BUITENLAND
BINNENLAND.
Tweede Blad
4 Juli 1923
feuilleton
De kleine boekhouder
J. A.M. d.F.
RECHTSZAKEN.
De kwestie van het Saargebied en de Volkenbond. De Geallieerden
en Duitschland; diplomatieke actie te Londen. Rusland en Servië.
De Duitsche pers over de treinontploffing bij Duisburg.
Onder de Telegrammen: De verhouding tusschen Engeland en Frank
rijk wordt na hei onderhoud tusschen Curzon en den Franschen gezant
préeair geacht; Kabinetsraad te Londen. Het proces-Judet; verban
ning naar een vestingplaats geëischt. r Het proces tegen de gedepor
teerde leren, Uit het Engelsche Lagerhuis; een rede van Baldwin over
de schulden; de financieele wet aangenomen. Debat in de Belgische
Kamer; een rede van Van Cainvelaert.
SEM. BUITENL. BERI6HTEM
XXII.
De groote spoorwegstaking verloren.
Dat is de harde les, welke de communis
tische leiders hier op Java hebben ontvangen.
Ik schrijf hier de communistische leiders
op Java.
Het spoorwegpersoneel op Sumatra is ge
heel buiten de beweging blijven staan en zelfs
op Java is ze vrijwel beperkt gebleven tot de
gewesten, waar Javanen wonen, terwijl de
Soenda-landen, waartoe een groot gedeelte
van West-Java behoort buiten de commu
nistische invloedssfeer liggen.
De communistische actie heeft haar cen
trum te Semarang. En dat de spoorwegsta
king onder communistische leiding stond,
bleek wel het duidelijkst in deze stad, waar
Semaoen zijn woonplaats heeft. Daar zetelt
ook het hoofdbestuur van de „Vereeniging
van Spoor- en Tramwegpersoneel", de V.S.
T.P. zooals ze hier genoemd wordt, welke
een der steunpilaren vormt voor de macht
der communisten.
Die macht was niet bepaald reuzengroot,
doch wel aanzienlijk genoeg om er rekening
mede te houden, al liep ze langzaam aan ach
teruit.
En die geheele macht heeft de P.K.I.M.
de Indische Communistische Partij, tot in
zet gemaakt van het spel, dat ze ging begin
nen om hun positie geheel en al te herwin
nen.
Sinds de uitwerping van de communisten
uit de „Sarckat Islam", welke op den partij
dag te Madioen volledig en voor goed werd
ten uitvoer gebracht, was> het een voortdu
rend pogen van Semaoen geweest om de lei-
5ng in de Inlandsche beweging tot zich te
trekken.
De persoon van Semaoen is een bijzondere.
In tegenstelling met Tjokro-aminote, Soe-
ivardi Soeriadiningrat, en anderen behoort
hij niet tot de „priaji's" de edellieden in den
Javaanschen stam. Dat is een van de redenen,
waarom genoemde S.I.-leiders zich nooit
goedschiks onder zijn leiding zouden heb
ben gevoegd.
Hij behoort daarentegen tot de eerlijksten
onder hen allen Tjokro-aminoto, en met
hem vele anderen, hebben het ondervonden,
dat Semaoen zijn critiek dorst te schrijven en
te spreken „zonder aanzien des persoons".
Het finanticele beleid van de Centrale Sare-
kat Islam werd door hem zoo scherp bestre
den, dat het ons, Westerlingen, de verwach
ting gaf, dat de verantwoordelijke menschen
er niet zonder kleerscheuren af zouden ko
men.
Doch de Javaansche psyche is moeilijk te
doorgronden, i.-.-ti
Tjokroaminoto en de zijnen bleven mees
ter in de partij en Semaoen werd uitgeworpen.
Ze waren met hem een lastig partij-lid kwijt.
En ik stel me voor, dat ze met stil leedver
maak de tuimel-escapades van de commu
nistische leiders in het stakings-avontuur
hebben gevolgd. Deze S.I.leiders zijn nim
mer zoo rustig en zwijgzaam geweest dan
gedurende dit conflict.
Ze zijn nu weer gelijk, de beide partijen.
De S.I.vakbeweging kreeg bij de pand
huis-staking de groote klap, het verlies van
de spoorwegstaking heeft nu de communis
tische vakbeweging doodelijk getroffen.
De rustige ontwikkeling van Indië kan
nu worden voortgezet.
In deze spoorwegstaking kwam heel duide
lijk de communistische strijdmethode tot
toepassing.
Ze was geen economische staking.
De eischen om loonsverhooging zijn er
later bijgebracht.
Laat ik dadelijk er bij voegen, dat voor
verschillende categoriën een loonsverhooging
billijk zou zijn.
Ik heb in een vroegeren brief gemeld, dat
de Inlandsche machinisten bij de S.S. 200
per maand verdienden. Doch dat betreft al
leen een kleine groep, de zoogenaamde
machinistcn-eerste klasse. Deze hebben in
derdaad geen klagen. Het zijn menschen, die
niet meer dan elementair onderwijs genoten
hebben en in de praktijk v.d. S.S.dienst hun
opleiding krijgen, waarbij echter een scherpe
seiche word. toegepast. Uit de beste bron
vernam ik, dut er onder hen zijn, die niet
voor Europeesche machinisten onderdoen.
Er zijn echter groote groepen van beamb
ten, die feitelijk een te gering loon ontvan
gen, en daartoe behoort zoowel het lagere
Europeesche personeel, bijna uitsluitend be
staande uit Indo-Europeanen, als het In-
landsch personeel, zooals halte-chefs, wis
selwachters, overwegwachters, remmers, con
ducteurs, enz., vooral bij de S.S., waar de
loonen lager zijn dan bij de Ned. Indische
Spoorweg-Maatschappij. Nu met ingang van
1 Juli de geheele duurte-toeslag er af gaat,
komen deze beambten in zeer moeilijke fi-
nantieele omstandigheden.
Doch salaris-verhooging voor deze groe
pen was niet de inzet van de staking.
Wel was Semaoen reeds lang bezig de on
tevredenheid aan te wakkeren, en het was
reeds geannonceerd, dat in Juli de staking
zou worden afgekondigd, in de maand, dat de
s.S. in den Oosthoek en de particuliere maat
schappijen in Midden-Java het druk zouden
krijgen met den suiker-afvoer. Doch Semaoen
werkte toen al sterk met de ophitsing, dat de
Regeering binnenkort tegenover hen zou
gebruik maken van hare zoogenaamde „ex
orbitante rechten".
De Regeering heeft echter de voorsp 1 ic
staking niet afgewacht.
8 Mei werd Semaoen wegens spreek-dc-
lict in hechtenis genomen. Den volgenden
dag brak de staking uit. Als eerste eisch
werd vooropgesteld de vrijlating van Se
maoen.
Indien men weet, dat de zinsnede, welke
Semaoen in de gevangenis bracht de aanspo
ring bevatte tot een verzet, waarbij den Hol
landers wel het leven zou worden gelaten
maar waarbij ze alvast een beetje honger,
zouden lijden „een spoorweg-staking bij
voorbeeld," dan is verder commentaar over
bodig.
De staking werd goed geleid.
Het vermoeden is uitgesproken, dat ook
Nederlanders" daaraan hebben medege-
.■YTV' "i
werkt. Ik weet daaromtrent niets met zeker
heid, doch zeker is, dat de leiding de sta-
kings-techniek al aardig meester bleek.
De staking brak het eerste uit te Sema
rang, waar ook personeel bij andere bedrijven
tot een solidariteits-staking overging. Verder
in eenige belangrijke spoorweg-knooppunten:
Soerabaja en Kertosono. Van daar uit breidde
ze zich voort, men kon als het ware het rond
trekken der stakings-propagandisten volgen.
Doch de autoriteiten wren op hunne
hoede.
De regeerig publiceerde de afkcndigir.g
van eèn nieuw artikel in het Wetboek van
Strafrecht, waarbij allen, „die met het oog
merk om verstoring van de openbare orde of
ontwrichting van het economisch leven der
maatschappij te veroorzaken" teweegbren
gen of bevorderen, „dat meerdere personen
nalaten of weigeren werkzaamheden te ver
richten waartoe zij zich verbonden hebben
of uit kracht van hun dienstverband verbon
den zijn" met gevangenisstraf worden be
dreigd. Dat was bedoeld tegen de buiten
staande leiders als gevolg daarvan werden
al spoedig een veertiental hunner in verze
kerde bewaring gesteld.
De S.S. directie maakte bekend, dat wie
staakte ook onmiddellijk ontslagen zou zijn.
Waar eenig gevaar van ongeregeldheden
of sabotage bestond, werd militaire macht ter
bewaking van station en spoorlijn gebruikt.
Het aantal spoorwegstakers was intusschen
opgeloopen tot 80Ó0, waaronder 500 machi
nisten, zijnde de helft van het aantal, dat in
dienst was.
Toen kwam de gewichtige tijding West-
Java^ blijft rustig.
Hoe weinig heeft het groote publiek be
grepen, welk een ontzettende arbeid daar
voor verricht was, niet alleen door de S.S.-
autoriteiten, door de ambtenaren van het
Binnenlandsch Bestuur, doch ook door chers-
werkplaatsen en stations, en last not least
door eenige inlandsche machinisten.
De staking werd zoowel te Bandoengs
als te Poecwakarta voorkomen grootendeel
door den persoonlijken invloed van deze
laatsten. Hoe de S.S.-leiders en hunne
helpers in de wéér zijn geweest daar weet ik
meer van dan de dagbladen hebben bekend
gemaakt. Het is het werk van dagen en nach
ten aan één stuk geweest om het personeel
te Batavia, te Mr. Cornelis aan den arbeid te
doen blijven.
Ook te Djocja werd niet noemenswaard
gestaakt, ondanks de afkondiging der lei
ders.
En daarmede was het keerpunt gekomen.
De staking ging verloopen.
Na een week reeds begonnen de stakers
zich weer aan te melden bij het werk.
Tot heden werd geen hunner aangenomen.
Bij de directies der spoorwegen was, zoo
als ik vroeger reeds schreef, de staking eigen
lijk niet onwelkom, omdat er nu gelegenheid
kwam om niet alleen ongewenschte elemen
ten te verwijderen, doch ook het geheele be
drijf economischer in te richten. Het trein
verkeer is beperkt, doch voorloopig geregeld.
Ook hebben de Paketvaart Maatschappij
en de suikerfabrieken hun machine-perso
neel beschikbaar gesteld, en al is dit voor de
treinvoering ongeschikt uit hoofde van zijne
onbekendheid met het signaalwezen, voor de
werkplaatsen is van het aanbod al gebruikge
maakt. Nijpend is dus het gebrek aan perso
neel niet.
Doch het spreekt vanzelf, dat ook met
het oog op de reeds aangevangen suiker-
campagne men met dit weinige personeel
niet kan blijven volstaan.
Zal de Regeering nu genade voor recht la
ten gelden
Er valt wat voor te zeggen.
Vele stakers zijn stakkerds. De meesten heb
ben de consekwenties van hun daad niet
kunnen overzien, de groote massa kunnen
we zeker rekenen onder de „misleiden".
Zoo werd het praatje verbreid, dat er te
Semarang 200 millioen gulden disponibel
was om de stakers en hunne gezinnen bij te
De V.S.T.P. is al bezig uit elkaar te spat
ten, verschillende groote afdeelingen in West-
Java, waaronder er zijn met een duizendtal
leden, zijn opgeheven.
De regeering is meester gebleven.
Ze kan genadig zijn.
Doch niet genadig alleen rechtvaardig
behoort ze te zijn, en dat wel ten aanzien van
die groepen, welke inderdaad onderbetaald
gaan worden en toch in den strijd tegen de
bedrijvers van „misdadige woelingen" trouw,
en loyaal op hun post zijn gebleven.
Dat zou niet slechts een „beau geste
doch ook een daad van wijs beleid zijn.
DE HANZEBANK TE UTRECHT.
Thans heeft de Arrondissementsrechtbank
te Utrecht voorloopige surséance voor den
tijd van drie maanden verleend aan de N.V.
Hanzebcmk en eveneens aan de Hanzespaar-
ba"k.
Tot bewindvoerders zijn benoemd: mr. H.
G. Holsteyn, advocaat en procureur, voor
zitter van het bestuur van de Spaarbank
Van Mij. tot Nut van 't Algemeen, de heer C.
Loeff, lid van de hoofddirectie van de Alge-
meene Centrale Bank voor den Midden
stand en mr. R. van Woelfleren, advocaat en
procureur, allen wonende te Utrecht.
Verder is, om binnen een termijn van drie
maanden van heden af de door de schulde
naars overgelegde staten en bescheiden te
verifiecren, den stand der boedels te onder
zoeken en een beredeneerd verslag van be
vindingen uit te brengen, tot deskundige be
noemd de heer J. W. Lucas, mede-directeur
van het Amsterdamsch Trustee's Kantoor te
Amsterdam.
De rechtbank heeft ten aanzien van de
Spaarbank dezelfde bewindvoerders en des
kundige benoemd. Slechts vijf houders van
vorderingen tot een totaal bedrag van
13.334 hadden gestemd tegen vcrleening
van surséance van betaling aan de Spaar
bank.
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE.
De Petit Parisien meent te weten, dat de
geallieerden bereid zijn te handelen over
eenkomstig Ismet's verzoek inzake de rege
ling van de nog aanhangige groote vraag
stukken, zocfdra zij in het bezit zullen zijn
van de instructies van hun regeeringen.
DE GEALLIEERDEN EN DUITSCHLAND.
Bij de besprekingen der geallieerden ten
aanzien van de schadevergoedingen welke
Dinsdag hervat zijn, drong de Belgische ge
zant bij Lord Curzon aan op de wenschelijk-
heid, om een conferentie bijeen te roepen
tusschen de Britsche, Fransch en Belgische
vertegenwoordigers, met het doel alle voor
bespreking vatbare punten van de schade
vergoedingskwestie te behandelen.
Volgens België, is het eindigen van
Duitschland's lijdelijk verzet nog de nood
zakelijke inleiding tot een algemeene con
ferentie.
Het onderhoud tusschen Lord Curzon en
de St. Aulaire, den Franschen gezant, was
teleurstellend, daar geen noemenswaardige
verandering in de Fransclie houding bleek.
De toestand is zeer kiesch, meldt Reuter.
In regeeringskringen wordt groote terughou
ding in acht genomen over de besprekingen
van gisteren, welke in de naaste toekomst
zullen voortgezet worden.
In Fransche kringen beschouwt men, vol
gens de Times, het onderhoud dat de St.
Aulaire 'met Lord Curzon gehad heeft
slechts als een schakel in den keten van ge-
sprekken clie voortgezet zullen worden, tot
de punten waarover de Britsche regeering
inlichtingen wcnscht, opgehelderd zijn. Voor
zoover echter bekend is, is geen nieuwe af
spraak voor een bijeenkomst gemaakt.
De Manchester Guardian Vind.t naar aan
leiding van de samensprekingen, die op het
ministerie van buitenlandsche zaken hebben
plaats gehad, doch waarvan niets bepaalds
bekend is geworden, dat de vooruitzichten
voor een gunstig antwoord op de Engelsche
vragenlijst uiterst precair zijn. Doordien Bo-
nar Law niet tusschenbeide is gekomen,
heeft' hij Frankrijk beroofd van het mogelij
ke argument, dat Engeland's tusschenkomst
oorzaak is geweest van de mislukking der
Roer-bezetting. De dreigende ineenstorting
heeft Baldwin gedwongen een poging in het
werk te stellen om tot een regeling en ver
zoening te geraken. Als inleiding daartoe
heeft hij vragen voor de belangrijkste pun
ten gesteld, die Frankrijk niet kan beant
woorden zonder zijn bedoeling te verloo
chenen of openlijk bekend te maken, dat
het een vermomde souvereiniteit in het
Roer-gebied wil uitoefenen. Voor het geval
het verschil van meeni.ig blijft bestaan, is
het de vraag welke politiek mogelijk is.
daar bedreigingen onmogelijk zijn Len on
afhankelijke regeling met Duitschland heeft
geen nut, daar Engeland niets zou kunnen
bekomen, zoolang Frankrijk in het Roerge
bied zit en Duitschland op het punt van in
eenstorting staat. Een werkelijke regeling is
onmogelijk, zoolang Frankrijk geen beslis
sing heeft genomen en Engeland moet daar
om trachten Frankrijk te overtuigen zonder
het tegen te werken, lo. Engeland moet
Frankrijk overtuigen dat het meer veiligheid
in den volkenbond dan in de Roer-bezetting
heeft en daartoe de voorbereiding van een
plan bespoedigen. 2o. Zou wellicht de jong-
ste vragenlijst gepubliceerd kunnen worden
en Engeland's opvattingen omtrent een juis
te regeling, waardoor de steun van alle na
ties verkregen kan worden die hun instem
ming daarmee betuigen. 3o. Aangezien de
wettelijkheid van de bezetting van het Roer
gebied twijfelachtig is, kan de vraag van de
ze wettelijkheid voor het Internationale Hot
van Arbitrage dat bij het vredcstractaat is
ingesteld, worden gebracht.
Dit alles zou kunnen voeren tot het vor
men van een gezonde openbare meemng
ever de geheele wereld, waaraan misschien
geen weerstand kan worden geboden.
Uit Rome wordt gemeld:
Ondanks de rede, die Poincaré m den
Franschen Senaat heeft gehouden, is men in
Italiaansche diplomatieke kringen van mee
ning, dat toch nog overeenstemming tot
stand zal kunnen komen tusschen Engeland,
Frankrijk, Italië en België, en wel op den
grondslag van de memorie, welke Mussolini
in December heeft uitgewerkt en waarop hij
gisteren in den ministerraad opnieuw de
aandacht heeft gevestigd. Het moeilijkste
punt blijft natuurlijk de terugtrekking y,an
de bezettingstroepen uit bet Rocrge ie
waarbij het prestige van Frankrijk in het
spel is. Er zal dus in ieder geval een vorm
moeten worden gevonden, die voor Frank
rijk aannemelijk is en deze taak houd- op
het oogenblik de staatslieden van Europa
bezig, daar men beseft dat indien men hierin
niet slaagt in Europa een chaos zal ont
staan. Het feit dat Mussolini door zijn ver
klaring de positie van den Paus zoo ver
sterkt' heeft, is van veel belang na de stap
pen door de gezanten van Frankruk en Bel
gië bij den Paus gedaan. Des te meer wordt
daarom de aanslag op de Rijnbrug te Duis
burg betreurd, waardoor de indruk van den
eersten brief van den Paus zeer geschaad is.
DE SAARKWESTIE.
De Londensche dagbladen betuigen in
stemming met het besluit van den Volken
bondsraad om een onderzoek in te stellen
naar het bestuur van het Saargebied.
De Times schrijft: Dit besluit doet eer aan
den Raad en aan het gezond verstand en den
goeden wil van den Franschen gedelegeerde.
Lord Cecil schijnt zijn rol met tact en
handig te hebben gespeeld en Hanotaux
heeft den rechten toon weten te treffen en
'den rechten'weg weten te vinden.
De Raad verdient allen lof, daar hij een
zoo gelukkig resultaat in zoo korten tijd
heeft weten te bewerken. De Volkenbond
mag zich in Engeland over een goeden roep
verheugen, maar hij is nog in opkomst en
moet in het oordeel van Europa en de
wereld de proef van deugdelijkheid nog door
staan. Dit kan hij slechts door onwankel
bare onpartijdigheid en rechtvaardig oordeel
ten toon te spreiden in de zaken die hem
worden voorgelegd. De Bond moet zijn be
slemming: internationaal forum van recht,
stap voor stap verwezenlijken.
Indien de Saarkwestie naar behooren
wordt behandeld als een zaak van praktisch
staatsbeleid, zijn er zonder veel moeite mid
delen te 'vinden om tot een vergelijk te
komen tusschen het recht van toezicht van
den Volkenbond, het recht van Frankrijk op
een onbelemmerende exploitatie van de mij
nen en het recht der Saar-bevolking op de
burgerlijke vrijheid, die zij voor de staking
genoot.
Aan het besluit van den Volkenbondsraad
om een onderzoek in te stellen naar de be
stuursmaatregelen van de regecringscommis-
sie over het Saargebied, is een discussie
tusschen lord Cecil en Hanotaux voorafge
gaan, waarin laatstgenoemde herinnerde aan
de erkende rechten van Frankrijk op de
Saarmijnen en hun exploitatie. \V de ver
ordening van 7 Maart betreft, erklaarde
de Fransche gedelegeerde, dat de staking
der mijnwerkers in het Saargebied is ge
ëindigd dank zij de verordening op het pos
ten, die de commissie in staat heeft gesteld
de werkwilligen te beschermen tegen het
terrorisme van de stakers. De verordening
tastte geenszins het recht van staking aan,
maar beschermende de vrijheid van arbeid en
de individueele vrijheid. Hanotaux kwa^n op
tegen de beschuldigingen van tyrannie, tegen
de commissie ingebracht, doch verklaarde
zich niet tegen het Engelsche enquête-
voorstel te zullen verzetten, daar het hem
gewenscht leek aan alle polemiek over deze
zaak een einde te maken.
Daarna werd het besluit om de leden der
regeeringscommissie uit te noodigen naar
Genève te komen en alle noodige bescheiden
mee te brengen, met algemeene stemmen
aangenomen.
HET ONTWAPENINGSVRAAGSTUKVOOR
DEN VOLKENBOND.
Omtrent de beperking van bewapening, die
over enkele weken in de tijdelijke gemeng
de Volkenbondscommissie aan de orde
komt schrijft de Times: Het laat zich aan
zien dat de Engelsche en de Fransche ver
tegenwoordigers het eens zullen worden over
een schikking, die van groot belang zou zijn
voor de vestiging van een duurzamen we
reldvrede. Men mag hopen dat in de huidige
zitting van den Volkenbondsraad niets gg-
beurt, wat een dergelijke uitkomst welke
het gezag van den Bond over de heele we
reld zou versterken in gevaar kan bren
gen of kan vertragen.
DE WERKLOOSHEID IN ENGELAND.
De laatste opgave over den omvang van
de werkloosheid in Engeland wijst uit dat
het aantal werkloozen in een week tijds
weer verminderd is met 11,634. Er blijven
1.184.000 menschen buiten werk.
BELGISCHE POLITIEK.
De parlementaire groepen van België ver
gaderden gisteren om hun houding vast te
stellen tegenover de regeerïngsverklaring en
de beide voorstellen, die zij inhoudt: een mi
litaire diensttijd van 12 maanden, plus 2
maanden zoolang de Roerbezetting duurt; en
de gedeeltelijke vervlaamsching van de uni
versiteit te Gent.
De liberalen hebben besloten vóór de mo
tie van vertrouwen te zullen stemmen; en
kele afgevaardigden zullen zich onthouden
en tien Walen behouden zich hun vrijheid
voor.
Ook de katholieken zullen vóór de motie
stemmen.
De socialisten zullen tegenstemmen even
als de leden van de Vlaamsche Frontpartij,
die het voorstel in zake de universiteit „ge
marchandeer" achten cn ook den "voorgestel-
den diensttijd verwerpen.
RUSLAND EN SERVIË.
De Sowjet-regeering heeft tot het minis
terie van Buitenlandsche Zaken te Belgrado
een nota gericht om te protesteeren tegen
den verkoop van de bezittingen van de
bank van leening te Petersburg door gene
raal Wrangel, die zich daarvan meester
heeft gemaakt. De Sowjetrcgeering eischt
dat de Zuid-Slavische regeering de nog
voorhanden zijnde bezittingen van deze
bank onder haar beheer zal nemen, ten
einde die bij de eerste de beste gelegen
heid aan de Russische regeering ter hand
te stellen.
DE SPANJAARDEN IN MAROKKO.
De Spaansche Kamer heeft een voorstel
in behandeling genomen strekkende tot op
richting van een cnquête-commisie ter aan
wijzing van de verantwoordelijkheid voor
de gebeurtenissen bij Melilla.
HET AMERIKAANSCHE DRANKVERBOD
EN DE ENGELSCHE SCHEPEN.
De Britsche stoQmvaartmaatschappijen
hebben, volgens een bericht uit Southamp
ton, besloten voortaan alleen sterken
Naar het Duitsch door JOAN.
1
EERSTE HOOFDSTUK.
Ik wil u iets vertellen uit het leven van El
Manchet,"den kleinen boekhouder, die lan-
8er dan 20 jaren dagelijks op den draaistoel
achter de tweede lessenaar in de afdeeling
..couponnen" van de Industriebank te Frank-
rt aan de Main, Stationsplein drie gezeten
w®s< De draaistoel was tamelijk hoog ge
schroefd, want de geheele Eli Manchet was
met grooter dan 1 Meter 12, cn als hij op zijn
„verhevenheid troonde", bengelden tusschen
de lessenaar twee kromme beentjes, die een
nul vormden. Over de lessenaar heen keek een
zwartharige ruige bol die dicht tusschen de
schouders zat en even flink draaibaar was als
de stoel.
Een groote bril van antediluviaansch for
maat zat op Eli's wipneus, en de brillenstek-
ken eindigden achter groote afstaande ooren,
welke het talent bezaten te kunnen draaien
zonder het voorhoofd te rimpelen. Door de
brillenglazen echter knipten twee bruine
schrandere oogjes, stil-vergenocgd met zich
zelf en vol goedmoedigen spot met zichzelf.
Ik heb gezegd dat de geheele Eli Manchet
niet grooter was da 1 Meter 12. Hij zou ze
ker minstens 30 centimeter langer geweest
zijn, als er een middel bestaan had, om de
bult, die zijn rug misvormde, glad te strijken.
Maar deze bult zat even plichtgetrouw op
Eli's rug als Eli zelf op zijn draaistoel. En het
eenigste onderscheid was, dat Eli 's avonds
klokslag zes uur van zijn draaistoel opstond
om naar zijn vrijgezellenkamertje aan den
anderen kant van de Main te wandelen, ter
wijl de bult op Eli's keerzijde ononderbroken
bureau-uren hield en zelfs de hoogste feest
dagen negeerde. Alleen was zij op die feest
dagen door een proper geborstelde zwarte
rok omhuld, terwijl zij op werkdagen achter
een niet altijd zindelijke, bruine geruite kan
toorjas hurkte. Den ouderdom van deze jas
te bepalen, laten wij aan geschiedvorschers
over. Wij willen ons meer met het innerlijk
dan met het weinig'aanlokkelijk uiterlijk van
Eli Manchet bezig houden.
Wij weten dat ook Napoleon de Eerste
'n kleine figuur had, bovendien aan vallende
ziekten leed, en dat hij toch, op zijn korte
levensreis van Corsica naar St. Helena geheel
Europa op zijn kop zette. Het zou dus geheel
en al geloofwaardig zijn, als ik ook van onzen
kleinen man de verbluffendste heldendaden
vertellen ging. De waarheidsliefde echter be
let mij dit. U zult geen roman met gloeiende
liefdesavonturen, vol van wonderbaarlijke
gebeurtenissen, hooren. Ik kan u slechts klei
ne episodes verhalen. Episodes van een
mensch, wiens geheele leven één episode was.
Wiens verschijnen op deze wereld geen leem
te aanvulde, en wiens scheiden geen leemte
achterliet.
„De natuur wilde een grap maken, en daar
toe schiep zij mij," zei Eli van zich zelf* En
weemoedig voegde hij er aan toe „Ik had de
natuur tot betere grappen in staat geacht."
Wanneer en waar zou Eli ook heldendaden
volbracht kunnen hebben
Op zijn draaistoel
Lieve hemel, draaide hij zijn stoe' naar
rechts, dan zag hij de beide loketten, die op
de gang uitzagen, en achtir elk loket zat 'n
beambte, rekenend, schrijvend evenals hij,
of wel fluisterend een zaak afhandelend.
Draaide hij zijn stoel naar links, dan zag hij
een rij ramen waarachter melancholiek een
donkere binnenplaats, als vergeten neerlag.
Langs den raamkant stonden lessenaars en
achter elke lessenaar hurkte een ambtenaar
of ambtenares, die mechanisch haar of zijn
werk verrichtte. Aan 't einde van dezen wand
op een kleine verhooging resideerde
mijnheer De Leeuw, de bureauchef, een nog
jeugdige man, het type van een doelbewus-
ten promotiejager grof en kranig.
„Wien God een ambt geeft, dien geeft Hij
ook verstand," had Eli eens met betrekking
tot mijnheer De Leeuw geciteerd. „Dikwijls
geeft Hij hem ook maar het mondwerk daar
voor. Maar hij heeft toekomst, die mijnheer
De Leeuw. Over 10 jaar it hij procuratiehou
der. Het or kiesbare handschrift heeft hij nu
al. Nou ja met een zwarte hooge „zije",
een zwarte jas en een zwart hart kan men
het ver brengen op deze wereld 1"
Het kwam tusschen Eli en den bureau
chef dikwijls tot botsingen.
„Mijnheer Manchetbromde dan plot
seling een scherpe stem, „mijnheer Manchet
écomt u eens hier 1"
En alle hoofden keken van hun schrijf
werk op en werden in de richting van Eli ge
draaid, want men wist dan, dat er zwaar weer
in aantocht was.
Alleen Eli zelf scheen niets ergs te bevroe
den, klom op zijn dooie gemak van zijn draai
stoel af, dacht bij zichzelf „De, os, die daar
zit, zal me heusch niet opeten," en waggelde
naar den geweldige.
„Mijnheer De Leeuw 1" vroeg hij vriende
lijk en daarbij trok hij zoo'n onschuldig ge
zicht,dat het zelfs 'n generaal bij 'n inspectie
ontwapend zou hebben. „Mijnheer De
Leeuw ik geloof, dat u mij geroepen heeft
„En ik geloof, dat u weer eens aan alle mo
gelijke dingen gedacht heeft, behalve aan
uw werk snauwde hem De Leeuw toe. En
terwijl hij hem een factuur onder den neus
hield schreeuwde hij „Heeft u dat geschre
ven
„Als u het blad zoo hoog houdt, kan ik
niet kijken I" antwoordde Eli dood-bedaard
nam de factuur, zette zijn voorwereldlijke
bril recht en bestudeerde het geschrift aan
dachtig.
„Ik vraag u of u dat geschreven heeft?"
herhaalde de bureauchef ongeduldig.
„Mijn handschrift is het verklaarde Eli
en om zijn mondhoeken speelde een vermake
lijk glimlachje. i
drank voor de heenreis naar Amerika mee
te nemen. De maatschappijen leggen er
nadruk op, dat de passagiers in staat zijn,
in Amerika aanzienlijke hoeveelheden ster
ken drank op te do#n voor de terugreis.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Onlangs is een Fransche patrouille bij de
gemeente Lippenhof beschoten. De Belgi
sche commandant in dit district heeft thans
aan de overheid te Dusseldorf meegedeeld,
dat indien dergelijke voorvallen zich her
halen de betrokken gemeenten terstond
met machinegeweren zullen worden be
schoten.
De hoofdredacteur van de Dusseldorfer
Nachrichten Dr. Doerkes Boppêrt is giste
ren door de Franschen in hechtenis ge
nomen.
i
DE TREINONTPLOFFING BIJ DUISBBURG
De Vossische Ztg. constateert, dat de oor
zaak van de treinontplcffing op de brug
tusschen Duisburg en Hochfeld nog steeds
in het duider ligt. Het kan een daad van
sabotage zijn, ofschoon er ook geruchten
loopen, dat een gashouder zou zijn ontploft.
Vast staat echter, dat de bevolking, van het
Rijnland, de dupe van de historie wordt,
aan het geval volmaakt onschuldig is en
dat de Franschen van deze gelegenheid,
waarbij zooveel Belgische slachtoffers zijn
gevallen, een dankbaar gebruik hebben ge
maakt, om de economische bedenkingen, die
in België tegen de Roerbezetting rijzen, tot
zwijgen te brengen. Het gebeurde is koren
op den molen van den Franschen generalen
staf.
Zoowel de Vossische als de Gerinania
zijn overtuigd, dat, als Duitschers de schul
digen zijn, ze behooren tot de rechtsradi-
calen. Beide bladen waarschuwen deze
kringen, die den laatsten tijd weer erg
roerig zijn, tegen een desperado-politiek,
welke de oogmerken van Poincaré slechts
in de hand kan werken en Duitschland on
berekenbare schade toebrengt.
De, Franschen hebben den bekenden
luchtspoorweg BarmenElberfeld stop
gezet.
Te Freiburg in Breisgau zal van 4
10 Augustus a.s. het derde democratische
vredescongres worden gehouden. Bij het
Int. Dem. Arbeidscomité dat deze congres
sen voorbereidt, zijn 18 landen vertegen
woordigd. Van de onderwerpen, die ditmaal
in behandeling komen .noemen we: de
godsdiensten en den vrede, nationalisme en
religieuse idee, nationalisme cn democrati
sche vooruitgang, nationalisme en maat
schappelijke ontwikkeling.
De Amerikaansche gezant is Maan
dag uit Amerika te Bremen aangekomen en
gisteren te Berlijn teruggekeerd. Vandaag
wordt in het Amerikaansche gezantschap
in verband met de viering van onafhanke
lijkheids-dag een groote ontvangdag ge
houden.
Het aantal sowjet-republieken is met
een Burjeten-republiek vermeerderd. De
Burjeten of Bureten zijn een Mongoolsch
nomadenvolk, dat het Zuiden van het
gouvernement Irkoetsk, Transbaikalië, de
oevers van de Jenissei, de Lena, de An
gara en het Baikalmeer bewoont. Zij zijn
sinds 1644 aan de Russische heerschappij
onderworpen, doch hebben hun eigen, ge
kozen vorsten behouden. Hun godsdienst is
het Lamaïsme. Een omschrijving van het
gebied van de nieuwe sowjet-republiek heb
ben wij nog niet gevonden.
Te Jekaterinoslaf zijn drie gevallen
van Aziatische cholera vastgesteld. Aan
gezien er in deze stad ook pestgevallen
zijn, maakt men zich zeer ongerust.
Odessa heeft door den oorlog zwaar
geleden. Van de 12,000 woonhuizen in de
stad zijn er 2700 in onbewoonbaren staat.
De overheid zorgt nu voor herstel en hoopt
er dit jaar 200 weer in orde te brengen.
Bij gelegenheid van den Amerikaan-
schcn Onafhankelijkheidsdag heeft president
Millerand een bijzonder hartelijk telegram
tot president Harding gericht.
De juridische commissie uit den Pool-
schen Landdag heeft het ontwerp-amnestie-
wet goedgekeurd dat door de regeering is
ingediend. Het ontwerp is zeer vrijgevig en
zondert alleen het misdrijf van verstandhou
ding met den vijand uit.
Nabij Palmi in Calabrië is een vracht
auto, welke een muziekgezelschap vervoer
de, in een kloof gestort. Twintig muzikanten
zijn daarbij ernstig gewond.
De moord in het bosch van Neu-Leng-
bach blijft de gemoederende Weenen bezig
houden. Bij het onderzoek is gebleken, dat
er inderdaad een sterke groep terroristische
swastikadragers bestaat, terwijl de gevonden
lijst inderdaad een „zwarte lijst" blijkt te
zijn van politici, die men uit den weg wilde
ruimen. De vader van den vermoorden jon
geman is zelf een bekend leider van de anti
semieten te Weenen. Hij ontkent' echter van
de zaak, waarin zijn zoon betrokken was, op
de hoogte te zijn. Hij had integendeel zijn
jongen, die zenuwachtig en overprikkeld was,
verboden aan de anti-semitische agitatie mee
te werken. De politie heeft' intusschen 14
jonge mannen aangehouden, die behooren tot
een terroristische groep onder leiding van
den oud-officier Kruegcr, naar wien de groep
genaamd is.
Denemarken en Oostenrijk zijn overeen
gekomen, dat de bepalingen van het handels-
en scheepvaartverdrag van Maqrt 1887 tus
schen Denemarken en Oostenrijk-Hongarijc,
van kracht blijven en ook zullen gelden voor
IJsland.
De verklaring van von Knilling, den
Beierschen minister-president, dat Frankrijk
verantwoordelijk was voor den oorlog van
„Zoo Dus uw handschrift is hetEn uw
nalatigheid en slordigheid is het ook 1 Maar
dat kan met u zoo niet langer doorgaan 1 Ik
heb er genoeg van Beu ben ik het
Goed, dacht Eli bij zichzelf. Hij heeft er
genoeg van. Eet-ze-lekker
„Ik heb genoeg van u. Vandaag nog zal ik
er met de directie over spreken. Als het nog
eens gebeurt, wordt u ontslagen Dat geef ik
u op een briefje
Ik denk ook wel mondeling, sprak Eli tot
zich zelf.
En verder dacht hij bij zichzelf Waarom
scheldt hij eigenlijk zoo? Nou ja, hij is de
primadonna van de coupon-afdeeling. Hij
moet zijn stem oefenen. En altijd schreeuwt
hij hetzelfde. Hij heeft zeker een gramafoon
ingeslikt. Eruit gooien Mij Goed 1 Kom
ik op mijn voeten terecht, dan doet het me
geen zeer val ik op mijn bochel, dan
veer ik als een springveerenmatras terug.
Lieve hemel, de wereld is zoo groot, en overal
in de wereld zijn draaistoelen.
En op eiken draaistoel heeft men een men-
sc'helijke machine noodig, die voor 180 Mrk.
per maand werkt. Goed. Waarom gooit ie
mij er niet uit
Dat alles dacht Eli slechts. Spreken was
zijn zwakke zijde, cn zoo goed als hij den
ken kon, zoo moeilijk viel het hem te spre
ken.
Juist omdat hij zoo vlug dacht, zoo in
tensief slagvaardig was, struikelde hij bij het
spreken over zijn eigen gedachten. Flij was
wantrouwend tegenover allé menschen, die
1914, heeft zelfs in Duitsche bladen verzei
uitgelokt.
Zoo schrijft v. Gerlach in de Welt am
Montag: „De heer von Knilling beweert, dat
Frankrijk de oorzaak van den oorlog is. Dus
valt de verantwoordelijkheid niet meer op
Rusland of Engeland; neen, Frankrijk is de
eenige schuldige. In de oogen van von Knil
ling moet Frankrijk verantwoordelijk gesteld
worden voor de verklaring van den oorlog
door Duitschland, gemotiveerd door de le
gende van het werpen van vliegerbommen op
Neurenberg, cn voor de instructie van
Bethmann Holweg, volgens welke Duitsch
land de onzijdigheid ten aanzien van Frank
rijk slechts in acht zou nemen, indien dit
erin toestemde, dat Toul en Verdun door
Duitsche troepen bezet werden
De vorige week zou de Stiermarksche
automobielclub een betrouwbaarheidsrit
houden. Men vertrok Donderdag te midder
nacht uit Graz, doch nog voor de eerste étap
pe afgelegd was, hadden er twee ernstige on
gelukken plaats gegrepen, waardoor de
tocht een ontijdig einde nam. Van een der
wagens brak de vocrst'e veering, waardoor
de wagen moeilijk stuurde. Toen de bestuur
der zich uit de carosserie boog om te zien
wat er aan de hand was, sloeg hij met zijn
hoofd tegen een boom en werd zwaar ge
wond. Ec i oogenblik later sloeg een wagen,
welks bestuurder te laat een bocht nam, om.
De bestuurder, een bestuurslid van de club,
overleed binnen eenige oogenblikken aan de
bekomen verwondingen, waarop bet bestuur
den verderen rit afgelastte.
De democratie in de Ver. Staten is niet
enkel schijn, maar dikwijls ook volkomen
echt. Dat leert ons b.v. ook weer het vol»
gende couranten-bericht:
„Mej. Margaret Wilson de dochter van
den ex-president Wilson is in dienst ge
treden bij een New-Yorksche advertentie»
firma".
Hierbij dient men te weten, dat mej. Mar
garet na den dood van haar moeder een tijd
lang de officicele gastvrouw is geweest op
het' Witte Huis.
Er is nu voor het nieuwe Amerikaan
sche hospitaal te Parijs 365.119 gecolleo
teerd, d.i. dus meer dan genoeg.
De Belgische gezant bij het Vatikaan
heeft een langdurig onderhoud gehad met
kardinaal GasparrL
Het Duitsche bankbiljet van een half
millioen mark komt vandaag over een week
in omloop. Met het drukken der biljetten
van een millioen is ook reeds een begin ge
maakt, doch de datum van uitgifte is nof
onzeker.
ZIJN 39ste Al«Ü AANGEGEVEN.
Een bericht uit Bergen aan de „Chicago
Tribune" meldt, dat dezer dagen een
Zweedsche boer, van 69 jaar, de geboorte
van zijn 39ste kind heeft aangegeven. i(:j is
driemaal in het huwelijk getreden. Zijn eer
ste vrouw schonk hem 15 telgen, zijn tweed»
12 en zijn derde eveneens een dozijn.
EEN MODEL-WERKGEVER.
De „Tribune" deelt mede
„We waren Zaterdag niet in staat onzen
arbeiders hun loon uit te betalen ze moe
ten met een klein deel naar huis gaan, som
migen gingen zelfs o bittere ironie met
vacantie. We waren evenmin in staat onze
redactie het haar toekomende uit te betalen.
Zoo schrijft het blad, dat elke loonsver
laging, elke werktijdsverlenging, ook als ze
economisch noodzakelijk zijn, met uitbm-
terspractijken, bloedzuigersmethoden en
dergelijke liefelijkheden betitelt.
LIBERAAL VERZET TEGEN ANTI
PAPISME.
Het Utr. Dagblad nam in zijn Zondag
nummer een ingezonden artikel op van
Dr. A. W. Bronsveld, naar aanleiding van
de 400-jarige herdenking der terechtstelling
van Hendrik Voes en Johannes Esch, die
afvallig werden van de Roomsohe leer - In
het artikel werd op de wijze, die van Dr.
Bronsveld bekend is en die aan roomsche
zijde nauwelijks een schouder-ophalen ^ordt
waardig gekeurd, ertegen gewaarschuwd
dat in Nederland „piet de macht weder
gaat zegevieren, die nooit de gewetensvrij
heid heeft aangedurfd."
Het U. D. dat onder de leiding van den
tegenwoordigen hoofdredacteur me t prij
zenswaardige objectiviteit voor alle gees
tesrichtingen openstaat, het de histonsche
opvattingen en de conclusies van dit ar
tikel geheel voor rekening van den schrijver.
In het middagblad van Maandag komt de
redactie er echter in een hoofdartikel op
terug en Dr. Bronsveld moet zich de vol
gende afstraffing laten welgevallen
„In ons nummer van laatstleden Zondag
verscheen een ingezonden artikel v^n Dr.
A. W. Bronsveld, naar aanleiding van de
400-jarige herdenking der terechtstelling
van Hendrik Voes en Johannes Esch, die
afvallig werden van de roomsche leer*
Tegen het feit, dat elke godsdienstige
gezindte haar helden en martelaren her
denkt, kan men op zich zelf geen bezwaar
hebben, en evenmin hiertegen, dat men,
door publicatie van historische Fe'ten, zijn
geloofs- en geestverwanten aan de historie
herinnert. Maar wij willen het artikel van
Dr. Bronsveld niet laten passeeren zonder
een woord van protest tegen de on zes in
ziens eenzijdige voorstellingen, welke dat
artikel bevat. Zelfs al zou men het eens
zijn met Dr. Bronsveld, dan is de vraag
gewettigd, of het goed is, naast de mede-
deeling van historische feiten, eene meenings-
uiting te geven, welke de godsdienstige on
verdraagzaamheid aanblaast, al wordt er
dan gezegd dat men geen onverdraagzaam
heid predikt.
perfect spreken konden, en als hij bijvoor
beeld het verslag van een vergadering van
het parlement las, sprak hij in zichzelf Een
hoogstinteressant koffiepraatje. Goede rede
voeringen, slechte wetten. Hoe kan men in
's hemelsnaam zulke ellenlange betoogen
houden. Een geluk dat Mozes geen afge
vaardigde geweest is De arme Mozes zou
voor de tafelen der wet een heel legerkorps
steensjouwers noodig hebben gehad
Onderwijl Eli Manchet dacht, schold mijn
heer De Leeuw maar door!
Eli wachtte geduldig, tot hij buiten adem
geraakte, knikte toestemmend met zijn hoofd
waggelde naar zijn lessenaar terug, doopte
zijn pen in den inkt en schreef verder, alsof
er niets gebeurd was.
„Juffrouw Antonia Hoogberg, 50 coupons
3 Pruisische staatslcening per 1 Octo
ber a 15 Mark, wordt 750 Mark 20 cou
pons per 15 November...."
En intusschen dacht hij Die juffrouw
Hoogberg heeft geld. Allemaal in het zweet
haars aanschijns geërfd. Daarom woont zij
in de Bo.ckenheimer Landstraat en heeft
twee bedienden en een kamenier, die haar
valsche vlecht friseert, en daarom spuit zij
zich met parfum in. Dan ruikt men het geld
niet zoo erg. Zij is zoo dik als een eikeboom
en elk jaar wordt dat erger ze heeft een loge
in de opera, en de arme Richard van Zuilen
moet haar al zijn nieuwe opera's voor laten
spelen en kan zich niet verweren. Zij heeft
een paarlen collier, dat er uit ziet, alsof Iet
uit duiveneieren samengesteld is, en zij
