BUITENLAND
De Gouddelvers.
Tweede Blad
23 Mei 1^23
GEM. SUfTEML, BERIOHTEf!.
feuilleton.
Het aftreden van IJonar Law. Het Britsch-Rnssisch geschil. Maar
schalk Fcch over zifn reis naar het Oosten. Een nieuwe proclamatie
van de Valera. Smeets over het Britsche rijk: Zuid-Afrika is tegen een
toekomstige» Europcescfee» oorlóg.
Onder de Telegrammen: Baldwin tot premier benoemd; Robert florne
wordt kanselier van de schatkist. De seperatistische actie te Trier.
Krassin heefi antwoord ontvangen uit Moskou. De toestand te Lau
sanne wordt weer ernstig geacht. Turken en Grieken; nieuwe oor
logsgeruchten.
BINNENLANDSS» PHEUWS.
DE BEVOLKING IN NEDERLAND
KERK EN SCHOOL
HET AFTREDEN VAN BONAR LAW.
Koning George, die eenige dagen in het
kamp van Aldershot door heeft gebracht,
heeft de cavalerie-parade, welke gisteren zou
plaats hebben, afgelast en is even over elven
naar Londen vertrokken. Hij is voortdurend
in verbinding geweest met hen, wier advies
hij in de eerste plaats wilde inroepen in de
buitengewone omstandigheden, die het on
mogelijk maakten den premier nog voor diens
aftreden te spreken. Zijn gezondheidstoe
stand maakte het Bonar Law natuurlijk on
mogelijk persoonlijk zijn verzoek om ont
slag in te dienen. Lord Curzon, die gedurende
de afwezigheid van Bonar Law ais plaatsver
vangend Dremier optrad, en Stanley Baldwin,
de kanselier van de schatkist, die in zijn plaats
als leider van het Lagerhuis fungeerde, zijn
beiden naar Londen teruggekeerd.
Gisterenmorgen werd' bekend gemaakt,
dat Law een goeden nacht had doorgebracht
en dat z:jn toestand onveranderd is. Ver
dere bulletins zullen voorloopig niet meer
worden verstrekt.
De lofuitingen aan den scheidenden pre
mier gebracht, zijn zoowel wat aantal als wzt
inhoud betreft buitengewoon en vaak roe
rend. Belangrijk is het telegram van Poincaré
vooral als men bedenkt, dat Bonar Law ten
sterkste heeft geweigerd diens politiek te vol
gen wat betreft de invordering der schade
vergoeding door de bezetting van het Roer
gebied. Niettegenstaande dit erkent de Fran-
sche permier terecht, dat Bonar Law een der
grootste krachten was voor het voortbestaan
der Entente. Hij zegt Gij hebt er met al uw
kracht naar gestreefd het verbond, dat nood
zakelijk is voor de rust van de wereld te hand
haven.
De Daily Express zegt De man, die zulk
een oprechte sympathie kan winnen van
dezen kant, bewijst, dat zijn welomschreven'
politiek doei is erkend. De hulde is gracieus
en de woorden zijn eerlijk gemeend. Ook de
politieke tegenstanders van den premier be
treuren de noodzakelijkheid, die'tot zijn af
treden heeft geleid. Tal van leden der op
positie, vooral ook leden der arbeiderspartij,
betreuren het verlies van dezen edelmoedigen
rechtvaardigen en. grooten man in het Lager
huis. Ierland heeft, evenals alle Dominions,
zijn sympathie met en bewondering voor den
gewezen premier uitgedrukt.
In een brief aan zijn kiezers te Glasgow
die hem een telegram van leedwezen zonden,
zegt Bonar Law, dat zijn besluit om af te
treden ten slotte nog plotseling is genomen.
Toen hij vertrok, had hij hoop, dat herstel
■in zooverre mogelijk was, dat zijn aftreden
niet noodzakelijk zou zijri geworden, maar
hij had voortdurend pijn geleden cn was in
derdaad erger teruggekomen, dan hij was
vertrokken. Na de uitspraak zijner genees-
heeren bleef hem geen keus over. Hij hoopte
echter, dat er geen bezwaar zou bestaan, dat
hij bet mandaat voor Midden-Glasgow verder
behield, tenminste voor den duur van het
tegenwoordige parlement, al was het dan ook
onwaarschijnlijk, dat hij gedurende deze
Zitting in het Kuis zou kunnen verschijnen.
Bonar Law, de zoo dramatisch plotseling
Zondag afgetreden Britsche eerste-minis-
ter, had, evenals zijn vrorgere politieke mede
werker wijlen Joseph Chamberlain een ge
slaagde loopbaan als zakenman achter den
rug, vóór hij op 42-jarigen leeftij i in 1900
in het parlement kwam. Elf jaar later werd hij
verkozen tot leider van de unionistische partij
in het Lagerhuis. Zijn gezondheidstoestand
noopte hem in Maart 1921 als minister en
leider van zijn partij zich in het particuliere
leven terug te trekken, maar de loop der ge
beurtenissen dreef hem verleden jaar herfst
in de politiek terug toen de conservatieve
deelgenooten aan de regeeringscoalitie mee-
rendeels niet meer van Lloyd George's leiding
aan het hoofd van de regeering wilden weten,
en, aangezien de conservatieve ministers hun
premier niet wilden afvallen, een gezagheb
bend man zochten, om de coalitie op te zeg
den. De man die Lloyd Georgz's regeering
tn de bijeenkomst in de Carlton Club deed
tuimelen, had zichzelf met die daad als eerste-
minister aangewezen. Niet van harte nam
Bonar Law de teugels van het bewind in
handen. Diep getroffen door het verlies van
twee zoons in den oorlog, nog altijd wankel
van gezondheid, aanvaardde hij het eerste-
ministerschap alleen voor een overgangstijd,
met het vaste besluit het daarna aan een ander
lid van zijn partij over te dragen. De alge-
meene verkiezing die in November j.l. noodig
werd, om de nieuwe regeering in het zadel
te bevestigen, liep in zijn voordeel en met een
voldoend sterke meerderheid kon hij het
nieuwe parlement openen. De moeilijkheden
in de binr.en- en buitenlandsche politiek
welke hij gehoopt had te kunnen mijden,
werden hem nochtans niet bespaard. De po
litieke bezweringsformule „rust en kalmte",
welke Law bij zijn terugkomst in de politiek
als program had opgesteld, bewees slechts
hoezeer hij de behoefte van zijn eigen gestel
vereenzelvigde met het temperament van de
menschen, die den politieken strijd aan een
zittende regeering opdringen, en hoezeer hij
in dit opzicht mistastte.
Alle partijen zien Bonar Law met leedwe
zen gaan, omdat men groote achting had voor
Zijne politieke onkrenkbaarheia, zijn zeld
zame oprechtheid die hem wars maakte van
fraaie woorden zonder inhoud, van ijdele be
loften, van het zich tooien met telkens andere
opportunistische plunje. Zijn conservatieve re
geering heeft ook eerlijk medegewerkt aan de
uitvoering van het tractaat met Ierland. Van
al de verschrikkelijke dingen, die zwartgal
lige schrijvers kort na haar verschijning had-
denverwacht, is niets gekomen. Dubbele sym
pathie is stellig verzekerd aan den man/die
zoo lang mogelijk zijn ambt heeft vervuld,
tot een naar het schijnt zeer ernstige ziekte
hem al ten halve gesloopt had.
Voor de conservatieve partij is het aftre
den van Bonar Law een zwaar verlies. De
partij is nog altijd zoo niet gesplitst, dan toch
scheidbaar in den rechtervleugel van de die
hards, het centrum, dat de hoofdmacht voor
Law vormde, en den linkervleugel van de ge
wezen coalitie-gezinde conservatieve minis
ters, onder leiding van Austen Chamberlain.
De figuur van Bonar Law werkte met haar
gezag als een cement.
Bonar Law is in 1858 geboren, in de Ca
nadeesche provincie Nieuw-Brunswijk en is
de eerste staatsman uit de koloniën geweest,
die Britsch eerste minister is geweest.
HET BRITSCH-RUSSISCH GESCHIL.
De diplomatieke medewerker van de Dai
ly Herald gelooft, dat het heden de kritieke
dag is in de kwestie met Sowjet-Rusland.
Dan loept het ultimatum van Curzon af en
de vlcottoebereidselen, die thans worden ge
troffen, duiden op heel wat meer dan een af
breken der diplomatieke betrekkingen. Vier
l'chte kruisers worden in gereedheid ge
bracht en een daarvan vertrekt reeds Vrijdag
naar de Moerman-kust en een ander naar Go
thenburg in de Oostzee. Zeven mijnvegers
zijn ook in dienst gesteld voor het vertrek
naar de Noord-Russische wateren. Alle sche
pen in de Middellandsche Zee hebben bevel
gekregen zich op een afstand van eenige uren
stoomens van Malta te concer.treeren. Vijf
torpedojagers gaan Vrijdag naar de Darda
nelles het vlaggeschio Iron Duke volgt
Zaterdag. Drie afdeelingen torpedo-jagers
zijn Zaterdag uit Engelsche havens naar
Malta vertrokken en een vierde vertrok
gisteren. Dit alles maakt het duidelijk, dat de
regeering haar maatregelen treft, om binnen
enkele dagen, nadat het tot een breuk zou
zijn gekomen, voldoende vlootmateriaal ter
beschikking te hebben bij alle Russische
zeefronten Witte Zee, Oostzee en Zwarte
Zee.
Het antwoord van Moskou aan Krassin
wordt heden verwacht. Volgens de voorloo-
pige uit Moskou ontvangen inlichtingen zal
de Sowj et-re geering, hoewel zij teleur ge
steld is, dat Engeland ondanks de zeer tege
moetkomende houding van Krassin aan het
ultimatum blijft vasthouden, toch zoover mo
gelijk aan Engeland tegemoetkomen, ten
einde de verantwoordelijkheid voor den breuk
geheel op de regeering van Curzon te kun
nen schuiven.
DE VER. STATEN EN ENGELAND.
De onderteekening van de schuldregelrr
met Engeland schijnt spoedig te verwachtend
Iemand, die door zijn positie in staat was een
verklaring af te leggen omtrent de opvatting
die in de kringen van het Amerikaansche
dept. van de schatkist worden gekoesterd,
heeft verklaard dat er in de jongste Britsche
voorstellen niets is, dat niet door de Ver.
Staten kan worden aanvaard.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Naar aanleiding van tal van daden van sa
botage, die den laatsten tijd gepleegd zijn op
spoorlijnen, die onder beheer van de bezet-
tingsautoriteiten staan, en die dienen tot
kolenvervoer naar Frankrijk en België,
hebben die autoriteiten het verkeer van 9 uur
's avonds tot vijf uur 's morgens stop gezet.
Dit geldt voor alle mogelijke voertuigen en
te Krefeld en Urdingen voor alle verkeer
in het algemeen.
Een nieuw aangekomen bataljon Fran-
sche alpenjagers is ondergebracht' in drie
volksscholen van Gelsenkirchen, zoodat het
volksonderwijs geheel gestoord is.
Uit Ludwigshafen De bezettingsautor'-
teiten hebben weder 120 families van spoor
wegheden uitgezet en in verschillende meu
belzaken meubelen in beslag genomen om
huizen in te richten, waaruit de bewoners
verdreven zijn.
Uit Mainz aan de Echo de Paris
Verscheidene duizenden tonnen kleurstof
fen, in beslag genomen in de Badensche
anilinefabriek te Ludwigshafen, zijn naar
Frankrijk verzonden.
MAARSCHALK FOCH
REIS.
OVER ZIJN
Jules Sauerwei: van de „Matin" heeft
een onderhoud gehad met maarschalk Foch
bij diens terugkeer uit Polen en Tsjecho-
Slowakije. Polen noemde de maarschalk een
sterk land, in vollen groei, in volle organi
satie. Iedere zaak komt er op haar plaats en
zelfs veel sneller dan men had mogen hopen.
H et heeft thans 28 miilioen inwoners en
zal er over een kwarteeuw 40 miilioen heb
ben. De ambtenaren en de officieren had
den verschillende soorten di cipline doorge
maakt, de Russische, de Duitsche en de
Oostenrijksche. Foch had de officieren van
dichtbij gezien. Zij volgen gemeenschappe
lijke aanvuliingscursussen en na eenige
maanden zijn het mannen in staat om een
homogeen leger te commandeeren.
De technische organisatie maakt zeer
groote vorderingen. Foch heeft dienaan
gaande eenige adviezen verstrekt, hoewel
men die, volgens hem, nauwelijks noodig
had. Dc Polen zijn naar zijn oordeel prach
tige soldaten, met alle militaire deugden.
Polen vormt een machtig bastion, maar -
zoo voegde de maarschalk even later er aan
toe een bastion, dat geen cmstigen aan
val te duchten heeft.
De „Matin"-man zinspeelde op het bol-
sjewieksche en het Duitsche gevaar. Maar
schalk Foch meende dat Rusland, veron
dersteld het wilde Polen aanvallen voor men
eenige jaren verder is, niet zoo erg te duch
ten is. En wat Duitschland betrof, vroeg
Foch of de journalist zich werkelijk ver
beeldde, dat het een oorlog zou durven
ondernemen, tegen een bondgenoot van
Frankrijk, Er zou nog lieel wat tijd verloo-
pen eer Duitschland daartoe komt, of wel
Frankrijk moest het zelf gewild heb-en.
Ook in Tsjechó-Slowakije had de maar
schalk een sterk leger gevonden, bewonde
renswaardig in de hand gehouden door Mit-
telhauser, den Franschcn generaal, die er het
bevel over voert. Het is, zcide Foch, een ander
ras, met wellicht minder schitterende eigen
schappen dan de Polen, maar met diepgaande
technische kennis. Niet geheel ten onrechte
maakt men zich naar het oordeel van Foch
in Tsjecho-Slowakije ongerust over wat er
gebeurt in Hongerija. Niet dat men een be
vooroordeeld wantrouwen tegen de Honga
ren moet hebben, maar het is toch noodig hen
nog eenige jaren goed in het oog te houden.
De revanche-gevoelens gisten er het ware
overdreven van een werkelijk gevaar te spre
ken, maar er is een voorzichtige en tunke
politiek noodig.
Ten slotte bracht Sauerwei n het gesprek
op de militaire ententes tusschen Frankrijk
en de buren van Duitschland. De maarschalk
zeider er alleen van, dat men uit tec.mtscn
oogpunt de reeds bestaande regelingen had
bestudeerd en schikkingen had getroffen
om ze tot in de onderdeelen tc vervolmaken*
DE OUAESTIF- VAN DE HONGAAR-
SCHE SCHADEVERGOEDING EN DE
EISCHEN DER KLEINE ENTENTE.
De „N. Fr, Presse" verneemt uit Parijs,
dat de commissie van herstel, wier beslissing
inzake dc Hongaarscbe schadevergoeding
den 15en dezer verwacht werd, de zaak op
voorstel van den Engclschen afgevaardigde
in de commissie tot 23 dezer aangeaoua.cn
heeft. Het besluit schijnt genomen te zijn,
daar er omtrent de te nemen beslissing geen
eenstemmigheid bestond. Van welingelichte
zijde 'verneemt 't blad verder, dat Frankrijk,
Engeland, Italië en de Kleine Entente m
beginsel geneigd zouden zijn het verkrijgen
van buitenlandsche leeningen voor Honga
rije te vergemakkelijken, over de voorwaar
den waarop die leeningen opgenomen zouden
worden kon men het echter niet eens worden.
De bezwaren waren niet van financieei-tech-
nischen aard, maar gelegen in voorwaarden,
tot naleving waarvan Hongarije zich bi) voor
baat moest verbinden.
Engeland bekijkt het vraagstuk, naar de
,.N. Fr. Pr." verneemt, hoofdzakelijk van
den financieelen kant. Het zou geen bezwaar
tegen een spoedige afdoening gehad nebben,
mits het op de instemming van zijn oondge-
nocten had kunnen rekenen, welke net eenter
niet kon verwerven.
De kleine Entente heeft zekere politieke
bezwaren geopperd en in de eerste plaats
waarborgen geëischt, dat Hongarije het lee-
ningsgeld niet voor bewapeningsdoeleinden
zou gebruiken. Verder verlangt zij met name
ten bate van Zuid-Slavië vastzetting van een
deel der op te nemen gelden voor schadeloos
stelling. In dit opzicht schijnt Italië met haar
in te stemmen, terwijl het anderzijds in de
Engelsche opvatting deelt, dat de ieeni.jg niet
door politieke voorwaarden bemoeilijkt moet
worden. Frankrijk staat op hetzelfde stand
punt als de kleine Entente en wenscht, dat
de besteding van het leeningsgeld gecontrol-
leerd zou worden.
De Engelsche gedelegeerde verdedigde ztjn
voorstel tot verdaging van de beslissing met de
opmerking, dat het gewenscht was, dat de
geallieerden voor de defintieve beslissing
de zaak nog eens op den keper zouden be
schouwen.
IERLAND.
De Valera heeft een nieuwe mededeeling
openbaar gemaakt in verband met zijn on
langs voorgestelden grondslag voor vredeson
derhandelingen. Hij herhaalt dat vrede door
overleg een nationale noodzakelijkheid is. Het
is onmogelijk dat het tegenwoordige eenzij
dige bestond voortduurt. De republikeinen
kunnen niet onbepaald lijdelijk blüven tege-
over de voortdurende aanvallen derVrijstaters.
De Valera meent dat de regeering geen vrede
verlangt,maar verkiezingen wil in een oorlogs
toestand, zoodat den republikeinen de vrij
heid van het woord en van vergadering kan
worden onthouden.
De Valera beweerde ten slotte, dat geen
tien percent van de Vrijstaters in vrije ver
kiezingen zouden gekozen worden.
SMUTS OVER HET BRITSCHE RIJK
Uit Kaapstad meldt Reuter, dat Smuts m
het parlement de kritiek van Hertzog en Ma-
lan beantwoord heeft ten aanzien van den
status der dominions en den Europeescnen
toestand. Hij verklaarde, dat zijn opvatting
van het Britsche rijk is, dat het een groep van
vrije staten vormt, samengehouden dcor hun
gemeenschappelijke aanhankelijkheid op
voet van gelijkheid en vrijheid en werkendeop
den grondslag van onderling overleg.
In verband met de mogelijkheid van een
nieuwe Europèesche ramp drong hij erop
aan, dat de positie van het Britsche rijk zou
worden vastgesteld. Zuid-Afrika wenschte
r.iet deel te nemen aan een toekomstigen
Europeeschen oorlog en Zuid-Afrika moest
zijn invloed aanwenden, niet langer als een
ondergeschikte kolonie, maar als een der
staten van het grootste gcmeer.ebest. Die
invloed moest zijn ia ds richting van we
reldvrede.
GRUWELEN AAN DE MEXICA ANSCH-
AMERIKAANSCHE GRENS.
Uit Mexico (stad) wordt gemeld, dat nabij
Laredo uit de Rio Grande (de grensrivier)
32 lijken zijn opgehaald. In Mexico gelooft
men, dat het de lijken zijn van Italianen en
andere buitenlanders, die vermoord zijn
bij pogingen om clandestien de Ver. Staten
binnen te komen.
De laatste weken is te Berlijn een pro
ces gevoerd, dat teekenend is voor de cor
ruptie, welke sinds de revolutie onder een
deel van het ambtenaren- en beambtencorps
tiert. Een zekere Wojak, in 1919 nog een
arm volkszanger, die sindsdien echter „za
ken" is gaan doen, was in 1922 in het bezit
van een weelderig ingerichte woning, hield
er auto's en renoaarden op na en was eige
naar van voorraden koopwaar tot een bedrag
van miiliarden. En a! dezen rijkdom had hij
bijeengegaard ten koste van 't rijk, doordat
hij met behulp van omgekocht rijkspersoneel
van allerlei rang legervoorraden voer een
spotprijs opkocht of zelfs ten geschenke
ontving, die hij dan met reusachtige winsten
j verkocht. Hoe veelomvattend zijn „zaken"
en hoe groot zijn winst was, blijkt wel hier
uit. dat hij bij het begin van het proces vrij
willig 4-50 miilioen heeft terugbetaald. Het
O.M. heeft nu tegen Wojak wegens bedrog,
schriftvervalsching en afpersing en diefstal
vier jaar en drie maanden geëischt, verder
50 miilioen M. boete, verlies van burger
rechten gedurende vijf jaar. Tegen zijn mede
plichtigen werden gevangenisstraffen tot zes
maanden geëischt.
De soc.-dem. afgevaardigde mr. Rosen-
feld heeft Wojak verdedigd. Hij zette in den
breede uiteen, dat reeds tijdens den oor'og
op groote schaal het stelsel van omkooping
werd toegepast, en dat de staat niets daar
tegen vermocht. In de groote staatsbedrij
ven te Spandau hebben schandelijke toe
standen geheerscht een ieder heeft zich
daar toegeëigend wat hij maar grijpen en
vangen kon en dc opgelegde voorraden wer
den door de ratten en muizen oogevreten.
Het bestaan van zulke toestanden achtte
pleiter een argument ten voordcele van be
klaagde, d'e deze toestanden niet heeft doen
ontstaan. Door de terugbetaling van de 450
miilioen heeft Wojak de schade betaald cn
de rijksfiscus heeft zich daarbij neergelegd.
Het vonnis zou na de feestdagen worden uit
gesproken.
De rentmeesters, opzichters en andere
geëmployeerden bij de groote landgoederen
in Tsjecho-Slowakije, die thans overeen
komstig de wet tot herziening der grond-
verdeeüng. zullen worden gesplitst, zullen
zich tot het Internationaal Arbeidsbureau
wenden, met het verzoek hun belangen te
willen behartigen, die door de nieuwe maat
regelen gevaar loopen. Algemeen wordt ech
ter aangenomen, dat het verzoek zal worden
afgewezen, daar de Volkenbond zelf, waarvan
het Arbeidsbureau een integreerend deel
uitmaakt, zich tot driemaal heeft uitgesproken
over de herziening der grondverdeeling, en
verklaard heeft, dat deze een interne aange
legenheid van Tsjecho-Slowakije is, waarin
de bond zich niet wenschte te mengen.
Op de Hongaarsche wijnmarkt heerscht
een zoo groote stagnatie, dat zij voor de wijn-
productie van het gebied van Tokaj nood
lottig dreigt te worden. De geheele oogst
van 1922 en een deel van die van 1921 liggen
nog onverkocht in de kelders. Zij vertegen
woordigen een waarde van 6 tot 7 milliard
kronen. De uitvoer naar alle buurstaten is
bemoeilijkt, zoodat men thans een nieuw
systeem toepast, waarbij de wijn watervrij
wordt gemaakt, waardoor de exoort voor-
deeliger wordt. Per dag worden 700 hecto
liter volgens dit systeem behandeld. Er zal
een wet irarden uitgevaardigd ter bescher
ming der wijnproductie, waarbij de aanleg
van wijngaarden slechts zal worden geoor
loofd voörzoover deze moeten voorzien in
eigen behoefte.
Een der beroemdste restaurants van
de wereld, het vermaarde DeJmonico's,
aan de Fifth Avenue te New-York, heeft
den strijd om het bestaan onder de huidige
Amerikaansche .„droogte" opgegeven. Het
restaurant is gesloten, na bijna een eeuw
te hebben bestaan.
Wij hebben indertijd gemeld, dat in New
York (stad) de aannemers den arbeid op tal
van groote bouwwerken hadden stop gezet,
omdat zij de exorbitante looneischen der
vakbondarbeiders niet meer konden of wil
den betalen. Thans hebben van hun kant tal
van bouwvakarbeiders het werk gestaakt.
De stakers zijn werklieden aan een dozijn
van de nieuwe, in aanbouw zijnde New-
Yorksche torenhuizen. Deze arbeiders ont
vangen 10 voor een achturendag, doch
willen er nog een paar dollars daags bij heb
ben, terwijl dan de nieuwe, verbeterde loonen
nog contractueel moeten worden vastgelegd
voor een duur van twee jaar. Feitelijk ont
vangen deze arbeiders de verlangde loons-
verhooging reeds in den vorm van een bijslag.
De aannemers willen dien bijslag wel betalen,
omdat zij onder de huidige arbeiders-
schaarschte zulks wel moeten doch zij willen
Zich niet contractueel tot die betaling ver
plichten voor den duur van twee jaar. De
betrokken metselaars zijn nu gaan staken.
Kort tevoren hadden de huisschilders aan
gedrongen op loonsverhoogingen met
succes.
De omstandigheden in de bouwvakken
te New-York zijn door hooge looneti en
dure materiaalprijzen van dien aard ge
worden, dat er steeds meer stagnatie komt
in het bouwbedrijf.
Te Comoiègne heeft Zondag ter gele
genheid van de jaarlij ksche viering van het
lelietje van dalen een middeleeuwsch feest
plaats gehad, waarvan het hoofdnummer een
partij schaak was. De partij werd gespeeld
op een schaakbord van reusachtige afmetin
gen, waarbij levende menschen, vijftiende
eeuwers zooals Rabelais ze beschreven heeft,
als figuren dienst deden. De partij, die door
twee bekende schaakmeesters gespeeld is,
duurde een uur.
NEDERLANDSCHE
SLAGERSVAKTENTOONSTELLING.
In het Jaarbeursgebouw te Utrecht is
Zondag de Nederlandsche Siagersvakten-
toonstelling geopend. Onder de genoodigden
waren de burgemeester en eenige bestuurs
leden van de Jaarbeurs.
De heer Th. Cuiper uit den Haag, leider
der Vakschool, zette in zijn openingswoord
uiteen dat het doel dezer tentoonstelling was
om in breeden kring aan het streven en het
werk der vakschool bekendheid te geven.
Voorts wil men deze tentoonstelling dienst
baar maken aan de ontwikkeling van het
bedrijf.
Vervolgens voerde de heer Nije uit Rot
terdam het woord namens de exposanten en
ten slotte de heer H. C. Dille uit Amsterdam,
oud-voorzitter van den Nederl. Slagershond.
Daarna bezichtigden de aanwezigen de
tentoonstelling, die in de voorbal, de groote
en kleine toonzaal is ondergebracht. Er zijn
38 stands waar allerlei vleeschwaren en
slagerswerktuigen te zien zijn.
De tentoonstelling, die tot Donderdag
duurt, trok reeds vele belangstellenden.
R. K. JONGE WERKGEVERSVEREENI-
GING.
Woorden van Z- H. den Paus.
De heer Henri Heigmeijer, penningmeester
der R.K. Jonge Werkgeversvereniging werd
door Z. H. den Paus in particuliere audiëntie
ontvangen en, naar we in „De i ijd" lezen,
vroeg de heer Heigmeijer aan Z.H. den Paus
een bijzonderen zegen voor deze vereeniging,
die nu zes levensjaren telt, met goedkeuring
van het Doorluchtig Nederlaudsch Episcopaat
werd opgericht en reeds vier honderd leden
rijk is. De heer Heigmeijer legde aan den H.
Vader het doel der vereniging uit en vroeg
voor deze en al hare leden den Apostoiischen
zegen.
De H. Vader antwoordde ongeveer aldus
„Niet alleen geven Wij gaarne den ge-
vraagden zegen aan de Nederlandsche R.K.
Jonga Werkgeversvereniging, maar Wij
geven dezen uit geheel Ons hart, daar Wij
verzekerd zijn, dat uw werk en de vereniging,
waar u Ons over spreekt, niet alleen goed,
maar nuttig, heilzaam en waarlijk oroviden-
tieel is. In den tegenwoordigen tijd is het van
het grootste nut en belang, dat de jonge
werkgevers zich volmaken in de studie der
vraagstukken van socialen en economischen
aard, waarvan de k'nnis hun later van zeer
groot nut zal zijn. We hebben dus woorden
van lof voor uw initiatief, moedigen het aan
en hopen, dat uwe vereeniging steeds zal toe
nemen in aantal leden. We zegenen uwe ver
eeniging, a! hare leden en in het bijzonder het
bestuur, door u zoo goed vertegenwoordigd."
DE WIJZIGING DER PENSIOENWET
Tegemoetkoming aaa bezwaren.
Verschenen is de Memorie van Antwoord
in zake het Wetsontwerp tot wijziging van de
Pensioenwet '22.
De opmerking dat bij de voorbereiding
van het ontwerp zoo goed als geen rekening
is gehouden met de Centrale Commissie
voor Georganiseerd Overleg in ambtenaars
zaken, moet worden afgewezen. Uitvoerig
wordt in de Memorie het tegendeel hiervan
betoogd.
Dat het logisch zou zijn hen, die geen we
duwe en weezen nalaten, in de gelegenheid
te stellen een ander persoon am te wijzen, die
na zijn dood in het genot wordt gesteld van
pensioen, kan allrrminst worden toegegeven.
Een dergelijk systeem zour onvrbiddelijk
leiden tot verhooging van de door de publiek
rechtelijke lichamen te betalen premie.
In zake de niet gesubsidieerde bijzondere
lagere scholen is deregeering na hernieuwd
overweging bereid de gevraagde voorziening
te treffen.
De beslissing van den Pensioenraad, dat zij
met wie een burgerrechtelijke arbeidsover
eenkomst is gesloten, niet vallen onder de
bepalingen van de Pensioenwet, acht de mi
nister juist.
De leemte waarop enkele leden wezen ten
aanzien vnn de ontbrekende gelegenheid het
vefhaal van een deel der inkoopsom op de
ambtenaren is juist en bij wijziging wordt
hierin dan ook voorzien.
Het ligt in de bedoeling de beslissingen van
den Pensioenraad periodiek per maand te
doen publicseren.
Voor pensioen kunnen alleen ingekocht
worden de jaren, waarin de ambtenaren,
voordat zij in het pensioenfonds deelgerech-
tigd werden, overigens in gelijke situatie
waren als waarin zij thans zijn.
Art. I m waarbij was geregeld het pensioen
aan een ongehuwde inwonende zuster wordt
door de regeeriltg teruggenomen.
Het met art. 142 in verband staande art.
147 wordt in dien zin aangevuld, dat het be
drag van het uitgekeerde pensioen niet k3n
dalen beneden het bedrag, hetwelk de be
trokkene krachtens de pensioenregeling,
welke voor 1 Juli 1922 voor haar van kracht
was, aan pensioen zou hebben ontvagen.i
In art. 3 lid I zijn alsnog aan de Pensioen
wet onttrokken de ambtenaren in Suriname
en Curacao die een eigen pensioenregeling
hebben.
In art. 66 is een wijziging gberacht, waar
door de vrijwillige pensioenverhooging zich
tot het ouderdomspensioen beperkt.
KATHOLIEKENDAG IN HET BISDOM
ROERMOND.
Onder zeer groote deelname is op lsten en
2den Pinksterdag te. Sittard de 20ste Katho
liekendag gehouden in het bisdom Roer
mond.
DE SPOORWEGSTAKING IN BELGIE.
Op het station Roosendaal werd Maandag
middag bekend gemaakt dat van 3 uur af het
reizigersverkeer tusschen Roosendaal en
België weder normaal zou zijn.
Uit Maastricht wordt gemeld, dat het
reizigersverkeer over Visé gedurende de
Pinksterdagen een regelmatig verloop had.
In het Waalsche gebied bleef de toestand
stationnair. De reizigerstreinen vertrokken
uit de stations te Luik op tijd. De aanko
mende treinen echter hadden groote ver
traging. De gewone Pinksterdrukte bleef uit.
VERHOOGING BEGROOTING VA?
BINNENLANDSCHE ZAKEN.
Aan de Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag der Tweede Kame-
betreffende wijziging van Hoofdstuk V de"
Staatsbegrooting voor 1923 is het volgend:
ontleend
Binnenlandsch bestuur.
De vraag, in hoeverre vliegende winkelt
als zoodanig zouden zijn te betrekken in ge
meentelijke belastingheffing, maakt een pun'
van overleg uit tusschen de Departementen
van Financiën en van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw, in verband met de voorgeno
men herziening der forensenbelasting.
Landbouw.
In de opheffing van het Departement van
Landbouw, Nijverheid en Handel kan be
zwaarlijk een aanleiding gevonden worden
om over te gaan tot instelling van een Land
bouwraad, waarin bovendien zeer moeilijk:
vertegenwoordiging van alle landbouwbelan
gen zou te verkrijgen zijn in verband met d;
sterke verschillen.
De Minister kan niet toegeven, dat de toe
stand van den land-en tuinbouw zoodanig
is, dat van een crisistoestand moet worden
gesproken, al erkent hij dat vele tuinbouwbe
drijven en ook vele land- en tuinbouwers i;i
moeilijke omstandigheden verkeeren. D
Minister vreest, dat men niet zal kunnen ge
raken tot een garantieregeling bi; uitvoer va.
tuinbouwproducten.
Tegen het geven van bijslag bij export va"
tuinbouwproducten naar valutazwakke lan
den bestaat bij hem bezwaar.
De liquidatie van de Vereen. GroentenCe
trale heeft voor 's Rijks kas per saldo ee t
bate opgeleverd van ruim fl.000.000, wel c
bedrag niet kan worden uitgekeerd aan dc
tuinbouwers, die voor een betrekkelijk gerin
deel tot dc vorming van de geldmiddelen dc.'
Centrale hebben meegewerkt.
Naar het maandschrift van het Centra 1
Bureau voor de Statistiek meedeelt, telde t
rijksbevolking oo 1 Maart j.1.7,104, (X
zielen tegen 6,956,368 een jaar te vore
gevende een toeneming met 147,698 zielen of
2,12 pereent. In de groote steden woonden oo
1 Maart 1,745,661 menschen tegen 1,707,01
ten vorigen jare. Hier bedroeg dus de toene
ming 33,651 zielen of 2,26 percent. Dat hc'
toenemingspercentage in de steden hooge
was dan in het rijk wijst op verder voortgezet
te bevolkingsconcentratie, en dat voor beide
bevolkingen de toenemingspercentages d:
cijfers betreffende het „natuurlijk" bevolking
accres in 1922 overtroffen bewijst, dat om
land in het laatste jaar meer menschen uit
het buitenland en de koloniën ontving, da:i
het daaraan afstond.
VAN HET HOF.
Wegens het overlijden van Hertog Pat!
van Mecklenburg, den halfbroer van Prin
Hendrik, is met ingang van Zaterdag hof
rouw voorgeschreven en wel drie weken zwa
re, twee weken halve en één week lichte rouv.
HET BEZOEK VAN KONING HAAKON.
De „Heemskerck" ter begroeting.
Naar de Tel. verneemt, zal, ter begroeting
van den koning van Noorwegen, die te Am
sterdam 5 Juni half twaalf met het kustpant-
serschip „Eidsvold" aankomt, de „Heems
kerck" komen te liggen. Deze oorlogsbo
dem krijgt ligplaats bij den kop van de Han
dels kade.
De „Eidsvold" zal bij het binnenkomen tc
IJmuiden omstreeks 9 uur 's morgens tot d:
territoriale drie-mijlsgrens tegemoet gevaren
worden door twee Z.booten onzer marine, die
tot Amsterdam het schip zullen begeleiden.
Te Amsterdam zal, naar reeds bericht ie.
het Noorsche oo: 1 agsschip gemeerd worden
aan den steiger van Ès en van Ommeren op dc
De Ruijterkade. 't Is echter de bedoeling,
dat het schip tevoren eenigen tijd in het IJ stil
ligt, waarna koning Haakon met een marine-
sloep de „Eidsvold" verlaten zal, om zich
naar steiger A. te begeven, waar de Koningin
haar gast zal begroeten in het, op dezen stei
ger in te richten paviljoen.
Naar alle waarschijnlijkheid zullen de sa-
luten deeb te IJmuiden en te Amsterdam wor
den gegeven en wel in dien zin, dat de „Eids
vold" te IJmuiden de Hollandsche vlag zal
salueeren, waarna de „Heemskerck" den
Koninklijken Standaard zal begroeten, die
op het Noorsche oorlogsschip woont.
ACHTERSTELLING
Men schrijft aan de Msb.:
Voor de derde maal zijn dezer dagen be
noemd de deskundigen bij hel afnemen de»
eindexamens der Hoogerc Burgerscholen.
Van de 140 benoemde deskundigen zijn
er 14 katholiek; zijnde een tiende gedeelte.
Wij, katholieken, schijnen toch altijd nog
een tekort in de wetenschap te bezittenj
dat wil zeggen, natuurlijk gezien door den'
bril van het Departement van Onderwijs.
Reeds twintig jaar lang doen wij nu ons
best een evenwichtig deel te krijgen in dc
bezetting der ambtenaarsbetrekkingen. Hoe
ver we nog van die vervulling onzer wen-
schen af zijn wordt door deze benoeming
we! gedemonstreerd. De vorige jaren had
men tenminste nog den takt in Limburg en
Brabant hoofdzakelijk katholieken te be
noemen; dit jaar blijven we onder de helft.
Dit feit geeft aanleiding om eens te vragen
of de vacature aan de R.H.B.S. fc Bergen
op Zoom een katholieke stad, nu Vervuld
zal worden met een katholiek benoemde?
Het zal wel langzamerhand tijd worden
dat in het katholieke Brabant voor dc
openbare ambten katholieken worden aan
gewezen.
Terwij! hij daar zoo, op vermoeden dat er
misschien goud uitgehaald en nog meer to
vinden was, met den voet den plek omwoelde,
scheen het hem toe dat daar iets blonk. Snel
bukte hij zich en kreeg het benedeneind van
een schop in handen.
„Daar heb je 't degelijk goud er in
Amerikaan z'n gereedschap gelaten om terug
te komen
In den stelligen waan dat hier goud gevon
den was, geraakte hij in den grootsten twee
strijd. Hij was hier begonnen te graven, dus
hij zou mogen voortzetten. Maar mocht hij
dat doen met het werktuig van een ander?
Het eerste was zijn recht, het andere mijn
recht. De wet moest hij eerbiedigen, daar
was hij raadsheer voor. Waar een werktuig
wordt neergelegd, is dit een teeken van
mijnrecht. Overwegende dat hij, raadsheer,
zulks niet had gedaan, maar de plaats had
geabandonneerd, had hij geen recht van ver
haal.
Met die conclusie legde hij de schop weer
xooals hij die gevonden had, met wat aarde
er over heen en ging wrevelig den heuvel af,
het dal wwr in- om f' zien hoe de assessor
met het werk stond. Deze, aan zulken arbeid
niet gewoon, had reeds blaren in zijn handen
gekregen en was zeer blij op zijn horloge te
zien dat het etenstijd was.
Samen naar huis wandelende, vertelde de
raadsheer hem natuurlijk met diepen spijt,
dat hij zich den vorigen dag voor niets had
afgesloofd op dien steenharden grond daar
boven, en nu een ander hem het werk uit dc
handen had genomen, die er misschien wel
al 'n paar duizend dollars had uitgehaald.
Het nam niet weg dat het middagmaal
hun uitstekend smaakte. En uit begrip dat
na zwaar werk en flink eten rust zeer heil
zaam voor het lichaam is, bleven ze een
uurtje zitten keuvelen, toen graaf Beckdorf,
met houweel cn schop op den schouder voor
bijgaande, de tent binnenkwam.
„U hier, Edel Achtbare Vertel eens,
hoe is 't u nog gegaan bij dien Tomkins.
Heeft hij naar uw zin uw goed gewassciien
„Zwarte dief geen stuk van mijn eigen
goed drie dollar moeten betalen voor ze
ven hemden van een ander vol gaten en
lappen."
„DrommelsGebloed Bloed aan uw
pijpekop
„Pijpekop hm, ja zeg eens, als ik 'n
gat gegraven heb, mag dan 'n ander er werk
van maken
„Neen zoolang u niet klaar bent, in
geen geval. Alleen als uw gereedschap er
vandaan is, heeft ieder ander het recht zijn
geluk te beproeven. Is u zoo iets gebeurd
„Hm ja had boven op den berg
kolossaal gat gegraven ving bot begon
'n eind verder had m'n vuurslag verge
ten ging weer zoeken en vond daar
heb je 'm."
„Maar daar is óók bloed aan
„Zwijnerij," bromde de raadsheer, „be
grijp niet dacht eerst aan dorens had g®~
blesseerd maar niets stuk snap niet
„Maar...."
„Misschien een uit zijn neus gebloed.-'
„Wii ik u eens wat zeggen," zei graaf
Beckdorf, „daar is meer gebeurd dan een
neusbloeding. We gaan dadelijk bij den shc-
rif aangifte, doen."
„Onzin," bromde de ander, vreemd op
ziende, want het kwam hem toch voor dat
hij, raadsheer bij het gerechtshof van zijn
land, er toch wel de lucht van zou hebben
gekregen, indien.... Maar daar viel hem
toch ook in, dat hij in het platgetrapte mos
een paar donkere vlekken had bemerkt. Hij
vond dus goed, mee te gaan naar den sherif.
Hale was gelukkig juist thuis en oogen-
blikkelijk bereid een onderzoek in loco in
te stellen. Weinige minuten later gingen de
vier mannen want ook de assessor moest
mee als getuige den weg op naar de ber
gen.
Ter plaatse gekomc*, liet de sherif zich
vóór alles de plek wijzen waar de tondeldoos
gelegen had. Eén blik was genoeg om hem
te overtuigen dat daar een bloedige worste
ling had plaats gehad. Dadelijk ging hij naar
het dicht gegooide gat. woelde de daar weer
ingestoken schop weer op en begon de aarde
uil te delven.
Hij behoefde niet lang te graven. Op nau
welijks een voet diepte vond hij het slacht
offer van de misdaad. Met hulp van graaf
Beckdorf werd het lijk dat bleek van een
Amerikaan te zijn-uit het enge graf ge
tild en ook het houweel en de blikken pan,
een soort van zeef, die naast hem lagen, er
uit genomen.
Nu begon de lijkschouwing Aan het hoofd
werd een schotwond bevonden en aan het
lichaam nog drie steken, van een breed mes
of een sabel. Van goud of andere waarde
geen spoor. Alles geplunderd. Overigens
vond men in de nabijheid sporen van een
paard. Men maakte op, dat de verslagen»
zich op het mosbed ter ruste had^gelegd,
toen door den moordenaar wefd ontdekt en
aan het hoofd door een schot getroffen.
Maar niet terstond doodeiijk het vertrapte
mos deed denken aan een worsteling, een
strijd op leven cn dood. De toegebrachte
steken hadden het slachtoffer afgemaakt en
de moordenaar kon niet beter vinden dan
het juist gegraven gat, om daar den verslage-
ne met gereedschap en al in den grond te
stoppen, met wat aarde er over heen. Hij
mocht er op rekenen dat het graf niet zoo
spoedig zou worden ontdekt, want daar op
die hoogte, de ongeschiktste plek in de ber
gen, zou wel niemand zoo dwaas zijn be
halve onze onnoozele raadsheer om goud
te zoeken. De sherif keel; daarom wel wat
bedenke'ijk, maar graaf Beckdorf bood aan.
nog wel tien plaatsen te kunnen aanwijzen
waar de raadsheer uit gebrek aan kennis het
zelfde had gedaan. „Dan is de vent niet recht
snik," bromde de sherif, wat gelukkig noch
door den raadsheer noch door den assessor
gehoord werd. Hij wilde dat het lijk den berg
af naar de stad zou gedragen worden, om te
zien of iemand het misschien herkende.
Maar dc raadsheer, noch de assessor wilden
daar een handje aan helpen, en daar het werk
voor de andere twee te zwaar was, schoot
niets anders over dan het lijk voor het oogen-
blik ter plaatse te laten. Dc sherif zou er wat
jonge mannen op afsturen, in de hoop dat de
een of ander het herkenneii zou. Deden zich
geen vrienden of bekenden voor, dan zou
hij wel zorgen voor een ruimer graf dan
waarin de moordenaar het lijk sgestopt had.
Maar iaat ons nu voortmaken," dus
besloot hij „want de moord kan eerst
gisteren zijn gepleegd hoe spoediger we dus
pogen den dader op te sporen, hoe beter."
XVII.
HETSON EN SIFTLY.
Woedend waren dc Amerikanen, dat
men 't gewaagd had aan een burger der
Vereenigde Staten dc hand te slaan. Binnen
een uur werd door eenige jonge mannen het
lijk van de bergen afgehaald en ter schou
wing gelegd. Zekere James Cook herkende
reeds met den eersten oogopslag den versla-
gene. Johns heette hij. Omstreeks veertien
dagen geleden had hij met hem op Carl tons
Flat, een andere mijnplaats, gewerkt. Hij
Schetste hem als een besten, braven kerel,
die met hard werken en lang sparen een
klein kapitaaltje had bijeengegaard. Vech
ten, aanvallen daar was hij de man niet toe,
hij moest dus aangevallen zijn. Maar wie
was de moordenaar De verdenking viel op
de Mexicanen en besloten werd nog den
zelfden avond een vergadering te houden,
ter beraadslaging wat men doen moest om
goed en bloed van de burgers tegen dusda
nige aanvallen te beschermen.
Die vergadering werd gehouden in Ken
ton's tent. Briars presideerde een wild
zang een razende Roel, die direct bij hst
openen er maar één raad op wist alle
vreemdelingen tc ontwapenen en uit de mij
nen te jagen. Op een tafel springende stak
hij een gloeiende speech af, die vuur spuwde
op Engclschen, franschen, Duitschers en
Mexicanen lui, die hier maar waren geko
men om de mijnen te plunderen en met den
buit naar hun land terug te keeren lui, die
bovendien in dit land, 't welk hun bescher
ming verleent, te lijf gaan met dolk en pistool.
„Hun moorden riep hij is onze straf
dat wij niet allang zijn opgestaan om hen van
Californischen bodem weg te vegen. Onze
voorouders hebben hun bloed vergoten voor
onze vrijheid en wij, jongens, zooals we hier
staan, zijn elk oogenblik bereid, ook óns
bloed voor het land. ook óns blosd voor de
vlag..
