Roomsch-Kathoüeken van den Staten-Kieskring Haarlem,
stemt Woensdag II April a.s. uitsluitend op No. I van lijst 18
GEMENGD NIEUWS.
gevaarlijke benzine-dampen.
WENSCH EN WERKELIJKHEID.
DE BEGRAFENIS VAN SERGEANT
SLEEUW.
KORTE DERIUHTEM.
IINÏOLAKDSCN NIEUWS.
LUCHTVERKEER.
LANDBOUW EU ¥ISSBHERIJ.
ORDE EM ARBEID.
mmil EN NIJVERHEID.
LEGER Ei M0T.
STADSNIEUWS.
LEOLA'S ERFENIS
Mr. J. B. BGMANS
(Ingezonden.)
Sedert het einde van den oorlog heeft zich
een bittere ontgoocheling van de menschheid
Meester gemaakt.
Zoolang het kanon nog bulderde, leefden
*llen zwijgend en in doffe berusting voort;
slechts de flauwe hoop op den uiteindelijken
vrede deed hier en elders vooral de grootste
verschrikkingen geduldig verdragen, daar de
geplaagde volken meenden achter het don
kere gordijn van rook en smook de ijle glim-
Pen van een beteren ochtend te zien gloren.
Versailles maakte officieel een einde aan
"et z.g. wreede spel der verguisde vorsten
eo algemeen was men klaarblijkelijk van
Meening, dat nu het herstel en de nieuwbouw
der wereldorde spoedig zouden intreden,
zonder dat het gros ook maar even bedacht,
dat deze uit den aard der zaak lang en zeer
'ang op zich moesten laten wachten.
Er was leergeld betaald, zoo heette het.
Geen wapengeweld kon in de toekomst
Meer de groote conflicten beslechten, het
nationalisme was evenals het provincialisme
van vroeger eeuwen in bloed en tranen ten
onder gegaan; er zou komen één rijk en één
Volk, wel behept met verschillende gevoelens,
doch deze zouden vreedzaam om den voor-
rang streven en slechts langs den weg der
Minnelijke schikking mochten de tegenstrijdi-
ge belangen hun oplossing verkrijgen.
Bovenal hunkerde ieder naar een tijdperk
van ongekende welvaart, van algemeenen
vrede, waarin voor elk individu recht, mede-
zeggingsschap en vol maatschappelijk geluk
te vinden moest zijn.
«ooral ten opzichte van dit laatste was de
Mensch de vader der gedachte.
En.wat men wenschte, wat men dacht,
dat zou er ook zijn, zoo redeneerden de
Vurige idealisten en het droombeeld scheen
®en korte wijle trillend en met geteekende
kanten uit de wazige omlijsting naar voor te
treden.
Zoo scheen het, maar.... wat is de wer
kelijkheid?
President Wilson zal zijn verdere dagen
als een gebroken utopist hebben te s'ijten en
eiken dag klinkt hem het lied van het fail-
liet der democratie steeds luider in de
ooren.
Haast nog krachtiger dan vóór 1914 is het
lonalisme uit den oorlog weergekeerd en
M nog sterker mate, dan b.v, de Hertog van
Jjelre eertijds in den Graaf van Holland den
belager van zijn marken en gouwen zag,
beschouwen thans de onderscheidene volken
elkaar als de verkrachters van hun econo
misch leven en als de verstoorders van hun
stateneenheid.
Nooit gaf Europa een grootere wirwar en
instabiliteit van grenzen te zien, dan thans.
Hulpeloos staat de olkenbond te midden
der woelige geschillenzee en hij mist de
kracht en het prestige om beslissing te geven
aan de vele brandende kwesties, die telkens
en telkens weer opdoemen.
Striemend is de wraak der historie, wier
groei men meende te kunnen negeeren.
De vrede ligt geboeid en de welvaart is
nog ver te zoeken,
De handel kan zijn vleugels niet uitslaan,
de industrieele krachten zijn verstoord en
met de valuta's is het een hopelooze war
boel.
De Staat-tekorten zijn forminabel, bij
overheid en particulieren is alles één groote
hangwinkcl en men leelt er, zooals de volks
mond dat zegt, op de schobberdebonk.
Jaren en jaren moeten de volkeren ge
bukt gaan onder, den rentelast hunner schul
den en zeer is het de vraag of deze laatste
wel ooit afgelost zullen worden of op den
duur erkend kunnen blijven.
Het herstel alleen kon wel eens een ge
slacht lang duren en van nieuwbouw zal
daarom geen sprake zijn.
Niemand durft meer de naakte en harde
feiten te weerspreken en langzaam dringt
dit alles tot de massa door en begint men
het pijnlijk aan den lijve t'e voelen.
Is het dan wonder, dat velen gedesillu
sioneerd zijn en dat de ontmoediging groote
afmetingen dreigt aan te nemen?
Men weet niet meer, waar heil en heul te
vinden is en put zich uit om de schuldigen
van den tegenslag t'e zoeken, die men echter
toch niet vindt, dan hoe simpel het ook
moge klinken dan bij zich zelf alleen.
Wij allen hebben onze eischen te hoog
gesteld, veelal natuurlijk onbewust en als
gevolg van het lijden, dat door zijn langen
duur geen loutering werd.
Nu is de ontnuchtering daar: Ons wereld
deel was als een vernield huis en wij leefden
er in, alsof alles hecht en gesloten was, als
of de storm niet door de spleten van de ver
brokkelde muren loeide; wij aten en dronken,
trokken onze mooiste kleeren aan, doch ver
gaten, dat het alles geheeld diende te wor
den, wilden wij "niet de kans beloopen, op
zekeren dag onder den booten hemel te moe
ten doorbrengen.
Het bombdzijn slechts zal vooralsnog de
eenige kleeding mogen zijn.
Voor allen. Werkeloos toe zien gaat
niet meer en de leuze: „de minderen maar
krimpen, want zij waren het gewend", zou al
te cynisch klinken.
Nu er gevaar dreigt is saamhoorigheid en
opofferingszin gebiedende eisch.
Een ieder make zich derhalve op, om door
soberheid en in het terug schroeven van zijn
levenspeil de buigende spinten en balken te
schragen, niet in luidruchtigheid en onder
ling gekrakeel, maar in zwijgzaamheid, in so
lidariteit en in den engen kring, die hem
cloor geboorte, geluk, toeval, werkkracht of
anderszins werd toegewezen.
H. J. J. SPOOK.
VIER KWARTJES MEER WAARD DAN BRAND IN 'T CENTRAAL STATION
EEN GULDEN. TE AMSTERDAM.
Prof. Bordewijk wijst er in „Economisch-
otaüstische Berichten" op, dat in de wet, die
ünde Nov. 1919 werd aangenomen inzake de
van het zilvergehalte van den
iN.ederlandschen gulden, welk ontwerp des-
ijds vrij overhaast i3 behandeld, geen reke-
Mng is gehouden met de zilverwaarde van
«uidens en rijksdaalders tegenover die van
0n*e. pasmunt.
...Ei) de verzwakking van den gulden is des-
lJds blijkbaar alleen gedacht aan het gehalte
a!l de pasmunt, en niet aan het gewicht.
Doordien nu niet op het gewicht is acht ge-
geven is, zonder dat dit is beoogd, in 1919 de
S'lververhouding tusschen gulden en zilveren
Pasmunt omgekeerd.Bevatte vóór dien de gul
deni 0.298 gram zilver meer dan vier Neder-
,an°sche en 0.296 meer dan vier Indische
kwartjes, alsook 0.45 gram zilver meer dan
«en Nederlandsche en 0.45 gram zilver meer
uan tien Indischg dubbeltjes, thans is 't an-
•térsom de zilveren pasmunt, hoewel de
Mindere in de monetaire, hiërarchie, houdt
Meer zilver per gulden in dan de gulden zelf.
E4et het nietgewilde, maar vaststaande gevolg,
aat het oogenblik, waarop versmelting en
verkoop voordeel geeft, het eerst aanbreekt
voor de kwartjes, daarna voor de dubbeltjes
eerst in de laatste plaats voor de guldens.
De hoogleeraar heeft berekend, dat bij een
v^sselkoers op Londen van f 11.89 en een
Znyernoteering van 847s Per ons tr°y
shillinggehalte (222 240,) waarbij zoodanig
Mts komt te staan op f4.16 2 5 en een ons
fijn op f4.50, een gram fijn zilver f 0.1447
Waard zou zijn, hetgeen voor den gulden een
Zilverwaarde beteekent van f 1.0418, zeg
*u'rii 104 cents.Vier (Ned.) kwartjes zijn
dan echter reeds lang het „smeltpunt" voor-
Mi, vermits daarvan de zilverwaarde in
bovengenoemde onderstelling zou zijn bijna
"1/2 cent, en ook tien dubbeltjes wijzen
Mét ruim 126)4 cent een belangrijk hoogere
Zilverwaarde aan dan de gulden. Aan dit
voorbeeld kan men zien, hoe in 1919 het
onderling verband van teeken en pasmunt uit
het oog is verloren.
Al bestaat er bij den huidigen zilverprijs
van 31 11/16 geen reden tot direct alarm,
toch dient de wetgever deze dwaze onregel
matigheid zoowel voor Nederland als voor
Nsd. Indië te regulariseeren, èn ter wille van
het uit onbedachtzaamheid verbroken logisch
verband tusschen teeken en pasmunt en
Wegens de blijkens als ervaring volkomen
onberekenbaarheid van den loop der zilver-
noteering. Uit het tragi-comische (on) geval,
dat den wetgever bij het uitzonderingsgewijs
betrachten van buitengewonen spoed hier is
overkomen, kan deze leering worden geput,
dat incidenteele wijziging van één samen
hangende materie als het munt-en geld
wezen is, een uiterst riskant bedrijf moet
neeten, vooral wanneer de wetgever zich
daarbij niet de moeite geeft het geheel te
overzien. -
De toestand ri de Oran e Nassaumijn I
Ie Heerlen schij t den laatsten/tijd nogal eens
iets te wenschen over t te latei. Van ar
beiderszijde worden althans voortdurend
klachten vernomen. Te o merkelijker is dit,
omdat juist de Oranje Nassaumijn I in het
Mg meen do r e arbeiders werJ beschouwd
als de best erzergde en veiligste mijn. Thans
Weer wordt er van arbeiderszijde over ge
klaagd, dat in bep alde gedeelten van de
Mijn op oopingen zijn geconstateerd van ver
giftige benzinedampen, die, hoewel nog
geen ernstige ongevallen daaraan zij te
Wijten, hun uitwerking toch reeds hebben
doen gevoilen. Verschillende ar'. eiders, die
de vergiftigde dampen hadden ingeademd,
Waren niet la 1 er in staat hun werkzaamhe
den t blijven verrichten. Zelfs hebben zich
laar de Tel. verneemt, reeds ge allen van
bewusteloosheid vo rgedaan.
Zaterdagavond omstreeks half tien werd
brand ontdekt op de zolderverdieping van
den nieuwgebouwden oostervleugel van 't
Centraal Station, te Amsterdam, waar de
afdeelingen inklaring en expeditie van de
pakketpost gevestigd zijn. De brandweer was
spoedig ter plaatse met een motorspuit, maar
met eigen leiding werd de brand al gauw ge-
bluscht en kon beperkt worden tot het lo
caal, waar leege postzakken bewaard wor
den. Het archief, dat zich in de kamer naast
deze bergplaats bevindt liep eenigen tijd ge
vaar en werd daarom in veiligheid gebracht.
Er werd weinig schade aangericht. De brand
ontstond waarschijnlijk door zelfontbranding
van vuile vette lappen, die bij de postzakken
bewaard werden.
De Minister van Oorlog zal zich bij de
begrafenis van wijlen den sergeant-vlieger
H. P. J. Sleeuw op 9 April c.k. op de R. K.
begraafplaats te Baarn doen vertegenwoor
digen door den garnizoens-commandant te
Amersfoort.
DE LASTIGE VROUW OP REIS.
Zij kan niet mat de kinderen reizen, dat
maakt haar nerveus zij kan niet zonder dc
kinderen reizen, anders verlangt zij te veel
naar haar lievelingen zij kan niet mat open
raampjes in den coupé zitten, want dan vat
ze kou zij kan niet met alles dicht zitten,
dan stikt ze zij kan geen groote toeren ma
ken, dat vermoeit haar zij kan geen kleine
uitstapjes maken, dan weet ze niet wat zij de
rest van den langen zomerdag moet uitvoe
ren ze kan niet achteruit rijden, dan wordt
ze wagenziek ze kan niet vooruit rijden, dat
tocht te veelzij wil niet in den D-trein,
want dat gewemel in de doorgang maakt
haar duizelig zij kan niet van een gewonen
trein gebruik maken, want daarin kan men
zich niet bewegen zij kan gedurende de
spoorreis niet eten, want dat bekomt haar
slechtzij kan zoolang niet vasten, want dan
wordt zij wee zij kan in den coupé niet
spreken, want dan moet zij zich te veel in
spannen zij kan gedurende den rit niet
zwijgen dat kan ze nu eenmaal niet
zij wil niet de hoekplaats hebben, want dan
krijgt ze rook in haar gezichtzij wil niet de
middenplaats hebben, dan kan, ze geen yin
verroeren zij kan niet uren lang blijven zit
ten, dan slapen haar ledematen in zij kan
niet staan, dan verliest zij het evenwicht
zij kan niet op haar gemak gaan rusten, dan
geraakt haar kapsel in de war zij kan niet
aldoor recht zitten, dat houdt haar rugge-
graat niet uitzij kan onder het rijden niet
lezen, dan schemert 't haar voor de oogen
zij kan niet zoo lang leeg zitten, dan wordt
ze gek van verveling zij kan in den coupé
niet wakker blijven, daarvoor wordt zij veel
te slaperigzij kan maar niet in slaap
vallen, daarvoor schudt en stoot de wagen
te veel
Zoo somt Bert. B. in de Amst. Dames
kroniek nog een heeleboel dingen op, die de
lastige vrouw niet kan.
Maar anders kan zij alles.
Zijn er zoo Vraag het aan de mannen
INBREKERS AANGEHOUDEN.
De recherche te Leeuwarden laat er geen
gras over groeien als 't geldt d aanhouding
van inbrekers. B'j de beroepsinbrekers staat
zij in een riechtan reu e 1 deze wagen 't de-
laatste jaren iet Leeuwarden als hun opera
tieterrein 1 it te kieren. Deze zijn er van ge
nezen. Het vorige jaar nog tal' van inbraken in
Friesl nd tot c e grens van Leeuwarden, tot
dat de politie-commissaris Wesser met zijn
sp urders ingreep met het gevolg, dat de
schrik der boeren, de beruchte Jan Kuperus,
werd gepakt.
Gisteren zi n twee adspiranten ter beschik
king va de justitie gesteld. Zij werde 1 in-
gereken enkele uren na een diefstal met
braak in het kant or van de T. I. C., een
organisatie van Friesche sigarenwinkeliers te
Leeuwarden, waarbij 800 werd gestolen.
De aangehoudenen zijn de 21-jarige kan
toorbediende P. V. en de 21-jarige reiziger
R. de J., beiden aldaar, goede bekenden van
justitie en politie.
KIEVITSEIEREN.
Te Leeuwarden zijn Vrijdag ongeveer 5500
kievitseieren ter markt gebracht en verhan
deld voor prijzen van 24 tot 27 cent per stuk.
Naar het buitenland werden er nog geen
verzonden, wegens de nog te hooge prijzen.
LEVEND VERBRAND.
Te Kloosterhaar rakelden eenige kinderen
een nog niet uitgedoofd Paaschvuur op. De
kleeren van het 8-jarig dochtertje van W.
de Jager vatten vuur en tengevolge van den
feilen wind, stond het arme kind weldra
in volle vlam. De andere kinderen stonden
ontzet en wisten geen raad. Toen eindelijk
hulp kwam opdagen, was het meisje reeds
geheel verbrand.
DOODELIJK ONGELUK.
Vrijdagochtend is de 10- arige L. R., van
hier, die de vacantie doorbracht bij een sluis
wachter te Andel (N.-Br.), een kennis zijner
ouders, bij het helpen dichtduwen van de
brug voorovergeschoten en tusschen den
staart der brug en de brugleuning gevallen,
waardoor zijn hoofd werd verpie terd en de
dood onmiddellijk intrad. De knaap zou den
zelfden dag met de boot huiswaarts gegaan
zijn. (Rott.)
BRAND TE BUINEN.
Zaterdagmiddag is te Buinen, doordat kin
deren onvoorzichtig met vuur waren, een
chuur van boer H. in brand geraakt. Het
vuur sloeg acht eenvolgens over naar de
groote boerderij van H., die geheel uitbrand
de, en twee arbeiderswoningen. Vervolgens
sloegen de vlammen over de vaart en staken
nog twee woningen aan. Er zijn geen persoon
lijke ongelukken gebeurd het vee is gered.
De brandweer was bij het afzenden van het
bericht het vuur meester.
CHINEESCHE DOODENHERDEN-
KINGSDAG.
De Chineesche kolonie op Katendrecht
vierde Vrijdag haar Doodenherdenkingsdag.
In auto's en rijtuigen begaven de Be-onners,
zoowel als de leden van hetVerbond der Drie
vingers, die voor ditmaal haar veeten vergeten
hadden, zich eerst naar het kerkhof op Char-
lois en daarna naar Crooswijk te Rotterdam.
Op de graven der landgenooten, die daar
hun laatste rustplaats vonden, werden cakes
en sigaretten gestrooid, wat spiritualiën ge
sprenkeld en bloemen gelegd. De rest van den
dag wordt gevierd als een feestdag. Behalve
op 6 April hebben de Chineezen ook op 9
September nog een dag, speciaal aan de doo-
den gewijd, nog een tjang mang. (Hbl.)
ONDER DEN TREIN GERAAKT.
Op het rangeerterrein aan den West-Var-
kenoordschen weg te Rotterdam, is Zater
dagnacht omstreeks 12 uur de 29-jarige L.
de J., wonende Benthemstraat, toen hij van
een rijdenden trein sprong, onder een wagon
geraakt. Z'n beide voeten werden boven den
enkel afgereden. De ongelukkige is eerst
door Dr. Wolfson verbonden en toen door
den geneeskundigen Dienst naar het zieken
huis aan den Coolsingel overgebracht.
GEHEIME JENEVERSTOKERIJ
ONTDEKT.
Nu de accijns op gedistelleerd 350 per
H.L. bedraagt, loont het nog eens de moeite
om de belasting te ontduiken. Overal in het
land, vooral in Brabant, heeft men den laat-
sten tijd dan ook miniatuurstokerijtjes ont
dekt. De keteltjes hebben moestal slechts
een inhoud van 10 a 20 L., m iar dat betee
kent dat men daarmede dan'toch 35 a 70
gulden belasting ontduikt. De kommiezen
in den Haag waren reeds enkele maanden
een kleine branderij op het spoor. Zaterdag
is 't hun volgens het Vad. gelukt, het keteltje
te ontdekken in een pakhuis in de buurt
van het Spui. De toestellen zijn in beslag
genomen en het onderzoek wordt voortge
zet.
EEN MOOI LOGEMENT.
Bij Groenlo heeft de politie zeven Dnit-
sche padvinders aangehouden die een kip
penhok in het Ruurlosche Broek als nacht
verblijf hadden gekozen. Ze werden als
zijnde zonder papieren oveT de grens gezet.
NIEUWE METHODEN.
De S.paamse.he schatgraver denkt nu weer
imct een ander trucje slachtoffers te maken.
Nu kreeg een inwoner van Arneimuiden een
brief met dc uitnoodiging, of hij naar Ma
drid wilde komen om uit een reiszak van
een gevangene drie chèques, samen groot
450.000 te halen, tegen eene belooning van
een derde van den buit. Het telegram, dat
hij op het aanbod inging, moest worden ge
zonden nan: Anna Patrio Sierra, IJsta Te-
Iegrafos, Bjiibao, Spanje, en inhouden: Acop-
to 2 met naam van den afzender.
IN KRONENLAND.
Een lezer van het „Hbld.", thans te Ham
burg vertoevende, zendt een lijst van prijzen
van verschillende ar li'" eten (men, berek ene
de koerswaarde van den gulden op 28.000
kronen).
In de uitstalkasten liggen de meeste artike
len ongeprijsd, daar men de buitenlanders hel
dubbele laat betalen. Door een legitimatiekaart
bekomt de Oostenrijker zijn kortingen, die
dikwijls niet gering zijn: Herren- en dames
schoenen van 110.000300,000 kr., bergsohoe-
ren zelfs tot 350.000 kr. Een boerenhoed
100.000 !kr„ wollen damescostuums 300.000—
800.000 kr., een tenmlsblorose 140.000 kr.,
schapenwollen jakken 132.000100.000 kr.,
bi onsjes van crêpe de Chine 225.000400.000
•kr., herren - o->'" urn st o f fen per M, (breedte
130 cM.) 422 000 kr., coverroat (135 cM)
140.000 kr., crêpe de chine (100 cM.) 08.000
•kir., heerencostmims SSO.OOOkr., dito pantalon
50.00008.000 kr., lOOOvards garen 12.800
Ikr., een roll-tie ziidc 4000 kr., een meisjes-
cos'utim 45.000 kr. en hooger.
De menischen ziin zoo gewend aan hooge
pri'wen, dat bijv. groote stukken als costuutnis
worden gmrr'sd mei 130, dat dan vanzelfspre
kend 130.000 kr. beteekenf.
Een Ford-auto 24 zitplaatsen 820 IIP-
28 millioen kr., een Alpenwagen type S 95
mi'lnoen kr„ een fiets 3 millioen kr.
Ook de huisvrouw betaalt verschillende ar
tikelen met duizenden kr.: kool 14001700
kir., zuurkool 1800—2400 kir., aardappelen
90012100 kr., hei onmisbare iknoglauch 5000
kr., spinazie 10.00013.000 ikr., Tunder'appen
18.00024.000 kr., kalfsvleesch 20.000
24.000 kr., varkensree sell 28.00030.000 kr.,
boter 43.00046.000 kir., honig 43.00046.000
ikr., suiker 16.000 kr., meel 7000 kr., alles
per Kg. Een ei kost 1000—1200 kr.
Leeft men gewoontjes aan, dan is men in
de stad al gauw 3 millioen kr. per week kwijt.
DOOR ELECTRICITEIT GEDOOD.
Ee 25-jarige schipper uit Ten Post (gem.
Ten Boer) wilde te Veendam een giek door
middel van een staaldraad hijschen.
De staaldraad raakte het electrische laag
spanningsnet, waardoor Dinkla doodelijk ge
troffen werd.
HET VLIEGONGELUK TE BAARN.
Na onderzoek is gebleken, dat het vlieg-
ongeluk te Baam in geenen deele aan het
toestel te wijten is geweest. Vastgesteld is,
dat de bestuurder op te geringe hoogte een
een bocht heeft gevlogen en daardoor is af
gegleden.
DE ACTIE VOOR DEN ZOMERTIJD.
400.000 handteekeningen.
Vrijdag is ter griffia van c!e Eerste K-mer
ingekomen het dres van het comité van actie
voor het behoud van den Zomertijd, dat zijn
zetel evestigd had in hotel Krasnapolsky te
Amsterdam. Blijkens een bijlage ging het
adres vergezeld van 392.286 handteekeningen.
GEHYPNOTISEED DOOR DE
SCHROEF.
De „Daily Chronicle" verhaalt van een
vlieger, die gehypnotiseerd werd door den
rondvliegenden propellor van een vliegmachi
ne, welke stond te „proefdraaien."
De vliegenier, d e zich op korten afstand
van de machine bevond stapte langzaam op
den propellor to en werd op slag gedood.
Geneeskundigen ijn van oordeel, dat de
snel ronddraaiende schroef plotseling een
onweerstaanbare aantrekking op de i onge
lukkige heeft uitgeoefend. Volgens de stati
stieken van het Engelsche luchtvaartkorps
is dit reeds het 37ste geval van dezen daar.
UIT DE MEUBEL-INDUSTRIE.
W- vernemen, dat Dinsdagmiddag in en
Haag een conferentie gehouden zal worden
tusschen vertegenwoordigers van werkgevers
en arbeiders in de meubelindustrie.
R-K. CONGRES VOOR HET BEVOL
KINGSVRAAGSTUK.
Zooals we reeds meldden, wordt op 12 en
13 April a.s. te Breda, een R.K.Nederlandsch
Vlaamsch Congres gehouden over het bevol
kingsvraagstuk. De volgende onderwerpen
zullen er o.m. werden behandeld Het be
volkingsvraagstuk als Soc. economisch vraag
stuk in 't alg meen, door prof. J. D. J. Acnge-
nenthet bevolkingsvraagstuk als actueel
soc. econ. probleem voor Nederland, door
prof. Dr. J. A. Veraarthet herhaalde moe
derschap door Dr. A. W. Ausems het be
volkingsvraagstuk van ethische zijde be
schouwd door Prof. J. Salsmans S. J.
DE FRUITHANDEL.
In de Betuwe is men bang, dat men jaar
zelfs met het beste fruit blijft zitten he
fruit wordt tegen iederen prijs van de hand
gedaan. In Maas en Waal bloeit de fruit jan
del beter, men betaalt er 18 tot 25 cent per
K.G. best fruit.
GEEINDIGDE STAKING.
De te Katwijk stakende visschers heoben
besloten, in vertrouwen op de hulp der Re
geerir.g, weer naar zee te gaan. De staking
behoort nu tot het verleden.
HET WACHTGELD VOOR MILITAI
REN.
Geen vermindering
Uit 's-Gravenhage wordt gemeld (officieel):
Het gerucht als zou door den minister van
Oorlog aan de commissie vopr georganiseerd
overleg een nieuwe toepassing der wachtgeld
regeling ter beoordeeling zijn voorgelegd,
waarbij het percentage van het wachtgeld
zou worden verminderd, is geheel uit de
lucht gegrepen.
schillende musea, daar het voor particulieren
te kostbaar is.
Het lak wordt verkregen door middel van
insnijdingen in de bast van een plant, die
voor dit doel bijzonder geschikt is en ook spe
ciaal aangekweekt wordt.
Uit die insnijdingen vloeit een soort van
gom die eerst wit is, maar die in het licht da
delijk donkerder wordt en eindelijk zelfs ge
heel zwart. Om de witte kleur te behouden
doet men dit werk steeds 's nachts. Men fil
treert de gom door papier om deze te zuiveren
en voegt er kamfer bij om de vloeistof dun
ner te maken. Het hout, waarop men lakt,
wordt eerst volkomen effen geschaafd, daar
na met linnen of papier gedekt. Hierop brengt
men een laag, welke uit lijm, ruw lak en fijne
roode leem bestaat. Die laag moet goed dro
gen en heeft een korrelig oppervlak, dat dan
met een steen gepolijst wordt. De Japanners
brengen daarna een laag was aan, terwijl de
Chineezen een nieuwe laag van gom en krijt
vormen. Dit is dus eigenlijk ondergrond
daarna kan men met het eigenlijke lakken
een aanvang maken. De eerste laag wordt met
een fijn penseel zeer dun aangebracht en moet
langzaam drogen om het barsten te vermij
den. De werkplaats wordt met water be
sproeid om geen nadeelige gevolgen te heb
ben van het opvliegen van stof. Het bijzon
der fijne werk geschiedt in vochtige kelders.
Is de eerste laag droog, dan wordt zij met wa
ter bevochtigd, daarna gepolijst. Vervolgens
volgens wordt wel twintig maal dezelfde be
werking herhaald, zoodat men langzamer
hand een laklaag van eenige milimeters dikte
krijgt. Hoe dikker deez laag, hoe duurder en
duurzamer het werk. Het drogen geschiedt
in toestellen met verschillende vakken in
het onderste wordt het natte voorwerp ge
legd en dit verhuist langzamerhand naar bo
ven.
Nu begint pas het werk voor den artist. Hij
trekt met een stift de omtrekken van figuren
en geeft hieraan met een penseel de vereisch-
te kleur. Hij werkt veel met goud, maar ook
met gele, blauwe, groene en roode kleuren.
De teekening op l^et gelakte hout wordt ge
maakt met vermiljoen de omtrekken worden
met een stalen stift doorgetrokken. Om te
vergulden wordt de nog vochtige grond met
goudpoeder bestrooid. Na het drogen wordt
het overtollige goud met water of een zachten
borstel weggewreven, waarna men over het
geheele oppervlak weer een doorschijnend
laagje lak aanbrengt. Het relief wordt ver
kregen door een laagje plamuur aan te bren
gen. Dan volgt het bestrijken met doorschij
nend lak vervolgens wordt het goudpoeder
door een zeef op het lak gestrooid. Men ver
mengt de goudkleur ook wel met een laag
van groen lak of met een legeering van zi ver.
Behalve de geschilderde lakwerken snijden
sommige artisten hun teekeningen direct in
het lak zelf. De Japanners hebben de versie
ring uitgevonden met parelmoer, schildpad,
koraal, ivoor of malachiet. Vogels, planten of
figuren worden uit deze stoffen gesneden en
in het lak gelegd. Bij de goedkoopere artike
len worden de figuren alleen van parelmoer
gesneden en dan in bepaalde kleuren geverfd.
Ook bestaat er nog gemarmerd lak, dat waar
schijnlijk een navolging van Indisch of Per
zisch werk is. Bij dit laatste werk is de behan
deling anders. De versiering wordt n.l. eerst
aangebracht en dan met een dunne laag hel
dere transparante lak bedekt. Hun kleur-
schakeering is veel rijker dan die van de Ja
panners.
De Europeanen leggen zich de laatste ja
ren meer en meer op de lakindu?trie tce.
Ieder land heeft echter zijn specialiteit. De
Engelschen maken het geschilderde lakwerk,
terwijl in Nederland het reliefwerk meer k e-
werkt wordt. In Frankrijk heeft men vroeger
reeds beide beoefend, doch pas na den oorlog
schijnt deze industrie meer tot bloei te komen
en wij hebben van de moderne Fransche kun
stenaars reeds menig mooi stuk werk gezien,
dat voor de Japanners niet onder behoeft
te doen.
DE LAKÏNDUSTRIE.
Iedereen kent wel het ouderwetsche Ja-
pansche en Chineesche lakwerk, dat men
reeds in de 12e eeuw aantreft. De Chineezen
bewerken ieder stuk op zich zelf, terwijl de
Japanners van de Europeesche beschaving
hebben overgenomen er een industrie van te
maken. Door hun engroswerk kunnen zij
goedkooper en vlugger leveren dan de Chi
neezen. In de laatste jaren is er zeer veel vraag
naar modern werk, wat beter in de tegen
woordige omgeving past. Hoeveel rustiger en
eenvoudiger is dit maar welk een schitterend
effect kan toch bereikt worden, wanneer men
een mooie kleurschakeering kiest. Het mo
derne lakwerk is wel veel minder van kwali
teit dan het antieke, waarvan het volgend
voorbeeld een duidelijk staaltje zal
Zijn. In 1874 kwam er voor de Weensche ten
toonstelling een schio met verschillend lak
werk uit Japan. Onderweg leed men schip
breuk en alles verdween op den bodem van
de zee. Een jaar later vischte men zoo nu en
dan nog stukken op. Het bleek toen dat het
oude werk, dateerend reeds uit de 12e en 13e
eeuw, in het geheel niet geleden had, terwijl
het nieuw gemaakte absoluut bedorven was.
Men vindt dit oude werk alleen nog in ver-
HET PROVINCIAAL ELECTRÏCI-
TEITSBEDRIJF.
Betere Bedrijfsvooruilzichten.
Geruimen tijd geleden publiceerden wij
het rapport der Commissie uit de Staten van
Noord-Holland, die een onderzoek had in
gesteld naar den toestand van het Provinci
aal Electrisch bedrijf in Noord-Holland en
in dat rapport voorstellen deed tot het
treffen van voorzieningen met betrekking
tot het P.E.N.
Gedep. Staten van Noord-Holland doen
in een uitvoerige Memorie thans blijken van
hun zienswijze omtrent de conclusies van
het rapport.
Omtrent het rapport der Staten-commis-
sie hebben Gedep. Staten het gevoelen in
gewonnen van den Raad van Toezicht op
de provinciale bedrijven welk advies even
eens wordt afgedrukt.
Gedep. Staten weiischen eerst onder de
oogen te zien in hoeverre zij de verantwoor
delijkheid kunnen aanvaarden voor de ges
tie van het bedrijf in de mate, waarop deze
volgens de Statencommissie op hen rust.
Het college is van oordeel dat practisch het
college van Gedep. Staten niet kan en mag
verantwoordelijk worden gesteld voor alles,
wat buiten zijn medeweten en wellicht tegen
zijn wil, in en door het bedrijf geschiedt
Indien dan ook de Staten-commissie bij
hare uitspraak in de overweging Sub. F. van
het door haar voorgestelde ontwerp-besluit
bedoeld heeft, dat gestreefd moet worden
naar een werkwijze, die ons in staat zou stel
len aldus Gedep. Staten eene verant
woordelijkheid in laatstbedoelden zin te
dragen, da n willen wij aanstonds verklaren,
dat een dergelijk streven ons tot onvrucht
baarheid gedoemd schijnt, aangezien naar
onze overtuiging geen werkwijze denkbaar
is, welke aan een college van Gedep. Staten
vrijheid zou kunnen geven eene zoodanige
verantwoordelijkheid op zich te nemen. In
zooverre wordt door de Staten-commissie
tusschen onze werkwijze en de verantwoor
delijkheid van de bedrijfsvoering een minder
juist verband gelegd.
Wat overigens die werkwijze zelf betreft
deelen Gedep. Staten mede dat zij in begin
sel besloten hebben bij de behandeling en
afdoening van zaken in hun college een groo
tere decentralisatie in te voeren. De verdere
uitwerking van dat beginsel is tot dusverre
bemoeilijkt door gebrek aan werkruimte
ter provinciale griffie.
Tevens zal dan gelegenheid bestaan de
outillage van het college voor zooveel thans
nog noodia, te verbeteren. Voor het uit
oefenen der zoogenaamde actieve contröle
geven Ged. Staten de voorkeur aan een
particulier accountantsbureau, en niet alleen
voorde actievcontrole, maar ook voor de
passieve op grond van de juiste stelling, dat
de actieve contróle niet van de passieve ge-
cheiden kan worden.
Ged. Staten willen die contróle niet amb
telijk regelen, maar opdragen aan een par
ticulieren accountant, die door zijn functie
met tal van andere ondernemingen en be-
Vrij bewerkt naar den prachtigen roman vaa
den bekenden Engelschen auteur GARV1CE
Circa 370 bladz. druks, in handig formaat.
Prijs f 1.50, franco per post I 1.60.
Verkrijgbaar bij den boekhandel en bij de
N.V. DRUKKERIJ „DE SPAARNESTAD."
Nassaulaan 49. Haarlem.
drijven in aanraking blijft, wat maakt dat
de adviezen v n dezen laatste voor het be
drijf zoo waardevol zijn. Bovendien zullen
een of meer ambtenaren benoemd worden
ter beschikkin van het lid van het college
dat als voorzitter van den Raad van Toe
zicht is aangewezen.
Ged. Staten zijn van meening, dat ét
Provincie niet moet weigeren de laag-
spanningslevering zelf ter hand te nemen
ri die bepaalde gedeelten der Provincie,
waar zulks de voorkeur verdient boven le
vering door anderen, maar Ged. Staten
zijn niet van plan onrendabele gedeelten
op kosten der Provincie in het genot van de
tot dusverre ontbeerde energie te stellen.
Hun aanvankelijk voorstel om aan het
bedrijf een bedrag van 6.527.650 kwijt te
schelden nemen Gedep. Staten terug. De
Raad van Toezicht is ook van oordeel dat,
na de afwijzende houding van de afdeeling
Noord-Holland de Vereeniging van Neder
landsche gemeenten om de tarieven van elec
trische stroomlevering te verhoogen, de van
de zijde der Provincie voorgestelde tegemoet
koming niet langer mag worden gehand
haafd.
De financieele uitkomsten van het bedrijf
zijn bovendien in de laatste twee jaren ver
beterd. Intusschen blijft voorzichtigheid
geboden. Gedep. Staten nemen daarom
over een voorstel van den Raad van Toezicht
cm zoolang de uitkomsten van het bedrijf
daartoe aanleiding geven, eene som van ten
hoogste 240000 jaarlijks uit de provinciale
kas renteloos aan het bedrijf voor te schieten
met de bedoeling, dat voor de opofferingen,
welke de Provincie zich dientengevolge zal
getroosten, zoodra de mogelijkheid zich
daartoe zal voordoen, eene tegemoetkoming
zal worden gevonden, hetzij voor die gemeen
ten welke thans hare medewerking om tot
billijke tarieven te geraken, onthouden,
later naar verhouding hoogere tarieven vast
te stellen, hetzij door in die gemeenten de
laagspanningslevering vanwege de Provincie
ter hand te nemen.
Het door Gedep. Staten voorgestelde
jaarlijksche bedrag van 240.000 als bijdrage
in het bedrag dat, volgens de gemaakte bere
keningen, door het bedrijf meer ontvangen
zou zijn, indien alle gemsenten met langduri
ge contracten de in overleg met de vertegen
woordigers de afdeeling Noord-Holland van
de Vereeniging van Nederlandsche gemeen
ten vastgestelde tarieven zouden hebben
aanvaard. Naar de overtuiging van Gedep.
Staten zal de Provincie met bedoelden maat
regel kunnen volstaan, indisn tevens in het
tot dusverre toegepaste systeem van afschrij
ving een wijziging wordt gebracht, welke
de Raad van Toezicht in overweging geeft.
Gedep. Staten kunnen zich ten slotte
vereenigen met een voorstel van den Raad
van Toezicht om den tegenwoordigen Di
recteur van het Waterleidingsbedrijf tot
msde-directeur te benoemen van het Elec-
triciteitsbedrijf. Gedep. Staten achten dat
een gelukkige oplossing. Gedep. Staten doen
het voorstel den directeur van het Water
leidingbedrijf, den heer J. van Oldenburgh,
tevens tot directeur van het Electriciteits-
bedrijf te benoemen op een belooning van
3000 's jaars.
Aan het zeer uitvoerig rapport van den
Raad van Toezicht ontleenen wij nog de vol
gende cijfers betreffende de uitkomsten van
het bedrijf in het jaar 1922.
Bedroeg het verliescijfer over 1919
470.235.38)4, dat over 1920 611.621.14)4
en dat over 1921 544.553.60)4, de verlies-
en winstrekening over 1922 zal zeer waar
schijnlijk sluiten met een saldo-verlies van
niet meer dan ongeveer 250.000.Ge
noemd bedrag geeft intusschen geen geheel
juist beeld van de resultaten van het zuivere
strocmleveringsbedrijf gedurende 't jaar 1922,
op zich zelf genomes. Bij de vaststelling
dier resultaten maet m.n namelijk buiten
aanmerking laten enkele afschrijvingen en
baten van bijzonderen aard, die niet tot de
exploitatie-resultaten van het jaar 1922 gere
kend kunnen worden of niet als jaarlijks te-
rugkeerende batefi zijn te beschouwen. Deze
afschrijvingen bedragen in het geheel
25.000.de baten 122.000.in verband
waarmede het zuivere exploitatieverlies ge
steld zou moet worden op f 250.000, f 25.000.
plus f 122,000.— is f 347.000.— bij de be
oordeeling van welk cijfer niet mag worden
voorbijgezien, dat daarin is begrepen de volle
rente over allé tot 31 December 1921 geleden
verliezen en over eenige andere, onder de ac
tiva op de balans voorkomende, posten van
fictieven aard, als extra afschrijvingen, on
kosten tengevolge ombouw van netten, af
koopsom stroomlevering door Leiden aan
Aalsmeer, disagio op geldleeningen enz., be
nevens )4 jaar rente over het vermoedelijk
verlies in het jaar 1922. Het totaal bedrag de
zer rente bedraagt ongeveer f 200.000.
Op een andere bladzijde lezen wij nog s
De opgemaakte berekeningen leiden tot
de conclusie, dat bij gelijk voorbehoud als,
door den heer Th. Li'mperg Jr. in zijn rap
port van 23 April 1921 werd gemaakt, dat
wil dus zeggen bij den huidigen stand van
productie, afzet en kosten, het bedrijfsverlies
in 1923 vermoedelijk tot ongeveer f 632.000.-
zou stijgen. Hiermade is gansch niet gezegd,
dat de werkelijke uitkomst van het bedrijf in
dat jaar ook op genoemd eindresultaat zal
neerkeman evenmin als de heer Limperg in
1921 het werkelijke jaar-tekort op f 2,230,000
heeft geschat of onze Raad in zijn verslag
over 1921 te kennen heeft willen geven, daf
het jaar 1922 inderdaad zou sluiten met he
verlies, dat uit de in dat verslag genoemde
cijfers zou voortvloeien. Indien het mag ge
lukken in 1923 de productiekosten van den
stroom nog te verminderen, het debiet uit te
breiden en door de afnemers eindelijk in de
reeds zoo lang noodig geoordeelde tariefspro
ductiekosten van den stroom nog te vermin
deren, het debiet uit te breiden en door de af
nemers eindelijk in de reeds zoo lang nocd'g
geoordeelde tariefsverhoogingen te doen toe-
Stemmen, zal dit het resultaat ten goede ko«
man. Of dit geschieden zal, waagt onze Raad,
gelijk boven bleek, thans nog niet te voor-
soellen dat hij het hoopt en zijnerzijds ef
allen invloed toe zal aanwenden, behoeft geen
betoog.
Heb het aitstakendste son te bieden dal
iemand wenschen kan, hoe zal de wereld
het weten, indien gij niet adverteert.
JOHN. P. ROCKEFELLER. 4
