BUITENLAND
Tweede Blad
8 Augustus 1923
KLATERGOUD.
De gedachtenwisseling tusschen Engeland en Frankrijk. De poli
tieke toestand in Duitschland. De val van de Duitsche mark. De
onlusten te Dublin. Russisch graan naar Duitschland.
Onder de Telegrammen: Het Japansche antwoord aan Engeland;
overeenstemming met het Britsche standpunt. Een nieuwe goudmark
in Duitschland; besprekingen over een ïinancieele reorganisatie. Het
Turksch-Amerikaansche verdrag.
INTERNATIONAAL LUCHTVAART
CONGRES.
fiEfif. BUITENL. BERICHTEN.
BIKNLANDSCH NIEUWS
VERKEER EN POSTERIJEN.
Uit onze Oost.
GROOTE BRAND OP AMBOINA
FEUILLETON
DE GEDACHTENWISSELING DER
BONDGENOOTEN.
De correspondent van de Petit Parisien te
Londen heeft den indruk, dat men daar
«enigszins beduusd is door de prompte wijze,
Waarop Parijs en Brussel hun dokumenten
Vet het antwoord op Baldwin's jongste
nota gepubliceerd hebben. Het besluit van
Poincaré om de Fransche dokumenten be
treffende de thans aan de orde zijnde onder
handelingen onmiddellijk publiek te maken,
heeft hier, zegt hij, grooten indruk gemaakt.
„Het is onmogelijk, zegt de Evening Stan
dard, niet de diplomatieke behendigheid van
ï'oincaré te bewonderen. Door een reeks
Handelingen, bij welke lord Palmerston en
lord Dufferin zich neergelegd zouden heb
ben, heeft hij aan de wereld het Fransche
standpunt onthuld vóór zelfs de Engelsche
dokumenten nog onthuld zijn. Het is niet
twijfelachtig of hij heeft gerekend op wat de
Franschen de Engelsche week noemen en op
Wat wij het gebruik van het .week-end"
Ooemen. Het is onmiskenbaar, dat hij, door
aldus te handelen zich een zeker diploma
tiek voordeel verzekerd heeft."
Degenen, zegt de correspondent van de
'Petit Parisien, die er Frankrijk van beschul
digden geheime doeleinden na te streven,
verbergen maar slecht de teleurstelling, die
de onverwachte publicatie van de Fransche
en de Belgische nota hun bezorgd heeft.
Hoewel zij deze dokumenten nog niet zorg
vuldig hebben kunnen bestudeeren. zijn ze
niet minder verbaasd er om te zien, dat het
Belgische antwoord op de Britsche nota
niet zooveel van het Fransche antwoord ver
schilt als zij gerekend hadden. Deze arge-
looze bekentenis, komende uit kringen, die
de Fransche zaak niet steunen, is teeke
nend.
De correspondent van de Petit Parisien
meldt verder dat het Britsche Witboek niet
voor het midden of zelfs het einde van deze
week gepubliceerd zal worden. Er wordt ge
zegd dat de Engelsche regeering tegelijker
tijd met de tusschen Londen, Rome, Parijs
en Brussel gewisselde stukken, ook de ant
woorden, die zij van plan is aan de geallieer
de regieringen te zenden, zou willen pu-
bliceeren.
Met zekerheid is hieromtrent vóór den ka
binetsraad die waarschijnlijk morgen ge
houden wordt, niets te zeggen.
DE POLITIEKE TOESTAND IN
DUITSCHLAND.
f Loebe, de voorzitter van den Duitschen
Rijksdag, heeft een overzicht gegeven van
den politieken toestand. Blijkbaar willen de
socialisten het kabinet-Cuno ten val bren
gen, daar dit hun wenschen niet wil vervul
len. Loebe meende dat het noodig is met
Frankrijk tot een accoord te komen en dat
de kosten van dit accoord door de welge-
stelden moeten worden gedragen. Er dient
een heffing inééns van tenminste een derde
der vermogens te worden uitgeschreven ter
dekking van de kosten der schadevergoe
ding, terwijl alle vermogensbelastingen ver
drievoudigd behooren te worden. Ook moet
een derde der aandeelen van alle onderne
mingen aan den Staat komen hetzij direct,
hetzij door heffing van één derde van alle
dividenden. Op deze wijze zal het mogelijk
blijken 25 milliard in gouden marken bijeen
te brengen.
De geruchten dat de val van het kabinet-
Cuno nabij is, houden aan en winnen in ver
schillende opzichten aan geloofwaardigheid,
i Zooals men weet hebben de sociaal-demo
craten in hunne bekende eischen aan het ka
binet-Cuno ook een reorganisatie van het
bestuur der Rijksbank geëischt. Naar aanlei
ding van de nieuwe mark-daling komt de
„Vorwarts" met een nieuwen aanval op den
president van de Rijksbank, Havenstein.
Het is dringend noodig, zegt het blad, dat
eindelijk een einde wordt gemaakt aan een
rijksbank-politiek, die den val van de mark
niet tijdig heeft weten te stuiten en ook
thans nog in belangrijke dingen tekort
schiet. Dit is slechts mogelijk, wanneer er in
het bestuur van de Rijksbank nieuwe man
nen komen in de plaats van hen, die tot
dusver altijd te laat of onvoldoende maat
regelen hebben getroffen en die zoo het
volkomen bewijs hebben geleverd, dat zij
voor hun taak niet berekend zijn.
UIT DE ENGELSCHE PERS,
Aan de hand van eene nauwkeurige ont
leding van de Fransche zienswijze, zooals
deze zich voordoet in de documenten, die
een deel van de gevoerde correspondentie
tusschen de geallieerden vormen merkt de
Times op, dat het doel van de bezetting
van de Roer volgens het Fransche antwoord
niet beoogt om de betalingen voor het her
stel uit het rijke Duitsche industriegebied te
putten maar om den wil te doen ontstaan
tot betaling. Daarom maakt Frankrijk den
toestand oo vreeselijk onaangenaam voor
Duitschland, dat het er de voorkeur aan zal
geven te betalen boven niet te betalen. Het
verschil tusschen het Fransche en Engelsche
standpunt kon moeilijk volgens de Times
sterker en duidelijker in het licht worden
gesteld. De aandacht van de Engelsche re
geering is allereerst gericht op de econo
mische mogelijkheden tot betaling en tot
bet geleidelijke herstel van den normalen
•conomischen gang van zaken in geheel
Europa, hetgeen het eindresultaat moet zijn
van het vredesverdrag tusschen overwin
naars en overwonnenen. Het Fransche
dorf verneemt fieeft dé daar gehouden ver
gadering der verschillende groepen van se
paratisten in het Rijnland ten gevolge gehad,
dai onder leiding van Smeets een groep
is gevormd, die den naam „Onafhankelijken
Rijnbond" heeft aangenomen en een eigen
blad gaat uitgeven, dat voorloopig eens per
week zal verschijnen. Het program der groep
bevat drie hoofdpunten: 1. het stichten van
een onafhankelijke Rijnrepubliek, 2. het ver
krijgen van waarborgen krachtens het vol
kenrecht van de vrijheid, onafhankelijkheid
en neutraliteit van die republiek en 3. het
acnknoopen van onderhandelingen met de
bezettende mogendheden: België, Frankrijk
en Engeland,
DE ONLUSTEN TE DUBLIN.
De ongeregeldheden in Dublin hadden
geen zuiver politiek karakter. Eensdeels
waren er aanhangers van de De Valera onder
de betoogers, die het houden van het con
gres der Arbeiderspartij en Vakvereenigings-
organisatie wilden beletten, doch anderzijds
ook communisten en dergelijke elementen,
In hoofdzaak schijnt evenwel de betooging
op touw te zijn gezet als een protest bij de
Habeas Corpus-wet tijdelijk buiten werking
wordt gesteld, waardoor voorloopige hech
tenis van staatsgevaarlijke personen mogelijk
wordt gemaakt, ook al zijn zij niet veroor
deeld en al is het niet wel mogelijk een
directe aanklacht tegen hen te formuleeren.
Men beklaagt zich er verder over, dat de
regeering, toen dit ontwerp was aangenomen,
niet aanstonds is overgegaan tot een amnes
tie en vrijlating van de voorloopige gearres
teerden, zooals was beloofd.
Het congres van de federatie voor lucht
vaart wordt heden te Gothenburg geopend.
Veertegenwoordigd zullen zijn Argentinië,
Oostenrijk, België, Brazilië Chili, China,
Tsjecho-Slowakije, Denemarken, Engeland,
Finland, Frankrijk Nederland, Italië, Japan,
Zuid-Slavië, Polen, Portugal en Uruguay. De
kwestie van een hof, bevoegd om oordeel "te
vellen in zaken betreffende schade toege
bracht aan leven of eigendom door vliegers
in vreemde landen zal een punt van beraad
slaging uitmaken. De koning zal een receptie
houden voor de gedelegeerden, terwijl Zater
dag na afloop van het congres de departe
menten van verkeer en verdediging een ban
ket zullen aanbieden. De afgevaardigden zul
len na afloop van bet congres een bezoek
aan Stockholm brengen,
DE TURKSCHE DELEGATIE
VERTROKKEN,
De Turksche delegatie is naar Konstanti-
nopel vertrokken.
PRESIDENT HARDING.
Omtrent de begrafenis van president Har
ding zijn nog geen definitieve besluiten ge
troffen, want men weet nog niet wat mevr.
Harding daarover zal bepalen. Men neemt
aan, dat de president zal worden begraven
naast zijn moeder en zijn zuster, op de ge
wone begraafplaats te Marion. Het is echter
eveneens mogelijk, dat er te Marion een
mausoleum voor Harding wordt gebouwd, en
dat het lijk voorloopig zal worden bijgezet
in een grafkelder.
Men verwacht, dat er voor de begrafenis
plechtigheid te Marion op a.s. Vrijdag meer
dan 100,000 bezoekers van buiten zullen ko-
men.
Gisteren is de trein met het stoffelijk over
schot van den president te Washington aan
gekomen, heden zal de kist op een praalbaar
worden tentoongesteld onder den Kapitool-
koepel. Het Amerikaansche volk en de Ame-
rikaansche regeering zn zoozeer vervuld met
de begrafenisplechtigheid, dat in alle regee
ringskantoren het werk zoo goed als geheel
stil staat. Het schijnt nu toch weer mogelijk
en zelfs waarschijnlijk, dat Woodrow Wilson
aan de rouwplechtigheid te Washington op
Woensdag zal deelnemen. Achter het lijk
zullen de drie presidenten gaan; te weten
Coolidge (onmiddellijk achter de familie) en
Taft en Wilson. Andere oud-presidenten zijn
er niet meer in leven.
Mevr. Harding blijft naar wij reeds ge
meld hadden achter als vermogende
weduwe (er zijn geen kinderen). Bovendien
zal zij het nieuw-ingestelde presidentieele
weduwenpensioen ontvangen, dat 5000
's jaars bedraagt.
Zij gaat weer wonen te Marion op een
fraaie hoeve, even buiten de stad, n.l. White
Oaks, welke prachtig gelegen is.
President Calvin Coolidge geniet in de
Ver. Staten de reputatie, dat hij een buiten
gewoon gesloten man is, die slechts zelden
en dan nog altijd kort en krachtig
spreekt. Diezelfde geringe spraakzaam
heid, gepaard met groote onverstoorbaar
heid, schijnt reeds thans het deel te zijn van
Calvin Coolidge Jr. Deze sinjeur van veer
tien jaar werkt op de tabaksplantage van een
heer Dickinson Day, waar hij belast is met
het tot bundels binden van gedroogde
tabaksbladen. Die plantage ligt bij Hatfield
in Massachusetts, en de jonge Calvin rijdt
iederen dag op de fiets van zijn ouderlijk
huis naar de plantage, Op den dag dat zijn
vader President was geworden ging de
knaap als gewoonlijk naar de plantage, waar
hij met 9 uur had werk 3.50 verdient.
„Wel" zei de eigenaar, de heer Day, tot
den jongen „Je vader is dus nu Presi
dent?"
Calvin Jr. antwoordde droog:
„Ja, mijnheer! Ik geloof het wel. In welke
schuur wilt u mij vandaag laten werken?"
UIT RUSLAND,
De strijd tusschen de nieuwe kerk en de
oude onder aanvoering van Tichon, duurt
voort. De Moskousche Prawda van 28 Juli
meldt, dat in het Troitsksche klooster een
leekenvergadering heeft plaats gehad, waar
over het patriarchaat en de heerschappij van
het concilie geredetwist is. De vergadering
had een zeer stormachtig verloop, daar de
Naar het Holl. Nieuwsbureau uit DusseLaanhangers van Tichon in de meerderheid
standpunt is psychologisch en speculatief.
Het neemt aan, dat de wil tot betalen in
een volk kan worden geschapen door een
bijzonderen vorm van dwang, zelfs wanneer
die dwanig een ontwrichting beteekent of
een onbepaalde afwijking in een buitenge
woon ingewikkeld economisch systeem en
leiding van alle soorten van moderne socia
le krachten in de richting van gevaarlijke
en onberekenbare verwarring. Men moet
niet vergeten, dat het Engelsche standpunt,
ontwikkeld door de huidige regeering en
haar voorgangster, het denkbeeld van toe
zicht, controle en zekere vormen van dwang
als waarborgen voor betaling der schadever
goeding door Duitschland niet uitsluit. De
Roerbezetting is echter oneconomisch. De
Times denkt er niet aan om in te stemmen
met hen,> die verreikende en duistere be
weegredenen aan de Fransche regee ring
toeschrijven. Het blad gelooft echter, dat
de Fransche regeering den onvermijdelijken
invloed ondergaat van de krachten, die zij
zelf in beweging heeft gebracht en kan wor
den meegesleept door gebeurtenissen, die
haar eigen daden in het leven hebben ge
roepen, op wegen, die zij zelf nooit heeft
willen bewandelen en dat nu nog niet wil.
De Times verklaart, dat de Engelsche re-
geerinig een duidelijke en krachtige zaak
voorstaat en dat zij beoo# met haar poli
tiek haar doel met wijsheid en behoedzaam
heid te bereiken.
De Duitsche mark opende gisteren te
Londen op 9 millioen per pond op de Lon-
densche beurs, die in verband met de va
cantie sinds Zaterdag was gesloten. De
Fransche en Belgische francs vielen terug
tot 79.45 en 100.5. Ook de Italiaansche lire
was zwak op 105.58. De koers van den dol
lar was trager op 4.56 en 4.58. In een be
spreking van de instorting van de mark,
zegt de financieele medewerker van de
Times, dat de mark een maand geleden
acht maal meer waard was dan óp het
oogenblik. De snelle depreciatie van de
markkoers beteekent echter niet, dat de
economische positie van Duitschland thans
acht maal zoo slecht is als een maand ge
leden, het beteekent alleen, dat de mark in
geenerlei betrekking meer staat met de hui
dige economische positie. Het vertrouwen
in de mark is feitelijk verdwenen, met ande
re woorden het geldstelsel van Duitschland
is ineengestort. De schepping van een nieuw
betaalmiddel is slechts een kwestie van tijd,
maar het kan niet op den grondslag van het
oude worden opgericht. Uit|het ineenstorten
van de mark komen ernstige maatschappe
lijke en andere gevaren voort en daarin ligt
de beteekenis van deze fantastische beurs-
schommelingen. Een sterke hand is noodig
om Duitschland te redden van de ramp, die
het dreigt te overvallen.
UIT HET BEZETTE GEBIED,
De bezettingsoverheid heeft het gemeen
tebestuur van Stoppenberg den eisch gesteld
binnen welk de 48634 miljard boete, die
indertijd de mijndirecteur Heinrichs is op
gelegd wegens zijn weigering om kolen aan
Frankrijk te leveren, te betalen, daar ze
van den veroordeelde niet te halen is. Ais
de gemeente weigert, zal een wethouder
worden gevangen genomen.
Van officieele zijde wordt vernomen, dat,
niettegenstaande er aan de Duitsche over
heid alle mogelijke faciliteiten zijn verstrekt
voor het in- en uitgaan van wagens met
melkkruiken in het bezette gebied, een post
van de bezetting te Friedrichsfeld den 26en
Juli in die wagens pakken met anti-Fransche
en Belgische propaganda-lectuur en andere
dingen heeft aangetroffen. Aan de Duitsche
overheid is meegedeeld, dat deze overtre
dingen tot straffen zouden kunnen leiden.
Zondag heeft te Keulen een vergadering
plaats gehad van voormannen der soc.-dem.
partij uit de districten Keulen, Aken, Ko
blenz, Trier en het Saargebied.
De vergadering keurde de politieke hou
ding van de fractiemeerderheid goed en nam
met algemeene stemmen een motie aan,
waarbij onderwerping van de arbeiders aan
het Fransche geweldregime wordt afge
wezen.
De motie eischt, dat de regeering elke ge
legenheid zal gebruiken om met de Entente
over het herstel en de beëindiging van de
Ruhractie in onderhandeling te treden, ter
wijl de toetreding van Duitschland tot den
Volkenbond wordt verlangd. Ten slotte
wordt scherpe afkeuring uitgesproken van
elke separatische beweging.
Uit Dortmund wordt gemeld, dat daar
Maandagmiddag op twee plaatsen bommen
zijn gevonden. Zij werden door Fransche en
Duitsche brandweerlieden onschadelijk ge
maakt.
Van Fransche officieele zijde wordt ver
nomen, dat, terwijl alle mogelijke faciliteiten
aan de Duitsche autoriteiten zijn verleend
om wagons met melkkannen het Ruhrgebied
in- en uit te voeren, te Friedrichsfeld op 26
Juli in zulke wagons pakketten anti-geal
lieerde propagandalectuur en andere coli's
zijn gevonden.
Aan de Duitsche autoriteiten is meege
deeld, dat dergelijke handelingen tot het
opleggen van sancties zouden kunnen leiden.
waren. Er waren zeer veel "geToov'ge Loop
lieden van de naburige markt te Soekarewka
verschenen. Toen de vertegenwoordiger der
„Levende Kerk", aartsbisschop Kroetietski
het woord nam, maakten de aanhangers van
Tichon zulk een lawaai dat de vergadering
gesloten worden moest. Er werd voorgesteld
dadelijk naar het Donsche klooster den zetel
van Tichon, te trekken, maar dit voorstel
werd verworpen.
De voormalige hoofdprocureur der synode
Lwof, die dezen post onder de voorloopige
regeering bekleedde, is volgens een bericht
in dc Prawda van 28 Juli, tot aan de bij
eenkomst der Algemeene Vergadering van
den Oppersten Kerkeraad tijdelijk bij het
hoofdbestuur van den oppersten kerkeraad
benoemd.
Volgens een bericht in de Izwcstia van
28 Juli is de bekende Russische geschied
kundige Kowalenski in de nabijheid van het
station Goetsjköwo vermoord. Hij was op
reis naar zijn zuster. Zijn handtasch is ge
roofd, doch zijn trouwring heeft men hem
gelaten. Dc omstandigheden van den moord
zijn nog niet opgehelderd.
Ten behoeve van het in orde brengen
van de haven van Sebastopol voor den ko
menden graanuitvoer zijn 472.500 goudroebel
toegestaan. De „vrijwillige" vloot heeft voor
de havens Feodossia en Sebastopol de Duit
sche stoomschepen Hohen Neuffen (4100 ton)
en Anatoli (3800 ton) en een Engelsch stoom
schip van 6900 ton gecharterd.
Stomonjakof, de handelsvertegcnwoor-
diger voor Duitschland van den Bond der
Sowjetrepublieken, is te Moskou aangeko
men en heeft mededeelingen gedaan over
een overeenkomst met de Rijkscredietinstcl-
ling te Berlijn. Rusland zal 5 millioen poed
graan van den vorigen en 15 millioen poed
van den nieuwen oogst moeten leveren. De
eerste zending is reeds onderweg naar Duit
sche havens. De laatste levering moet op 30
November geschieden. De credietinstelling
heeft voor de handelsvertegenwoordiging een
crediet van 50 pet. van de waarde der graan-
leveringen geopend. Stomonjakof verklaar
de, dat van Russische zijde gehoor gegeven
is aan den Duitschen wensch. dat de andere
helft der leveringen met voortbrengselen van
de Duitsche nijverheid betaald worden kan.
Dit zou de eerste poging zijn een groote
graanlevering tegen buitenlandsche nijver
heidsproducten te ruilen,
De St. Petersburgsche Prawda van 25
Juli bevat een polemiek met de pers der
Russische uitgewekenen. Deze zou Rusland
belasteren, doordat-' zij het gerucht uitstrooit,
dat in Rusland een nieuwe hongersnood
dreigt en men dus geen Russisch graan be
hoort te koopen. In werkelijkheid vreezen
de uitgewekenen slechts de propagandistische
uitwerking van het Russische graan in West-
Europa. Weliswaar zijn de vooruitzichten
van den oogst slecht in het korenverbrui-
kende Noorden, doch daartegenover staat,
dat zij in de Oekraïne in Noordkaukasus en
in Siberië bevredigend zijn.
Voor de gouvernementsrechtbank te
Moskou is het proces begonnen tegen de
arbeiders der eerste landsdrukkerij en an
dere personen, die drie billioen roebel uit
het magazijn der drukkerij ontvreemd zouden
hebben. De dieven wisten met behulp van
een vervalschte machtiging in de drukkerij
te komen en braken de deur naar het maga
zijn open. Een gedeelte van het geld werd
bij hen gevonden.
NOORSCH VLIEGTUIG VERONGELUKT.
Maandagmidag is op het vliegterrein
Kjeller een Noorsch vliegtuig verongelukt
en verbrand, De bestuurder, een sergeant,
en de passagier, een soldaat van het corps
vliegers, zijn gedood.
De oorzaak van het ongeval is onzeker.
Lord Robert Cecil, het lid van net
Britsche kabinet, vertoeft te Parijs als ver
tegenwoordiger van Engeland in een com
missie van den Volkenbond en heeft Zater
dag op Rambouillet bij president Millerand
koffie gedronken. Volgens de Petit Parisien
hebben de beide staatslieden een langdurig
onderhoud gehad.
De Engelsche bladen bevatten foto's
van de mensolienmenigten voor en in de
stations op Zaterdag 1.1. De scharen lieden,
die trachtten uit de wereldstad weg te ko
men, overtroffen alle verwachting en spot
ten met elke beschrijving. De volte, drukte
en herrie waren van dien aard, dat men
feitelijk geneigd zou zijn te vragen of al
die stad ontvluchtende menschen maar niet
beter zouden hebben gedaan rustig en kalm
in hun koele kantoor of thuis te blijven.
Trouwens, is er met het vacantie nemen,
tegenwoordig, niet altijd veel ongemak en
zelfs eenig gevaar verbonden?
Een dokter waarschuwde tegen over
drijving, door het volgende vacantie-recept
te geven:
„Maakt van uw vacantie geen zwaren
arbeid door te pogen, toch vooral genoeg
lichaamsoefening te nemen.
Er zijn lieden, die als complete wrakken
van hun vacantie thuis komen, omdat zij
pogen al hun tijd aan zee te vullen met te
inspannende lichaamsoefeningen. Zij wande
len tot zij hun voeten hebben dóórgeloopen;
zij dansen van 's avonds negen tot twaalf.
Zij keeren naar huis terug met stijve spie
ren en met indigestie.
Zit een paar uur aan het strand, of rust
in de schaduw bij een rijpend korenveld.
Dat brengt herstel van energie.
Zonlicht, dat het lichaam overstraalt, is
de beste hersteller van allen; doch stelt
nooit eenig deel van uw lichaam langer dan
een uur achtereen bloot aan het directe
zonlicht. Lokt geen zonnesteek uit door
uw hoofd onvoldoende te bedekken."
Morse, de bekende Amerikaansche
financier vroeger stond hij bekend als
„ijskoning" en later wierp hij zich op den
scheepsbouw heeft, met zijn drie zoons
samen terecht gestaan, op de beschuldiging,
dat zij tijdens het meedoen aan den oorlog
door de Ver. Staten het land met schepen
leveranties en den bouw van scheepswerven
hadden opgelicht.
Het oppertste gerechtshof in het district
Columbië heeft de zaak a fond behandeld.
De jury heeft nu na negentien uur on
derling te hebben gekibbeld en beraadslaagd
de Morse's onschuldig verklaard.
Dit was het eerste groote na-oorlogsohe
proces tegen beweerde O. W. -nemers.
HET OVERLIJDEN VAN PRESIDENT
HARDING.
De Groot-officier van het Huis der Konin
gin, jhr C. L. van Suchtelen van de Haare,
heeft Zaterdag een bezoek gebracht aan den
Amerikaanschen gezant te 's-Gravenhage,
den heer Tobin, ten einde, in opdracht der
Koningin, den gezant harer majesteits deel
neming te betuigen met het overlijden van den
president der Vereenigde Staten.
Met gelijk doel heeft Zondag, namens de
Koningin-Moeder, haar kamerheer, mr. S. W.
B. Graaf van Limburg Stirum, een bezoek
ten huize, van den gezant afgelegd.
(Corr. Bur.)
Men bericht ons, dat, in verband met het
overlijden van den president der Vereenigde
Staten, de Amerikaansche legatie te Den
Haag van hedenmiddag één uur tot Zater
dagochtend 11 Augustus zal zijn gesloten.
EEN GEHEIMZINNIG GEVAL OPGE
HELDERD.
Men meldt ons uit Etten en Leur
Toen de auto van den heer Broos te Roo
sendaal in den nacht van 4 op 5 Augustus
den weg van Rijsbergen naar Etten passeerde,
werd aldaar ter hoogte var. de ontginningen
een bebloed man op den keiweg gevonden.
Naast hem lag een fiets. De heer B. spoedde
zich met zijne auto naar het politiebureau
in Etten' en was zoo welwillend daar de
gemeentepolitie te waarschuwen en deze zelfs
met zijne auto te brengen naar de plaats,
waar de man ontdekt was. Daar gekomen
bleek de man verdwenen, terwijl de fiets nog
ter plaatse aanwezig was. Nergens was iets
verdachts te ontdekken. Na te vergeefs het
geheele terrein met zaklantaarns afgezocht
te hebben, werd teruggereden naar Etten en
de fiets medegenomen.
Gistermorgen werd dit geval opgehelderd
toen de eigenaar, gemand uit Etten zich
kwam aanmelden om zijn rijwiel terug te mo
gen ontvangen. Het bleek thans, dat hij in
den afgeloopen nacht te diep in het glaasje
gekeken had, het stuur was kwijt geraakt en
bij het vallen op de straatsteenen bloedend
verwond was geworden. Met achterlating
van zijn rijwiel was hij eenigen tijd daarna
doorgestrompeld en had verder den nacht
doorgebracht in een droge sloot langs den
weg, waar hij in den laten morgen ontwaakt
JHR. MR. A. F. O. VAN SASSE VAN
YSSELT.
Jhr. Mr. A. F. O. van Sasse van Ysselt is
naar Zwitserland vertrokken, om er de va
cantie door te brengen. Inmiddels zal hij zich
beraden over het al dan niet aanvaarden zijner
benoeming tot lid van de Eerste Kamer der
Staten Generaal.
Gevoelig voor het hem gesschonken ver
trouwen der kiezers, welke hem als no. 1 van
de lijst hebben gekozen tot lid van de Eerste
Kamer, neemt Jhr. Mr. van Sasse van IJsselt
niet gaarne zijn ontslag, terwijl hem ook als
lid van de Prov. Staten van Noord-Brabant
de belangen der provincie zeer ter harte gaan.
Mocht tijdens zijn verblijf in het buiten
land zijn gezondheidstoestand van dien aard
zijn, dat hij meent de vele werkzaamheden
aan -het lidmaatschap van beide laatste col
leges verbonden te kunnen blijven waarne
men, dan wenscht Jhr. Mr. van Sasse van
IJsselt zijn benoeming tot lid van de Eerste
Kamer niet te aanvaarden.
Tijdens de viering van het zilveren re-
geeringsjubilé van H. M. de Koningin wordt
de nieuw benoemde senator in 's-Hertogen-
bosch terug verwacht.
DE R. K. STAATSPARTIJ.
Naar „„De Msb." verneemt, ligt het in het
voornemen van den voorzitter van den Al-
gemeenen bond van Rijkskieskringorgani-
saties aan het bestuur voor te stellen de bonds
vergadering niet vóór Januari a.s. saam te
roepen ter behandeling der voorstellen, te
doen naar aanleiding van het door de com-
missie-Barge uitgebracht rapport.
Het bondsbestuur wordt tot het houden
eener eerste bespreking saamgeroepen tegen
Zaterdag 8 September.
KLAPPEN UIT DEN HOOGEN RAAD.
Op vragen van het Kamerlid Rutgers be
treffende gedane mededeelingen omtrent
het behandelde in een vergadering van een
commissie van den Hoogen Raad van Arbeid
heeft de minister van Arbeid geantwoord
Het doen van mededeelingen omtrent
hetgeen zou zijn gesproken in een vergade
ring van een commissie van den Hoogen
Raad van Arbeid is ongetwijfeld in strijd
met de verplichtingen der leden van zooda
nige commissie. Het is ondergeteekende
echter niet geheel duidelijk geworden, welke
mededeelingen bedoeld worden, die niet
reeds voortvloeiende uit de openbaar ge
maakte stukken in strijd met vorenbedoel
de verplichtingen zijn gedaan. Overigens
meent ondergeteekende, dat, ook al mochten
dergelijke mededeelingen gedaan zijn, hem
geenerlei rechtsmiddel ten dienste staat om
het doen van mededeelingen te voorkomen.
DE OPVOLGER VAN MINISTER
DE GEER.
Het bericht van het „Centrum", dat in de
vacature van minister de Geer tot minister
van Financiën zal benoemd worden de heer
H. Colijn, zou, naar de „Standaard" meldt,
voorbarig moeten worden geacht.
DE HEER J. T. CREMER ONGESTELD.-
Naar wij vernemen heeft de heer J. T.
Cremer, oud-minister van Koloniën en oud
gezant van Washington in een der zieken
huizen te Amsterdam eergisteren een opera
tie ondergaan, welke goed geslaagd is. Niet
temin is de toestand van den patiënt niet
van gevaar ontbloot.
BRIEVENMAIL.
De wnd. Directeur van het Postkanfoor
Amsterdam brengt ter kennis, dat brieven-
mailen zullen worden verzonden naar N. O.
Indië per stoomschip „Goentoer" van de
Rottera. Lloyd.
Het zeeposttarief is op deze zendingen van
toepassing te verzenden stukken te voor
zien van de aanwijzing „Zeepost".
Laatste buslichting ten Hoofdpostkantore
alhier 10 Augustus 8 uur nam., aanteekening
tot 6 uur nam. voor groote partijen druk
werk aanmerkelijk vroeger.
Aan de bijkantoren kunnen aangteeeken
stukken worden aangeboden tot 3.30 nam.
Postpakketten voor N. O. Indië, Egypt,
en Singapore met deze gelegenheid te ver
zenden, kunnen worden aangeboden aan
bureel Pakketpost, Warmoesstraat tot 8 uur
s avonds.
Groote hoeveelheden pakketten aanmer
kelijk vroeger.
Op Amboina heeft een brand een houtzs
gerij, een damergoedang en woningen ver»
woest. De schade bedraagt 75 duizend gul
den en is niet door verzekering gedekt.
MILITAIRE HANDEL IN.... LUCHT-
FOT O'S.
De „Loc." meldt, dat bezwarende feiten
gebleken zijn in verband met de werkzaam
heden van een met den foto-t.echnischen
dienst belast officier van de luchtvaartaf-
deeling van het Indisch leger. Door genoemd
officier worden op bestelling kieken van on
dernemingen geleverd. Hiertoe wordt per
vliegtuig naar zoo een onderneming gevlo
gen, uit de lucht wordt een aantal foto's ge
maakt en deze worden, goed afgewerkt, aan
de onderneming geleverd. De vergoeding
daarvoor wordt aan bedoeld officier betaald
en bedraagt meestal rond honderd gulden.
Angezien echter de tochten soms veer
tig tot zestig kilometer ver van Soeka
Miskin, het ieger-vliegterrein, naar onder
nemingen per gouvernementsvliegtuig wor
den gemaakt, aangezien de foto's worder
vervaardigd met de zeer kostbarelucht
fototoestellen van het gouvernement en de
afwerking ten overvloede plaats vindt in
het atelier van de foto-afdeeling der lucht
vaart kan het nauwelijks de bedoeling zijn,
dat door genoemd officier aan particulieren
wordt geleverd voor vrij hooge bedragen
die in geen enkel opzicht aan het gouverne
ment maar aan bedoeld officier privé ten
goede komen. Die bovendien voor eenige
tientallen guldens albums in den handel
brengt, bevattend uit de lucht genomen
foto's van Java's vulkanen, eveneens geno
men tijdens vliegtochten met legervliegtui
gen en met de foto-toestellen van den vheg-
dienst. Het kan nauwelijks de bedoeling zijn
dat de dure doch nuttige foto-technische
installatie van de Indische luchtmacht op
deze wijze voor privé-doeleinden wordt
gebruikt en evenmin wordt deze wijze van
„bijverdienste" als de juiste oplossing be
schouwd van het vraagstuk hoe de lucht
macht ook in vredestijd productief te maken
ware.
Men ziet de oude handelsgeest onzer
voorvaderen is nog niet verdwenen
DE WAARDE VAN NIEUW-GUINEA
De N. Soer. Ct. acht het nuttig om aan de
hand van enkele gegevens, door haar
over Nieuw-Guinea ontvangen, nog eens
weer de werkelijke waarde van dit land te
bepalen, en tevens na te gaan wat mogelijk
de reden is van de vreemde houding, door
de Indische regeering tegenover de belangen
van dit gewest aangenomen.
Zoo schrijft een van de weinige mannen, die
dit land goed kennen, aan het blad
Na wat ik persoonlijk in Merauke en omstre
ken heb kunnen constateeren, geloof ik datfhet
gouvernement de exploitratie en exploitatie
van Nieuw-Guinea niet aandurft. Het heeft
geen enkelen ambtenaar die een juisten kijk
kan hebben op de gesteldheid en op de moge
lijkheden van dit groote gebied. Het admini
stratieve personeel, daar bescheiden, is tf>
kort in het land en te zeer gebonden aan een
plaats om persoonlijk die gegevens te kunnen
verzamelen, welke noodig zijn voor de be
oordeeling van het geheel, en voor zoover
het personeel uit lagere beambten bestaat is
het te weinig ontwikkeld om de door langer
verblijf verkregen ervaring en kennis op
schrift te stellen zoo, dat hun rapporten waar
de verkrijgen, dan wel om het waargenomene
economisch te kunnen beoordeelen.
Een enkele kenner van het land, zooals
de heer Wasterval, is óf in ongenade óf be
reikt niet het oor *an de regeering.
Er behoeft niet aan getwijfeld te worden,
dat Nieuw-Guinea's ontwikkeling later alle
pessimistische rapporten van thans zal logen
straffen.
De regeering verschuilt zich achter rap
porten van ambtenaren, die niet eens opper
vlakkig het land hebben kunnen bestudeeren
en die soms wel eens niet anders schrijven
dan wat volgens hun inzicht de regeering wel
graag in hun rapporten zou willen lezen.
Wanneer men 25 jaar exploratie-en exploi
tatie-werk in Nieuw Guinea gedaan heeft,
zooals deze kenner van dit land, dan heeft
men wel het recht critiek uit te oefenen
en deze pionier beweert, dat de rapporten,
welke thans te Batavia berusten, geen waarde
hebben, zooals de toekomst zal uitwijzen.
Tot zoover onze Nieuw-Guinea-pionier,
die, volgens de N. Soer. Ct. in dit land geen
enkel belang meer heeft.
Zijn oordeel, vindt het blad, heeft groote
Ti
i „Denkt gij dan, dat men een behoorlijk
slot zoo maar uit de mouw kan schudden
Ik ben heden niet goed gestemd en zonder
dat is het mij onmogelijk te schrijven
daartoe is die arbeid mij te heilig."
De freule kneep, niet zonder boosaardig
heid, de oogen een weinig dicht, en zag er
op dat oogenblik valsch uit. „Ik ben er zeer
nieuwsgierig naar, hoe de kritiek uw jongste
•werk „de Vrouwen" zal opnemen. Gij hebt
ons daar veel van verteld. Hebt ge een goe
den uitgever gevonden 1"
Flora had die oogen wel gezien. „Het zou u,
trouwe zielen als gij zijt, recht veel pleizier
doen, als het werk fiasco maakte, niet waar,
JVfargaretha vroeg zij scherp. „Maar die
Vreugde zult gij ziet beleven, dat zegt mij
nu ja dat zegt mij mijn pink." Zij lachte
zacht en overmoedig, schudde de kleine
haarlokjes van het voorhoofd weg en maakte
iich gereed het salon, met die voorname on
verschilligheid, binnen te treden, waar zij
Zoo volkomen thuis in was.
I „Kind, gij staat daar met muziek in de
hand, als hadt gij ook plan onze ooren op
de proef te stellen," zei ze in het voorbijgaan
spottenden toon tot Kathe, terwijl zij te
gelijk een blik op de spelende hofdame sloeg.
„Zingt gij Het meisje schudde het hoofd.
„Dat komt zeker van de Sommcrs in onze
familie heeft niemand een goede stem om te
zingen."
„Ja Flora, Kathe musiceert 1" riep de han-
delsraad, die juist in gesprek was met een
heer bij den haard en nu dichter bij de da
mes kwam. „Ik weet het uit de rekeningen
van Dresden. Veel geld, Kathe Ik had u al
willen zeggen, dat gij dure meesters hebt ge
had."
Het jonge meisje lachte. „De beste,
Maurits. Wij zijn in dat opzicht te Dresden
praktische lieden het beste is altijd het goed
koopste."
„Nu 't is mij goed. Maar hebt gij werke
lijk aanleg of talent vroeg hij op een toon,
of hij er aan twijfelde. „Muzikaal gehoor
was bij de Mangolds anders zeldzaam."
„Toch heb ik smaak voor muziek," ant
woordde zij bescheiden, „en een zekere lust
om nieuwe melodiën te verzinnen."
Flora, die juist op den drempel van het
salon stond, keerde zich verwonderd om.
„Loop heen, Kathe riep zij. „Melodiën
verzinnen Daar ziet gij met uw roode wan
gen en huisvrouwelij ke opvoeding nog al
naar uit. Iemand die veel van dansen houdt,
speelt wel eens een polka of mazurka uit
het hoofd
„En ik houd veel van dansen, Flora,"
viel Kathe haar vroolijk en openhartig in de
rede.
„Ziet gij Wie zal zich daarom aanmatigen,
dat hij iets nieuws of iets belangrijks voor den
dag weet te brengen. Neemt gij soms ook les
in de compositie-leer?"
„Ja, sinds drie jaren."
Flora sloeg de handen samen en kwam
weer in de muziekkamer terug. „Is dan uw
juffrouw Lucas" zij noemde de voorma
lige gouvernante nog altijd bij haar meisjes
naam „gek, dat zij het geld het raam uit
gooit?"
In het salon was!het tamelijk stil. De drie
heeren, die bij den haard hadden zitten pra
ten, en de dame, die Bruck onéerweg had
aangehouden, waren aan een speeltafeltje
gaan zitten, dokter Bruck zelf hield een zacht
gevoerd gesprek met Henriette en zoo kon
men elk woord, dat een weinig luid werd
gesproken, duidelijk hooren.
Henriette sprong op en kwam bij de zus
ters. „Zijt gij muzikaal, Kathe vroeg zij
verwonderd. „En zoolang ge hier zijt, hebt
ge nog geen toets aangeraakt."
„De piano staat naast de kamer van Flora,
hoe zou ik er aan durven denken, om haar
bij haar werk te storen?" antwoordde zij
kalm en eenvoudig. „Ik heb er al wel dikwijls
naar verlangd en mijn vingers jeukten wel,
om dit prachtige instrument ook eens te be
spelen, want mijn piano is niet veel bijzon
ders. Voor vijf jaren hebben wij die voor oud
gekocht. Mijne pleegmoeder wilde u al lang
om een nieuwe piano vragen, maar ik was
daar tegen. Ik was bang, dat, als ik een nieuwe
piano vroeg, men aan mijn talent te hooge
eischen zou stellen. Maar nu, nu ik de be
wuste kast heb gezien, nu ben ik zoo bang
niet meer en zou graag een instrument heb
ben als dit."
„Dit stuk heeft duizend daalders gekost
Duizend daalders voor een meisjesgril 1
Denk daar eens over, Kathe."
En wie bespeelt hier dan uw instrument
vroeg zij met luide stem en gloeiende oogen.
Men kon haar aanzien, dat zij zich beleedigd
gevoelde. „Aan wie verschaft het hier, in een
stil en ledig uur, eenig genot Het staat daar
alleen voor de gasten. Moet dan het kapitaal
alleen besteed worden om te schitteren
De handelsraad kwam getroffen bij haar en
greep haar bij de hand. Die uitdrukking van
eigen, vasten wil had hij op dit frissche meis
jesgelaat nog niet gelezen. „Word niet boos,
kindlief," zei hij goedhartig. „Ben ik ooit
een harde of schriele voogd voor u geweest
Speel eens een stuk en bewijs ons, dat uwe
muzikale bekwaamheid werkelijk een ernsti
ge zaak is. Meer verlang ik niet en gij zult
een instrument hebben, zoo mooi, als gij zelf
maar wilt."
„Thans, na 't geen er vooraf is gegaan, doe
ik dat niet graag," zei zij ronduit en trok hare
hand terug. „Ik heb volstrekt geen lust het
stuk met mijn spel te verdienen, en begrijp
ook niet, wat gij door „een ernstige zaak"
verstaat. Toch zal ik mijn muziek even ha
len, want ik heb er een hekel aan, mij te
„laten noodigen."
Zij wilde weggaan.
„Waarom muziek? Speel eene van uw
composities," riep Flora met een kwalijk
verborgen lach.
ant-
„Die ken ik ook niet van buiten,
woordde Kathe.
Spoedig kwam zij met muziek terug. Ter
wijl zij op het pianostoeltje ging zitten, dat
freule von Giese haar beleefd inruimde, nam
Flora de muziek even op. „Van wie vroeg
zij, den titel lezende.
„Nu, hebt gij niet iets van mij willen
hooren
„Zeker, maar gij hebt u vergist dit stuk
is gedrukt."
„Gedrukt, zeker Wat anders
„Mijn hemel hoe komt dat dan vroeg
Flora zoo haastig en zoo naïf verwonderd,
dat zij voor een oogenblik hare zelfbeheer-
sching vergat.
„Ja, Floortje, hoe komt het, dat uwe wer
ken gedrukt worden?" vroeg Kathe lachen
de en lei de schoone, slanke handen op de
toetsen. „Ik wil u zeggen, hoe ik aan die eer
gekomen ben, voegde zij er goedhartig bij,
want Flora had haar antwoord blijkbaar kwa
lijk genomen en zag met een blik van be-
leedigden trots op Kathe neer. „Mijn leer
meester heeft die „Phantasie" stilletjes laten
drukken, om mij op mijn verjaardag er mee
te verrassen."
„Ah zoo, ja, dat laat zich begrijpen,"
antwoordde Flora en legde de muziek weer
uit de hand.
Intusschen was Henriette achter Flora om
naar Kathe geslopen, zij boog zich over haren
schouder en wees op den titel. „Laat u niets
wijs maken, Flora, riep zij lachende. Kijk,
daar staat de beroemde firma Schott en Zo
nen die firma houdt zich met geen verjaar
dagsaardigheden op. Kathe, spreek de waar
heid," vroeg zij met schitterende oogen.
„Men speelt uw muziek zij wordt ver
kocht."
Blozend knikte Kathe met het hoofd.
„Maar de waarheid is ook, dat ik er vooraf
niets van geweten heb en mijn eerste opus op
mijn verjaring onverwacht gedrukt op mijn
tafel vond ligg^pj," zei ze en begon te spelen.
Het was een zeer eenvoudige melodie
die men hoorde, maar al spoedig legden de
spelers de kaarten uit de hand, zoo liefelijk
klonken de tonen van het schoone instrument,
zoo oorspronkelijk en aangrijpend was het
spel. De jeugdige componiste zat daar, met
oogen ernstig op de muziek gericht, zoo kalm
en bedaard, dat men het kruis op hare borst,
onder de zachte ademhaling kon op en neer
zien gaan. Dat was geen geschitter met vin
gervlugheid, geen heen en weer gooien van
tonen men vroeg niet, of het spel zuiver
was, men dacht eigenlijk niet aan het spel,
evenmin als men bij een schoon gezongen
lied aan den mond van den zanger denkt,
en toen de melodie, die geen enkele maal in
de ruischende concertbravoure was verval
len, zweeg, bleef het nog een oogenblik zoo
adenloos stil, als mocht de geest der tonen,
die daar zoo treffend had gesproken, niet ver
jaagd worden. Maar toen werd het weer le
vendig. De heeren riepen „bravo, char
mant, prachtig 1" De dames vonden het
jammer, dat papa Mangold dit niet had ge
hoord. Men was verrast, getroffen en
