker niet de algemee
ne instemming ten slotte zou hebben ver
kregen.
De instelling zelf van een eereleening
verdient om de groote beteekenis ervan, onze
bijzondere aandacht. Het groote gebrek aan
studeerende jeugd doet zich in de laatste
jaren sterk gevoelen en heeft dezen maatre
gel noodig gemaakt. Onder welke voorwaar
den zij zal worden verleend, moet nog wor
den afgewacht. Zij zal eetr plaats innemen
naast de reeds bestaande studiebeurzen en
vermoedelijk zal eerst tien jaren na afloop
der studies, de bevoorrechte tot volledige af
betaling verplicht zijn. Hoe droot de nood
is, heerschend onder de studenten, zoowel
mannelijke als vrouwelijke, in het Quartier
Latin, het studentenkwartier bij uitstek te
Parijs, mocht ik uit den mond van verschei-
dcnen vernemen. Hel leven van een student
kost n Jen ten dage op z'n mi st genomen
700 francs per maand. Weinigen slechts
kunnen zich de weelde het is wel t -Bu
ng hier van weelde te moeten spreken
veroorloven, hun kinderen een wetenschap
pelijke opleiding te doen geven, Het tekort
aan geneesheeren, doet zich in Frankrijk zeer
sterk gevoelen evenals dat aan manne", die
aan ds wetenschappelijke faculteiten hun
kennis voor het leven hebben opgedaan. Met
groote blijdschap is dit besluit, dat ongetwij
feld de universiteiten in de toekomst sterker
zal bevolken, in wetenschappelijke kringen
en het allereerst door de studeerenden zeli
ontvangen. Al zullen de laatsten, thans aan
een hoogeschool verbonden, niet zelf voor
deze eereleening, In aanmerking komen, we
tend hoe zij gehukt gaan onder financieele
zorgen, zijn zij dankbaar hun opvolgers daar
voor bespaard te zien, juichen zij het voor
al toe, dat Frankr,!k niet verstoken zal b!'
ven cm matcrieele redenen, van de onmis
bare, universitair opgeleide personen.
Hoogstens had men aan dit wetsontwerp
gaarne een bepaling toegevoegd gezien
waarbij bepaalde faculteiten als het eerst in
aanmerking komend, wellen aangewezen.
Het' aantal advocaten is no.; steeds meer dan
bevredigend. Parijs alleen telt er ruim 2000,
zoodat bet aanwakkeren van de rechtskun
dige studie, voerloopig althans, geen bepaal
de noodzakelijkheid is. Onoverkomelijk is
dit bezwaar niet, waar de pnblieke dienst
met de verdeeling der eere-leeningen belast,
zelf hieraan tegemoet kan komen. Het ge
vaar is echter dat dit lichaam te veel juris
ten onder zijn leden zal tellen om een be
paalde klasse zoo goed als uit te sluiten,
evenals het ondenkbaar was, dat een kamer,
hoofdzakelijk uit advocaten bestaande, een
dergelijke uitsluitingsmaatregel zou hebben
getroffen. Zoo zullen dan, dank zij het ge
vallen besluit, de open plekken in de Fran
sche collegezalen, worden aangevuld. Toch
zullen er, bij vroeger vergeleken, nog velen
open blijven. Want het zijn niet ai.een de
Fransche studenten die schitteren door af
wezigheid, het zijn ook de buitcnlandsche,
die meer en meer elders zich aan de bron
nen der wetenschap gaan laven,
Is dit laatste begrijpelijk voor hen, die
door ongunstige wisselkoers gedwongen zijn,
het is onverklaarbaar dat het aantal Engel-
sche en Amerikaanscbe studenten in de laat
ste jaren, zoozeer is afgenomen. Japanners
en Chineezen, vroeger trouwe bezoekers der
Parijsche universiteit, zijn tegenwoordig
slechts sporadische elementen.
De Regeering zal goed doen, na voor de
eigen bevolking ten deele de bezwaren aan
eventueel hooger onderwijs verbonden, te
hebben opgelost, de aandacht aan de oorza
ken van dezen achteruitgang te schenken.
Zij zal, waar financieele tussehenkomst hier
is uitgesloten, naar andere middelen moeten
uitzien, om opnieuw de jeugd uit den vreem
de naar haar hoogescholen te trekken.
Een goed gevoerde propaganda, gelijk on
langs door Mgr. Brandillart, in Zuid-Ameri-
ka, een herwinnen vooral van door politie,
ke gedragingen verloren sympathieën, rullen
daarbij de eerste rollen dienen te spelen.
Parijs, 14 Februari 1923.
Mr. P. S.
DE FRANSCHE ACTIE IN WEST-
DUITSCHLAND.
Een sterke afdeeling Fransche soldaten
heeft gisteren het rijksbankfiliaal te Gelsen-
kirchen opnieuw bezet, omdat de Franschen
de in beslag genomen millioenen waardeloos
noodgeld aer gemeente voor rijksbankbil
jetten willen inwisselen. Na daarover met
den pas weer in vrijheid gestelden directeur
van het rijksbankfiliaal te hebben onder
handeld, hebben zij dezen opnieuw in hech
tenis genomen.
De Franschen hebben voorts getracht de
winkeliers te dwingen hun goederen te ver-
koopen. De grootste winkel in de stad, van
de firma Alsberg, is na weigering door de
Franschen gesloten, waarop alle andere win
keliers hun zaken eveneens hebben geslo
ten.
Te Recklinghausen hebben de Franschen
uit het stadhuis schrijfmachines ter waarde
van zes millioen weggenomen.
De eerste houtverkoopingen, door de
Franschen in de Rijnpalts gehouden uit de
in. beslag genomen staatsbosschen zijn mis
lukt. Er werd geen enkel bod gedaan.
Uit Vaals wordt gemeldHonderden
automobielen passeeren hier de Neder-
landsche douane met families, die uit het
bezette gebied wegtrekken. De invoer van
Duitsche artikelen is zoo overweldigend,
dat het douane-station wel op een markt
plein gelijkt. De uitvoer van levensmidde
len naar het bezette bebied neemt onrust
barend toe. De uitvoer van het bezette
gebied naar het onbezette Duitschland vindt
op zeer groote schaal plaats, via Zuid-N eder-
landsche grensposten.
TH» Akeu 4r. 20 Feb: Heden zullende
Duitsche grensposten door Belgische dou
anebeambten en militairen worden bezet.
Pannsheide is reeds door de Duitsche douane
ontruimd.
Uit Heerten. Groote transporten meel,
koffie enz. gaan over de grenzen naar het
bezette gebied, waar het gebrek aan levens
middels groot schijnt te zijn. De prijzen
in de Hollandsehe grensplaatsen loopen
schrikbarend op.
België is optimist.
De Etoile Beige meldtDe minister van
buitenlandsche zaken heeft in de kabinets
vergadering mededeelingen omtrent den
toestand in het Roergebied gedaan en ge
zegd, dat op sommige plaatsen een ont
spanning duidelijk merkbaar is dat de af
sluiting van de Roer zich in het niet-bezette
Duitchland duidelijk doet gevoelen. Het is
ontijdig om thans te willen uitmaken wan
neer het verzet van Duitschland gebroken
zal zijn, maar, zeide de minister, men mag
zeggen, dat de partij door de Fransche en
de Belgische regeering gewonnen zal worden.
Het debat in het Engel-
tr j t. sclllc Lagerhuis.
Het debat ir het Lag- rhtris, schreef oe
„Manchester G >ardian de», dag daarvoor, rai
een debat worden van meer d.u. enkel p-rtij-
beceekeais. Het zal boven de paitijen s>taa*\
Deze profetie -as te optimistisch s it de
Loi detische correspondent ter „N. R. Crt."
De stemming wijst uit, dat het Lagerhuis
zich nagenoeg zuiver in het regeerings- en
het oppositie-deel splitst. Zulks was onge
twijfeld grootendeels het gevolg van de drin
gende „whip" waarmede de regeering haar
aanhangers gebood aanwezig te zijn.
De stemming beteekent nog bovendien de
finitief het eind van de vroegere coalitie,
nu Chamberlain en andere coalitieministers
voor de regeering stemden en Lloyd Geor
ge de helderste woordvoerder van de oppo
sitie was. In het buitenland zat waarschijn
lijk neiging bestaan den uitslag te zeer als
een overwinning van Frankrijk te beschou
wen. Het debat ging feitelijk alleen over de
vrsag hoe de regeering zich tegenover Frank
rijk moet gedragen en over de wenschelijk-
heid van de inroeping van hulp van den
Volkenbond.
Het betoog van de regeering dat de com
missie uit den Volkenbond geenerlei nut en
dus alleen onheil kon stichten, zoolang vast
stond dat Frankrijk er tegen is en zich er
niet aan houden zal, is op zich zelf volkomen
juist, maar het houdt geen rekening met het
beginsel en karakter van den Volkenbond.
Daarom verwonderde de houding van Ro
bert Cecil, die hetzelfde betoog hield, maar
als Law vergat, dat een Volkenbond die in
de gevallen waarvoor hij geschapen is, op
zettelijk nalaat zijn essentieelste functie te
vervullen zoo hij van tevoren weet, dat een
machtige mogendheid zich niet aan hem
storen en dat zijn optreden dus bij gebreke
van sanctiemiddelen zijn gezag schaden zal,
ten paskwil is.
Hoe dit zij, het feit dat de Volkenbond
da opdracht niet krijgen zal, behoeft uit
praktisch oogpunt nauwelijks betreurd te
worden. Belangrijker is de houding van
Bonar Law als blijkend uit zijn redevoering,
meer bepaald uit het slot waarin hij ver
klaarde misschien overdreven te hebben,
toen hij zeide dat de terugtrekking van de
Britsche troepen uit Keulen het einde van
de entente zou zijn. Wijst dat op een aan
staande terugtrekking onder uitdrukkelijke
verzekering aan Frankrijk dat zij niet vij
andig bedoeld is
Op die manier komt dan alreeds in ver
vulling wat ik gister seinde, dat namelijk
de Britsche regeering gevaar loopt, gedwon
gen te worden telkens opnieuw voor den
Franschen aandrang te wijken, zulks mede
uit den aard der zaak onder invloed der die
hards en meer andere tories. De betuigingen
van afkeuring en onzijdigheid worden daar
door onderttisschen steeds zinlediger. Het
motief immers dat tot terugtrekking aan
leiding geeft, is hier essentieel.
EEN REDE VAN DR. WIRTH.
De gewezen rijkskanselier dr. Wirth heeft
in een centrumsvergadering te Ultn een poli
tieke rede gehouden, waarin hij inging op
de kritiek, die zijn politiek in en buiten
de partij gevonden heeft. Hij zeide o. a.
Uit de geschiedenis van de vredesverdragen
blijkt, dat de overwonnenen altijd moeten
betalen. In Genua had Lloyd George hem
verklaard zonder de vervullingspolitiek zou
Duitschland in stukken zijn gescheurd.
Wirth herinnerde er aan, dat de politiek
van Hardenberg en Stein honderd jaar ge
leden een politiek van betalen is geweest
zooals men ze niet beter kan aanwijzen. De
politiek van het kabinet-Cuno noemde Wirth
een verdieping en uitbreiding van de door
hem begonnen politiek van vervulling. Men
mocht Cuno daarom geen moeilijkheden
in den weg leggen. In den afweerstrijd moet
het geheele Duitsche volk aaneengesloten
achter de regeering staan.
Ten slotte verklaarde Wirth, dat het doel
van den tegenstand aan de Ruhr is, tot on
derhandelingen te komen. De regeermg is
er voor verantwoordelijk, dat het oogenbltk
om met de onderhandelingen te beginnen
niet verzuimd wordt.'
FRANKRIJK EN ITALÏb.
De Messagero, het Romeinsche blad, heeft
kort geleden in twee artikelen voorgesteld,
dat de Fransche en Italiaansche bladen ge
zamenlijk de voorwaarden zouden zoeken
voor een algemeene entente tusschen Frank
rijk en Italië. De Matin, die ook vóór en
tijdens den oorlog een Fransch-Itahaansch
verdrag als noodzakelijk voor het weer in
evenwicht komen van Europa beschouwd
heeft, grijpt den voorslag van de Messagero
met twee handen aan. Het Parijsche blad ziet
in aÜe opzichten slechts voordeelen in een
Fransch-Italiaansche toenadering. Wanneer
Italië ons niet langer van de kleine Entente
scheidt, wie zou ons dan beletten van Parijs
tot Boekarest en Warschau een keten van
naties te smeden, die in staat zou zijn aan
eiken druk van Berlijn èn Moskou weerstand
te bieden Ons continent zou niet langer
onder de voortdurende bedreiging leven van
het Duitsch-Russische blok, dat den een of
anderen dag beproeft een verbrokkeld Eu
ropa te verbrijzelen.
,En, betoogt de Matin, een Fransch-Ita-
liaansche entente zou zooveel beter voor
Engeland zijn. Het is voor Italië en Frank
rijk ten opzichte van Engeland, zooals voor
Engeland en Frankrijk ten opzichte van de
Vereenigde Staten. Zooals Amerika belang
zal stellen in de oude wereld wanneer Frank
rijk en Engeland zich verstaan zullen heb
ben, zoo zal Engeland tot Europa terugkeeren
zoodra het aan het bestaan van Europa ge
looft. Wil Europa bestaan, dan moet het ge
maakt worden dat zou de gemeenschappe
lijke taak van Frankrijk en Italië moeten
zijn. De rechte lijn zegt de Matin, is met
altijd de kortste. Wij zullen spoediger te
Londen komen wanneer wij den weg nemen,
die naar Rome leidt.
DE VER. STATEN EN EUROPA.
Bij den Amerikaanschen Senaat is opnieuw
een voorstel ingediend om er bij de regeering
op aan te dringen een economische wereld
conferentie bijeen te roepen.
HET POOLSCH-LITAUSCHE CON
FLICT.
Het Poolsch-Litausche conflict dreigt, nu
uit de deelneming aan den s rijd door de
wederzijdsche artillerie blijkt, dat het geschil
om de neutrale zijde een meer militair ka
rakter gaat aannemen, grooter afmetingen
aan te gaan nemen, waarbij altijd de moge
lijkheid bestaat, dat het ontaardt i i een strijd
om het indertijd door generaal Zeligotski
eigenmachtig bezette Wilna.
Nogmaals heeft, waar een B. T. A.-te!e-
gram uit Warschau meldt, de Poolsche
premier, generaal Sikorski aan het Poolsche
Tel. Ag. verzekerd, dat de botsing in de neu
trale zóne heeft -plaats gehad tusschen ge
regelde Litausche troepen en Poolsche grens
politie, en dat de Litausche troepen de Polen
hebben aangevallen, die twee dooden en 13
gewonden hadden. De Poolsche regeering
bezigde geen enkel geregeld Poolsch soldaat
voor de bezetting van het haar toegewezen
territoir.
In een intervieuw met de pers wees Li-
korski er op, dat men in Kofno, waar altijd
alarmeerende berichten de wereld worden
ingezonden en waar men gesteund wordt
door Russische monarchisten en Duitsche
nationalisten, de beslissing van den Volken
bond omtrent de neutrale zóne en de inbe
zitneming door Polen van zijn deel een on
rechtvaardigheid noemt.
In werkelijkheid ligt de zaak zoo, dat de
verdeeling van de zone sinds 1920 te ver
wachten was. De neutrale zone werd door
den Volkenbond vastgesteld als tijdelijke'
maatregel ter vermijding van conflicten
tusschen Litausche troepen en de detache
menten van generaal Zeligofski (den bezetter
van Wilna)! Deze beslissing, evenals de
toekomstige verdeeling waren sinds lang te
Kofno bekend. Het is thans dus te laat vóór
aeLitausche regeering om de competentie van
den Volkenbond tot opheffing van de neutrale
zone en afperking van een democenfielijn te
betwisten. Eerder heeft Polen alléén aan
leiding om zich te beklagen, want het is
bewezen en door den commissaris van den
Volkenbond erkend, dat het betreffende be
sluit van 3 Februari zoowel in territoriaal als
in nationaal oogpunt voor Polen nadeelig is.
Twee-derde deel toch van het gebied van de
neutrale zone, bewoond door 11.000 Polen
en slechts 7000 Litauers, is toegewezen aan
Litauen. De Poolsche regeerins houdt zich
strikt aan de beslissing van den Volkenbond,
welke over de territoriale rechten van geen
van beide landen vooruit beslist.
Te gelegenertijd zal Polen terzake met
redenen omschreven wenschen kenbaar ma
ken. Bij de beslissing van den Volkenbond
n.l. werden er twee gemeenten, Szyrwinty en
Gedroycie, bewoond door een Poolsche
meerderheid, toegewezen aan Litauen, uit
sluitend op grond van het feit, dat Litausche
benden er bezit van hadden genomen. Liqui
datie van de neutrale zone, waar eenvoudig
anarchie heersc'nte, W3s onvermijdelijk.Thans
kan nauwkeurig de verantwoordelijkheid van
de schending van den vrede worden vastge
steld. Polen houdt het toegewezen gebied uit
sluitend met een grenswacht en geen gere
gelde troepen bezet. Onder die omstandig
heden is het duidelijk, dat, indien Polen
wordt aangevallen, de verantwoordelijkheid
uitsluitend zal zijn aan de zijde van den aan
valler
De regeering te Kofno, aldus besloot Si
korski, gebruikt tegenover Europa de politiek
van chantage, door te dreigen met nieuwen
oorlog, gesteund als gewoonlijk van uit
Königsberg en Danzig. De Poolsche pre
mier achtte het onwaarschijnlijk, dat deze
chantagepogingen den toestand zouden kun
nen veranderen. Polen kan definitief en in
korten tijd de poging van Litauen om opnieuw
brand te stichten, beletten. Ten slotte wees
hij erop, dat het gewenscht zou zijn, indien
men zich daarvan overal goed rekenschap
wilde geven.
HET ONTWERP-SCHEEPVAART-
SUBSIDIE IN DEN AMER. SENAAT
Uit Washington wordt gemeld, dat in den
Senaat de tegenstanders van het wetsont
werp op de subsidieering van de Amerikaan-
sche koopvaardij, hun tactiek van obstructie
hebben voortgezet. Senator Sheppard uit
Te sas begon er mee door een rede uit te
spreken over de werking van den Volkenbond
sinds de oprichting. Hij had al drie uur ge
sproken toen een der Republikeinsehe partij
leiders, Curtis, een verdaging van het debat
voorstelde. Er volgde nu een reces tot 's-a-
vonds elf uur. Op dat uur zou Sheppard zijn
rede voortzetten, die naar werd aangekondigd
nog zeven uur zou duren.
Curtis de leider van de voorstanders van t
wetsontwerp kondigde aan dat hij zou be
proeven de zitting den geheelen nacht te
doen voortduren. Hij gaf zijn volgelingen den
raad er voor te zorgen vooraf een sterken slaap
te hebben genoten. Er zouden bedden en
dekens in den Senaat worden gebracht om
het den leden zoo geriefelijk mogelijk te
maken.
UIT RUSLAND.
De „Pravda", een blad uit Moskou, meldt,
dat tengevolge van geldgebrek de werkzaam
heden in het petroleumbedrijf te Bakoe ge
staakt zijn De arbeiders krijgen hun loo-
nen niet uitbetaald. Het geldgebrek wordt,
naar gemeld, allerwege gevoeld, ofschoon
in eene officieele mededeeling gezegd wordt,
dat in Januari nieuw papiergeld tot een be
drag van verscheidene millioenen roebels is
gedrukt.
In Moskou loopt het gerucht, dat de Jo
den, die zeventig procent van den handel
in handen hebben, voornemens zijn hun za
ken te sluiten, hetgeen beschouwd wordt
als een aanwijzing, dat de nieuwe economi
sche politiek wellicht zal worden verlaten.
Tsjitsjerin en Krassin, die dezer da
gen te Moskou teruggekeerd zijn na een
langdurig buitenlandsch verblijf, zijn aan 't
station met militaire eerbewijzen ontvangen.
Bij de ontvangst waren verder aanwezig graaf
Brocdorff-Rantzau, Duitsch gezant te Mos
kou en de eerste secretaris van het Turksche
gezantschap.
De sowjet-bladen melden verder met vol
doening, dat de beide volkscommissarissen
op hun doorreis te Kowno vanwege de Li
tausche regeering met bijzonder veel eer
ontvangen zijn. Op het station te Kowno wa
ren de Litausche minister-president, de mi
nister van buitenlandsche zaken en andere
regeeringspersonen aanwezig.
Te Moskou hebben groote straatbe-
toogingen plaats gehad om propaganda te
maken voor de roode vloot. Automobielen
trokken door de straten, waaiii matrozen, die
aanspoorden tot vrijwillig in dienst treden
bij ae roode marine. Het succes zou vrij
groot geweest zijn, volgens de sowjet-pers.
Een aanzienlijk aantal vrijwilligers is aange
worven.
De Moskousche sowjet heeft beraad
slaagd over een speciale belasting op vreem
delingen, die niet voor blijvenden duur te
Moskou vertoeven. De opbrengst der be
lasting zou den hongerenden kinderen in
j Rusland ten goede komen.
Volgens bericht uit Charkof (Oekraïne)
ontvangen heeft de omzet op de Kretsjens-
kaja-jaarmarkt 40 procent van dien van vóór
den oorlog bedragen.
STEENKOLENGEBREK IN DE VER.
STATEN.
In sommige streken van de Ver. Staten
'neerscht groote kolenschaarschte, en men
is daar speciaal verbitterd over het feit, dat
veel Amerikaansche steenkool naar Canada
wordt uitgevoerd. De Amerikaansche steen-
kool-regelaar tot welk ambt generaal
Goethals (de man van het Panama-kanaal)
is benoemd heeft al aan de regeering ver
zocht, hem de bevoegdheid te geven om
een uitvoerverbod te leggen op steenkool,
die voor Canada bestemd is maar president
Harding heeft geweigerd. Thans hebben
de inwoners van Ballston Spa (een plaatsje
in den staat New-York) die ook zonder kolen
j zit ten, hun recht in eigen handen genomen.
Zij hebben drie wagons steenkool, die be
stemd waren voor Canada, en die in Balston
Spa op een zijspoor stonden, in de wacht ge
sleept. De directie van de Delaware and
Hudson Sooorweg-mij. zendt nu snel kolen
naar die streek, om te voorkomen dat weer
dergelijke machts-misbruiken zouden wor
den gepleegd.
Een andere-Amerikaansche kolenquaestie
dreigt ook tot moeilijkheden aanleiding te
zullen geven. Ford heeft voor zijn autofabrie-
ken te Detroit natuurlijk veel steenkool
noodig. Om zich van een algemeene kolen
schaarschte onafhankelijk te maken, heeft
hij kolenterreinen gekocht in het Big Sandy
District van West-Virginië. Maar hij slaagt er
maar niet in die steenkool naar dt. fabrieken
vervoerd te krijgen. Ford dreigt nu dat hij tot
allerlei maatregelen zijn toevlucht zal nemen,
om zich op verschillende plaatsen, waar hij
het noodig acht, door het op eigen houtje uit
voeren van openbare werken aan de noodige
energie voor zijn bedrijf te helpen. Een det
plannen beoogt zelfs het afdammen van de
Boven-Ohio, om zoodoende waterkracht tc
krijgen voor het exploiteeren van den aan
Ford toebehoorende Ironton-Spoorweg.
De New-York Tribune publiceert een
echtscheidingen-statistiek. Daaruit blijkt dat
van elke acht huwelijken die in de Ver. Staten
worden gesloten er een eindigt in echtschei
ding. Het percentage is met de jaren geleide
lijk gestegen en thans staan de Ver. Staten
bovenaan op de lijst der landen wat betreft
het percentage scheidingen. In het afgeloo-
pen jaar waren er, in afgeronde getallen, in
dë Unie een millioen huwelijken en 250,OOo
scheidingen. Feitelijk zou uit deze getallen
zijn af te leiden, dat de verhouding nog
ongunstiger is dan 1 op 8, want men mag aan
nemen dat het aantal huwelijken is gestegen
en dat dus de 250,000 scheidingen moeten
worden berekend over 'n kleiner aantal huwe
lijken dan een millioen. Doch hoe het u het
is zóó al erg genoeg. In twintig jaar tijdszijn
er in de Unie 3,767,182 personen gescheiden.
De toeneming van het aantal scheidingen
gaat percentagegewijze vier maal zoo snel als
de toeneming van het bevolkingscijfer.
Hoewel Frankrijk een bij uitstek graan-
verbouwend land is, kan de landbouw er toch
niet aan de behoeften van het eigen land vol
doen. Veel graan moet er dan ook ingevoerd
worden, wat natuurlijk door de afhankelijk
heid, waarin Frankrijk in dit opzicht ge
plaatst is, groote bezwaren meebrengt. Na
dén oorlog is er dan ook van overheidswege
heel wat gedaan om den graanbouw te be
vorderen.
Het Kamerlid Lastours, afgevaardigde
voor het Tarn-departement heeft nu nog
een ander middel bedacht om het denkbeeld,
dat Frankrijk goed doet zooveel mogelijk
graan te verbouwen, te propageeren. Daar
toe wil hij onder de scholen in streken, waar
graan verbouwd kan worden, een wedstrijd
uitschrijven voor het mooiste graanveld. De
leerlingen zouden, onder leiding van hun
meesters, al het werk moeten doen, dat er
verricht moet worden om een zoo goed mo
gelijk gewas te krijgen mesten, ploegen,
eggen, zaaien, wieden, enz. En voor de beste
graanvelden zouden dan prijzen uitgeloofd
worden. De Lastours meent, dat behalve het
groote voordeel, dat er z. i. gelegen is in het
feit, dat de jonge Franschen een kostelijke
kennis van den graanbouw zouden verkrij
gen, ook de opbrengst van het schoolkoren
een geenszins te versmaden aanvulling zou
zijn.
Onder de auspiciën van het Fransche
departement van luchtvaart zal er den 15en
Maart een eskader van vijf Fransche militaire
en burgerlijke vliegers Parijs veria en om een
vlucht om de wereld te ondernemen. De af
te vliegen afstand bedraagt 70,000 kilometer
en het eskader zal op zijn tocht, die twee jaar
zal duren, aan ongeveer honderd vliegde-
monstraties deelnemen, die er in verschillen
de plaatsen waarover de vlucht gaat, gehou
den zullen worden. Aan het hoofd van het
eskader staat de ook uit den oorlog roemrijk
bekende militaire vlieger, kapitein Marcel
Madon.
De vlucht is ontworpen over Frankrijk,
Italië, Tunis, Egypte, Syrië, Mesopotamië,
Perzië, Indië, Siam, Cambodzja, Indo-China,
Korea, Japan, Canada, de Vereenigde Staten,
Middel-Amerika, Zuid-Amerika, Argentinië,
Chili, Zuid-Afnka en Spanje. Den 15en
Maart, den dag van vertrek van het vliegveld
van Villa Coublay, vliegt het eskader naar
Nice, waar het al dadelijk deelneemt aan de
daar georganiseerde vliegvertooningen. Het
eskader zal de vlucht ondernemen met zes
vliegtuigen drie Gourdon Lessuré-eendek-
kers en drie Caudron twee-dekkers. In het
geheel gaan er veertien menschen op den
tocht mee. Twee auto's en een vrachtauto
vergezellen het gezelschap.
Het Amerikaansche Huis van Afge
vaardigden heeft heden met algemeene stem
men het wetsontwerp goedgekeurd dat be
oogt, het terrein, waarop de Britten, onder
Cornwallis, de wapenen neerlegden, tot
nationaal park te verklaren. (19 Oct. 1781).
De mijningenieur en millionair John
Hays Hammond zal naar in Tokio wordt
meegedeeld worden benoemd tot Ameri-
kaansch gezant te Washington als opvolger
van Charles Beecher Warren.
Zeven Belgische soldaten zijn uit Gel-
senkirchen gedeserteerd en over de Neder-
landsche grens gevlucht. De bezettinM-
commandant dreigt met 10 maanden tucht
huisstraf degenen, die de deserteurs van bur
ger kleeding voorzien, of behulpzaam zijr.
bij hun vlucht. De geest onder ae Belgische
troepen wordt slechter, vooral na de vele
spoorwegongelukken met doodelijke onge
vallen, veroorzaakt met treinen met Fran
sche bediening.
Er is overeenstemming bereikt tusschen
de Fransche mijn-maatschappijen en de re
formistische vakvereeniging. Er wordt aala-
ris-verhooging met een gezins-uitkeering
toegestaan. De staking wordt als geëindigd be
schouwd.
Brand in Bergen (België) heeft de bu
reaux e.i opslagplaatsen van de vijfde leger
divisie vernietigd. De schade wordt oj
twee millioen frank geschat.
Er is een boete van honderd-tachtig
Egyptische ponden geheven in het district
waar op 12 Februari een bom geworpen
werd.
LOONSVERLAGING BAKKERSBEDRIJF.
Naar aanleiding van mededeefóngea, als zo
namens den Alg. Ned. Bond van Arbefcter.-
(sters) in hel Bakkers-, Chocolade- en Suiker
bewwkingsbedrijf seen loonsverlaging aan de
patroons zijn voorgesteld, wordt van werkge
verszijde medegedeeld, dat door den voorzitter
dier arbeidersorganisatie mondeling in een der
conferenties met de w-ericgcversdelega-tie is
voorgesteld:
lo. het mogelijke te doen bij de plaatselijke
patroonsorganisaties, dat lot 30 April a-s. de
loonsverlaging ongedaan wordt gemaakt;
2o. de loonen per 80 April a.s. tot 28 Juli
d.a.v. met één gulden per week te verlagen.;
3o. de loonen, ingaade 30 Juü a.s. tot 2
Februari 1924 wederom mei een. gulden por
week te verlagen;
4o. de loonen van de halfwassen niet par
Jaar, doch per half jaar te regelen, waarbij
echter dezelfde verlaging per jaar zou gelden,
ails im de thans afgesloten arbeidsregeling ia
bepaald.
Deze voorstellen zijn door de werkgevers-
delegaties in opdracht van hun leden niet aan
genomen.
In plaats van 30 April a.s. gaat de loons
verlaging reeds op 5 Maart a.s. in.
CONFLICT IN HET VEENBEDRÏJF.
Wederom heeft zich een kwestie voorge
daan in het veenbedrijf te Nieuwer-Amslel.
De werknemers wenschten, evenals het vo
rige jaar, 36 per week te ontvangen, met
een werktijd van 55 uur, benevens f 9 laar
zen-geld, terwijl do werkgever aanbiedt 30
per week met 58)4 uur werk en 6 laarzen-
geld.
De oplossing van het conflict zal uitge
maakt moeten worden in een volgende ver
gadering der arbeiders, die werken in de veen
derijen onder Broek in Waterland, Halfweg,
Ilpendam en Nieuwer-Amstel.
L. P. J STRACKE t
Zaterdag is te 'sHagc overleden de beeld
houwer L. P. J. Stracké.
PROF. Dr. W ,C .RöNTuEN t*
In de „Münch. Nachr." schrijft Prof. Wil
helm Wien over de belangrijke ontdekkingen
van zijn voorganger Wilhelm Röntgen, den
onlangs overleden ontdekker der X-stralen
vermeldt daarbij ook, dat Röntgen, die den
27sten Maart 1845 te Lennep werd geboren,
'n deel van zijn jeugd heeft doorgebracht in
Nederland.
Prof. Wien wijst verder op de groote" be
scheidenheid van wijlen den geleerde, die
dikwijls geleden heeft onder zijn beroemd
heid.
Een groot Röntgen-congres wordt van 16
tot 18 April te Miinchen gehouden. Het gaat
uit van de Röntgen-Gesellschaft en een spe
ciale trein uit Weenen zal deelnemers aan
het congres voor interne geneeskunde, dat
daar wordt gehouden, in de gelegenheid stel
len (Je bijeenkomst te Münc'.ien tc komen bij-
VOOR DEN TUIN.
Wij ontkenen aan het laatste nummer van
het weekblad „Floralia":
DAHLIA'S STEKKEN.
't Is een bekend feit, dat men Dsbtia's, wC
men goed gevormde, goed gekleurde en goed
ontwikkelde bloemen snijden, deze planten
elk jaar moet verjongen.
Wie in de gelegenheid is de planten te stek
ken, kan na beginnen de knollen op een
warme plaats, hetzij in de kas of warmen
bak te legge: Na verloop van een paar
weken ontwikkelen zich jonge acheuten,
welke zoo mogelijk met een hieltje van den
knol worden afgenomen en in rivierzand
gestekt. Natuurlijk geschiedt dit werk in
warme kas of bak. Wie daar niet over be
schikt, deelt in 't voorjaar de knollen, daar-
o -er later.
33
Op dit oogenbtik kwam Jabez binnen.,
De veerboot Hgt gereed, mijnheer Gear,
zeide hij. Mevrouw van hel kasteel en haar
dienstmeid zijn hier, en, voegde hij er bij,
terwijl hy over zyn schouder keek, als ik niet
droom, is zotte Wenford er ook bij!
X.
Allen traden de achterkamer van het veer
huis binnen.
Mevrouw Zitman en mijnheer Wenford
waren het eerste, en de dienstmeid kwam
achteraan.
Wenford zag mij aan met een zonderlingen
verslagen blik, en deed zelfs de moeite niet,
mij te groeten.
Mevrouw Zitman vergat alle welvoeglijk
heid en ijlde mij tegemoet. Waarom zou zij
zich ook voor de lieden van Nettle wood moe
ten schamen.
Ik heb weer allerlei sombere voorge
voelens, Canut, zeide zij; ik ben hier gekomen
om u te vragen, dat gii mii niet verlaten
aoudt.
Ik geloof dat verschillende redenen onze
scheiding noodzakelijk maken, Mary; wij
moeten ons ditmaal door geen kinderachtige
gedachten laten beheerschen.
Zij liet zich door mij overtuigen.
Welnu, als het dan toch zoo zijn moet,
antwoordde zij met een zucht.
Wenford ging door de kamer heen naar
den schoorsteenmantel, waartegen hij met zijn
reusachtige gestalte leunde, en hieJd van daar
onze ontmoeting in het oog.
De rand van ztjn langen mantel steeple
door bet aseh van den haard.
Janet zette zich op een stoel bij de deur.
Mijnheer Wenford zal dozen nacht mot
u het veer overvaren, Canut, zeide Mary; hij
zegt, voor dringende zaken naar Londen te
moeten reizen.
Weet hij dat wfj verloofd zijn? vroeg ik.
—-Ja.... hy heeft er van gesproken. Tk
hoop niet dat gij mij achterhoudend zult vin
den, als ik n thans voor dc eerste maal zeg,
dat hij mij vroeger ten huwelijk heeft ge
vraagd?
Hij heeft het mij zelf verteld, antwoord
de ik.
- Ik geloof, fluisterde zfj, dat hij mij be
minde op de woeste manier die hem eigen is,-
en dat het hem geruimen tijd smartte dat ik
hem geen wederliefde schenken kon. H(j is
hedenavond weer op dat voorwerp teruggeko
men en heeft mij mijn keuzo verweten. Als
hii onbeiiPefd keens u is, beste Canut, neem
don om mijnentwille de oorzaak daarvan in
aanmerking.
O, zeker.
Ik geloof dat ik hem tot bedaren heb ge
bracht. Hij is vanavond heel zachtaardig.
De klok op de landingsplaats sloeg zes uur.
Jabez, die zich verwijderd had, toen er ge
zelschap kwam, keerde nu terug.
Ik heb hel rijtuigje aan den overkant
van het veer zien staan, mijnheer Gear, zeide
hij.
Zorg voor mijn paard, bromde '.Venford,
ik neem het mee, want ik moot een lange reis
doen.
Heel goed, mijnbeer; het ïs al in de veer
boot
- O, Canut, vergeet mij niet in nw afwe-
aigbeid. smeekte Mary Zitman, terwijl zij mü
de handen drukte; herinner u mijn eenzaam
huis en mijn eentonig leven, totdal gij mij
weer leven en vreugde terugbrengt. Uv leven
is kostbaar, beste; wees om mijnentwil voor
zichtig. Als ik u verlies zal ik cr van sterven!
riep z|j uit.
Kunt gij denken dat ik u zal vergeten,
liefste? Zou ik niet eerder de terugkomst van
I uw broeder, en zijn pogingen om u, in zijn
belang, tot andere gedachten over te halen,
moeien vrcezen?
Ik zal niets aanhooren dat mijn geluk
kige toekomst zou kunnen bedreigen. Hij
i heeft geiuk gekend mij was dit tot nu toe
geweigerd.
i Welnu, ik stel ook maar een waar schil*
wing tegenover de uwe, Mary. Willen wij nu
afscheid nemen?
I Z(j hief haar gelaat naar mü op, als een
vertrouwend liefhebbend kind, zonder op de
omstanders te letten. Toen ik haar bevende
lippen kuste, zag ik tanen in haar oogen
zwellen hij d« gedachte aan onze sehokling.
Wenford stampvoette zoodat wfj er beiden
van ontstelden.
Zijt gij gereed, mijnheer Gear? De veer
boot wadit u.
Ik ben gereed, mijnbeer.
De sombere uitdrukking van Wenford's ge
laat trof mij onaangenaam.
Eensklaps herinnerde ik mij al zijn vorige
bedreigingen .Mevrouw Zitman, die hem onaf
gebroken in het oog had gehouden, greep
mijn arm met beide handen vast, maar verliet
mij een oogenblik later, als door een inval
lende gedachte gedreven, en reikte hem de
hand.
Vaarwel, mijnheer Wenford. Ik wensch
u een goede en voorspoedige reis.
Hij boog zeer ernstig en plechtig het hoofd,
maar antwoordde niet.1
Gij, Edmond Wenford, sprak Mary hem
verder toe, die zoo goed met mjjne eerste
jeugd bekend zijl, kunt getuigen, dat ik een
treurig leven heb geleid; dat mijn pad ternau
wernood door een enkele zonnestraal verhel
derd werd. Wij waren altyd goede vrienden,
mynheer; wilt gij mij ook nu weer uw vriend
schap bewijzen, door hem op reis en bü drei
gend gevaar met raad en daad bij te staan?
Op dit verzoek deinsde hij terug, en poogde
zijn handen uit de hare los te maken. Hij
wendde zijn gelaat van den vollen glans harcr
doordringende oogen af.
Ik vraag u dit in volle vertrouwen, mijn
heer Wenford, ik, die nog golooven durf, dat
het edel hart van uwe jeugd niet gehort door
hartstocht en haat verbitterd is.
Gelooft gij dat nog? zeide hij, wrevelig,
toen rij zijn handen losliet.
Ja.
Gij vraagt mij om dien man tot vriend te
zijn.... gij!
Ik blijf uw vriendin, ondanks alles en
ten aanzien van de gansche wereld.
Wel.... wel!
Hjj stapte ongeduldig de kamer uit; svlj
hoorden hem kort daarop in de nachtelijke
stilte met zyn rweep kletsen.
Wees op uw hoede, Canut, als hij u ver
gezelt, zeide zij gejaagd; hij heeft er nooit
zotter uitgezien dan dezen avond.
Ik ben niet bang voor hem.
We gingen tc samen do kamer uit en den
donkeren gang door.
Ik drukte haar nogmaals aan rayn hart;
het viel mij zwaar van haar te moeten
scheiden.
De deur van de zaal was open, en vrouw
Ray was voor het vuur in diepon slaap ge
vallen.
Met het hoofd voorover op de borst gezon
ken, hield zij nog in do cent: hand het ledige
wijnglas
De portwijnflesch lag op den grond omver
en was leeg. Vrouw Ray had zich in over
maat van haar vreugde aan den drank overge
geven.
Stoor haar niet, fluisterde Letty, het zai
het bcisle zijn als gy beiden onopgemerk
heengaat.
Vaarwel, Letty.
Vaarwel mijnheer
Nadat wy' een handdruk gewisseld hadden,
bleef Letty ons nog langs den hellenden rijweg
vergezellen.
Jabez en zijn gezel wachtten bij de veer
boot.
Mynheer Wenford stond reeds in de boot,
en hield de band aan de teugels van zij
paard.
Schrijf mij eiken dag.... tweemaal
daags fluisterde Mary, ik zal geen rust bob
ben tot ik iets van u hoor. x
Vertrouw u op mij.
Met hart en ziel!
Ik omhelsde haar nogmaals.
Wij waren gescheiden, toen een gil van
vrouw Ray ons op onze schreden deed te
rugkeeren. Die achtenswaardige vrouw kwam
in de duisternis met kikvorschcnsprongen
naar ons toe.
Letty. Letty!.... te hjj vertrokken?
schreeuwde zy.
Stilt zeide Lolly heftig.
Maar is hy weg..,, o, te hij ver
trokken?
Zy snelde baar dochter voorbij, en viel mjj
