binnenland
Brieven uit Frankrijk.
BUITENLAND
Tweede Blad
20 Juni 1923
GSM. BUITEML. BERICHTEN*
LIEFDE OVERWINT
De Geallieerden en het vergoedingsplan- De daling van de mark;
Fransche opzet? De Conferentie te Lausanne dreigt dood te loopen.
Duitschland en de Volkenbond. De uitbarstingen van de Etna.
Onder de Telegrammen: pe Zwitsersche Bondspresident over den Vol
kenbond en de Roerbezetting. Frankrijk en het Vaticaan; de Senaat
keurt het crediet voor het gezantschap te Rome goed. De Koning van
Italië naar Sicilië; de Paus geeft een gift voor de slachtoffers van de
Etna.
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE,
FEUILLETON
den soon van den bakker nog niet. Hij sal we
Zijn linkerhand krulde met een zwierigen
DE WEEK DER KATHOLIEKE
SCHRIJVERS.
Het welslagen van de week der Katho
lieke schrijvers is dit jaar niet minder groot
geweest, dan de beide vorige. Zij heeft op
nieuw de plaats gehandhaafd, door haar in
genomen in het openbaar Katholiek leven
van Frankrijk.
De meest sprekende karaktertrek van
deze bijeenkomsten is zeker wel, dat zoo
vele schrijvers, wier philosophische esthe
tische, politieke en sociale levensbeschou
wingen vaak ver uiteenloopen, zelfs tegen
over elkander slaan, openlijk getuigen van
hun verlangen naar de middelen te zoeken
om het Christendom in Frankrijk te be
vorderen en in geheel de wereld te her
stellen.
Werden verleden jaar het „laicisme"
cn de geestelijke verwoesting door het
ongeloof, aan een beschouwing onderwor
pen, ditmaal zijn de middelen besproken,
om dat ongeloof te bestrijden en de toe
komst van Frankrijk daardoor in gevaar
gebracht, in veilige banen te leiden.
Door bevoegde sprekers, waaronder Mgr.
Lesnc, Rector van de Katholieke Universi
teit te Rijssel en Pater Cavallera, van de
Katholieke Hoogeschool, te Toulouse, in
de eerste plaats dienen genoemd, is de
nood zakelijk aangetoond, dat de Katho
lieke schrijver niet slechts werkt voor een
bepaalden kring van letterkundigen en
kunstenaars, maar vooral voor het groote
publiek. Grooter dan de invloed die van
kunstwerken uitgaat op de komende
geslachten, dikwijls als de schepper reeds
lang is gestorven, is die welke hij uitoefent
op zijn eigen tijdgenooten en in eigen om
geving. Een invloed althans, die voor
meerdere schrijvers is weggelegd, daar
slechts weinigen tot den roem der eeuwen
zijn geroepen. Zij moeten van dien invloed
gebruik maken om de Christelijke begin
selen algemeen te doen doordringen en
ook de roman-litteratuur moet zich ken
merken door den Katholieken zin, als een
tegengif tegen de zedelooze lectuur van
onze dagen.
Zoo juist hebben de bekwame criticus
Henri Massis en meerderen met hem, het
gezegd, de Katholieke schrijver mag zich
niet beperken tot een werk, dat onschade
lijk is en niets strijdigs met het geloof be
vat, hij moet putten uit de bron van het
godsdienstig, katholieke leven.
Hij kan dat ten volle, in tegenstelling
met de ongeloovige schrijvers, omdat hij
alles vindt in zijn geloof, dat waarde aan
zijn arbeid kan geven.
Welk een belangrijke taak in dezen de
Katholieke journalistiek en de Roomsche
pers in het algemeen, heeft te vervullen, is
in een volgende zitting behandeld.
In zijn voortreffelijk rapport wees de
welsprekende advocaat Las-Cases, op het
nut van eensgezinde samenwerking onder
de katholieke journalisten, op de moeilijk
heden aan hun strijd tegen het ongeloof
verbonden en op de voorwaarden, nood
zakelijk om die eenheid te verwezenlijken.
Zij moeten elkaar beter leeren kennen en
waardeeren en door oprichting van een
permanent bureau, een inlichtingsdienst in
het leven roepen, die zoowel de Parijsche
als de Provinciale pers van korte berichten
en zoo mogelijk uitvoerige artikelen voor
ziet, omtrent gebeurtenissen op godsdien
stig en politiek gebied.
Een breedvoerige gedachtenwisseling
volgde op dit rapport, waarvan men de
conclusie vrij algemeen deelde.
Van verschillende zijden werden bezwa
ren geopperd tegen het voorstel een pers
campagne in alle katholieke bladen te be
ginnen, naar aanleiding van de groote ver
kiezingen die aanstaande zijn. De politieke
verhoudingen, aldus oordeelde men, laten
niet toe een katholiek program op te stel
len, dat eenstemmig door de pers zou wor
den aanbevolen en dat, zoo al die eens
gezindheid mogelijk zou zijn, zeker niet
door alle katholieke candidaten zou worden
onderschreven.
De moeilijkheden van samenwerking op
politiek terrein zijn in Frankrijk voor de
katholieke pers veel grooter dan in Neder
land, omdat vooreerst de politieke meenin
gen zoo verdeeld zijn, en vervolgens, zelfs
de bladen die in naam katholiek heeten,
veelal niet anders zijn dan liberale couran
ten met een specialen katholieken mede
werker voor het godsdienstige gedeelte.
In ieder geval, het streven naar meerdere
samenwerking en een eventueele stichting
van een inlichtingsdienst over de nood
zakelijkheid waarvan allen het eens waren,
kunnen als de goede gevolgen der gehouden
besprekingen worden geboekt.
Dc vergaderingen aan den roman gewijd
waren niet minder belangrijk en gaven her
haaldelijk tot een geestige gedachtenwisse
ling aanleiding.
Dc bekende romancier Henn Bordiand,
gaf een beeld van wat dc katholieke ro
manschrijver moet zijn en vatte in zijn
conclusie aan het eind van dc bijeenkomst
het door den rapporteur en debaters ge
sprokene, aldus samen: „Er moet een
nauwere samenwerking komen tusscben de
schrijvers, critici en uitgevers, om het
groote publiek met goede lectuur te bc
reiken-. De auteur mag wel zijn werkkracht,
maar niet zijn geestesgaven op geld waar
deerbaar doen zijn: zijn gedachten staan
buiten den handel. De katholieke kritiek
moet dienen om de schrijvers van beteeke-
nis grootere bekendheid te geven en hun
werken meer algemeen tot het publiek te
brengen. De uitgever speelt daarbij een
voorname rol en de klacht van een der Pa
rijsche uitgevers, Gay, die zooveel voor de
katholieke zaak heeft gedaan, dat al te zeer
Roomsche uitgevers door katholieke auteurs
worden voorbij gegaan, dient zeker ter
harte genomen. Hoe nuttig studiekringen
kunnen werken om de katholieke beginse
len te bevorderen, werd op uitnemende
wijze door Robert Garrie aangetoond, ter
wijl de nog te weinig begrepen invloed van
tractaatjes en brochures door Pater Danset
beider in het licht werd gesteld.
De gunstige wijze waarop Pierre 1 brmite
steeds een vergadering weet te leiden zijn
onnavolgbaar talent van boeiend causeur
gaven zelfs aan de besprekingen over het
vrij doode onderwerp van tractaatjes een
levendigheid die gunstig inwerkte, om ook
op dit terrein tot samenwerking en grootere
propaganda te komen.
De slotzitting was gewijd aan de verplich
ting van alle intellectueele katholieken om
eendrachtig hun krachten in te spannen ter
bevordering van het groote doel. de chris
telijke beginselen in de huidige maat
schappij te doen heerschen en het geloof
te verlevendigen dat door dc vijanden der
kerk met verderfelijke lectuur en door Mie
mogelijke middelen tot geestelijke en licha
melijke schade van het Fransche volk, zoo
zeer is ondermijnd.
Ziedaar zeer in het kort de groote trek
kenwan deze gewichtige week, die met een
kerkelijke plechtigheid begonnen, werd be
sloten met een feestelijke bijeenkomst,
waarin De Lamarcelle een rede hield en
kardinaal Dubois een toespraak, waarin hij
de zegening en de beteekenis van deze
week der katholieke schrijvers opnieuw
deed uitkomen.
Allen die geregeld deze weken hebben
gevolgd, zullen ook dit jaar moeten getuigen
van het groote nut dat uit deze samen
werking van katholieke schrijvers moet
voortvloeien,
Ik zou dan ook de Nederlandschc Katho
lieke schrijvers, in navolging van Frankrijk,
willen toeroepen, vereenigt u meer dan tot
nu toe het geval is, neemt het initiatief
tot een instelling als de „semainc des ecri-
vains catholiques.
Mr. P, v, S.
DE
GEALLIEERDEN EN HET VERGOE-
DINGSVRAAGSTUK.
Al moge dc opdracht aan Theunis om
een nieuw Belgisch kabinet te vormen, nog
een kort oponthoud veroorzaken bij de be
antwoording van dc Britsche mededeeljng
aan Frankrijk, zoo acht men dit te Londen
nog niet noodzakelijk en een slecht voortee
ken, aangezien dc bladen melding maken
van een toenemend verlangen onder de
Fransche politici en publicisten om weer
overeenstemming tusschen de geallieerden
over het vergoedingsplan tot stand te bren
gen.
Deze neiging heeft in de Engelsche pers
ecnig optimisme veroorzaakt. Men is van
loraeel, dat het vraagstuk der schadever
goeding van te grooten omvang is om in al
zijn geledingen in eng begrensde formules
door dc staatkunde van een enkel land te
worden vastgelegd. Te zelfder tijd is er een
weerzin aan den dag gekomen tegen een
regeling, die slechts aan de oppervlakte
blijft en juist hierom is men zoo ingenomen
met het Engelsche vragenlijstje omdat naar
men verneemt, die vragen tot de kern van
het probleem doordringen. Dienaangaande
zegt de Times, dat goede gevoelens noodig
zijn en niet opwinding en extaze, die illusie
wekt, waarvan dc bestendiging niet zeker is.
Wij zijn overtuigd, dat een openhartige en
vriendschappelijke coördinatie van wat
Frankrijk en wat Engeland van nationaal
standpunt uit wenschen, de eerste voorwaar
de is voor het dringende werk van een re
geling en bevordering van den vrede van
Europa. Doch die coördinatie behoort ver
standig te geschieden en te berusten op we-
derzijdsche erkenning van de groote econo
mische en sociale factoren, die alle belang
hebbenden in gelijke mate aangaan.
DE DALING VAN DE MARK.
Debat in de Rijksdag-com
missie van onderzoek.
In dc zitting van de commissie die dc oor
zaken van de markdaling onderzoekt heeft
de communist Froehlich medegedeeld, dat
in de toepassing van de deviezen-verorde
ning slechts één enkele overtreder tot ge
vangenisstraf is veroordeeld en wel wegens
het aankoopen van 10 Tsjechische kronen.
Froehlich zegt voorts dat aan een enkele
firma vier milliard zijn geleend uit het na
tionaal fonds tot steun van den strijd in het
Roergebied, Als de voorzitter hier een op
merking maakt, zegt Froehlich dat de beken
de firma Otto Wolf te Keulen zich aan
openlijk bedrog heeft schuldig gemaakt en
dat het rijksdepartement van ekonomische
zaken niet den moed heeft gehad tusschen-
bêide te komen, maar met allerlei uitvlucht-
jes zijn eigen houding tracht goed te pra-
ten.
De voorzitter verzoekt spreker zich een
weinig in zijn uitdrukkingen te matigen. Dc
regeering zegt hij heeft niets gedaan
wat u het recht geeft dergelijke beschuldi
gingen uit te spreken. Juist, antwoordt
Froehlich, dc regeering heeft niets gedaan.
Dc eenige verontschuldiging waar zij zich
op beroept, is dat zij geen accountant naar
het bezette gebied heeft kunnen zenden, of
schoon onomstootelijk bewezen is dat de fir
ma Wolf een bedrog ten nadeele van de
schatkist heeft gepleegd. De voorzitter
merkt op, dat volgens het oordeel van alle
aanwezigen het geval Wolf dient te worden
opgehelderd.
Staatssecretaris Trendelenburg herinnert
eraan dat hij dit geval reeds in een gesloten
bijeenkomst van de commissie ter sprake
heeft gebracht. Spreker heeft toen gezegd
dat het onderzoke is vertraagd omdat men
moeilijk een accountant naar het bezette
gebied had kunnen zenden. Spreker heeft
de noodige instructies gegeven om de zaak
te Keulen zelf onmiddellijk te laten onder
zoeken. Hij, is bereid aan de commissie dc
noodige mededeelingen over den loop van
dit onderzoek te verstrekken.
Froehlich vindt het niet noodig iets van
zijn beschuldigingen terug te trekken.Dc
democraat dr. Dcrnburg wil het geval-Wolf
buiten beschouwing laten, is echter van mee-
ning dat de autoriteiten wel wat erg klein
geestig zijn opgetreden. Bij het controleeren
van den deviczenhandel worden ongelooilijk
veel krachten verspild. Om bedragen onder
do 1000 dollar zou men zich niet moeten be
kommeren en zich alleen met grootere ern
stige gevallen bezig houden.
FRANSCHE OPZET?
De bekende groot-industrieel Brückmann
schrijft in het Berl. Tagebl. dat de Franschen
de milliarden, die hun in het Roergebied m
handen vallen, gebruiken om op buitenland-
sche beurzen den markkoers kunstmatig te
drukken. Hij wijst voorts op het gevaar van
den verkoop op groote schaal van Duitsche
nijverheids-aandeelen, die voor een niet ge
ring deel naar Frankrijk gaan en zegt: „Als
het den Franschen gelukt tijdens den strijd
om het schadevergoedingsvraagstuk nog en
kele malen een kunstmatige mark-krisis te
verwekken, zal de kwestie van ekonomische
samenwerking ten gunste der Fransche nij
verheid beslecht zijn, voor de schadevergoe
dingonderhandelingen nog begonnen zijn. De
machthebbers te Parijs hebben er mitsdien
groot belang bij de onderhandelingen over
het Duitsche memorandum zooveel mogelijk
op de lange baan te schuiven."
BELGIË EN FRANKRIJK.
De Petit Parisien meent te weten, dat de
bondgenooten twee nieuwe maatregelen
genomen hebben om de pressie in de Roer
te versterken. In de eerste plaats verbod
van bet vervoer van cokes verder het Roer
gebied in en voorts directe controle van de
bondgenooten op alle spoorweglijnen, die het
Roergebied ingaan en die tot dusver buiten
toezicht gebleven waren.
In aansluiting aan de mededeeling van
gisteren over het Fransche ontwerp-ant-
woord aan Duitschland, kan medegedeeld,
worden, dat België daarmede instemt.
Dc correspondenten der Engelsche bladen
te Lausanne vreezen, dat de conferentie
tusschen Turken en geallieerden, die nu
reeds twintig weken duurt, binnen enkele
dagen zal worden afgebroken zonder dat er
overeenstemming is bereikt, daar Angora er
op blijft staan, dat de Turksche schulden in
gedeprecieerd geld mogen worden voldaan.
Frankrijk blijft op zijn stuk staan bij zijn
weigering om toe te stemmen in deze beroo-
ving der Fransche obligatiehouders.
De bespreking is volgens dc Daily Tele
graph gisteren geëindigd in een slop en de
geallieerden hebben aan Ismet te verstaan
gegeven, dat zij in deze omstandigheden geen
heil zien in voortzetting der onderhandelm-
gen.
De Times wijdt een hoofdartikel aan eczc
„dwaasheid van Angora" en betoogt, dat
zoowel dc overheid der stad Konstantinopel
als de regeering te Angora tegen dc bepa
lingen der overeenkomsten hebben gezon
digd of op het punt zijn dit te doen en wel
met opzet. Niet alleen hebben dc Turken met
een beroep op een juridisch advies getracht
papier in plaats van goud te stellen, doch
ook wat de brug van Galata aangaat en de
uitlegging der concessies, waarover wordt
onderhandeld, poogt men dergelijke streken
uit te halen. Het blad wijst er dan op, dat
een staat, die niet de reputatie heeft van te
goeder trouw te zijn, niet het vertrouwen
der andere landen kan winnen, waarop toch
politieke zekerheid is gebaseerd evenals t
financieel crediët, dat voor economische
welvaart noodig is. Het Turkije van heden
heeft dit vertrouwen juist misschien nog
meer dan eenig ander land van noode. Zijn
regeerders maken er geen geheim van, dat
zij aanstonds nadat de vrede zal zijn getee-
kend, een beroep wenschen te doen op de
West-Europeesche geldmarkten, ten einde
een groote leening te sluiten. En toch gaan
zij voort de wereld de meest overtuigende
bewijzen te geven van hun gebrek aan goede
trouw en schamen zij zich niet de meest
bindende contracten niet na te leven en bun
toevlucht tc nemen tot even kinderachtige
als oneerlijke sofismen ter verdediging van
het verbreken van het gegeven woord.
UIT HET BEZETTE GEBIED,
Dc groote mijnbouw en hoogoven-onder
neming Phoenix, A. G., für Bergbau und
Hüttenbetrieih te Licrenfeld bij Dusseldorf
is wegens kolengebrek stopgezet, waardoor
4000 werklieden tot niets doen gedwongen
zijn. De directie hoopt het bedrijf binnen
acht a tien dagen te kunnen hervatten.
Naar eerst thans bekend wordt is in
den nacht van 14 op 15 Juni een Xunnel van
den Eifelspoorweg, tusschen Keulen en Trier
in de buurt van Keulen ernstig beschadigd,
waardoor het verkeer over een lang stuk
van de lijn gestremd is. De Fransche trans
porten moeten thans langs den Rijn tot Ko-
blentz wonden geleid en kunnen dan eerst
stond na het ongeval zeer scherpe afspo-
ringsmaatregelen getroffen, waardoor dit
eerst thans bekend is geworden. Om dezelf
de reden is ook niets over den omvang van
het ongeluk bekend doch men neemt aan,
dat tenminste 2 a 3 weken met het uitvoeren
der noodige herstellingen gemoeid zullen
zijn.
De gevolgen van dc afsnijding der laat
ste in Duitsche exploitatie zijnde spoorwegen
in het Roergebied zijn reeds merkbaar. Tc
Essen zijn gisteren geen melk-transporten
aangekomen. Levensmiddelen worden zoo
veel mogelijk met vrachtauto's naar dc ste
den gebracht.
Bij dc jongste bezetting van stations zijn
de Franschen tal van wagons met voedsel
in handen gevallen.
De Fransche bevelhebber heeft een ver
ordening uitgevaardigd, krachtens welke de
bezet tingsautoriteiten ondernemingen, die
geen gevolg geven aan hun bevelen, in eigen
beheer kunnen nemen of aan derden in con
cessie kunnen geven.
Tegen elkeen die weigert de opdrachten
van de bezettingsautoriteiten of de voren
bedoelde concessionarissen op te volgen,
wordt gev, straf tot 15 jaar en geldboeten
tot 150 millioen mark, bedreigd. Ieder die
zich schuldig maakt aan daden van sabotage,
welke den dood van menschen tengevolge
hebben of kunnen hebben, zal met den dood
worden gestraft of bij verzachtende omstan
digheden met dwangarbeid, die tot levens
lang kan gaan.
Elke directeur of afdeelingschef van een
onderneming die verzuimt de noodige maat
regelen te nemen om daden van sabotage te
verhinderen wordt met gev. straf tot 15 jaar
en boete tot 150 millioen mark bedreigd.
Een andere verordening schrijft voor dat
auto's, vrachtauto's en motorrijtuigen in het
B. G. voorzien moeten zijn van een rijbewijs
der bezettings-autoriteiten, waarvoor een
vergoeding van 50.000 tot 500.000 mark te
betalen is.
Bij de nieuwe bezetting van spoflr-
lijnen breken de bezettingstroepen stelsel
matig de rails op van de zijlijnen die op de
hoofdsporen uitkomen. Gisteren hebben zij
dat gedaan op het vak KaternbergStoppen-
berg (bij Essen) en achter het station Gel-
senkirchenBismarckhütte.
DE AANSTAANDE VERGADERING VAN
DEN VOLKENBOND.
De Daily News beschouwt het als waar
schijnlijk, dat generaal Smuts tegenwoordig
zal zijn op de vergadering van den Volken
bond in September a.s. te houden. De pre
mier van Zuid-Afrika zal in elk geval in die
maand in Engeland komen ter bijwoning van
de economische Rijksconferentie en men
meldt, dat het zijn voornemen is in een Zuid-
Europeesche haven aan land te gaan ten
einde het slot der bespreking althans te kun-,
nen bijwonen. Het blad zegt, dat het eerste
verschijnen van den generaal in de Volken-
bondsvergadering van bijzonder belang zbu
zijn, zoowel wegens zijn persoonlijkheid als
om de rol, die hij heeft gespeeld bij het op
stellen van het statuut van den Bond te Pa
rijs in 1919, Bovendien heeft hij speciaal be
lang in het vraagstuk der ontwapening, dat
vermoedelijk een der belangrijkste punten
op de agenda zal uitmaken.
DUITSCHLAND EN DE VOLKENBOND.
In het Berl. Tagebl. bespreekt prof. Bcr-
hard Demburg het vraagstuk der „veilig
heidswaarborgen"' die Frankrijk tegen
Duitsche revanche noodig meent le heb
ben. Na een uiteenzetting van de redenen,
die de Ver. Staten hebben weerhouden van
deelneming aan het te Versailles ontworpen
waarborgverdrag tusschen Engeland, de V.
S. en Frankrijk, en van de mislukking van
het Duitsche voorstel tot het aangaan van
een 30-jarig bestand, komt Dernburg tot de
slotsom dat de Volkenbond het eenige
lichaam is, 't welk wellicht uitredding kan
brengen.
Hij geeft toe dat Duitschland op zijn
hoede moet zijn. Wat er met Opper-Silezië
en het Saargebied is gebeurd, geeft daar
alle reden toe. Doch het gaat hier om de
keuze tuschen twee kwaden en dan is de
Volkenbondsbemiddeling zeker te verkie
zen boven de Fransche willekeur, waar
onder Duitschland thans gebukt gaat.
Onvoorwaardelijk kan Duitschland ech
ter de Volkcnbondsberaiddeling niet aan
vaarden. Het zou eerst lid van den Bond
en ,jden Raad moeten worden.
„Elke toekomstige regeling moet niet over
onze hoofden heen, doch met onze mede
werking tot stand komen. Als wij lid wor
den van den Bond bcteekent zulks
daarop worde de nadruk gelegd dat alle
betrokken mogendheden het sprookje van
Duitschland's uitsluitende schuld aan den
wereldoorlog en zijn koloniaal wanbeheer
laten vallen en daaruit de noodige
consequenties trekken. Dan kan in den
boezem van den Volkenbond worden be
raadslaagd op welke wijze alle betrokke
nen tot behoud van den wereldvrede en tot
het uit den weg ruimen van de Fransche
bezorgdheid voor Duitsche weerwraak kun
nen bijdragen.
„Als Duitschland tot den Bond toetreedt,
moet het zulks doen in volkomen goede
trouw, met ter zijde stelling van alle be
denkingen en met den vasten wil den Bond
theoretisch en practisch tot een nuttig
werktuig voor den vrede tc maken. M.i. is
voor de Duitsche regeering het oogenblik
gekomen haar standpunt ten dezen opzichte
te bepalen en het dan in ronde woorden tc
uiten".
DE ETNA.
Volgens een telegram uit Messina aan
het Romeinsche blad Tribuna, levert de
aanblik van de Etna een indrukwekkend
schouwspel op. De berg lijkt een ontzag
lijke gloeiende oven. Brokken gestolde lava
vallen tot Giardini en Taormina neer. De
lavastroom, die een hoogte van 10 M, heeft
naar Trier gaan. De Franschen hebben ter- I bereikt, beweegt zich voort met een snel
heid van 10 M. per uur. Pioccilo, Pallarnel-
lata en Ferro zijn geheel bedolven Lingua-
glossa is door vijf stroomen lava ingesloten
en wordt aan de rechterzijde door één er
van bedreigd. Langs de lijn Linguaglossa
Castiglione zijn kloven ontstaan in dc
Westelijke zone in de richting van Passipis-
ciario en dc Valle del Bovc.
In vroeger tijd was in Provence het
kweeken van zijwormen voor de zijde-
industrie algemeen in zwang. In den twee
den en den derden zang van Mireille komt
veel voor over het plukken der moerbei
blaren, waarmee dc zijde-wormen gevoed
worden: „de moerbei-boomen zijn vol jonge
meisjes, die het mooie weer vlug en vroo-
Iijk maakt". Tegenwoordig is dat in Proven
ce heel anders, en het kweeken van zij
wormen staat er op verdwijnen. Dc Petit
Parisien wijst op dit verschijnsel cn ver
meldt er bij, dat de statistieken uitwijzen,
dat Frankrijk elk jaar minder zijde voort
brengt. En overal in Provence worden de
moerbei-boomen omgehakt en niet weer
aangeplant. De jonge meisjes verlaten het
uitgestorven rakende land en gaan naar de
stad om er tikjuffrouw te worden.
Dc Petit Parisien acht dit alles onlogisch
en absurd, te meer daar dc Fransche zijde
industrie over de geheele wereld een roep
geniet als geen andere.
Een nachtwaker, die in het Lunapark
te Marseille zijn ronde deed, ontdekte drie
mannen, die trachtten in te breken in een
loods, waarin de beruchte kachel geborgen
staat, waarin Lqndru verondersteld wordt de
lijken van zijn slachtoffers verbrand te heb
ben.
Bij het naderen van den waker namen de
drie mannen, niet zonder eenige schoten op
hem te lossen, de vlucht.
Bij het debat over werkloosheid in het
Huis van Afgevaardigden te Kaapstad be
gonnen drie vertegenwoordigers der werk-
loozen aan den Witwatersrand, die zich aan
dc balustrade van dc openbare tribune had
den vastgeketend, de vergadering toe tc
spreken. Zij verweten dc regeering en het
parlement dat zij onbekwaam waren de
werkloosheid te bestrijden.
De vergadering moest een kwartier ge
schorst worden.
Het zesde congres tc Jaffa heeft een
motie aangenomen, waarbij aan dc Moham-
medaansche en Christen-leden, die uit den
Adviseerenden Raad zijn getreden, dank
wordt uitgesproken, en besloten, het En-
gelsch-Arabische verdrag in zijn huldigen
vorm tc verwerpen, voor zoover dit Pales
tina betreft, maar het besloot de verdere
actie te staken, in afwachting van het resul
taat van de onderhandelingen, die thans ge
voerd worden tusschen de uitvoerende com
missie, emir Abdoellah en koning Hoessein.
De Amerikaansche minister van finan
ciën Mellon heeft instructies gegeven aan de
beambten van den gezondheidsdienst, dat
dezen zich volledig zullen voegen naar de
wetten der buitenlandsche naties, die aan de
schepen dier naties de verplichting opleggen
voorraden „medicinalen sterken drank" over
te voeren.
Aan deze instructie van minister Mellon
wordt de uitlegging gegeven, dat de dag
rantsoenen aan die buitenlandsche beman
ningen toegezegd als „medicinaal zullen
worden toegestaan.
Dc wetten op de drankbestrijding in
de Amerikaansche wateren, zullen naar het
schijnt worden getrotseerd door het Fran,
sche s.s. „Paris" dat te Plymouth passagiers
voor New-York heeft aan boord genomen
Er waren in het geheel 500 passagiers aan
boord. De „Paris" heeft volle voorraden
wijn en sterken drank in haar opslagplaat
sen, zoowel voor de uitreis als voor de
thuisreis. Zoo spoedig de Amerikaansche
territoriale wateren bereikt worden, zullen
die worden verzegeld.
Sir William Beach Thomas, 'n autoriteit
op het gebied van den landbouw, is door de
Daily Express er op uitgezonden, om ver
slag te geven van den toestand op het En
gelsche platteland. Zijn eerste artikel is zeer
somber van toon. Hij heeft de bevestiging
gevonden van de vrees, dat de graanbouw
met den ondergang bedreigd wordt. Veel
bouwland wordt in weideland veranderd.
De veldarbeiders verdwijnen en die er over
blijven zijn de minst bekwame. De binnen-
landsche productie aan tarwe en graan, die
toch al in slechts 40 pet. van het verbruik
voorzag, gaat te loor. Laat men den boer
aan zijn lot over, dan zal hij ophouden met
het verbouwen van graan. Hij zal zijn omge
ploegde akkers met gras bezaaien en in
plaats van 4 per acre in een jaar aan ar
beid uit te geven, zal hij nog 1 besteden.
Twee of drie man op elke acres zullen hun
werk kwijt raken, maar de overblijvenden
zullen beter betaald worden en bekwamer
zijn. Dc landbouw zal rendeeren, maar de
natie zal armer zijn, omdat de bodem min
der zal voortbrengen.
Te Heliopolis, in Egypte, is gisteren
een vliegtuig te pletter gevallen, wat aan
twee officieren en twee helpers het leven
gekost heeft.
Senator David A. Reed, uit Pennsylvanië
heeft het voornemen te kennen gegeven, om
in het Congres tc Washington een wetsont
werp in te dienen, waarbij dc immigranten
quota voor de verschillende landen worden
verhoogd.
Tot cut voornemen is Reed gekomen na
een rondreis door Pennsvlvanië. Hij had n.l.
bevonden, dat er overal beklaagd wordt over
dc schaarschte aan arbeiders, welke
schaarschle het gevolg is van dc hcerschen-
dc immigratie-wetgeving.
Dc behoefte aan arbeiders en dc goede
kansen voor werklieden in de Unie blijken
ook uit het feit, dat vele bemanningen van
buitenlandsche schepen in dc Amerikaan
sche havens vooral het machinekamcrper-
soneel, dat met het machincschrijven op dc
hoogte is drossen en aan land achterblij
ven om er werk te zoeken, dat zij er, naar
het schijnt, gemakkelijk vinden. Dat drossen
gaat heel gemakkelijk, daar de schepelingen
van de buitenlandsche vaartuigen verlof heb
ben om ongehinderd aan wal te gaan. Zij ko-
meij dan eenvoudig niet weer aan boord te
rug, maar vertrekken naar dc industriëelc
centra in het Westen, waar zij gemakkelijk
plaatsing vinden. Van maar vertrekken naar
de industriëelc centra in het geheel geen
last. Wel trachten de betrokken gedupeerde
scheepvaartmaatschappijen en reederijen
van dc Amerikaansche regeering gedaan te
krijgen, dat deze dc deserties op groote
schaal zal tegengaan.
Volgens senator Reed heeft Pennsylvanië
zeer te lijden onder de huidige immigratie-
wet. Volgens hem dienen per jaar 402.143
immigranten te worden toegelaten, en wel
door alle quota tc verhoogen, doch in het
bijzonder die van Frankrijk en Italië.
Voorts vindt hij, dat het schandalig bin
nensmokkelen van immigranten in dc Lnic
moet worden gestuit.
Volgens Reed is de verbooging der immi
granten-quota de voornaamste taak, welke
het Congres in zijn eerstvolgende zitting zal
hebben ter hand te nemen.
André Tardicu vestigt in zijn blad,
dc Echo National, de aandacht op het boek
van Reginald Kann, een Fransch officier,
getiteld: Het Duitsche veldtochtplan van
1914 en de uitvoering daarvan. Daarin
wordt uiteengezet, dat Duitschland van 1905
af het offensief tegen Frankrijk had voor
bereid door schending van België en dat
dit plan het de overwinning zou bezorgd
hebben, die in 1914 aan het Duitsche rijk
is voorbij gegaan. Dat Duitschland de over
winning niet behaald heeft, komt^ doordat
in 1914 dit plan, waarvan von Schlicffen de
ontwerper was, niet is toegepast. Von
Moltkc, die hem als hoold van den gene-
ralen staf was opgevolgd, heeft aan von
Schlieffen's plan, dat hij niet in zijn geheel
aandorst, veranderd. Ware dit niet ge
schied, dan is het waarschijnlijk, zegt Tar-
dieu, dat de oorlog reeds in September 1914
in het nadeel van Frankrijk zou beslist gcr
weest zijn.
Voor rekening van het herstel zullen
drie wagons Duitsche boeken, die voor de
Italiaansche nationale bibliotheken en voor
verschillende wetenschappelijke instituten
bestemd zijn, naar Rome worden gestuurd.
Verdere zendingen voor rekening van het
herstel zullen volgen.
De Duitsche Rijksdag heeft dc wet
tot bestrijding van geslachtsziekten met
groqie meerderheid aangenomen.
Nansen heeft aan een vertegenwoor
diger van het blad Nationen het volgende
medegedeeld over het besluit van Amundsen
om zijn vliegtocht over de Noordpool uit
te stellen: „Ik heb den indruk, dat Amund
sen te weinig tijd heeft gehad om deze
vlucht voor te bereiden. Een expeditie van
dit karakter vereischt een langdurige en
zorgvuldige voorbereiding en diepgaande
proefnemingen.
L^TeN ANTI-KATHOLIEKE POLITIEK.
Herhaaldelijk is van Katholieke zijde dc
aandacht gevestigd op de in het geheim ge
dreven politiek van de vrijmetselarij tegen
het Katholicisme. Thans publiceert dc „Limb,
Koerier" het volgende stuki
Loge Prins Frcderik
in het
O.r. van Kota-Radja.
van Koeta Radja, 4 Mei 191&
Aan
de Z..-. A/. Loge-«
in 't O.', van
W.:. K.-. S.-. H.:. Z.-. V.v
Zr-. A.-. 1.-. W Brs.-.
Wij hebben hierbij het voordeel uw br.t,
aandacht tc vragen voor het volgende:
In de laatste jaren neemt het aantal room
sche onderwijzers bij het openbaar lager on
derwijs in Nederlandsch-Indië buitengewoon
snel toe en stelselmatig leggen onze legen-
standers het er op toe, om hun getal te ver-,
grooten.
En onze geestverwanten blijven rustig int
Holland!
Deze toeneming (men mag in dit opzicht
gerust spreken van een verroomsching van
het openbaar onderwijs in Ncd.-Indië) is een
dreigend gevaar, waaraan paal en perk moet
worden gesteld.
De roomsche geestelijkheid- weet zeer
goed, wat ze doet, wanneer ze de roomsche
onderwijzers aanspoort naar Indië te gaan.
Deze toch effenen haar het pad, waarlangs
ze kan gaan voor uitbreiding van de kerk.
Van deze onderwijzers behoeft ze niet te
vreezen, dat zij zullen medewerken aan de
vrije ontwikkeling van het volk, of ieeringen
zullen verspreiden, welke tegen dc kerke
lijke dogmata ingaan.
Integendeel, zij weet, dat zij zoo krachtig
mogelijk zullen werken, om de roomsche
idee ingang te doen vinden in hun omgeving
en op de school alles zullen vermijden, wat
het kind later een minder kunstige gedachte
zou kunnen geven van dc kerk, of het zou
kunnen aansporen tot onderzoek van datge
ne, wat de kerk ongewenscht acht te onder
zoeken.
Het aangegeven gevaar kan onzes inziens
het best worden bestreden door dc uitzen
ding van vrijdenkende, beschaafde, nict-
roomsche onderwijzers, die zeker niet zullen
nalaten mee te werken aan de verbreiding
van vooruitstrevende ideeën, ook dan, wan
neer zij niet behooren tot onze orde.
Hoe meer er komen, hoe betcrl
Daarom verzoeken wij U br.\ deze zaak
een onderwerp van bespreking in uw Werk
plaats te doen uitmaken en zooveel mo
gelijk tc doen voorlichten door Indische
bbrdie daartoe zeker wel bereid zijn en
in Holland altijd wel aanwezig zijn.
En indien de BBr.'. in aanraking komen
met onderwijzers welke hen geschikt lijken
naar Indië tc gaan, dat zij dan die den raad
geven, daar eens ernstig over te denken.
Er wacht hun hier een schoone taak. Meer
nog dan in Holland kunnen ze hier bescha
ving cn ontwikkeling helpen verspreiden,
niet alleen onder dc Europcesche, maar ook
onder dc Inlandsche bevolking en met groote
voldoening zal menigeen later terugzien op
het door hem in Indië verrichte werk.
Sapristi daAt de klerk, wat is mijn pa
troon heden spraakzaam. Ik weet wel waar-
)tn en hij bladerde voort in 't register, om
'•"geheelde opzoekingen.
Gij laat werken bij Willekens?
Ja al wel een jaar of drie.
'n Flinke meid, die juffrouw Willekens?
Ja, 'n schoon meisje zeker.
'n Lief kind., 'n goede partij., dat was
iets voor u. Ah ah ah
Pah
Hoe Bah? Gij hebt het te hoog voor,
longen weet ge dat wei
'n Notarisklerk wel. Hoe zou hij an
ders leven met tweeën
Willekens heeft zijn eigen huis en ver
dient nog al geld.
Met duivenmelken
Welke vraag
Hij doet toch niets anders meer
Wat vertelt gij me daar?
Mijnheer Ernest, alsof hij vreesde dat 'fc
tesprek niet langer zou voortgezet worden,
ging voort in een gerekt gepiep
Wel zeker niet. Hij droomt van duiven
Hij jaagt de klanten weg. Vinus Bols is heer
cn meester van 't werkhuis. Als die vertrekt,
kan Willekens sluiten hij neemt alle klanten
mee deze blijven nog alleen om hem. Wille
kens zit den heelen dag op zijn duivenhok of
in de sociëteit. Daar speelt hij voor geld.
Hij verliest keer op keer. 't Is honderd
frank hier* en honderd frank daar. Die
mensch is gek, duivengek.Ik geef dat nog
niet om zijn dochter, neen, dat nog niet
en zijn lange middenvinger wrijft tegen zijn
duim en komt met een knetterend gerucht
op de magere handpalm neer.
Toen zweeg de klerk, terwijl de notaris
hem eene wijl sprakeloos, langs de punt van
zijn potlood heen, vragend bekeek
Praat van de menschen Willekens is 'n
eerlijk man!....
Heb ik 't tegenovergestelde gezegd
Een man waar men staat kan op maken.
Zeker Zeker heer notaris.maar,...
Maar wat
Dat is geen bruidschat voor zijne doch
ter. Voor zijn dochter Ah ja 't is
waar ook.'n flinke meid die toch wel lief
hebbers zal vinden.
En de patroon sprak nu op 'n toon die dui
delijk zeggen wilde genoeg gepraat.
Tok Tok klopte het vrij hard nu.
Gul lachend, 't gelaat glad geschoren, trad
bakker Bloem 't kantoor in.
Die goede Bloem Die beste Bloem welk
geluk u hier te zien De notaris was reeds
van zijn stoel, de mollige hand in de breede
forsche palm van den bakker, die met 'n knik
kend „dag mijnheer notaris dag mijnheer
Van der Zeepenop die hartelijke ont
vangst antwoordde.
Hoe is 't met de bakkerij Goed zeker?
De menschen kunnen zonder brood
niet.
Ja, ja, brouwers en bakkers verdienen
altoos geld.
Met werken en oppassen, notaris.
'n Schoon woord, Bloem 'n schoon
woord Kom in mijn kabinet, wij zullen er
'n glaasje op zetten.
Ik dank u, heer notaris.
Kom kom Kom met uw complimen
ten, en, heer Havermaat troonde naar binnen,
den bakker, die eerst den langen klerk nog 'n
knikkenden groet toezond.
Pas was de deur dicht, of deze rees weer
als een staak recht van zijn lessenaar, en stord
na een paar passen, 't oor tegen slot. Hij
wreef zoo vergenoegd zijn lange knokkelige
vingeren door elkander, dat zij kraakten, en
hij luisterde, terwijl zijn lippen weer zijn ge
dachten en waarnemingen murmelden Ah f
daar komt de za^k op 't tapijt. Zoo. Hij
brengt nog twee duizend frank bij de vijf
duizend. Weet de notaris iets goeds voor
hem te koop? Niet voor 't oogenblik. 'n
Braaf eerlijk man vraagt vier duizend frank
in leen. Wil onbekend blijven. Geeft vijf per
honderd. Geen hypotheek, neenHeeft
nochtans eigen huis.
Onbelast, ja. En meer waard. Tijdelijk goed
geplaatst? Ja zeker. Later kan men zien.
Loopt geen gevaar, toch zeker nu nog niet.
Zaak geklonken. Toegestemd. Welte
beter. Ah Willekens Uw dochter heeft
ten dat gij in schuld zit, en nog wel bij hem.
Daar zal Ernest voor zorgen. Ih ih ih
Men hoorde een geschuif van stoelen, en
vlug lag de klerk weer op zijn lessenaar, druk
aan 't pennen.
Meester Havermaat bracht Bloem vriende-
lijkaan de deur, drukte hem tct viermaal toe
beide handen, met wenschen van voorspoed
en geluk, met veel complimenten aan Gee-
raert.
't Open gelaat van den bakker glom van
Zelfvoldoening. De vriendschap, hem door
den rijken notaris bewezen, verhief hem
in zijn eigen oogen, en hij vertrok met 't
stellig gedacht, dat nooit een ander Bloem's
klandizie hebben zou.
Mijnheer Havermaat was daarvan even
overtuigd als hij zelf.
Het was weer Zondag narriddag. Als een
verblindende schijf lichtte de zon Heur
stralen roosterden de straat en baadden de
muren der huizen in 'n wit Jicht, waarvoor
men de blinden had gesloten, de rolgordijnen
afgelaten.
Een donkere streep van lommer lag langs
de huizen aan den straatkant van onze ken
nissen, den kleermaker en den bakker.
Bloem verkwikte zich in dien lommer,
in hemdsmouwen op den stoep zijner deur,
terwijl Janneke op zijn schoot zacht geronk
afspon. Zijn mollige hand streek zachtjes
haar fluweelen pels, die netjes glinsterde als
die van zijn Zondagschen hoogen hoed.
Ieder voorbijganger groette minzaam mees
ter Bloem, die aan elk een kijkje voor zijn
Janneke scheen te vragen, en oprecht ver
genoegd was wanneer dat een oogslag en
bijzonder wanneer 't van de kennissen een
zacht gestreel ontving met 't onvermijdelijke
„wat een mooie poes l" en het even onver
mijdelijke antwoord van den gelukkigen
Bloem ,/t is mijn Janneken."
De fierheid van den goeden bakker over
die gelukkige poes, was al niet veel minder,
dan die van vele vaders wiens zoontje men
vleit.
De oude meid was naar de vespers en
Geeraert in den tuin, waarschijnlijk over
de haag naar Leentje aan 't kijken, misschien
wel 'n praatje met haar aan 't houden. Daar
om paste Bloem op den winkel wat hem
eigenlijk weinig werk gaf op dit Zondagsuur.
Op den hoek komt 'n lang mensch aan,
met stijven tred, den stok in de hoogte, alsof
hij de maat sloeg, en 't hoofd draaiend, dan
rechts dan links, om de bewonderaars van
zijn persoon gade te slaan.
Dat moet mijnheer Ernest Van der Zeepen
Zijn.
Het was of de lange klerk zich in de straat
op zijn bureau wilde wreken. Even gebogen
als hij daar over zijn lessenaar lag, even
slaafsch als hij zich tegenover zijn patroon
toonde, even statig en trotsch was zijne
houding.
Toen hij den bakker zag, kronkelden de
vreugderimpeltjes zich rond zijn donkere
kijkers, en de breede lippen murmelden
„Ik heb de ka is klaar
draai in de lucht een ingebeelden reusachtigen
krul, aan 't zwart punt van zijn dunnen kne
vel
„Dag meester Bloem piepte hij den bak
ker toe, terwijl hij 't smalle lichaam in twee
ën boog, als de twee korte lijnen van 'n rech
ten driehoek, en, de in chocolade kleur ge-
handschoende lange vingeren naar den bak
ker toestak.
Deze stond vriendelijk op, Janneken op
zijn arm voorzichtig tegen zijn breede borst
geduwd, en met een krachtigen druk in
zijn groote en wel gevleeschde bakkershand,
de smalle pennende broodwinners van heer
Ernest vattende, groette hij hem met een
„dag, notaris."
„Hoe is 't met de gezondheid, meester
Bloem
„Gelijk gij zietik dank u, notaris en
met u ook zoo
„Natuurlijk; mager en.... Ah! en de
zaken Best ook, dat weet ik. De tijden zijn
voor de bakkers nog zoo slecht nietbak
kers en brouwers.Oh oh ik weet 't J
Schud maar zoo niet met het hoofd....
Strijd 't maar niet af."
„Ja ja wijl gij 't toch weet, notaris, wij
leggen al zoo'n centje van kant."
„Een dikken cent."
„Een appeltje voor den dorst."
„Oh 't Is beter voor de bakkers dan
voor de modewinkels en voor de kleerma-,
kers. 't Is zeker. Voor die zijn de tijden
slecht."
„Ohtoch nog zóó slecht niet
