Indische Brieven.
BUITENLAND
Tweed© Blad
6 Augustus 1923
KLATERGOUD.
Rèk tèk tèk tèk
F
De inhoud van het Itaiiaarische antwoord aan Engeland. De Duitsche
vakvereenigingen houden aan het lijdelijk verzet vast. Uit het bezette
gebied; te Dusseldorf is een bom geworpen. De toestand in Hongarije;
de machïnistenstaking opgeheven; de r.egeering tegen de Ontwakende
Hongaren. Nadere bijzonderheden over ex-president Harding en pre
sident Coolidge. Een Duitsch smokkelschip getorpedeerd.
Onder de Telegrammen: Arrestaties te Dusseldorf in verband met den
bomaanslag. Aftreden van den Belgischen minister van oorlog. In
Finland en Bulgarije treedt de regeering tegen de communisten op.
Een brutale rooveraanval in Calcutta.
GEM. BUITEHL. BERICHTEN.
FEUILLETON
V,
i Door het geboomte van het klapperbosch
Tiooren we de korte, snel op elkaar volgende
knallen van de machine-geweren.
„Ze zijn weer aan 't oefenen", zeggen
mijne kinderen, met wie ik op een fiets
tochtje ben in den omtrek van de Bataviasche
stad. Ik luister naar het nijdige paffen van
deze moderne verdedigings-wapens, en ik
denk aan hetgeen een officier me eens zeide
„Met zoo'n ding op elk kruispunt der wegen
houden we elke oproerige bende tegen."
Inderdaad, wanneer de man achterdat
ding trouw op zijn post blijft.
Het Indische leger.
Hoe weinigen zelfs in Indië weten
nog meer dan eenige jaartallen van het roem
ruchte verleden van deze kleine krijgsmacht,
ongeveer twintig duizend man, waarniede
heel de groote archipel geleidelijk aan on
der den rechtstreekschen invloed van het
Nederlandsche gezag werd gebracht, en nu
de rust moet worden bewaard in een gebied
waar de inheemsche bevolking 50 milhoen
zielen telt. 1
Generaal van der Heijden, Krieger, Toon
tje Poland, het zijn heldennamen, die het
tegenwoordige geslach^ vergeten gaat.
De tijd van militaire expedities naar het
verzetsgebied van opstandige vorstjes en on
derdanen op een of ander eiland in de bui
tengewesten is voorbij. In geen tiental jaren
hebben ze zooals ik het in mijn jeugd
nog meemaakte de scheepgaande batal
jons met hun doorschoten vaandels uitge
leide gedaan, eri ingehaald, wanneer ze in
gerafelde uniformen en krom-gestooten ba
jonetten terugkwamen, als overwinnaars.
Sinds van Heutz noemen we het eilanden
rijk gepacificeerd.
En de Indische soldaten liggen in rustige
rust gelegerd in kazernes en buitenposten,
of worden gebruikt ter handhaving van de
orde, wanneer uit bezuinigings-overwegin-
gen de veld-politie ontheven wordt van haar
taak. En dit is niet ten voordeele geworden
van de Nederlandsche soldaten in Indië.
„Jan Fuselier", eertijds bekend om zijn on-
verstoorbaren humoristischen opmerkings
geest, is op weg om een „kankeraar" te wor
den.
Men weet in Nederland wel, dat het nooit
de beste elementen zijn geweest, die zich
als koloniaal lieten aanwerven. Doch hier,
gesteund door de militaire tucht, werden zij
in den velddienst en vechtende voor het
Nederlandsche gezag, goede en, heel vaak,
dappere soldaten, die in de moeilijkste om
standigheden hunne opgewektheid niet ver
loren. En al behoorden ze niet tot de leer
zaamste, zooals die een, die bij zijn compag-
nie's commandant geroepen na een uitleg
ging kwam verklaren „Al steek ik er mijn
paraplu bij op, kapitein, ik begrijp er niets
van", het waren montere kerels, die in be
narde oogenblikken nog altijd een grap bij
de hand hadden.
Historisch is de opmerking van Jan Fuse
lier bij een moeilijken tocht door een kam
pong, waar de manschappen glibberend en
tot hun enkels in de modder wegzakkend
zich een weg moesten banen „En dat nee-
men ze nouw sgóón Insulinde".
Even typeerend is het geval van een mili-
air, die na de uitspraak der veroordeeling
door den krijgsraad op de slot-mededeeling,
of hij nog wat te vragen had, antwoordde
„Ja, kapitein. Heb ik u vroeger niet gekend
met een baardje
Zoo waren ze. Vroeger.
In deze tijden van voorshands tot rust
gekomen binnenlandsche toestanden, is Jan
Fuselier na zijn aankomst hier te lande in
twee jaar afgeëxcerceerd en brengt dan de
verdere jaren van zijn diensttijd door met
vaak geestdoodende herhaling der oefenin
gen. Dan is hij overgeleverd aan de degene-
reerende invloeden van zijn omgeving. En
die zijn verschrikkelijk.
^Jan Fuselier" is in de Indische maat
schappij een uit de groote samenleving uit-
gestootene. De samenstelling van de maat
schappij is daaraan voor het grootste ge
deelte schulp.
Bij zijn burger-landslieden kan de Euro-
peesche militair geen aansluiting vinden,
omdat er hier geen klasse bestaat, waarin hij
kan werden opgenomen. In een koloniale
samenleving als deze zijn alle Nederlanders
„toean", de witte kleeding en de helmhoed
bede.kken bijna geheel de oorspronkelijke
in Nederland geldende stands-grenzen. Er
is vrijwel geen Europeesche werkmansklasse.
Zoo is Jan Fuselier in zijn dagelijksch
leven slechts thuis in de kazerne of in de
kampong. En wie de toestanden in beide
milieu's kent weet wat dat beteekent. Ka
zerne, dat is, voor zijn socialen aard, de kan
tine en het slaaphok, waar hét concubinaat
als een officieele instelling erkend e:t gehand
haafd wordt. Kampong, dat brengt hem de
beide kwaden, drank en oneerbaarheid, in
nog ellendiger vorm.
Slechts weinigen zijn er, die voldoend
moreel weerstands-vermogen bezitten, om
zich staande te houden.
Zeker ik ken er, die hier na hun diensttijd
zich een behoorlijk burger-bestaan hebben
veroverd als schoonmakers-baas, een enkele
als kappersbediende. Doch dat zijn uitzon
deringen.
Wie telt er, die maatschappelijke wrakken
worden Er zijn er onder deze soldaten hon
derden, die van huis uit katholiek zijn, en
het zijn er maar hoogst enkelen, die des
Zondags den weg naar de kerk nog weten
te vinden.
De Katholieke Sociale Bond heeft hier
te Batavia sinds jaren een aardig ingericht
militair tehuis, waar op velerlei wijze getracht
wordt de militairen te helpen. Toch is het
aantal bezoekers aan dit tehuis gering, en
het meerendeel van hen zijn geen mindere
militairen, doch onder-officieren.
Zoo gaat het.
En ik waag het niet, in deze brieven de
levensschets te geven van den een of ande
ren „Jan Fuselier". Doch de lezer kan gc-
looven, dat ze rauwer zou moeten zijn, dan
hij zich bij mogelijkheid voor kan stellen.
W ft maalt er om gjg
Wie ziet ze in hun omgeving, deze man
nen, wien de zorg te dragen wordt gegeven
voor de orde en rust in de samenleving
Zij staan er immers buiten.
Er is een oogenblik geweest, dat er hoop
was op radicale verbetering.
Dat was toen hier de dienstplicht voor de
Nederlandsche jongelieden werd ingevoerd.
Toen gevreesd werd, dat deze in dezelfde
omgeving zouden worden ingekwartierd,
kwam er ongerustheid in de harten der ou
ders, en met deze werd de verontwaardiging
levendig over het maar immer voortduren
van de kazerne-misstanden.
Op initiatief van den Centralen Raad der
Ned. Indische Katholieke Sociale Bonden
kwamen toen de besturen van een groot aan
tal vereenigingen bijeen, ten einde bij de
Regeering aan te dringen op hfet tot stand
brengen van de noodige verbeteringen.
Deze actie werd aanleiding tot het stichten
van de zoogenaamde „Leger-vereeniging",
welke ten doel kreeg de verbetering van hef
lot van den minderen militair. Op alle gar-
nizoens-plaatsen werden afdeelingen opge
richt, in het hoofdbestuur namen mannen
van hooge positie, zoowel burgers als offi
cieren, zitting. En er werden grootsche plan
nen genjaakt, voor goed ingerichte militaire
tehuizen, voor ontwikkelings-cursussen, voor
een arbeidsbeurs ten behoeve van de gepas-
porteerde militairen, en nog meer.
De regeering liet zich aan deze actie wei
nig gelegen liggen, doch richtte voor de
miliciens aparte kazerne's in, en liet de
„tangsi" voor Jan Fuselier zooals ze was.
De ouders verloren daarmede de belang
stelling voor de kazerne-toestanden de mili
tairen zelf toonden geen sympathie voorde
„Chocolade-vereeniging", waar zooveel „hoo-
ge oomes" gereed stonden hen geestelijk op
te poetsen.
Toen sliep de grootsch opgezette L'eger-
vereeniging weer in.
Gelukkig deed de regeering zelf iets ter
1 verbetering, er werden kleine huisjes op het
tangsi-terrein gebouwd, waar ook de gehuw
de mindere militair gelegenheid vond om
zich althans een eenvoudig tehuisje te stich
ten.
Doch met dat al staat „Jan Fuselier",
achter de hekken der kazerne, nog immer
buiten de Europeesche samenleving, en over
gelaten aan zijn „wijntje en trijntje", wat in
dit geval nog veel te mooie namen zijn. Ter
wijl de rustige burger er maar op vertrouwt,
dat hij zal blijven zijn krachtige, dappere
landsverdediger.
J. A. M. d. F.
HET ITALIAANSCHE ANTWOORD. DE COMMISSIE VAN HERSTEL.
De Italiaansche bladen melden, dat het
door den Italiaanschen gezant te Londen
overhandigde antwoord zich in principe
eens verklaart met de pogingen van Enge
land om tot een ontspanning en tol een we
deropbouw van Europa te komen. Hel
maakt echter voorbehoud omtrent de wijze,
waarop dit doel moet worden bereikt.
Het antwoord ontwikkelt het Italiaansche
programma, waarin plaats wordt gevonden
voor de noodzakelijkheid om op rechtvaar
dige wijze de kwestie van de schadevergoe
ding en de schulden op ^e lossen.
Er moet geen enkel achterdeurtje aan
Duitschland worden gelaten, dat zijn ver
plichtingen moet vervullen.
De commissie van herslel heeft aan het
secretariaat van den Volkenbond medege
deeld, dat alle betrokken regeeringen heb
ben toegestemd in het verlengen van de aan
Oostenrijk als hulp verleende crcdieten.
HET INSTITUUT VOOR INTERNATIO
NAAL RECHT.
Het instituut voor internalionaal recht te
Brussel heeft Zaterdagmiddag zijn SOsten
verjaardag herdacht. Louis Franck, de
minister van koloniën, zat'voor, met naast
zich Rolin Jacquemins, den Belgischen
hoogen commissaris te Koblenlz, en den Ja-
pansc'nen gezant. In de zaai waren afgevaar
digden van alle landen aanwezig.
Franck heeft een redevoering uitgespro
ken, waarin hij den oorsprong van het 'insti
tuut herdacht. Dit is in 1873 te Gent ge
sticht, na een oorlog, die Iwee volken tegen
elkaar in het strijdperk had gevoerd en de
publieke opinie in de wereld waakzaam en
onpartijdig had gemaakt, en beantwoordde
aan den algevneenen wensch om het inter
nationale recht een grooiere plaats in de
betrekkingen tusschen de volkeren te zien
innemen. Spr. huldigde den stichter, den
vader van Rolin Jacquemins, die toen ter
tijd minister van buitenlandsche zaken in
België was. alsook bekende personen, die
tot het instituut hebben behoord, w.o. de
Nederlandsche prof. Asser. Hun ideaal was,
meer veiligheid en rechtvaardigheid tus-
schen de volken te doen heerschen.
Rolin Jacquemins bedankte den spreker,
waarop de deelnemers aan het congres op
het stadhuis te Brussel ontvangen werden.
Gisteren hielden zij een voltallige verga
dering op het stadhuis te Gent en daarna
v/orden de werkzaamheden, tol Donderdag,
te Brussel hervat.
ENGELAND EN SOVJET-RUSLAND.
Een Britsche nota, die aar, dc Sovjetrc-
geering overhandigd is, vestigt de aandacht
op zekere beweringen over Rakofski, Kras-
sin's voorgcstelden opvolger te Londen, en
vraagt ophelderingen.
Rakofski zou Vrijdag uit Moskou naar
Londen zijn vertrokken, maar zijn vertrek is
in verband met dc nota uitgesteld. Men ge
looft, dat Engeland Rakofski's benoeming
niet zal goedkeuren, indien de beweringen
over zijn houding niet worden gelogenstraft
HET LIJDELIJK VERZET.
De Rijnlandsche pers bevat uitvoerige
beschouwingen over de Engelsche regee-
ringsverklaring en met name over de pas-
sage, die betrekking heeft op het lijdelijk
verzet. De Koln. Ztg. schrijft: „De uiting,
dat Engeland y niet aan denkt Duitschland
bij de voortzetting van het lijdelijk verzet
te stijven en geneigd is de staking ervan
aan te raden, is een diplomatieke voor Parijs
bestemde zinswending, die ons koud kan
laten. Wij zullen het eenige wapen, waar
over wij beschikken, niet prijsgeven, te min
der daar wij weten, dat na een capitulatie
onze ondergang des te sneller ibezegeld zou
zijn.
De bladen vernemen uit kringen van vak-
vereenigingen en bedrijfsraden in het Roer
gebied, dat het lijdelijk verzet niet door
een commando, ook niet door een Engelsch,
kan worden beëindigd.
In het bijzonder het spoorwegpersoneel
verklaart, dat het in geen geval op de door
de bezetting beheerde spoorwegen dienst zal
doen, ook niet als de Duitsche regeering het
beveelt. Het zou zijn broeders in de ge
vangenis niet kunnen ontmoeten, als het
tegen onvoldoende waarborgen het lijdelijk
verzet opgaf.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Om kwart voor 7 werd er Zaterdag een
bom geworpen op de Corneliusplatz te Dus
seldorf, toen er een aflossing van de wacht
van Stahlhof voorbijging. Twee jagers wer
den licht gewond en een vrouw en een
kind gewond. Een individu werd gearresteerd,
bij wien een schietwapen werd gevonden.
In een vergadering op 30 Juli aan de Roer
gehouden is er een overeenkomst gesloten
tusschen de Duitsche autoriteiten en ver
tegenwoordigers van het Fransch-Belgisch?
spoorwegbeheer over de verzending Van
kolen naar Italië.
Om in verband met het binnenkort te
verwachten opraken van de brandstoffen-
voorraden in het Roergebied te voorkomen,
dat het totaal ophouden van het brandstof-
fentransport uit het Roer-gebied naar Frank
rijk en België intreedt, heeft de opperbe
velhebber van de bezettingstroepen een ver
ordening (no. 57) uitgevaardigd. Deze be
helst, dat de intergeallieerde commissie voor
de hoogovens en mijnen het recht zal heb
ben, alle mijnen en industriecle onderne
mingen, met alle daarbij behoorende terrei
nen en gebouwen met inbegrip van de
arbeiderswoningen in bezit te nemen.
Die mijnen zullen door de commissie zelf
of door concessionarissen kunnen worden
geëxploiteerd.
De kosten van exploitatie en transport
zullen komen voor rekening van de Duit
sche regeering. Een deel van de gewonnen
brandstof kan de commissie verkoopen tegen
van te voren vastgestelde prijzen.
Handelingen, die strijdig zijn mei de be
velen van de commissie zullen met boetes
tot vijf milliard mark en gevangenisstraffen
tot vijf jaar kunnen worden gestraft. Op
daden van sabotage staan gevangenisstraf
fen tot 20 jaar en boeten tot vijf milliard.
Wanneer door daden van sabotage men-
schen om het leven komen en in gevaar
geraken, zal de doodstraf worden opgelegd
of anders van 10 tot 20 jaar dwangarbeid. De
handhaving van de maatregelen voor de vei
ligheid gaat van de Duitsche overheid over
op de intergeallieerde commissie. Daden die
irt strijd zijn met deze beschikking worden
gestraft met vijf milliard en vijf jaar gevan
genis.
Om deze nieuwe dwangmaatregelen uit te
voeren is de ingenieurs-commissie, die na
haar vroeger échec was verplaatst naar Dus
seldorf weer naar Essen verhuisd.
In de eigenlijke hoogoven-mijnen, en in
het bijzonder in Gelsenkirchen zijn aanzien
lijke troepen-afdcelingen samengetrokken.
Naar reeds gemeld was hebben de Fran
schen de laatste w.eek reeds een aantal
mijn-bedrijven bezet. Zaterdag zijn de schach
ten 1, It en III van de mijn Zoilverein ge
volg?!. In al die gevallen was eerst door de
ingenieurs-commissie beproefd de arbeiders
tot werken onder Fransch-Belgische leiding
over te halen. Daar dit in geen enkel geval
gelukte, werd den mijnwerkers belet op de
mijnterreinën te komen. Blijft deze toestand
lang voortduren, dan loopen de mijnen ge
vaar onder water te komen. Tot dusver
is het trots alle maatregelen aan de
Franschen niet gelukt, één miinwerkersploeg
te vinden, die voor hen wilde werken.
De communisten, wier houding in het be
gin van het Roer-conflict weifelend was,
zijn nu ook zeer anti-Fransch gezind.
Zondagochtend hebben de Franschen op de
mijn Amaiia het zijspoor opgebroken. De
arbeiders hebben als protest het werk ge
staakt.
Twee mijnen van Krupp bij Bochum zijn
door de Franschen bezet. Ook daar wei
gerden dc arbeiders te werken en dienten
gevolge zijn ook gemeenten in het district
Bochum zonder gas, dat»door die mijn werd
geleverd.
Te Rothausen hebben de Franschen, ter
inning van een aan de gemeente opgelegde
boete, gelden voor arrnensteun en uit de
spaarbank in beslag genomen.
In den iaatstcn tijd hebben Fransche ca-
vslleristen in dc buurt van Neviges -geplun
derd. Ten slotte heeft de Frar.scha comman
dant te Neviges, die daarmee in kennis
werd gesteld, een groot aantal gendarmen
opgecommandeerd, die de plunderende Sol
daten arresteerden.
UIT DE DUITSCHE POLITIEK,
Dc rijksdagfractic uit het centrum deelt
nopens haar besprekingen van de laatste
dagen mede, dat dc fractie bij de verscherp-,
te belastingwetgeving het kabinct-Cuno
krachtig zaf steunen en voor een zoo spoe
dig mogelijke behandeling van hel wets
ontwerp zal opkomen.
DE TOESTAND IN HONGARIJE.
Dc regeering heeft den strijd met de sta
kende machinisten en stokers gewonnen,
aangezien deze het werk hebben -hervat,
zoodat van heden af de treinen weder ge
woon loopen. Dat deze wilde staking een
zeer onaangenamen indruk heeft gemaakt is
duidelijk, nog afgescheiden van het feit, dat
het locomotiefpersoneel het beter heeft dan
welke andere categorie ook. In elk geval
kan de wijze,waarop dze staking in het
leven werd geroepen, niet scherp genoeg
worden veroordeeld, daar de minister van
koophandel de deputatie, die hem bezocht,
had beloofd, de aangelegenheid met den
premier en den minister van financiën te
zullen bespreken, ten einde te doen wat
gedaan kon worden, waarop toch, zonder
.het besluit der regeering af te wachten, dc
staking werd geproclameerd. Met het voor
af gebeurde loon over Augustus in den zak
lieten de machinisten het er op aankomen,
welke economische schade hun daad zou
veroorzaken voor den staat en welk on
gerief aan het publick'.
Spoedig kwam men echter tot inkeer en
vroeg vrijlating der gearresteerde leiders,
als de staking zou worden opgeheven. De
regeering bleef echter op haar stuk 'staan
en eischte onvoorwaardelijke hervatting
van hot werk, waarin de stakers thans heb
ben toegestemd.
De later ingekomen berichten uit Boeda
pest loopen jn de beoordeeling over de
bloedige gebeurtenissen van heden nogal
uiteen. Verscheiden berichtgevers hebben
den indruk, dat het thans niet meer gaat
over kwesties van ondergeschikt belang,
maar dat Bethlen vast besloten is, van de
gelegenheid gebruikt te maken" om eens en
vooral aan de beweging van de zoogenaam
de Ontwakende Hongaren een einde te
maken. Deze hebben zich door afkondiging
van het standrecht laten verleiden tot een
rechtstreekschen aanval op de regeering
welke zij uit haar mnch( wilde ontzetten.
Hun aanhangers, die gewapend door de
straten trekken, bestaan voor het grootste
deel uit studenten. De openbare gebouwen,
de stations, post- en telegraafbureaux zijn
door de militairen bezet, die tot dusver van
aanvallen gevrijwaard zijn gebleven. Even
wel hebben er op verschillende plaatsen
bloedige botsingen plaats gehad tusschen
studenten en politie.
De staking bij de Hongaarsche spoor
wegen is inmiddels na een dag met een
fiasco geëindigd. Voor zoover het werk is
hervat, geschiedde dit op de voorwaarde,
dat geen van de stakers zal worden go-
straft .Er is evenwel een proces aanhangig
gemaakt tegen den afgevaardigde Kiss, die
tot de staking heeft aangemoedigd.
DE ITALIAANSCHE SOCIALISTEN.
Het bestuur van de maximiliaansche partijj
te Milaan, heeft een motie aangenomen,
waarbij de redactie van het tijdschrift Pa-
gine Rosse, Buffoni, Malatista, Maffi, Ri-
boldi en Serrati uit de partij worden gezet
en deze maatregel wordt uitgebreid tot alle
personen of afdeelingen, die zich solidair
verklaren met de uitgezetten.
UIT MADRID.
Alle banken te Madrid zijn weer in wer
king, behalve een Engelsche, die heeft ge
meld, dat haar bijkantoor liquideert.
Bij de betoo'gingen zijn 14 personen ge
arresteerd.
NA HET OVERLIJDEN VAN HARDING.
Reuter seint nog uit Londen hel volgende
korte levensbericht van den overleden Pre
sident, getrokken uit de Engelsche bladen:
De Washingtonsche correspondent van de
Daily Telegraph zegt in eene beschouwing
over Harding, dat deze niet groot was in de
gebruikelijke beteekenis van Jiet woord,
rtiaar in vele opzichten, die meer gelden, n.l.
in hartelijkheid, persoonlijke toewijding, on
kreukbare eerlijkheid, volstrekte oprecht
heid, eenvoud en nederigheid. Geboren op
eene kleine boerderij, trad hij voor het eerst
in het openbaar op als jeugdig trombonist
van een dorps-muziekkorps. Hij was in zijn
dorp correspondent van een dagblad en een
ijverig plaatselijk politicus.
Hij kocht het vërloopen blad Marion Star
en, met de hulp van zijn vrouw, wist hij dit
landelijk blad tot bloei te brengen, waarbij
hijzelf als verslaggever, drukker en uitgever j
fungeerde.
In zijn openbare loopbaan hield hij de-
zelfde stelregels in acht, die hij 20 jaar ge
leden voor verslaggevers had verkondigd:
waarheidsliefde', onpartijdigheid, objectivi
teit en naastenliefde.
De Manchester Guardian zegt, dat volgens
de Engelsche opvatting Harding niet tot
zulk een op den voorgrond tredende- figuur
was als Taft en Roosevelt, maar Engeland
begreep zijn groate hoedanigheden. Van ge
mengde Hollanckche en Schotsche a'fkomst,
was hij e'en groote geest of politiek denker,
maar hij bezat in hooge mate de karakteris
tieke Amerikaanse he ondernemingsgeest,
idealisme, kameraadschap en minachting
voor een aristocratie, die niet voortkwam
uit persoonlijke waarde en streven. Zijn
grootste succes is geweest het bijeenroepen
van de conferentie van Washington en de
totstandbrenging van hel tractaat inzake
den Stillen Oceaan. Hij is gestorven op het
oogenblik, dat zijn politieke ontwikkeling
zich scheen te zullen neigen naar deelne
ming aan de Europeesche zaken, ofschoon
hij gekozen was onder de leuze van verzet
daartegen.
Zelfs indien Coolidge op hetzelfde stand
punt. Staat, is het onwaarschijnlijk, dat de
omstandigheden van zijn presidentschap
hem zullen veroorloven, in dezen op dezelf
de wijze voort le gaan en het verwarde Eu
ropa moet vermoedelijk de hoop laten'varen,
dat de geest van wijze ridderlijkheid, die tot
het Witte Kuis scheen door te dringen, zich
verder zal* ontwikkelen, Engeland heeft
daarom te meer reden, het heengaan van
een man te betreuren, die meer en meer een
vriend van Engeland cn van den wereld
vrede werd.
De Morning Post zegt, dat Coolidge, naar
wordt verondersteld, een voorstander van
'net isolement van Amerika is en dat hij
zelfs krachtig tegen de deelneming aan den
den Volkenbond is. Het kan zijn, dat nu hij
aan het bewind is, deze vooringenomenheid
zich wijzigt, maar zij kan ook versterkt wor
den. Het blad hoopt, dat men in Engeland
zoo wijs zal zijn, om niet aan Amerika te
vragen, het Europeesche vraagstuk onder
de oogen te zien als filantroop of kruisvaar
der, maar dat men de samenwerking, voor
zoover deze de belangen van de Vereenigde
Staten ten goede komt, zal toejuichen.
Hoezeer de doktoren zich in de bcoor-
deeling van Harding's toestand vergist heb
ben, moge blijken uit een bulletin, dat zij
nog op den avond vóór zijn sterven publi
ceerden.
„De temperatuur van den President is
V8.6 (F.), pols 110, ademhaling 36. Hij heeft
een goeden dag gehad, behoudens hevige
pijnen na het nuttigen van eieren bij zijn
ontbijt, die hij niet heeft kunnen verteren."
Een vroeger bulletin, ook van Donderdag,
sprak van „verbetering" in den toestand en
van „verscheiden uren gerusten slaap," die
de uitputting van den President weer wat
had opgeheven.
Zooals men weet, is de President zeer
plotseling in een beroerte gebleven. Mevr.
Harding zat aan zijn bed en las hem voor uit
een tijdschriftartikel, waarin een oordeel
velling werd gegeven over 's Presidenten
bewind. Tobn de echtgenoote van Harding
een alinea eindigde, hield zij even op. Maar
Harding zeide; „Dat is 'goed. Lees verdol"
Toen stierf hij.
Als een bewijs, hoe volkomen onvoorbe
reid het overlijden van Harding is gekomen,
kan het volgende dienen. In de danszaal
van het hotel, waarin Harding, in een ka
mer op een der hooggelegen verdiepingen is
gestorven, was eën geanimeerd bal aan den
gang. Het strijkje speelde opgewekte dans
muziek, en honderden paren waren aan hel
dansen. Plotseling kwam de gerant de dans
zaal binnen en deelde het overlijden van
Harding mede. Het bal werd onmiddellijk
stopgezet, en de aanwezigen verlieten de
danszaal.
Als treffende bijzonderheid heeft een
schoonbroer van Harding bekend gemaakt,
dat de President om op alles voorbereid
te wezen even voordat hij zijn vacantie-
reis naar het Westen der Republiek en
Alaska aanving een nieuw testament had
gemaakt.
De trein met het stoffelijk overschot van
Harding, vertrok gisteravond naar Washing
ton en zal daar Dinsdag aankomen. Het
lichaam ?al naar het Witte Huis worden
gebracht, vanwaar het Woensdagmorgen
naai- het Kapriool zal worden vervoerd,
waar het tot 's middags op een praalbed
zal liggen. Na een rouwdienst op het Kapi
tool zal het lichaam naar Marion in den
staat Ohio, v/orden vervoerd voor bijzet
ting in het familiegraf aldaar.
Het Amerikaansche gezantschap te Lon
den treft voorbereidingen om op den dag
der begrafenis van Harding te Londen in
de Westminster A'bdy een lijkdienst te doen
houden .Mocht de Abdy op dien dag niet
beschikbaar zijn, dan zal de dienst in de
St. Pauls kathedraal plaats hebben.
In welingelichte Engelsche kringen ver
wacht men, 'dat de dood van Harding aan-
lt^jdini} zal geven lot eenige vertraging bij
het vaststellen der Engelsche schadeloos-
stellingspolitiek. aangezien de plannen van
Baldwin en Curzon op verschillende punten
rekening hielden roet de mogelijkheid van
samenwerking tusschen Londen en
Washington. Aangezien het niet vaststaat,
in hoeverre het nieuwe uitvoerende gezag
tot zulk een samenwerking in de naaste
toekomst bereid zal zim, zullen waarschijn
lijk besprekingen moeten plaats hebben
'waarvan afhangt, of- de Engelsche plannen al
dan niet wijziging behoeven.
President Coolidge heeft verklaard, dat er
geen aanleiding beslaat voor het onderbre
ken van*welke onderhandelingen ook, die
thans gevoerd worden door gedelegeerden,
die door Harding waren benoemd.
De eerste ambtelijke daad van Coolidge
was het uitvaardigen van een proclamatie,
waarbij a.s. Vrijdag, op welken dag president
Harding begraven wordt, tot een dag van
nationalen rouw wordt verklaard.
De Fransche minister van marine heeft
naar aanleiding van het overlijden van Har
ding bevolen, dat op de Fransche oor
logsschepen en marine-etablissementen de
vlag halfstok zal hangen tot na de begra
fenis van den Amerikaanschen president.
De Fransche regeering heeft besloten, dat
op den begrafenisdag (a.s. Vrijdag) van alle
openbare gebouwen in en buiten Parijs de
vlag halfstok zal waaien.
PRESIDENT COOLIDGE.
Senator A. B. Fali, een goed vriend vafl
den thans President geworden Calvin S,
Cooiidge, heeft den aard en de beteekenis
van dezen laatste als volgt geschetst:
„Ik ben zeer gehecht aan den heer Coo
lidge. Ik ken hem pas sinds hij vice-presi
dent was geworden. President, Harding had
een precedent geschapen, dat vroeger nooit
in toepassing was geweest, n.l. door den vi
ce-president uit te noodigen de kabinets
vergaderingen bij te wonen. De heer Coo
lidge v. as present op alle vergaderingen en
nam deel aan de beraadslagingen. Op deze
wijze kwam nij volledig in voeling met de
regeeringsdepartementen wanneer departe
mentale maatregelen werden besproken en
dit maakte het hem mogelijk, in nauwere
betrekking te treden tot den Senaat, welks
voorzitter hij (krachtens zijn ambt) was.
Cooiidge is candidaat gesteld op hetzelfde
program als Harding. Zij volbrachten hun
verkiezingscampagne samen en samen wer»
den zij gekozen. Er werd natuurlijk aange
nomen, dat de vice-president de politiek
vari Harding zou volgen, immers die politiek
was vervat in het program waarop zij sa
men waren gekozen.
De heer Coolidge is een zeer zwijgzaam
man, doch het is een man met een krachtig
karakter. President Harding was, in tegen
stelling daarmee, iemand die goed met
iedereen kon opschieten; .hij hield er van
menschen om zich heen te hebben en met
hen te praten. Coolidge is eén zuiver demo
cratische, typisch Amerikaansche burger
van het zuiverste Nieuw-Engeland-type,
terwijl in tegenstelling daarmee de heer
Harding een man uit 't Middel-Westen was.
ik geloof, dat de heer Coolidge een uitste
kend president zal zijn. Hij is een man van
groote beslistheid, zooals bleek uit de wijze
waarop hij optrad bij de staking in Mas
sachusetts, toen hij er gouverneur was; en
hij heeft meer dan gewone bekwaamheid
in de behandeling van openbare vraag
stukken. De politie te B-oston en andere
steden in den staat staakten omdat zij
sympathie gevoelden voor de stakers; maar
Coolidge greep in en op een zoodanige
manier, dat hij zich bij het Amerikaansche
volk een reputatie van onversaagdheid
verwierf. Hij verloor geen oogenblik zijn
kalmte; en het was voor een groot deel te
danken aan de wijze waarop hij de staking
behandelde, dat hij zoo op den voorgrond
trad en werd aangewezen als candidaat voor
het vice-presidentschap. Coolidge is geen
prater; wat hij doet, doet hij met vastheid en
kalmte".
TURKIJE.
De Temps verneemt uit Angora, dat het
nieuw» Turksche parlement daar op 12
Augustus zal worden geopend.
Bij de kortgeleden gehouden verkiezingen
zijn op vele vrouwen tal van stemmemuitge-
bracht.
Naar de Temps meldt heeft de regeering
te Angora besloten sl'aatsbezittingen te ver
deden onder de reserve-officieren.
Met de demobilisatie der reservetroepen is
een aanvang gemaakt.
De Turksche autoriteiten hebben naar An
gora het protocol ter goedkeuring doorge
zonden, dat zij van generaal Harington had
den ontvangen nopens de ontruiming van
Konstantinopel.
EEN DUITSCH SMOKKELSCHIP
GETORFEDEERD.
Het Duitsche smokkelschip Tara 2 is in
het Kristianiafjord door de Noorsche torpe
doboot Teist getorpedeerd. Het Duitsche
schip is gezonken. Twee Duitschers zijn ont-
komen, een is gevangen genomen.
DE CONFERENTIE TE SINAIA.
Het verluidt, dat minister Bethlen van den
Tsjechischen premier Benesj een dcpeche
ontvangen heeft, waarin de besluiten der
conferentie van Sinaia worden medegedeeld,
terwijl Verder wordt gezegd, dat de Kleine
Entente bereid is, onmiddellijk tot onderhan
delingen over te gaan nopens de opheffing
van de pandbeslagen. Benesj zou deze on
derhandelingen leiden.
Tot dusverre is van dit gerucht geen be
vestiging te verkrijgen.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ
KREIENSEN.
Officieel wordt bekend gemaakt, dat het
aantal dooden bij het spoorwegongeluk bij
Kreiensen met 2 is gestegen, doordat er in
de klinieken te Goëttingen nog twee per
sonen zijn gestorven. Het aantal dooden
bedraagt daardoor 48. De dooden zijn thans
allen herkend.
Er was sprake van, dat Lloyd George
binnenkort voor een spreekbeurtenreisje
naar Canada en de Ver. Staten zou ver
trekken. Hij zou op 14 October de voor
naamste spreker zijn te Toronto op een
World Brotherhood Conference.
Het schijnt thans echter weer niet vast
te staan of de politieke' toestand het aan
Lloyd George mogelijk zal maken, in Octo
ber van huis te wezen.
Volgens de Prager Presse zal een lucht-
dienst voor personen en post tusschen Praag
en Londen op 15 dezer beginnen. Er zal dan
tevens een dienst van Praag naar Warschau
en van Praag naar Pressburg worden ge
opend.
ia.
„Ik, geen.oogeblik, als ik maar weet, Leo,
dat gij u de ondankbaarheid van die domme
lieden niet aantrekt.... Ik geloof vast en
zeker aan u, aan uwe kunst en aan uw ge
sternte," sprak zij op een toon der innigste
overtuiging, „de steenen, die een boos toe
val en kwaadwilligheid u een tijd lang voor
de voeten werpen, brengen mij niet op het
dwaalspoor gij zult uwen weg toch vin
den." Zij wees naar de opene deur van de
hoekkamer. „Zie uw kamertje eens Wat
zult gij daar stil en ongestoord kunnen zitten
werken 1 Och, en ik kan mij zoo verheugen
bij de gedachte, dat wij nog een tijdlang zoo
vertrouwelijk samen zullen leven en ik nog
zoo goed voor u zal kunnen zorgen."
„Ja, tante, maar die bezuinigingen, die
gij u tengevolge van mijn ongeluk in den
laatsten tijd hebt moeten getroosten, moeten
ophouden. Ik wil niet langer, dat gij uren
achter elkander in de keuken op die koude
steenen staat. Zoo het nog kan, laat dan van
daag onze keukenmeid terugkeeren. Gij kunt
dat gerust doen!" Hij haalde uit den borstzak
van zijn jas een beurs voor" den dag, die ge
heel met goftd gevuld was, en schudde die
uit op de tafel.
Stom van verbazing en blijdschap over
al dat goud sloeg de oude dame de -handen
te zamen.
„Dat is één enkel honorarium, tante,"
zei hij met blijkbaar welgevallen. „De be
nauwde tijd is voorbij." Met die woorden
keerde hij zich om en ging naar de andere
kamer.
Men kon wel zien, dat tante veel op het
hart had maar zij vroeg met geen enkel
woord, voor welke kuur en van welken pa
tiënt die verbazende som was v :rdiend.
Kathe maakte van dit gunstige oogenblik
gebruik, om van de ladder af te klimmen.
Wat klopte haar hart en wat schaamde zij
Zich, dat zij getuige van al die vertrouwelijke
mededeelingen was geweest Die deur ginds
bracht haar dadelijk in het voorhuis. Zoo kon
zij ongemerkt weggaan en zelfs de tante kon
denken, dat zij al lang weg was geweest en
geen woord had gehoord. Zij sloeg een zijde-
lingschen blik in de kamer, waar de dokter
aan de tafel was gaan zitten, en hoorde hem
op dit oogenblik uitroepen „kijk, de eerste
lentebloemen Wist gij het, dat ik daar zoo
veel van hield
Een uitroep van verwondering was* het
antwoord. „Ik niet, Leo, maar Kathe, uw
jongste schoonzuster, heeft die bloemen in
dat glas gezet. Och, ik ben geheel in de war
Eri met die woorden ijlde zij naar de andere
kamer, maar Kathe was de deur al uit en
sloop het voorhuis door, den tuin in.
Langzaam en bedaard ging zij nu de ramen
voorbij. Zij Zag door het eene raam het bed
gordijn hrif opgehangen en scheef o:n het
ledikantvervolgens kwam zij vcorbij de
twee ramen van cfe kamer der tante met de
nette neteldoeksche gordijnen. Het raam
stond open en de geur van narcissen en
hyacinthen drong naar buiten. Opeens zette
een mannenhand een wit glas met blauwe
bloemen op de vensterbank, tu:s:hen 3c
bloempotten in dat was haar bouquet, die
de dokter varTde schrijftafel had genomen en
nu hier plaatste.
Zij schrikte. Onbedacht en onvoorzichtig
als zij geweest was, moest zij hem wel in een
zonderling licht verschijnen. Dat zij die bloe
men op zijne tafel had gezetWat meest
hij wel denken van dat onopgevoede, op
dringende jonge meisje 1 Aanstonds bleef zij
stil staan en terwijl zij met geweld den traan
van verontwaardiging in haar oog terug
drong, stak zij de hand uit naar het venster,
waardoor de dokter haar opee: s voor zich
zag-
„Wilt gij zoo goed zijn, mij die bloemen
terug te geVen, dokter Ze zijn van mij,
had ze een oogenblik uit de hand gelegd en
toen vergeten," zei ze, op zoo kalrnen en on
verschilligen toon als haar mogelijk was.
Op het eerste oogenblik scheen hij te ont
stellen bij den klank dier stem, die hij zoo
onverwacht hoorde het was hem niet aan
genaam, dat Kathe hem had gezien, misschien
beluisterd maar hij onderdrukte die minder
vriendelijke gewaarwording en zei zacht
„Ik zal u die bloemen even brengen."
De toon zijner stem deed haar goed hij
had geen kwaad van haar gedacht.
Onmiddellijk daarna kwam hij de trap af
voor het huis. Met den fraaien baard, de
breede borst en d? hooge gestalte was hij
iemand, dien men zich onwillekeurig in uni
form dacht, was het ook maar in het groene
gewaad van den houtvester. Met eene be
leefde buiging bood hij Kathe het glas aan.
Zij nam de bloemen er uit. „Het zijn de
eerste kleine, wijsneuzige dingen, die in de
scherpe Aprillucht toch eigenlijk niet goed
voort kunnen," zei ze lachend. „Men moet
er vrij wat voor bukken en lang zoeken, maar
men heeft er dati ook meer pleizier aan, dan
aan een geheele oranjerie vol bloemen." Nu
was zij gerust, nu zou hij stellig niet meer
gelooveri, dat zij, met' het oog op de aan
staande bloedverwantschap, zich eenige vrij
heid op zijn schrijftafel had veroorloofd.
De tante kwam, aan het raam, en terwijl zij
zich voor Kathe verontschuldigde, noodigdc
zij het jonge meisje uit, toch vooral dikwijls
te komen.
„Juffrouw Kathe gaat immers spoedig
weer na*r Dresden antwoordde de dok
ter in hare plaats.
Zij ontstelde opnieuw. Zou hij soms bang
zijn, dat zij bij hare bezoeken aan zijne tante,
zich het een of ander zou laten ontvallen over
de vreemde verhouding tusschen dc beide
verloofden Die gedachte was haar zeer on
aangenaam, maar zij had tegelijk een innig
medelijden met het verdriet, dat hij wel zoo
zorgvuldig mogelijk verborg, maar niette
min in zijn binnenste moest gevoelen. En
hoe graag ook, sij kon hem bij zijn vrees niet
geruststellen.
Ik heb plan langer te blijven, dokter,"
antwoordde zij ernstig. „Het kan wel zijn
dat mijn verblijf bij Maurits eenige maanden
duurt. Als dokter van Henriette zult gij
zelf best weten, wanneer ik mijn ziekelijke
zuster zonder zorg kan veriaten, om naar
mijne pleegouders terug te koeren."
„Wilt gij Henriette oppassen
„Natuurlijk," hernam ze. „Ket is erg ge
noeg, dat die oppassing tot nu toe altijd aan
vreemden is toevertrouwd. Het arme kind
brengt hare nachten liever slapeloos en lij
dende door, dan dat zij er toe komt, iemand
te roepen, omdat de zure, knorrige aanblik
van de slaperige gezichten, haar beleedigt,
omdat zij te trotsch, misschien ook te prik
kelbaar is, om de gedachte te verdragen, dat
zij afhankelijk zou zijn van ondergeschikten.
Dat mag zoo niet langer en ik blijf bij haar,"
„Gij stelt u die taak, vrees ik, te licht voor,
Henriette is zeer ernstig ziek," en hij streek
met de hand langs het voorhoofd, zoodat
zijn oogen een oogenblik bedekt waren. „Er
staan zware, benauwde tijden te wachten."
„Dat weet ik," zei ze zacht en ze werd bij
dat zeggen doodelijk bleek, „maar ik heb
moed
„Daar twijfel ik niet aan," zei hij haastig,
„ik geloof evenzeer aan uw geduld, als aan
uw volhardend medelijden, maar het laat
zich niet vooruit bepalen, wanneer de zieke
....geen hulp meer noodig zal hebben.
Daarom moet ik u waarschuwen, de zaak niet
al te krachtig aan te vatten zij zou u mis"
schien te sterk kunnen worden."
„Mij Onwillekeurig strekte zij de armen
uit en beschouwde die met een trotschen
lach. „Vindt gij zelf die vrees niet al te dwaas,
als gij mij aanziet, dokter?" vroeg zij vroo-
lijk. „Ik ben van goeden bloede en aard naar
mijne grootmoeder Sommerzij was een
boerenkind of liever een houthakkersdoch
ter, die blootvoets heeft geloopen en de bijl
niet minder goed wist te hanteeren dan hare
broeders dat weet ik van Suze."
Hi; sloeg den blik op het openstaande
raam daar stond de predikantsweduwe
achter de hyacinthen en narcissen, en haar
oog hing vast, of zij betooverd was, aan het
meisje. Zijn gelaat betrok.
„Het is hier minder te doen om de kracht
der spieren," zei hij aarzelend. „Dat oppas-
sèn met al zijn angsten r zorgen tast de ze
nuwen aan overipens," zoo viel hij zich
zeiven ia de rede, „ligt het niet op mijn weg,
inv aed u t te oefenen op uwe Desluiten en
voornemens. Dat is de zaak van uw voogd.
Maurits moet in dezen beslissen hij zal,
vermoed ik, er op aandringen, dat gij op den
bepaalden tijd weer naar Dresden terug
keert." Tegen zijne gewoonte in sprak de
dokter die laatste woorden op tamelijk for-
schcn, haast onbeleefden toon. t
Onwillekeurig ging dc tante een schrede
achteruit, dieper dc kamer in, Kathe daaren
tegen bleef rustig staan. „Maar waarom zoo
streng, dokter Waarom wilt gij, dat Mau
rits zoo hard met mij te werk gaat vroeg zij
I
