Dinsdag 19 Juni 1923
46ste Jaargang No. 14464 meer 15 cent, bij voo,uitbetaling.
me
B!T NUMMER BESTAAT UIT 6 BLADZIJDEN. EERSTE BLAD
Voor het land van
St. Stephanus
STADSNIEUWS.
AGENDA
20 JUNI
Provinciale Staten van Noord-
Holland.
DE POSITIE VAN DE HANZEBANK
IN HET BISDOM HAARLEM.
Een vergadering ter voorlichting.
De Zomer komt.
De natte Zomer.
Het Provinciaal Ziekenhuis
„Duin en Bosch".
Concert in den Hout.
Met 5 dagen.
Nederlandsch Kunstverbond
Afd. Haarlem.
LANGS DEN WEG.
Van evenwichtswetten en wielersport.
Kerkconcert Mevrouw A. Noorde
wierReddingius, de heer George
Robert.
Het aantal inwoners op 31 December
1922.
Zou 't er van komen
J. J. WEBER Si ZOON
Opticiens Fabrikanten
Koningstraat 10 Haarlem
Telegraphisch Weerbericht.
Tramlijn HaarlemHeemstede.
De Eénmanswagen.
BE PLANNEN TOT KANALISATIE
VAN WEST-FRIESLAND.
De abonnementsprijs bedraagt voot
Haarlem en Agentschappen:
Per week 0.25
Per Kwartaal 3.25
Franco per post p. kwartaal bij
vooruitbetaling 3.58
Bureaux: Nassaulaan 49
Haarlem.
Telefoonnummers: 1426. 2741 en
1748.
Postrekening No. 5970.
HAARLEMSCHE
Bij contract belangrijke korting.
Adverlentiën 35 cents per regel.
Advertentiën tusschen den tekst
als ingezonden mededeeling. op da
le Pagina 75 ct., op andere redac
tiepagina's 60 ct. per regel. Vraag-
en aanbod-advertentiën 14 regels
60 cent per plaatsing: elke regel
't Is tegenwoordig een vreemde tijd.
De eerste „reiziger", die zich hedenmor
gen al vroeg bij ons aanmeldde, was een
doctor in de theologie en het kerkelijk recht,
dr. Knebel Miklós, die zich zelf lachend
„comrais voyageur" voor de Hongaarsche
kinderen noemde....
't Is een vreemde tijd, maar er ligt toch
ieti aantrekkelijks in het feit, dat Nederland
een internationaal middenpunt geworden is.
Er gaat bijna geen week voorbij, of onze
aandacht wordt voor een of andere buiten-
landsche zaak gevraagd. Waren wij vroeger
een vergeten hoekje op de landkaart, thans
wordt er tegen ons opgezien als tot een volk.
dat leeft in geluk, een van de weinige, dat
nog redding kan brengen aan de zinkende
samenleving om ons heen.
Dr. Knebel Miklós, de Hongaarsche afge
zant, kwam voor geen nieuwe zaak. Daarom
zal het hem des te moeilijker vallen belang
stelling te wekken. En toch moeten wij naar
hem luisteren. Zondag heeft hij van af den
preekstoel in de kathedraal die zaak uiteen
gezet. Maar ze verdient in veel wijder kring
de aandacht te trekken, en verheven te wor
den boven een liefdewerk eener liefdadig-
hcidscollecte, waaraan we zoo gewoon
raken.
Hongarije heeft na de regeling van het
„vredesverdrag" zeven millioen inwoners
overgehouden. Van alle kanten zijn er stuk
ken afgesneden en gedeeltelijk is het om
ringd door schismatieke Balkanstaten, als
Roemenië en Joego-Slavië. In de afgescheur
de gedeelten woont nog een groote Katho
lieke, Hongaarsche bevolking, welke het
zacht gesproken in het nieuwe vaderland
hard te verduren heeft. Wat intellect had of
ambtenaar was, werd gevaarlijk geacht en
over de grenzen gezet. En meer dan drie
honderdduizend Hongaren kwamen aldus
ten laste van den verminkten Hongaarschen
staat. Wat achter bleef kan zich niet ver
weren. Want het schoone systeem van het
„zelfbeschikkingsrecht" der heeren van Ver
sailles heeft het klaar gespeeld, dat in het
oude Servië, het tegenwoordige Joego-Sla
vië, verrijkt met allerlei vreemd grondgebied,
3.800.000 burgers geen kiezer zijn.
Maar om die Hongaren, welke onder
vreemde heerschappij gekomen zijn, kan de
Hongaarsche regeering zich nauwelijks be
kommeren; de overgeblevenen geven haar
zorg genoeg! Niet minder dan 2.700.000 moe
ten er door den staat onderhouden worden.
Waar dat op uit loopt hebben wij gezien op
fotp's van zuigelingen en iets oudere kinde
ren. 't Gaat boven alle beschrijving; 't is een
schande voor een christen maatschappij, dat
zoo iets bestaanbaar is.
Op zijn reis door België heeft dr. Miklós
succes gehad; Kardinaal Mercier heeft zich
persoonlijk voor het Roomsche Hongaarsche
volk geïnteresseerd en in België werden
duizend kinderen geplaatst. Nu wordt ook
weder een beroep op ons land gedaan. We
weten het wel, zeker, dat het bij ons ook
lang niet meer zoo rooskleurig is, als men
het zich in de landen der marken en kronen
denkt. Maar, vergelijkender wijze gesproken
leven wij toch nog in een geluksland en het
beste middel om onzen toestand zoo te hou
den en te verbeteren is Gods Zegen door
onze milddadigheid over ons te trekken.
Dr. Miklós had het genoegen gisteren in
Haarlem al weer 60 plaatsen voor Hongaar
sche kinderen te vinden en kreeg de be
lofte, dat de Hoog Eerw. Heeren Vicaris en
Plebaan de kinderen zelf zouden gaan halen
uit Buda-Pest. Is mooier voorbeeld mogelijk?
Men kent het adres van ons R.-K. Huis
vestingscomité, bij den heer van Kessel en
voor giften is onze courant altijd nog bemid-
delingskantoor.
Sociëteit „St. Baro" Bestuur „Voor Eer
en Deugd" 5 uur Gecombineerde be
sturen trampersoneel 8 uur Bestuurs
raad 8 uur Bevolkingsbureau van
810 uur Spaarbank voor Katholiek
Nederland van 5half 8.
Bisschoppelijk Museum Dagelijks, uitge
nomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen, toe
gankelijk.
R.K. Leeszaal en uitleenbibliotheek Jans
straat 49 Eiken dag geopend van 25
en van 79 uur, behalve des Maandags-
ochtends en op Zon- en Feestdagen. Uit
leen van boeken van half 39 uur.
R. K. Arbeidsbeurs voor mannen Jaco-
bijnestraat 15 411c werkdagen, voorm.
van 912 uur, n.m. van 25 uur Zater
dags alleen van 912 uur
R.K. Arbeidsbeurs voor vrouwen Kleine
Houtweg 13 Alle werkdagen, voorm.
van half 11 tot half 12, des nam. van 3
tot 4 en van half 8 tot half 9 Telefoon
2981
Marthavereeniging Bloemhofstraat 1
Betrekkingburcau voor vrouwen Alle
werkdagen van 1012, van 24 en van
89 uur. Tel. 1671
Bloemendaal Hotel Duin en Daal Ten
toonstelling van kunstwerken.
P. E. G. E. M.
Gedep. Stalen van Noordholland stellen
voor dal de Provincie voor 20 pet. garant
zal zijn voor de betaling van rente en aflos
sing op oen bedrag aan geld leen in gen van
ten hoogste 2.5 millioen door de N. V.
P. E. Ci. E. M. overeenkomstig de bepalingen
barer statuten aan te gaan en aan de P„ E.
G. E. M tot bestrijding van de koslen barer
uitbreidingswerken tot een maximum van
f 1.500.000 een voorschot te verlecnen ten
bedrage van 20 pel. der kosten tegen een
rente van 6 pel. met de bepaling, dat dit
voorschot zal worden terugbetaald zoodra de
N. V. een definitieve geldleening zal hebben
aangegaan.
Drinkwater voor Urk.
God. Staten stellen voor: aan de gemeente
Urk ten behoeve van den aanleg en de ex
ploilatie van oene waterleiding installatie in
die gemeente, een jaarlijksche bijdrage te
verleenen gelijk aan het verschil tusschen de
uitgaven en inkomsten met dien verstande,
dat voor de berekening van het provinciaal
subsidie de jaarlijksche uitgaven zullen wor
den geacht nimmer hooger le zijn d.an ƒ840,
vermeerderd met de rente en aflossing van
een kapitaal groot 19000, hetwelk in jaar
lijksohe termijnen van f 1000 wordt afgelost
en geen hoogere rente mag bedragen dan 0
pet. 's jaars, terwijl aan inkomsten nimmer
minder dan 2000 in rekening zullen wor
den gebracht.
Subsidie.
Ten behoeve van de postverbinding tus
schen Texel en Vlieland aan het Rijk een
jaarlijksche bijdrage te verleenen tot een
zoodanige som, dat zij met het te geven sub
sidie der gemeente Vlieland, de helft der
kosten van deze verbinding niet overschrijdt
en evenmin de f 2000; ter tegemoetkoming
in de kosten van onderhoud der haven aan
de Van Ewiicksluis en van de daarvóór lig
gende vaargeul en vangdam, eene jnarlijk
sc.he bijdrage beschikbaar te stellen van een
derde gedeelte der kosten, mits dit bedrag
de f 1200 niet overschrijdt.
Aan de gemeente Vlieland gedurende 3 ja
ren jaarlijks een bijdrage te verleenen van
200 per leerling en ffer jaar, voor ten
hoogste 5 leerlingen, afkomstig uit die ge
meente, welke den 2-jarigen cursus, de af-
eedlig voor de rede stuurlieden of die. voor
de kleine vaart een zeevaartschool bezoeken
en die van Rijkswege een gelijke toelage ont
vangen.
Voorgesteld wordt eene wijziging in het
bijzonder reglement van bestuur voor den
Rinnendijkschcn Bui tcuvelderschen polder.
Rekening.
Ter goedkeuring wordt aangeboden d« re
kening der Provinciale Inkomsten en uitga
ven van de provincie Noordbolland, dienst
jaar 1921, tot 'n bedrag v. f 36.999.161.90k)
aan inkomsten en f 30.439.596.93 aan uitga
ven. alzoo een batig saldo v. ƒ6.559.571.33>5
Door het Bestuur der Middenstandsver-
eeniging De Hanze, afd. Haarlem is voor
Woensdag a.s. te half negen een vergade
ring belegd, zoowel voor leden der Hanze
als voor belanghebbenden bij de Hanzebank,
alwaar het onderwerp: De positie der Han
zebank in het Bisdom Haarlem zal worden
besproken. Het bestuur meent hierdoor een
eind te maken aan de begripsverwarring van
het publiek betreffende de minder gunstige
instellingen in het bisdom 's-Hertogenbosch
en die te Utrecht en zal op deze vergadering
duidelijk doen uiteenzetten, dat de Hanze-
banken in. het Bisdom Haarlem geheel zelf
standig werken en niets te maken hebben
met de debacle elders. Wij kunnen dan ook
niet anders dan alle belanghebbenden aan
sporen deze vergadering te bezoeken, welke
wordt gehouden in het Hanzegebouw, Ja-
cobijnestraat 15-17.
De kalmte, die trouwens geen oogenblik
schijnt verstoord te zijn geweest, bleek he
den wel geheel en al te zijn teruggekeerd.
Terecht!
Op het kantoor te Haarlem was het heden
zeer normaal.
Ook van de omliggende gemeenten ont
vingen wij dezelfde berichten. In 't algemeen
kan men zeggen, dat de Haarlemsche Han
zebank met hare filialen haar bedrijf als
gewoon voortzet. De toestand in het Haar
lemsche bisdom is overal rustig.
Men schrijft ons;
Hel is nu wel een uitgemaakte zaak, dat
den 21en Juni de zomer begint. Misschien
een paar dagen vroeger, mogelijk een paar
dagen later, maar toch zeker a.s. Zondag.
24 Juni is het mooi zomerweer.
Dat komt goed uit, want dien dag geeft
onze Haaxl. R.K. Gymnastiek Vereeniging
„Ursus" een Uitvoering.
In het R.K. Sportpark te Heemstede, aan
de Molenwerfslaan komen om 2 uur in hel
veld de, leden van Ursus, de adspiranlleden
van Ursus, beslaande uit de gymnastiekclubs
der Patronaten, de vereenigimg „Lijnden" en
verder leden van de R.K. Voetbalclubs.
In den loop dezer week publiceeren wij
nog het programma.
Men meldt ons uit Heemskerk:
Zelden of ooit zagen wij de Amazone
de hoofdbron der inkomsten van de tuinders
ujt onze duinstreek zoo laat bloeien als
thans.
Of deze langdurige bloei gewin voor don
tuinder zal opleveren moet nog afgewacht
worden, maar vast staat dal de tijd zijn gang
gaat en dat de p'uk 't zij ze vroeg of laat
aanvangt op zijn hoogst een week of 5 duurt.
In normale voorjaren we mogen deze
niet tot de zoodanigen rekenen, vangt de
nm.izonepluk half Juni aan en eindigt ruim
haif Juli.
In den drogen zomer van 1921 vingen de
aardbeien-exportveilingen 10 Juni aan en
eindigden zoo ongeveer 28 Juli d.a.v.; dit was
wel buitengewoon.
Verleden jaar begonnen deze veilingen 16
Juni en dit jaar als het weer niet verandert,
kan het wel begin Juli worden. Dit zou een
strop voor de tuinderij betekenen, daar, zoo-
als reeds eerder gemeld is, de pluk loc.h op
den gewonen lijd eindigt. Van de vroege
soorten liggen er al vele als een gevolg der
gure weersgesteldheid te verrotten en te vcr-
steenen en bij deze bestendiging gaat een
deel der late vruchten dienselfden weg op.
Ruim een derde gedeelte van de Amazone
slaat nog in bloei welke bloesem met 'betrek
king tot de vrucht weinig of in bet geheel
geen vruchten zal voortbrengen.
Aardbeien gedijen het best in zwoele nach
ten, meer nog dan bij felle zon en van. beide
worden wij maar al te zeer schaars bedeeld.
Verschenen is het ver-lag betreffende het
Provinciaal Ziekenhuis „Duin en Bosch", te
Casilricum, over het jaar 1922.
Over de nibrielk O verzicht van de Belang
rijkste gebeurtenissen in 1922 word't O. m. het
volgende gezegd:
Het jaar 1922 was gekenmerkt door een
groot aanbod van solHcltamten, vooral voor
den werkkring van verpleger en verpleegster.
In de meeste betrekkingen kwamen geen of
weinig vacaturen voor. alleen in die van ver
pleegster was. als altijd, de wisseling grootej-.
Door schifting op grond der ontvangen in-
Ikhliingcn, door de ervaring bij het persoon
lijk bezonk aan bet Ziekenhuis en door. erin
strenge keuring, werd een zoo scherp moge
lijke selectie toegepast en bleek het getal ge
schikt gcoardeelcfen naar verhouding niet
groot. Opvallend was het aantal, dat wegens
lichamelijke afwijkingen niet in aanmerking
kon komen.
De genomen voorzorgen konden niet ver
hinderen, dal eenigen in proeftijd ons Zie
kenhuis weder verlieten, omdat zij daarin niet
op hun plaats bleken.
De bouw van 3 isolecrkamers aan pav.
III Vrouwen kwant in den loop van 1922 ge
reed: de badkamer voor permanente baden
aan pay. Ill Mannen kou dit jaar nog niet
im gebruik genomen worden.
De aanbouwen aan de beide paviljoens II
waren aan het einde van het jaar zoover ge
vorderd, dat hun voltooiing in het le kwar
taal van 1923 kan worden verwacht.
Met de betegeling van badkamers en W.C.'s
werd voortgegaan in de paviljoens I en III
mannen en I en III Vrouwen. De W.C.-
reservoirs in de paviljoens, die al gcruimen
lijd voortdurend herstellingen behoef den,wer
den vernieuwd.
Door hot aanbrengen van oprolbare zon-
zcilen word de bruikbaarheid der veranda's
voor openiluchthehandeJing aanmerkelijk ver
groot.
Uitwendig geschilderd werden de vroeger
bep'cöslerde muurvlakken van pav. I Man
nen en de daarachter gelegen werkplaats, ter
wijl van naaikamer en looneelzaal ook het
houtwerk werd geverfd.
De a an I rokk el ijkhcid der zus'lers-tehuizen
voor onze verpleegsters bleek aan de verwach
tingen te beantwoorden. Bij vertrok van de
bewoonsters overtrof de vraag hot aantal vrij
komende plaatsen.
Met de vernieuwing van de keukeninsta'Ila-
lie werd tegen het einde van het jaar een
begin gemaakt. De broodkamer en het aan
grenzend sipoellokaal werden als tijdelijke keu
ken ingericht, waardoor het mogelijk werd
het bedrijf voort te zetten met aanwezig ma
teriaal en op de gebruikelijke wijze.
De beslaande telefooncentrale is versleten
en bovendien door de irilbreidingen, die ons
Ziekenhuis in den loop der jaren heeft onder
gaan, te klein geworden. Zij zal daarom door
een nieuwe worden vervangen.
In het najaar werd oen pToef genomen met
het maken van borstels en manden, voorloo-
pig voor eigen gebruik.
Het borstelmaken geschiedt thans nog op
de mattenmakerijen, ten deele door verplee-
den, die dit werk reeds elders hadden gedaan.
Voor het mandemmaloen is een gelegenheid
aangewezen op pas-. III Manreu. Een verple
ger, d:ie dit vak kent, is met de leiding belast-
Het aanvankelijk resultaat van beide proef
nemingen is zeer bevredigend.
Hier en daar werden bestratingen aange
bracht; de. zandweg tusschen den hoofdweg
en het Zcster-szictkenhuis werd met sintels
gehard.
Gediplomeerd werden dit jaar 40 zusters
en 35 broeders. Hot aanlal overledenen onder
do patiënten bedroeg 61 mannen cn 45 vrou
wen; zelfmoord kwam niet voor; er waren 13
ontvluchtingen, alle ontvluchten werden terug
gebracht. Opgenomen worden 129 mannen en
110 vrouwen; verpleegd werden 499 mannen
cn 518 vrouwen; hersteld ontslagen werden 20
mannen en 30 vrouwen. Het aantal patiënten
bedroeg op hel eind des jaars 801. De reke
ning sluit in ontvangsten en uitgaven met een
bedrag van 1814513,49J4 gewooó, f 176722,
82Vt buitengewoon, totaal f 1991236,32.
kV ogen* een concert in Artis te Amsterdam
zal hef gewone Woensdagavondconcert pp 20
dezer nu door de Haarlemsche Orkeslveree-
niging gegeven worden op Donderdagavond
21 Juni a.s. in de sladslent in den Hout.
De bewoners der huizen op hel stuk land
aan dc Zomervaart, dat van gemeentewege
zal worden opgehoogd, hebben van den ad
vocaat der gemeente Haarlem, Mr. Dr. W. P.
Vis, aanzegging gehad dat zij met 5 dagen de
woningen moeten verlaten hebben. Dit be
richt beeft groote ongerustheid verwekt. Het
betreft bewoners van een vijftal huizen. Al
hoewel zij wisten dat deze slag hun dreigde,
komt het bericht toch nog onverwachts.
Op de vergadering van 11 Juni bleek dat
het succes van de alhier gehouden tentoon
stelling van moderne kunst in het Teyler's
Museum ook in financieel opzicht bijzonder
bevredigend is geweest. Door het eerst laat
inkomen der vergunning voor de Loterij
is echter nog slechts de helft der loten
geplaatst. Waar nu toch waarschijnlijk nog
velen door het nemen van een lot a i
het doel der afdeeling zullen willen helpen
bevorderen, heeft de heer Smit in de Gr.
Houtstraat welwillend op zich genomen de
aangekochte en aangeboden kunstwerken
voor dc loterij tentoon te stellen en de
loten te verkoopen, die ook bij de adminis
traties der Haarlemsche bladen verkrijg
baar zijn, totdat eind Juli dc trekking
plaats heeft ten overstaan van notaris
Bertling, waarbij trekkingslijsten ook bij de
courantènbureaux te koop zullen zijn.
Negen uur 's avonds.
De Zijlweg ligt verlaten, ontstellend in
eenzaamheid door zijn wijdte en lengte van
grootsteedsche opvatting, met zijne begren
zing van massieve heerenhuizen, stijl en so
lide, ademend den geest van Hollandsche de
gelijkheid. Tegenover de drukte en het ver
tier gedurende den dag, valt de stilte gedu
rende dc avonduren in dit stadsgedeelte
bijzonder op.
Plotseling wordt mijn aandacht getrokken
door een drietal fietsende jongens. Of eigen
lijk zijn 't er maar twee. Want de middelste
laat zich voorttrekken, drijft, freewheelt.
Harkerig lange en magere figuur, van moei
lijk te bepalen leeftijd zeventien op een-
en-twintig een veel te korte en te smalle
broek, met 'aan de onderzijde een paar hel
blauwe in zwijm-gevallen sokken, die ver
dwijnen in een paar uitgeloopen schoenen.
De twee, die hem begeleiden, houden hem
stevig vast, elk aan een arm, waardoor het
toch al te korte jasje is opgewipt en een
groot vlak van het boezeroen vrijlaat.
De middelste leert fietsen. Hij is totaal uit
de voegen gelicht door deze sport-manoeu-
vre. Zijn lange, dunne beenen hangen slap,
in een flauwe bocht langs 't frame, met de
volle lengte van den schoen over de trap
pers. Het bovenlijf wordt beurtelings naar
links en rechts gerukt door de onzekere be-
wegingen der escorte. Zijn oogen puilen uit,
aijn stugge haar steekt betraand onder de
platte pet uit.
Hij is op. Laat zich gaan, willoos, alle
energie prijsgevend. De snelle beweging op
het hem vreemde vervoermiddel heelt hem
alle begrip van tempo en verhouding doen
verliezen.
Aan den hoek bij den Zijlsingel brengt
één der begeleiders een ratelwerk in bewe
ging, een vernuftig apparaat, dat op den
voorband werkt en een geluid maakt als een
daalderwekker, die je op de boter toekrijgt.
Zonder ongelukken zeilt het drietal den
hoek om. Maar danin het gezicht van de
Raaksbrug, met haar netwerk van hekken,
de hoogc palen van de electrische geleiding,
de diepe donkerte van het water er om heen,
de dreigende geulen van de vele tramrails.,
het verwart. het verbijstert hem.alle
tegenwoordigheid van geest verlaat hem.
hij steekt de armen omhoog en deze totale
miskenning van de evenwichtswetten voor
het rijwiel is oorzaak, dat het drietal tot een
zonderling kluwen ineenstort.
Het klare, lichtende, stralende zanggeluid
der zangeres komt ontegenzeggelijk prachtig
uit m de muziek, die op de oude Italianen is
ingesteld. En wie gekomen waren om zich
aan deze eigenschappen der schoone so-
praanstem te „berauschen", zullen bij de
muziekstukken die mevrouw Noordewier als
opening van het vokale gedeelte van dit
concert had gekozen, zeker alles hebben ge
vonden wat zij mochten wenschen.
Wij voor ons kunnen haar het zuiverst be
wonderen in de overschoone muziek van
een Frans Schubert; en voor hen die in de
kunstenares allereerst de schoone ziel ver-
ceeren, zal dit lied van Schubert „lm Abend-
roth," dat opklonk als een evocatie, wel
onvergetelijk blijven. Wij misten ongaarne
de emotie van het stervend zonnelicht in de
gebrandschilderde ramen; had men nu de
des-illusie die het pijnigend licht der gaskro
nen brachten, niet kunnen sparen aan de
in wijdingsvolle aandacht luisterenden?
Wij werden maar al te spoedig weer her
innerd aan de muziek waarop wij boven
doelden. Het waren twee mis-gedeelten van
Joh A. Hasse, waarin „il caro Sassone" zoo
als dc Italianen den veelschrijvenden Saks
noemden, den invloed van zijn leermeester
Porpora nergens tracht te verloochenen.
Daardoor is de muziek slechts naar behooren
te zingen door hen die de geheimen der
zangkunst tot in al hun schuilhoeken ken
nen en over een bloeiend, stralend geluid
beschikken zooals mevrouw Noordewicr.
Maar Hasse die een veelschrijver was, een
broodschrijver, en die een „Benedictus," een
„Kyrie" of een gedeelte uit het „Gloria" naar
hetzelfde schablone behandelt; Hasse, die
geen onderscheid kent in den stijl van opera,
mis of oratorium, was van een gevierd man
tijdens zijn leven heel spoedig geworden tot
een vergeten man na zijn dood. In de kille
koude kunst van een Hasse, wiens muziek
men mag gebruiken als studie voor solfège,
kan ook mevrouw Noordewier niet ontroe
ren. Hoa grootsch was dan het daar onmid
dellijk op volgend deel uit Handei's orato
rium „Theodora." Daar bewonderde men te
gelijk de techniek en een kunstenares.
Een tweetal lieeren uit Coers' liederen
boek waren voor hen die gaarne Hollandsch
hooren zingen, een welkome afwisseling; zij
vormden met twee oud-Fransche liederen
het gedeelte dat aan het volkslied was ge
wijd. Bij „Les anges dans nos campagnes"
heeft m.i. de bewerking niet overal goed ge
daan. In het tusschenspel strookt het contra
punt niet met het Iydisch karakter van dit
eenvoudig-blijc stuk, het doet wat gewild
aan. Wel was de registratie te roemen en
niet het <-inst in Dworsjak's echt slavisch
lied, dat door de zangeres met overgave werd
gezongen en waarvan de slotregelen in een
prachtvol gekozen forte-registreering op
lichtten in ongekenden glans.
Men mag den organist ook zonder voorbe
houd prijzen voor zijn uitnemende keuze der
gespeelde muziek, voor de prachtige wijze
waarop hij het stuk van Roger Ducasse deed
opklinken; dat stuk dat men in den aanvang
niet kan liefhebben, maar dat in zijn expo
sitie steeds in belangrijkheid wint en waarin
Robert de geweldige stijging tegen het slot
meesterlijk voorbereidde en uitvoerde. In 't
midden verdraagt de phrygische koraalmelo
die nog wat sprekender stemmen. Hoe prach
tig klonk in dit stuk het hoofdmotief als het
later tot een indrukwekkend unisono wordt
en het slotdeel inleidt. Ook de pedaal-intro
ductie van Handei's Concert was frappant.
Voor wie dc d-moll klaviersuite van Handel
speelt, zal dit concert wel een zeer eigen
aardige bekoring hebben gehad, en een aan
gename verrassing.
Met een fijngevoelige registreering van
Bach's C-moll-Fantasie had de organist dit
concert geopend, dat aan zeker vijftienhon
derd menschen een uitnemenden avond be
zorgde. Mevrouw Noordewier's stem heeft
nog dezelfde klankbekoring, en dezelfde on
geëvenaarde stabiliteit van den toon. Men
beleeft de emotie onder dit zingen, te zien
herleven de idee die de bouwmeesters der
oude Gothische kathedralen bezielde bij de
conceptie van hun verheven meesterwerken.
G. J. K.
Op 31 December 1922 bedroeg hef aantal
inwoners van Haarlem 38218 mannen en
41918 vrouwen, totaal 80136 inwoners; van
Aalsmeer 3347 mannen en 3209 vrouwen,
totaal 6556 inwoners; Amsterdam 335507
mannen, 360.977 vrouwen, totaal 696484;
Alkmaar 12136 mannen, 13131 vrouwen, to
taal 25267 inwoners; Assendelft 2186 man
nen, 2069 vrouwen, totaal 4255 inwoners;
Bennebroek 660 mann, 724 vrouw, totaal
1384 inwoners; Beverwijk 4410 mannen,
4138 vrouwen, totaal 8548 inwoners; Bloe
mendaal 4625 mannen, 6717 vrouwen, totaal
11342 inw;. Castricum 2255 mannen, 2508
vrouwen, totaal 4763 inwoners; Egmond aan
Zee 1633 mannen, 1523 vrouwen, totaal
3156 inwoners; Egmond-Binnen 1099 mannen,
1030 vrouwen, totaal 2132 inwoners; Haar-
lemmerliede 2290 mannen, 2164 vrouwen, to
taal 4454 inwoners; Haarlemmermeer 12293
mannen, 11793 vrouwen, totaal 24086 inwo
ners; Heemskerk 1944 mannen, 1870 vrouwen
totaal 3814 inwoners; Heemstede 5847 man
nen, 7160 vrouwen, totaal 13007 inwoners;
Krommenie 2451 mannen, 2413 vrouwen, to
taal 4864 inwoners; Koog a. A. Zaan 1895
mannen, 1879 vrouwen, totaal 3774 inwoners;
Limmen 1008 mannen, 996 vrouwen, totaal
2004 inwoners; Schoten 7029 mannen, 7014
vrouwen, totaal 14043 inwoners; Spaarndam 1
Wij hebben al vele malen geschreven over
dc wen schelijkheid van een R. K. (gemengde)
zangveroeniging. We schreven ook al eens
maar niet 1e kunnen begrijpen welke 'krach
ten dc totstandkoming van zulk een vereent»
ging in den weg stonden.
Maar nu zal het er dan toch van komen.
De K. S. A. zet er haar schouders onder en
dan behoeven wij er ntet aan te twijfelen of
een prima R. K. Gemengd Koor zal hier wel»
dra 1ot stand komen.
Het is te hopen dat de grootst mogelijke
zorg wordt besleed aan opzei, bestuur en lei
ding, wamt anders vreezen wij voor de groei
kracht van zulk een teer plantje.
Zangvereenigingen, muziekkorpsen enz.
vooral als er R. K. voor moet komen te staan,
schijnen kasbloempjes tc zijn. die extra zorg
vuldig behandeld dtienen te worden!
Toch zijn er in Haarlem een aantal krach
ten, die in staat zijn en ook den lust hebben
om hier een flinke R. K. zang vereenig i.ng tol
sland (e brengen en op de been to houden.
Barometerstand 767. Neiging vooruit.
OPGAYE VAN:
Medegedeeld door het Kon. Ncd. MeteoroL
Instituut te De Bildt.
Naar waarnemingen in den morgen van
19 Juni.
Hoogste barometerstand 770.1 m. M. ta
Valentia.
Laagste barometerstand 753.8 m. M. t*
Roest.
Verwachting van den avond van 19 tot
den avond van 20 Juli:
Zwakke tot matigen Westelijke tot Noord
westelijken wind, afwisselende bewolking,
weinig of geen neerslag, iets koeler
537 mannen, 466 vrouwen, totaal 1003 inwo
ners; Uitgeest 1828 mannen, 1703 vrouwen,
totaal 3531 inwoners; Velsen 14709 mannen,
14507 vrouwen, t'otaal 29216 inwoners; Zaan
dam 14670 mannen, 14510 vrouwen, totaal
29180 inwoners; Zandvoort 3370 manner
3574 vrouwen, totaal 6944 inwoners.
De Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland, brengen overeenkomstig artikel 2,
lid 7, der wet van 15 December 1917, ter
algemeene kennis, dat zij bij hunne be
schikking van 6 Juni 1923 aan de Noord-
Zuid-Hollandsche Tramweg Maatschappij le
Haarlem, onder daarbij nader gestelde
voorwaarden vergunning hebben verleend
tot wijziging van hare electrische tramlijn
HaarlemHeemstede door aanleg van een
nieuwe baan in de gemeente Heemstede
tusschen het Schuinepad en een punt ia
den Glipperweg, ongeveer 50 M. benoorden
de van Merlenbrug en tot het in verband
daarmede opheffen en wijzigen van de tus
schen deze punten gelegen baanvakken van
genoemde electrische tramlijn en van do
stoomtramlijn HeemstedeLeiden.
De organisatie van tramwegpersoneel al
hier heeft een brief van B. en W. ontvan
gen van den volgenden inhoud: In verband
met het feit, dat de raad dezer gemeente
zich binnenkort weer zal hebben te ver
klaren omtrent het standpunt, dat hij na
1 Juli a.s. wenscht in te nemen inzake do
eenmanswagens te Haarlem, zouden wij,
indien mogelijk, gaarne voor 24 Juni a.s,
vernemen, welke maatregelen te dezer zake
sedert en als gevolg van het raadsbesluit
van 27 December j.l. zijn genomen, alsmede
welk standpunt momenteel door u ten aan
zien van dit systeem wordt ingenomen.
sscEsasissss
Onze stadgenoot, de heer W. Kloeke, heeft
In het Tijdschrift voor Economische Geo-
fic een lezenswaardig artikel geschreven
(toegelicht met eenige landkaartjes) over
het weer zeer actueel geworden onderwerp,
de kanalisatie van West-Friesland. Wij ont-
leenen er het volgende aan, zonder er com
mentaar aan toe te voegen, omdat de voor
stelling duidelijk genoeg is:
Het deel van Noord-Holland, dat West-
Friesland wordt genoemd naar de Friezen,
die daar vroeger overheerschend waren, is
omsloten door een in den loop der tijden
steeds steviger gemaakten zeedijk, die op
verschillende plaatsen verschillende namen
draagt, maar thans met den algetneenen
naam van „Westfriesche Omringdijk" wordt
aangeduid. Hij loopt van Kolhorn langs dé
Zuiderzee over Medemblik en Enkhuizen
naar Hoorn en verder met een boog in zui
delijke richting tot Lutjeschardam; daar zet
de zeedijk ziclj verder voort naar 't Zuiden,
maar de Omringdijk gaat in westelijke rich
ting landwaarts, loopt even benoorden Alk
maar langs het Groote Noord-Hoilandsche
kanaal, maakt ongeveer 4000 M. benoorden
Schagen een boog naar 't Oosten en sluit
zich weer bij Kolhorn aan bij den Zuiderzee
dijk.
Het zuidelijk-, westelijk- en noordelijk
deel van den Omringdijk (van Lutjeschar-
dara langs Alkmaar en Schagen naar Kol
horn) is dus geheel slaperdijk, maar zoo ooit
onze natuurlijke- of kunstmatige zeewerin
gen langs de Noordzee mochten bezwijken,
dan houdt hij op slaperdijk te zijn en zal
hij, naar we hopen, op ieder punt bestand
blijken tegen 't geweld der zee, zal hij ge
heel West-Friesland voor overstrooming be
hoeden.
De Omringdijk beschermt dus West-Fries
land tegen overstrooming, maar hij belem
mert helaas in niet geringe mate de scheep
vaart en daardoor de ontwikkeling van nij
verheid en handel.
Waren er in den Omringdijk flinke schut
sluizen gemaakt, dan zouden de vaarten in
West-Friesland in den loop der lijden wel
zijn verbeterd, maar men verbeterde de
vaarten niet, omdat toch de sluizen te klein
waren en men bouwde geen nieuwe slui
zen, omdat toch de vaarten te ondiep, de
bruggen te laag waren en zoo, berustend
ronddraaiend in een vicicuzen cirkel, is he
laas geen verbetering van eenig belang tot
stand gekomen, hoewel ook landbouw en
veeteelt er hier, zoo goed als over elders
in ons land, belang bij hebben, dat de be-
drijfsonkosten verminderen om aan de was
sende concurrentie het hoofd te kunnen bie
den en toch genoeg te verdienen.
Als voor aanmerkelijke verbetering van
vaarten en sluizen wordt gezorgd en in 't
algemeen meer op de belangen der schippe
rij wordt gelet, dan zullen op den 47840
H.A. beslaanden, bij uitstek vruchtbaren bo
dem van West-Friesland, meer menschen een
goed bestaan kunnen vinden.
In dit verband is het zeker wel van be
lang eens te letten op den aanwas van 't
zielental binnen en buiten den Omringdijk
in verhouding tot- dien der geheelc Provin
cie.
De schrijver geeft dan eenige cijfers over
den aanwas der bevolking, waaruit dan ge
concludeerd wordt:
le. dat de bevolkingsaanwas binnen den
Omringdijk (22 verre blijft beneden dien
buiten den Omringdijk (56
2c. dat de bevolkingsaanwas binnen den
Omringdijk (22 verre blijft beneden dien
in de geheelc Provincie (52.8
3e. dat de bevolkingsaanwas in Alkmaar
(56.3 niet alleen overtreft den gemid
delden bevolkingsaanwas der geheele Pro
vincie (52.8 maar ook zelfs dien van
het deel der Provincie buiten den Omring
dijk (56
4e. dat de bevolkingsaanwas van Enk
huizen, Hoorn, Medemblik en Schagen, de
grootste plaatsen van West-Friesland, verre
blijft beneden dien der geheele Provincie en
zeer, zeer verre beneden dien van Alkmaar.
5e. dat Hoorn en vooral Medemblik er het
ongunstigst voor staan.
Vanwaar nu zoo'n groot verschil tusschen
West-Friesland en al wat daar buiten is in
onze provincie? vraagt de schrijver.
Is de bodem er minder vruchtbaar?
Het tegendeel schijnt eerder waar.
Is de sterfte binnen den Omringdijk be
langrijk grooter of het aantal geboorten ge
ringer?
Er is geen enkele reden, dat te onder
stellen.
De zaak is eenvoudig, dat binnen den Om
ringdijk minder menschen een goed bestaan
kunnen vinden, omdat nijverheid en handel
zich hier, bij gebrek aan scheepvaart, niet
voldoende kunnen ontwikkelen en landbouw
en veeteelt, ondanks de voortreffelijkheid
van den bodem, niet voordeelig genoeg
kunnen produceeren.
De minder gunstige conditie, waarin West-
Friesland, bij gebrek aan voldoende scheep
vaart, verkeert, begon men eerst tc gevoe
len, toen andere deelen der Provincie door
verbetering der waterwegen tot meer bloei
kwamen. Toen eerst begon het hier sommi
gen duidelijk te worden, dat dc belangen
der schipperij ten nauwste samenhangen met
die der geheele bevolking; maar ons volk is
een bedachtzaam volk en vooral de Friesche
stam is zeer gehecht aan de traditie en
moeilijk in beweging te krijgen. De eerste
ernstige poging om door samenwerking te
komen tot een betere kanalisatie van West-
Friesland en voldoende aansluiting der ka
nalen en vaarten binnen den Omringdijk aan
het Gr. Noord-Hollandsch Kanaal en daar
door aan het kanalennet van geheel Neder
land, dateert eerst van 1890.
Daartoe aangezet door eenige burgers van
Sohagen, waar ik destijds woonde, riep ik de
belanghebbenden bij en belangstellenden in
eene betere kanalisatie van West-Friesland
op tot eene openbare vergadering ter be
spreking van de middelen, om de zoo drin
gend noodige verbeteringen tc verkrijgen.
Deze vergadering werd op 23 Maart 1890
te Schagen gehouden en was zeer druk be
zocht. Uit den aard der zaak kan van be
spreking van een eigenlijk kanalenplan nog
geen sprake zijn. Ik schetste slechts, hoe ik
mij in hoofdzaak twee kanalen dacht, die
beide verkregen zouden moeten worden door
verbetering van bestaande vaarten, waar
noodig, met elkaar verbonden door nieuw
te graven gedeelten. Het eene, het West
kanaal, zou loopen van het Gr. Noord-Hol
landsch kanaal bij Stolpen, ten Zuiden langs
Schagen en verder langs den Heerhugowaard
weer naar het Gr. Noordholl. kanaal bij
Alkmaar, en het tweede, het Centraalkanaal,
zou aansluiten bij Schagerwaardsluis of bij
Oudkarpsel en loopen, zooveel mogelijk
door 't hart van West-Friesland, naar de
Zuiderzee bij Enkhuizen. Of dit Centraal
kanaal bij 't Westkanaal (StolpenSchagen
Alkmaar) zou aansluiten bij Schagerwaard
sluis of bij Noord-Scharwoude. dat was na
tuurlijk van latere zorg. Wijl ook deze hoofd
vaart in open gemeenschap zou moeten zijn
met de vaarten naar de verschillende Noor
delijk en Zuidelijk ervan gelegen plaatsen en
er uitsluitend gedacht werd aan het Verbete
ren en met elkaar verbinden van bestaande
vaarten, kon de lijn van 't Westen tot het
Oosten bij Enkhuizen over de kaart getrok
ken, wel nietr anders betcekcnen, dan dat
het kanaal in deze richting, zooveel mogelijk
door 't centrum van West-Friesland, zou
moeten loopen. De voornaamste plaatsen,
Hoorn en Medemblik, zouden reeds van den
aanvang af met het Centraal-kanaal verbon
den worden.
Algemeen werd begrepen, dat het hier niet
gold alleen het belang van Schagen, maar
dat van heel West-Friesland, en daarom
ook werd besloten, alle polder- en gemeen
tebesturen uit te noodigen tot het zenden
van afgevaardigden naar eene te Schagen te
houden vergadering, ter bespreking der mid
delen om het doel, eene betere kanalisatie
van West-Friesland, te bereiken. Deze
vergadering werd 11 Sept. 1890 tc Schagen
gehouden en daarin werd besloten eene ver-
ecniging te stichten, die, na bekomen Ko
ninklijke goedkeuring, zou trachten in de
eerste plaats dc noodige gelden bijeen te
brengen voor een voorloopig onderzoek. De
Statuten dezer nieuwe vereeniging, Do
Westfriesche Kanaalvereeniging, werden
goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 7
November 1890. Mr. C. H. Bcels, destijds
burgemeester van Schagen, werd gekozen tot
Voorzitter en ik tot Secretaris; de andere
leden van het bestuur woonden in verschil
lende deelen van West-Friesland. Het ging
volgens de Statuten der Vereeniging om t
bevorderen der belangen van de scheep
vaart binnen den Westfrieschen omringdijk
en volstrekt niet, zooals sommigen toen en
later fantaseerden, tegen dc belangen van
Alkmaar en vóór die van Schagen: Alge
meene belangen werden beoogd.
(Wordt vervolgd).
