BUITENLAND
KLATERGOUD?
De Fransche en Belgische antwoorden aan Engeland. Een ontmoe
ting tusschen Baldwin en Poincaré? Oppositie tegen Havenstein, den
president der Duitsche Rijksbank. De Beiersche ministerraad neemt
stelling tegenover het Kabinet-Stresemann. Een beroep der Iersche re
publikeinen op den Paus. Een wervelstorm in Honkong.
Onder de Telegrammen: Weer een rede van Poincaré; Frankrijk bereid
tot samenwerking met de geallieerden. De overstrooming in Brltsch-
Indië heeft 150.000 menschen broodeloos gemaakt. De geallieerde troe
pen zullen Woensdag met de ontruiming van Konstantinopel beginnen.
Groote boschbrand in Zuid-Frankrijk.
«EU. BUITENL BERICHTEN.
MIST El KEINS.
LANDBOUW EN VISSGHERIJ.
KIM EN SCHOOL.
BINNEHLANDS6H HiEUftS,
HET TEKORT OP DE STAATSBE
GROOTING.
FEUILLETON
DE FRANSCHE EN BELGISCHE
ANTWPORDEN AAN ENGELAND.
Herbette, de Fransche gezant te Brussel,
Jieeft Zaterdag den tekst van het antwoord
van Frankrijk op de Engelsche nota aan Jas
per meegedeeld. Deze tekst zal Woensdag
aan den Belgischen kabinetsraad worden
voorgelegd, iegelijk met het ontwerp van het
Belgische antwoord.
Het Fransche stuk bestaat uit twee voor
name deelen. Het eerste is een soort van
weerlegging, punt voor punt, van de Engel
sche nota, het tweede een volledige uiteen
zetting van de Fransche politiek in het ver-
goeedingsvraagstuk. Poincaré legt den nadruk
ep de achtereenvolgende verzuimen van
Duitschland in de uitvoering van het verdrag
en verdedigt de wettigheid van de Roerbe
zetting. De nota geeft een uiteenzetting van
de maatregelen jwelke Frankrijk zou nemen
als het lijdelijk verzet mocht ophouden. Zij
laat aan de Belgische regeering over zich uit
te spreken over het vraagstuk van het Bel
gische voorkeurrecht.
Het Belgische antwoord zal in groote lijnen
gelijk zijn aan het Fransche; terzake,van het
voorkeurrecht zal het de Belgische aanspra
ken handhaven en het nakomen eischen van
de verplichtingen, welke zoowel de geallieer
den in het algemeen, als Engeland in het bij
zonder op zich hebben genomen. Het zal
vooral den nadruk leggen op de noodzake
lijkheid van een samenwerking der geallieer
den tot regeling van het vraagstuk van her
stel.
Nadat het antwoord verzonden zal zijn, zal
de Belgische regeering een grijsboek uit
geven. Alle stukken liggen gereed, doch men
wacht voor het openbaar maken van enkele
ervan nog de inwilliging af van de betrokken
regeering.
Dit grijsboek zal in zoover van beteekenis
rijn, dat het alle technische studies zal be
vatten, welke de Belgische regeering tot dus
ver inzake het vergoedingsvraagstuk heeft
ingediend. Een hoofdstuk zal gewijd zijn aan
de voortdurende pogingen van België om de
geallieerde eenheid intact te houden.
ENGELAND EN FRANKRIJK.
Volgens de Echo de Paris zou Baldwin zeer
erop gesteld zijn bij zijn aanstaand bezoek
aan Frankrijk de Engelsche eerste-minis-
ter gaat, naar men weet, naar Aix-les-Bains
Poincaré te ontmoeten. De mogelijkheid
vin een ontmoeting wordt thans overwogen.
Reuter verneemt, dat er nog niets bepaalds
bekend is te Londen over het tijdstip waarop
de Fransche en Belgische antwoorden op de
Britsche nota kunnen worden verwacht, maar
deze worden niet voor het begin dezer week
tegemoet gezien. Men acht het waarschijnlijk,
dat een copie van de Fransche nota aan Cur-
zon, die te Bagnoles vertoeft, zal worden
overhandigd. Het gepraat over een bijeen
komst van Baldwin met Poincaré wanneer
eerstgenoemde door Parijs gaat op weg naar
Aix-les-bains wordt zeer voorbarig geacht.
In welingelichte kringen gelooft men niet, dat
zulk een samenkomst thans nuttig kan zijn.
UIT DE DUITSCHE POLITIEK.
Vrijdag heeft in een vergadering van den
rijksraad Havenstein, de president van de
rijksbank, het woord gevoerd over een regee-
ringsontwerp tot vijfvoudige verhooging van
de bevoegdheid tot het drukken van bankbil
jetten der landen Beieren, Wurtemberg, Sak
sen en Baden. Deze landen zelf stelden een
twintigvoudige verhooging voor, Havenstein
keerde zich hiertegen, omdat dientengevolge
wederom een nieuwe inflatiegolf zou kunnen
ontstaan. Immers, daardoor zouden deze
banken de bevoegdheid krijgen kredieten
aan de industrie te geven. De rijksbank
probeert de credieten zooveel mogelijk te
beperken en geeft in den laatsten tijd bijna
uitsluitend nog credieten, waarvoor gouddek
king aanwezig is. Intusschen voegde Haven
stein er aan toe, dat op het einde van de vol
gende week 46 billioen papiermark per dag
zal worden gedrukt.
De heer Havenstein heeft verder den
voorzitter van den bedrijfsraad van de rijks
drukkerij, Franz Grossmann, afgezet, op
grond dat hij op 10 Augustus zou hebben be
proefd om het drukken van de biljetten
waarop de rijksbank aankondigde, dat zij
aiet meer voldoende geld kon drukken tot
uitbetaling van de loonen, wegens de sta
king der boekdrukkers, zou hebben willen
verhinderen, en omdat hij uit zichzelf tot den
directeur Havenstein zou hebben gezegd,
dat diens aftreden wenschelijk was. Naar
aanleiding daarvan heeft gisteravond in de
Singacademie een vergadering van het per
soneel van de rijksdrukkerij plaatsgevonden.
De afgezette bedrijfsraad voerde daarin het
woord. Hij deelde mede, dat inderdaad een
.minuut na het uitbreken van de boekdruk-
kerssftking het bevel is gekomen, om op de
rijksdrukkerij het bekende plakkaat te druk
ken. Hij zelf heeft daar eerst eenige uren la
ter kennis van genomen en kon absoluut
niets doen om den druk te verhinderen, aan
gezien de plakkaten tien reeds waren ver
spreid. Hij had evenwel' inderdaad opdracht
gekregen om den druk te verhinderen, ver
mits het plakkaat een tastbare leugen be
vatte. Het gebrek aan betaalmiddelen is na
melijk uitsluitend aan het gebrek aan voor
borg van den heer Havenstein te wijten.
Het kabinet Stresemann -regeert nog geen
vijf dagen of wij zitten al in een nieuwe cri
sis, seint de Berl. ct>rr. van de N. R. Ct. Aan
leiding daartoe is de hardnekkigheid, waar
mede de heer Havenstein de president-direc
teur van de rijksbank, zich aan zijn post
vastklemt. De Vorwaerts, gesecondeerd door
de bladen van Ulstein, zet tevergeefs haar
hevige aanvallen voort. Het blad merkt op,
dat van alle verzekeringen, die Havenstein in
de huishoudelijke commissie van den Rijks
dag heeft gedaan, in de practijk'van de rijks
bank nog geen spoor te bespeuren is. De
heer Havenstein beweert, dat hij de inflatie
bestrijden wil; het beste middel daartoe is af
te treden.
Ook Zaterdag waren de meeste kooporders
voor deviezen voor rekening van de indu
strie in het Rijnland. De Rijnlandsche indu-
stre heeft, zoo zegt de Vorwaerts, wederom
credieten in papieren mark van de rijksbank
gekregen, welke zij tot speculatie in deviezen
gebruikt. In plaats van te verdwijnen, heeft
de heer Havenstein het arbeidende volk een
klap in het gezicht gegeven door het ontslag
van Grosmann.
De R. Z. am Mittag schrijft, dat iedereen
respect moet hebben voor de kracht van ka
rakter waarmede Havenstein vasthoudt aan
zijn overtuiging. Deze overtuiging berust ech
ter zonder uitzondering op vergissingen, en
daar mag men het Duitsche volk toch niet
aan opofferen.
Intusschen dwingt thans de heer Haven
stein de sociaal-democraten werkelijk den
rijksdag bijeen te roepén. Indien de sociaal
democraten hun zin niet krijgen, kunnen zij
inderdaad niet langer in de regeering blij
ven, daar de groote meerderheid in hun
aanhang nu eenmaal Havenstein niet alleen
de schuld geeft voor den financieelen nood,
waarin Duitschland geraakt is, maar hem
ook verdenkt de nieuwe belastingwetten te
willen 'tegenwerken.
Terwijl in Pruisen de Deutsche Zeitung
en het Deutsche Tageblatt verboden zijn is in
Beieren de Deutschvoelkische pers vrij om
tegen Stresemann en Hilferding te stoken.
Hilferding wordt uitgescholden .voor een
jood, die Duitschland wil uitleveren aan de
entente om het geheel te laten uitpersen.
Dan worden er toespelingen gemaakt op den
dag waarop men daarover wraak zal nemen.
Intusschen heeft de Beiersche ministerraad
Vrijdagavond vergaderd om stelling te ne
men tegenover het nieuwe rijkskabinet.
Volgens de Muenchener Neueste Nachrich-
ten betreurde de ministerraad oprecht het
aftreden van Cuno onder wiens leiding ern
stige conflicten tusschen Beieren en het rijk
zijn vermeden. Dit|««dwezen wordt nog ver
groot door de zorf wrtr de omstandigheden,
waaronder het kabinet Stresemann is ont
staan. De ministerraad achtte het in het be
lang van het rijk het kabinet Stresemann
niet te beschouwen uit het standpunt van
vooroordeel, dat door zekere partijbladen
wordt ingonomen. De ministerraad hoopt, dat
het nieuwe kabinet de buitenlandsche poli
tiek zal voortzetten, welke Cuno met zoo
veel succes heeft gevoerd. Men zal in geen
geval kunnen toestemmen, dat er directe on
derhandelingen met Frankrijk worden ge
voerd. De Beiersche ministerraad kan niet
nalaten haar bezorgdheid uit te drukken, dat
het linker gedeelte van het kabinet de mo
gelijkheid zal meebrengen, dat er verschil
van raeening tusschen het rijkskabinet en
Beieren zal ontstaan. Mochten er weder
pogingen van unitorisme worden gedaan, dan
zal men in Beieren op onbuigzamen tegen
stand stooten. Men kan zich nu reeds niet
onttrekken aan den indruk, dat de nieuwe
belastingwetten zullen uitloopen op de ver
nietiging van het bezit, hetgeen weliswaar
in de lijn van de sociaal-democratie ligt,
maar groote werkloosheid ten gevolge zal
hebben. Niettegenstaande dit alles zal Bei
eren beproeven ook met het nieuwe rijkska
binet vriendschappelijk samen te werken.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
hooge geallieerde commissie in het
Rijnland heeft beslaten, het grondgebied van
het bruggehoofd van Kehl uit te sluiten
van den algemeenen maatregel van grensaf-
sluifing in het bezette gebied, ten gevolge
van het verzoek van de Kamer van Koop
handel te Straatsburg, waarbij gewezen
werd op de moeilijkheden, die daaruit
voortspruiten voor den Franschen uitvoer
handel, in het bijzonder voor producten uit
Elzas-Lothaningen.
De Franschen hebben gisteren bij den
gemeente-ontvanger meer dan een milliard
mark in beslag genomen ter inning van een
boete van 8000 franken, welke de stad is
opgelegd, wegens een daad v|n sabbotage
op den Vogelsangerweg.
Vanochtend hebben de Franschen het
Pruisisch belastingkantoor bezet en 30
ambtenaren weggevoerd naar hun hoofd
wacht.
t
Generaal Degoutte heeft een verordening
uitgevaardigd, waarbij gevangenisstraf van
ten hoogste 20 jaar en boete van ten hoogste
500.000 goudmark wordt bedreigd tegen
het vernielen, verwijderen of wijzigen van
de inrichtingen in alle fabrieken, die leve
ringen op rekening van het herstel zouden
kunnen doen, waardoor het productiever
mogen zou kunnen worden verminderd of
de kwaliteit der producten veranderd.
Het besluit bedreigt ook straf tegen het
verhinderen van controle-bezoeken van
vertegenwoordigers van de geallieerde
missie aan fabrieken en mijnen.
In de bezette gebieden begint de rust
weer te keeren. In enkele streken is de
toestand echter nog onveranderd.
Te Witten hebben de Franschen onge
veer 145 milliard mark, bestemd voor de
rijksbank te Bochum, in beslag genomen.
Volgens een mededeeling van de spoor
wegdirectie te Keulen, wordt het besluit
van de Rijnlandcommissie om het nood
geld, dat de rijksspo or'.vegen uitgeven, in
beslag te nemen, in de Engelsche zone niet
uitgevoerd.
IERLAND.
Welkie verwarring de verkiezingen in
Ierland waarschijnlijk te zien zullen geven
blijkt o. a. uit het feit dat in het district
Longford in het Graafschap West Meath
voor een enkelen zetel 15 candidaxen zijn
gesteld, te weten 3 aanhangers van den
vrijstaat, 2 van de arbeiderspartij, 4 van
de boerenpartij, 1 van het centrum, 1 on
afhankelijke en 4 republikeinen.
De Iersche republikeinen hebben een
beroep gedaan op den Paus om tusschcn-
komst ten gunste van De Valera.
Kardinaal Gasparri, de secretaris van
staat, heeft geantwoord, dat het Vaticaan
niet officieel kan tusschenbeide komen,
maar dat de Paus hoopt, dat de vrede in
Ierland spoedig zal zijn hersteld en dat De
Valera onpartijdig zal worden berecht.
HONGARIJE EN DE VOLKENBOND.
Uit Boedapest wordt gemeld;
Bethlen is veertien dagen met verlof ge
gaan. Daarna begeeft hij zich rechtstreeks
naar Genève, waar hij zijn land op de Vol
kenbondsvergadering vertegenwoordigen zal.
De ministerraad heeft gisteren de ver
schillende vraagstukken besproken, welke
Hongarije ter vergadering aanleiding tot
voorstellen of besprekingen kunnen geven.
UIT ITALIË.
Men meldt uit Reggio d'Emflio den over
gang van de socialisten aldaar tot het fas
cisme, wat van groote beteekenis is, zoowel
voor de kracht en vastheid der regeering
als voor de binnenlandsche rust,
DE SPANJAARDEN IN MAROKKO.
Volgens een officieele mededeeling meldt
men uit Melilla, dat er op het heele front
een geweldige bedrijvigheid bij de tegen
standers wordt waargenomen. De meeste
voorposten zijn aangevallen.
HET NIEUWE BEWIND IN BULGARIJE.
De rechtbank te Plewna heeft 85 zaken
behandeld van opstand tegen de regeering
na den val van het kabinet-Stamiboeliïski
en 4 beklaagden ter dood veroordeeld, 2
tot levenslange opsluiting, 70 tot gevan
genisstraffen van 2 tot 12 jaar en 9 vrijge
sproken. De veroordeelden kunnen in hoo-
ger beroep gaan.
DE TROEBELEN IN TSAOSJI.
Het blijkt nu dat de twee Iersche katho
lieke priesters, omtrent wier lot men dezer
dagen beducht was, uit Tsaosji zijn ontsnapt.
Zij hadden zich vermomd in Chineesche
kleeren en hielden zich schuil in een Chi-
neesche Woning, waarin zij onverlet bleven.
Men gelooft, dat roovers die tweehonderd
Chineesche gevangenen meevoerden nog in
den omtrek van Tsaosji zijn.
WERVELSTORM IN HONGKONG.
Een wervelstorm teisterde Zaterdag Hon
kong en omstreken. Er werd een aanzienlijke
stoffelijke schade veroorzaakt. De Engelsche
duikboot L. 9 is in de haven gezonken. Van
de bemanning kon slechts een derde deel
gered worden. Verscheidene koopvaarders
in de haven zijn ook op drift geraakt en
gestrand.
Een later bericht van Reuter deelt mede,
dat de admiraliteit meldt, dat niemand is
omgekomen ibij het zinken van de duikboot.
De wervelstorm duurde een uur en richtte
groote schade aan aan de scheepvaart op
de rede; verscheidene schepen sloegen van
hun ankers en gaven noodsignalen. Een
sleepboot beproefde een zinkende rivier
stoomboot te helpen, maar had geen suc
ces. De boot zonk met alle opvarenden.
Een deel van de bemanning van de Britsche
duikboot is gered door de bemanning van
het eveneens in nood verkeerend stoomschip
Ginyomaru. Moedige pogingen om de op
varenden van het Indo-Chineesche stoom
schip Loongsang te redden, dat op de pier
liep, bleven vruchteloos. De bemanning ver
dronk voor de oogen van de toegesnelden.
Malvy, de Fransche oud-minister van
buitenlandsche zaken, heeft bij het verstrij
ken van zijn verbanningstijd in een interviexv
zijn voornemen te kennen gegeven om weer
deel te nemen aan de politiek. L'Action
Franpaise is verontwaardigd over dit voor
nemen en betoogt aan de hand van lal van
wetboek-artikelen, dat Malvy evenmin ver
kiesbaar is als dat hij het recht heeft kiezer
te zijn. Het blad zou het betreuren zoo
Malvy kon optreden als kiezer en als ver
kiesbaar burger, terwijl hij om redenen van
onwaardigheid, noch het een noch het ander
is. Malvy, zegt de Action Franpaise kan zijn
politieke rechten alleen terugkrijgen wanneer
hij een parlement ontmoet dat heih amnestie
verleent of magistraten om zijn proces te
herzien of hem te rehabfliteeren.
Het blad hoopt, dat Frankrijk voor een
dergelijk affront gespaard zal blijven.
De prijzen op de markt te Berlijn zijn
a sro.uoo, margarine tot 670.UOD mark, boter
een miljoen, eieren 50.000 k 55.000 mark per
stok. Er was aanvoer genoeg. Op de groen-
teamarkt waren de prijzen de laatste drie
dagen vrij vast.
Naar de Koclnische Zeitung uit Rem-
spheidt meldt, hebben de drukkerspatroons
aldaar zich genoodzaakt gezien wegens de
plotselinge sterke loonsverhoogingen hun be-
Irijven tot het uiterste te beperken. Hierdoor
worden verscheidene arbeiders gedwongen
naar het burgerlijk armbestuur te gaan.
De Belgische koninklijke familie is
naar Zwitserland en Nóord-Italië vertrokken.
Prof. Nolf, de Belgische minister van
kunsten en wetenschappen, heeft besloten,
te Antwerpen een cursus in het Vlaamsch
voer leeraren bij het' M. O. in te stellen,
waar Nederlandsche litteratuur en kunstge
schiedenis zullen worden onderwezen.
Dinsdag heeft er, naar uit Brussel ge
meld wordt, weer een bijeenkomst plaats
gehad van belanghebbenden bij den veer
dienst Zeebrugge-Harwich. Men hoopt in
October den dienst te kunnen beginnen,
welke zal worden uitgeoefend door de Great
Eastern met booten met 4 naast elkaar ge
legen sporen, welke plaats bieden voor een
gewonen goederentrein van 54 wagens. Hun
zeewaardigheid is beproefd tijdens den oor
log toen zij bijna 300.000 ton aan spoorweg
materiaal het Kanaal overgebracht hebben.
Men wil met den nieuwen dienst vooral
fruit, groenten enz. vervoeren. Naar men
zegt, heeft reeds een exportcursfirma voor
eiken dag een volle bootlading toegezegd.
Te New-York verluidt, dat het ministe
rie van arbeid de verplaatsing van het im
migratiestation van het Ellis-eiland over
weegt. Het medische onderzoek van de im
migranten zou dan aan boord plaats hebben
De verantwoordelijkheid voor de geschikt
heid van de immigranten zou grootendeels
op de reederijen komen te rusten,
De begrooting van Finland voor 1924
is gereed. Ryti, de minister van financiën,
heeft aan de bladen medegedeeld, dat het
gelukt is de begrooting zonder leeningen
sluitend te maken. Bovendien is het moge
lijk gebleken den belastingdruk eenigszins te
verlagen. De regeering stelt voor de oude
grondbelasting af te schaffen, evenals de op
centen. Feitelijk stellen alleen verkeerswegen
en landsverdediging hoogere eischen dan ver
leden jaar, terwijl de civiele lijst verhoogd is
ten gevolge van een salarisverhooging van de
bedienden. De gewone begrooting sluit,
evenals verleden jaar, op 2300 millioen Fin-
sche mark. Ook de buitengewone begrooting
wijkt met 440 millioen slechts weinig af van
die van het loopende jaar.
Twee personen zijn gedood en 30 ern
stig gewond, doordat het dak van een kerk,
in de buurt van Salamanca, is ingestort,
waarop 80 personen waren geklommen om
naar een stierengevecht te kijken.
Volgens een te Madrid ontvangen be
richt uit Zamorra is de bliksem geslagen in
de historische villa de Toro, welke geheel
verwoest is.
De markies van Cambridge, de oudste
broeder van de koningin, is ongesteld. Hij
heeft kou gevat, waarbij complicaties geko
men zijn, die echter niet als ernstig worden
beschouwd. Aanvankelijk vreesde men voor
longontsteking.
Lord Sterndale, de Master of the Rolls,
is Vrijdag overleden; de 74-jarige oude heer
was 's middags aan het hooien geweest en
had daarna kachelhoutjes gehakt. Lord
Sterndale's familienaam was Pickford. Hij
was sinds 1919 Master of the Rolls,
De heer Herbert Jeans, tot dusver de
leider van de parlementaire verslaggevers
van Reuter, is benoemd tot hoofdredacteur
van dit persbureau.
Een ondergrondsche tank met een in
houd van 500,000 vaten, die het eigendom
was van de General Petroleum Cy., is ont
ploft te San Pedro in Californië.
Dit was het gevolg van zelfontbranding. De
ontploffing werd overal in de stad gevoeld.
De schade loopt in de honderd duizenden. De
menschen die wonen in de nabijheid der
tank, moesten hun huis verlaten, omdat er
brand dreigde
Vrijdag is te Northing, bij Southampton,
een huwelijk ingezegend, waarvoor zeer
groote belangstelling bestond.
Er was veel publiek, er waren veel bloe
men, en het bruidje zag er lief uit.
De bruigom xvas niemand minder dan „Joe"
Beckett, de Engelsche bokskampioen in de
zwaargewichtklasse,
Beckett heeft na het huwelijk de menigte
toegesproken. De speech was karakteristiek
en niet onaardig;
,,Kort geleden had ik maar tv.ee groote
wenschen; een lief Engelsch meisje te trou
wen, en Carpentier te verslaan. Het eerste is
gelukt; het tweede hoop ik nog te volbren
gen."
DR. ROYAARDS C-EWOON' HUURDEN VAN
DEN STADSSCHOUWBURG TE AMSTERDAM
Naar uit Amsterdam gemeld wordt, zal dr.
Royaiards toch in den Stadsschouwburg blij
ven, d.w.z. als gewone huurder tot 1 Mei
1924.
In een onderhoud, dat hij met de vertegen
woordigers van de pers ten sladhuize had,
heeft Wethouder Wibaut hiervan mededeeling
gedaan. Dr. Royaards had aanvankelijk ge
vraagd dan een huurprijs te mogen betalen,
tlie lager was daii die welke genoemd' wordt
in het cahier des charges voor den vasten
bespeler, zulks in verband met zijn veran
derde positie. Dit verzoek werd door den heer'
Zaterdag opnieuw gestegen. Vet kostte 705.000 Wibaut afgeslagen. Wel was hij bereid te be
vorderen, dat Dr. Royaards tot 1" Met 1924
de beschikking over do hem thans reed« toe
gewezen avonden zou krijgen, tegen een
prijs, die overeenkwam met den gemiddelden
huurprijs volgens bet cahier des charges.Ten-
slotte is men het er over eens geworden, dat
Dr. Royaards zal betalen 333 per avond en
de helft van dezen prijs voor de middag
voorstellingen.
Royaards heeft het in dien zin opgemaakte
contract geleekemdt, zoodat het zeker is, dat
hij althans dit jaar i'i den Stadsschouwburg
blijft. Ook de commissie voor de kunstzaken
had zich hiermede vereendgd. Men overwoog,
dat de beslissing ten opzichte van dien Stads
schouwburg niet kan worden uitgesteld tot
de nieuwe raacl bijeenkomt, daar de Schouw
burg dan gedurende een maand leeg zou
staan. Bovendien heeft <Je raad in het voor
jaar van 1923 zonder discussie be
sloten aan dr. Royaards de voor
keur 'te geven op grond van zijn artis
tieke kwaliteiten. Daarin is inmiddels geen
verandering gekoinen. Voorts oordeelde men
deze oplossing, gezien het groote gezelsi.iap
van het Nederlandsch Toon,ee], de beste. Op
grond van eén en ander besloot de commis
sie dan ook niet te treden in de aanvragen
van SchouwtooneelHofstadtooneeel, die in
combinatie den Stadsschouwburg wilden be
spelen, noch in die van Comoedia.
Royaards blijft dus als vrije huurder, niet
meer als vaste speler in den Stadsschouw
burg. De bijdrage van 25090 van de ge
meente in het tekoTt, vervalt echter.
DE OPGRAVINGEN IN RIJCKHOLT.
Gedurende twee weken, zoo verneemt de
„Msb.", zijn er te Rijckholt- St. Geertruid
ten Zuiden van Maastricht, onderzoekingen
gedaan naar bewerkte vuursteenen, onder
leiding van dr. van Griffen uit Groningen
en dr. van der Steen uit Haarlem.
De onderzoekingen dragen'een voorloo-
pig karakter. De resultaten zijn evenwel van
dien aard, dat zonder twijfel een verder on
derzoek, in 't belang der wetenschap moet
en zal geschieden, 't Is te hopen, dat de Ne
derlandsche regeering zich dan niet afzijdig
houden zal, doch door ruimen financieelen
steun, de geheimenissen, in den Rijckholter
bodem verborgen, helpt aan den dag bren
gen en voor Nederland, voor Limburg niet
't minst, doen bewaren.
Behalve vele dozijnen mooi bewerkte stee-
nen, wapenen en werktuigen van eiken aard
(waaronder zelfs prachtig gepolijste) werd
door dr. van Griffen ook een vuurhaard ge
licht. Deze vuurhaard was opgebouwd uit
vuursteensplinters; op dien haard lagen nog
gedeeltelijk verbrande resten van het edel
hert. Deze stookplaats was zoo typisch, dat
aan haar oorsprong uit het vuursteentijdperk
haast niet meer kan worden getwijfeld.
Boveadien zijn er door denzelfden onder
zoeker buiten het bosch, op het plateau in
de richting van St. Geertruid, plekken
ontdekt, die waarschijnlijk steenen vloeren
Zijn van de hutten der menschen, die hier
hebben gewoond. Ook werden fragmenten
van aardewerk gevonden, dat uit dezelfde
periode herkomstig kan wezen.
Dr. van der Steen vond o.a. een verticalen
put van pl.m. 5 meter diep, waarvan horizon
tale galerijen in het krijt uitgaan en waar
langs de oerbewoners dezer streek zich
wisten meester te maken van vuursteenen,
dienstig voor 't maken van wapens en werk
tuigen.
De nu gedane vondsten zouden van be
langrijker waarde wezen, dan de vondsten
der Belgische onderzoekers in de laatste 30
35 jaren, welke zijn ondergebracht in 't
museum Ourtius te Luik.
DE OOGST IN HET OOSTEN VAN
ONS LAND.
Men schrijft aan het Hbld. van de Ooste
lijke zandgronden
Zelden is het maaien en oogsten van de
rogge, het broodkoren onzer Oostelijke zand
gronden,zoo goed en zoo snelverloopen als dit
jaar. Met geri ge moeite werden de gemaaide
garven droog voor den oogst en ook het maai
en verliep onder vrij gunstige weersgesteld
heid. Toch was het maaien op heel wat akkers
geen gemakkelijk werk. Door de geweldige
stortbuien van voorgaande weken 'agen heel
v/at halmen plat op den grond, waar doorheen
het onkruid welig tierde. Op deze velden zal
de oogst dan ook wel tegenvallen. Maar voor
't overige overtreffen en stroo- èn zaadop-
brenst de verwachtingen. Vooral de halmen
hebben een buitengewone lengte en stevig
heid. Ook de oogst van haver en gerst is in
vollen gang. Deze gewassen leveren algemeen
een flink beschot.
Veel minder gunstig is de opbrengst der
arrdappelen. Vooral de latere soorten vallen
zeer tegeu. Ook het zoogenaamde „door
groeien" der knollen komt reeds op onder
scheidene akkers voor.
De boonenoogst kan wel grootendeels als
mislukt worden beschouwd. In heel gustige
gevallen begint dit gewas te bloeien, terwijl
nog heel wat boonefivelden een sober pro
duct vertooneru
De wei- en hooilanden zien er weer prach
tig uit. Het tweede gewas der hooilanden
geeft zeer zeker een goeden oogst. En de
weilanden bieden algemeen een overvloed
van voedsel aan het vee. Dit verkeert dan ook
in uitstekende positie en stijgt met den dag
in prijs.
De moestuinen leveren over het algemeen
een treurig beeld. Aan de verschillende tafel
groenten is groote behoefte en de aanvoer
van elders is in deze streken ook al zeer ge
ring, terwijl het aangevoerde van zeer infe
rieure kwaliteit is.
De fruitoogst zal zeer tegenvallen, te meer
omdat de halfrijpe vruchten in groote mas
sa's afvallen.
DEKEN J. H. SMEELE.
Zaterdagochentd is de 81-jarige deken
van Hoorn, Ge Zeereerw. Heer f. H. Smeer»,
voorzien van de laatste H.H. Sacramentet
der Stervenden.
Het is de tweede maal in één jaar tijds,.
dat deken Smeele is bediend beide keeren
meer uit voorzorg. (Msb.)
De „Rsb." zegt naar aanleiding va
richt van het „Vad", dat hte tekort op de be
groeting voor het volgende dienstjaar 182
799.447.95 gulden bedraagt en het tekori
op de ouderdomsverzekering 12 mullio^n, dat
dit een abuis is en vermoedelijk een cijfer
dat wel eens bestaan heeft, maar allang is
weggewerkt.
De thans afgetreden minister van financiën
noemde enkele dagen voor zijn aftreden het
tekort 140 millioen, niet ten volle meer. En
toen was men, zoo verzekerde hij het blad.
nog aan het besnoeien, doozat ook het cijfer
140 millioen nog te hoog was.
Is het blad goed ingelicht, dan zijn nadien
tijd nog verschillende subsidies geschrapt,
waaronder dat van de drankbestrijding, dat
vorig jaar reeds belangrijk verminderd was.
DE ARBEID IN SLAGERSWINKELS.'
Men deelde aan „De Slagerscourant" me
de, dat volgens een vrijsprekend vonnis van
den kantonrechter te Haarlem, in slagerijen,
waarin geen machines staan en die gebruikt
worden om de clientèle te bedienen door het
personeel, dat uitsluitend ter bediening van
het publiek aanwezig is, zonder inachtne
ming van de bepalingen der Arbeidswet 1919
arbeid verricht mag worden.
Naar aanleiding van dit vrijsprekend von
nis heeft de redacteur van „De Slagerscou
rant" zich gewend tot den directeur-generaal
van den Arbeid, den heer Zaalberg, die het
blad het volgende mededeelde. Een te Dord
recht gevestigde slager had aan den Ministo»
verzocht een winkelbediende de geheeli
week na 6 uur 's avonds in den winkel te mo
gen laten bedienen. Het districtshoofd - had
dit geweigerd op grond van de overweging,
dat een slagerswinkel als werkplaats in den
zin der Arbeidswet is te beschouwen, doch
toen bij nader onderzoek bleek, dat de sla
gerswerkplaats van adressant zich in een ge
heel ander perceel bevond dan de winkel,
terwijl de persoon, waarvoor het betreffende
verzoek gold, inderdaad uitsluitend met den
verkoop in den winkel belast was (het uit-
beenen van vleesch, het worst maken, enz.
geschiedde in de werkplaats door ander per
soneel) adviseerde dit Districtshoofd om het
verzoek in te willigen, hetgeen dan ook door
den Minister werd gedaan.
Het spreekt vanzelf, aldus de directeur-
generaal, dat in soortgelijke gevallen de werk-
duur van het uitsluitend in den winkel be
dienend personeel niet onder de thans van
kracht zijnde bepalingen der Arbeidswet valt»
AMERIKAANSCH BEZOEK.
Het stoomschip van de Royal Mail Steam
Packet Arcadian, met 500 Amerikaansche
passagiers aan boord, dat einde dezer maand
een bezoek ibrengt aan de Noorsche wateren
en fjorden, zal, naar het Hdbl. verneemt, ep
Dinsdag 4 September de haven van IJmuid*.
binnenloopen, om daarna Amsterdam en
nog eenige andere plaatsen in ons land t»'
bezoeken.
VERMINDERING VAN OUDERDOMS-
PENSIOEN.
Naar de Tel. verneemt, maakt hét thans
bij de regecring een punt van overweging
uit, om het bedrag van het Ouderdomspen
sioen, dat toegekend is aan hen, die in 1915
65 jaren geworden zijn, eenigszins te ver
minderen.
BEHOUD VAN NATUURMONUMENTEN.
Wettelijke maatregelen.
Naar de „"Maasbode" verneemt, zullen da
van velerlei zijden tot de Regeering gerichte
verzoeken, tot het nemen van wettelijk»
maatregelen tot behoud van natuurmonu.
menten (St. Pietersberg e.a.) niet vruchte
loos blijven. Wettelijke maatregelen in dezen
zin zouden in gevorderden staat van voor
bereiding wezen.
HET REGEERINGSJUBILEUM DER
KONINGIN.
Naar verluidt, zal op 21 Sept., den dag,
dat het nationaal huldeblijk aan de Koningin
in de Nieuwe kerk te Delft wordt overge
dragen, het werk slechts voor een deel vol
tooid zijn. Alleen het bovenste gedeelte van
het koor zal tegen dien tijd gerestaureerd
zijn.
DE BEGRAFENIS VAN F. A. MOEREL
Zaterdagmorgen had te Oudewater in groo-
ten eenvoud de plechtige uitvaart plaats van
wijlen den heer F. A, Moerel, lid der Tweed»
Kamer.
Een talrijke schare vulde het kerkgebouw.
Na den kerkdienst werd het stoffelijk over
schot naar de begraafplaats gedragen, ge
volgd door den zoon en verdere familieleden
van den overledene, alsmede door vele auto
riteiten en deputaties van vereenigingen. O.a.
merkte men op: de Tweede Kamerleden Bul
ten en Stulemeyer, pastoor Beukers als ver
tegenwoordiger van den Bond van R.-K. on
derwijzers, voorts afgevaardigden van den
Statenkieskring Gouda en de „Kath. Sociala
Actie" te Leiden, welke vertegenwoordigd
was door de heeren Van Berkel, dr. Hoffman
en v. d. Meer. De Hollandsche Mij. van Land
bouw had den heer Valckenier de Greeve af
gevaardigd. Er v/aren verder deputaties van
talrijke vereenigingen uit Oudewater, waar
van de overledene bestuurslid was.
Aan de groeve werd niet gesproken.
Slechts een palmtak van den- bond van
Hanzevereenigingen in de bisdommen
Utrecht en Haarlem, waafvan de overledpne
oud-voorzitter was, dekte de lijkbaar.
S3
HOOFDSTUK XV.
De ziekenkamer in het huis van den dok-
er zag er des namiddags juist uit als toen
men er gisteren Henriette in had gedragen.
Op het dringend verzoek van de zieke had
Bruck alles wat van de villa was gekomen,
uit de kamer laten brengen. Buiten in de
gang ware* zij op de roode steenen in rij en
gelid geschaard, de groene leuningstoelen
en het keurige vuurscherm, en bij den een-
voudigen bloempot met den dennentak
stond het prachtig vergulde waschstel. Het
lardewerk was weer in zijn eer hersteld en
de ouderwetsche stoelen met het zware over
trek over de zittingen bevonden zich op
hunne oude plaats. Daarentegen verhief
»ich de zilverachtige waterstraal van de ka-
■ner-fontein uit een krans van bloemen en op
een tafel stond de groote kooi met de kana
rievogels van Henriette, die op verlangen der
zieke hierheen waren gebracht. De goudgele
diertjes vlogen hier als te huis, uit en in,
zij fladderden om het bed, namen stukjes
suiker uit de bleeke, dunne vingers der zwak-
ice meesteres en wiegelden zich op de takjes
van de hangplanten, die aan den zolder
hingen.
Nanm, de kamenier, was tegen den mid
dag ontslagen om op de villa uit te slapen,
en tante had de verdere zorg voor dien dag
op zich genomen. De oude dame had de
bruinzijden japon nog aan, maar droeg er
een breed wit linnen schort overheen, om
het geruisch te verminderen.
Henriette was al bekend met de verande
ring, die zoo op eefls plaats had gegrepen.
Men had haar gezegd, dat een heer van het
hof deftig door de weduwe ontvangen was en
in de kamer van den dokter geleid. Een heer
van het hof bij Bruck, die tot heden toe
slechts armendokter was geweestDaarbij
hadden het feestelijke toilet en het opge
ruimde gezicht van de tante hare aandacht
getrokken, zij was onrustig geworden en
had niet opgehouden met vragen en weder
vragen, tot Bruck bij haar bed was komen
zitten en haar kalm en eenvoudig had ver
teld, wat er gebeurd was. Dit was alles voor
gevallen, terwijl Kathe in Flora's kamer
getuige was van het tooneel, dat freule van
Berneck en de handelsraad door hun onver
wacht nieuws hadden veroorzaakt.
Des namiddags zat Kathe bij het ziekbed.
De dokter was ontboden op audiëntie bij
den vorst en tante was een half uurtje weg
gegaan, om eenige huiselijke bezigheden te
verrichtende beide zusters waren voor
het eerst weer alleen. Op het gelaat van Hen
riette lag een glans van innige vreugde, zij
sprak niet, want de meest mogelijke rust
was haar dringend aanbevolen. Bruck had
haar streng verboden, hare vreugde nog eens
Zoo luide te kennen te geven, als zij, tot zijne
verbazing, bij zijn mededeeling had gedaan.
Gehoorzaam aan dat verbod had zij hem,
noch de tante, in den loop van den dag ver
der iets gevraagd, maar thans, nu de ernstige
oogen van den dokter niet waarschuwden
en de deur achter de zorgzame tante geslo
ten was, richtte zij zich plotseling op van
het kussen.
„Waar blijft Flora vroeg zij op gejaag-
den toon.
„Gij weet wel, dat grootmama van uur tot
uur laat zeggen, dat de grond brandt onder
hare voeten, maar dat zij niet kan komen, om
dat er zooveel bezoek op de villa is, dat zij
geen oogenblik weg kan."
„Mijn hemel, grootmama zei de zieke
ongeduldig. „Wie verlangt dan naar hare
komst Laat die blijven, waar zij is 1 Ik
spreek van Flora."
Henriette sloeg de handen vast ineen en
hief die met hartstochtelijke opgewonden
heid naar boven. „Kathe, dat is een schitte
rende rechtvaardiging, en ik dank God, dat
ik die mee mocht beleven. Als Bruck nu
bij het naar huis gaan maar niet op de villa
aanloopt. Hier, hier, dat ik er bij ben en het
Zie, moet Flora hem voor het eerst weer ont
moeten. Ik sidder van ver angen, haar voor
hem in het stof te zien bukken."
„Wind u niet zoo op," smeekte Kathe
Zacht.
„Och wat, Iaat mij toch praten," 'riep de
Zieke driftig. „Als Bruck eens wist, hoe on
gelukkig hij mij maakt met dat verbod om
te spreken. De spanning in mijn binnenste,
die ik met geweld moet onderdrukken,
dreigt mij te doen stikken, als gisteren de
stroom, die gfch met geweld een weg baan
de." Zij leunde met den elleboog op het
kussen en begroef de witte hand on der het
rijke blonde haar, waar zij het kleine mutsje
had afgeschud.
„Weet gij nog wel, hoe Flora die reis,
waar Bruck zoo beroemd van terugkeerde,
spottend en hoonend een uitstapje noemde
vroeg zij en zag met oogen vol verbittering
haar zuster aan, terwijl zij daarbij in denzelf
den toon verviel als gisteren, toen de ijlende
koorts haar teeder gestel zoo gruwelijk had
aangetast. Kathe sidderde van angst bij het
bed der geliefde kranke. „Heugt het u nog
wel, hoe zij Maurits bespotte en uitlachte,
omdat hij de waarheid vermoedde en zei,
dat Bruck zeker in consult naar Leipzig was
ontboden Neen, al kroop zij voor hem op de
knieën zij kan'dien|beleedigenden twijfel nooit
weer goed maken. Ik zou op het oogenblik
wel eens even in hare ziel willen lezen. Wat
moet zij verpletterd en beschaamd zijn Zij
zal de oogen niet durven opslaan, zelfs niet
voor ons."
Kathe had de handen in den schoot ge
legd en de oogen neergeslagen, alsof zij de
schuldige was. Het hartstochtelij k opgewon
den meisje hier bij haar vermoedde wel niet,
dat die eerste ontmoeting niet meer plaats
zou hebben, dat Flora in dit „akelig hol" nooit
weer een voet zou zetten. Zij wist evenmin als
de anderen, dat de verloofde zich met geweld
had vrijgemaakt enjfdat het zinnebeeld van de
verecniging, de dunne gouden ring, op den
bodem van de beek lag, als hij niet door de
golven v/as weggespoeld.
„Zeg toch ook eens een woord, Kathe,"
mokte Henriette. ,,'t Is of gij visschenbloed
in uw aderen hebt, dat u alles zoo koud laat.
Wel is waar hebt gij de toestanden nog niet
met bijzonder scherpen blik kunnen opne
men en daarom is uw standpunt tegenover de
verschillende personen nog niet tot vast
heid gebracht. In Bruck b.v. stelt gij na
tuurlijk weinig belang, gij ziet hem zelden
en hebt nog geen tien woorden misschien
met hem gesproken, maar gij zijt toch wel
getuige geweest van Flora's afschuwelijke
pogingen om zich terug te trekken, gij hebt
toch de koude woorden uit haren mond
ook gehoord ik zou zeggen, zooveel ge
voel voor rechtvaardigheid, zooveel verlan
gen, ja, dorst naar een billijke vergelding,
naar een noodzakelijke genoegdoening moest
in elke menschelijke ziel aanwezig zijn
Kathe sloeg de oogen op met een zeld
zaam flikkerenden blik dit was zeker geen
visschenbloed, dat voorhoofd en wangen,
dat zelfs den sneeuwwitten hals zoo donker
purper kleurde zonder dat het mogelijk was
die te bedwingen ontvlamde de drift in haar
gemoed en liet haar voor een oogenblik ge
heel vergeten dat zij aan een ziekbed zat en
het haar plicht was elke aandoening en op
winding met zorg te vermijden. „En als nu
het werk der wraak geschiedt, als Flora met
schaamte erkent, dat zij dwaalde, welke
waarde heeft dat alles dan voor den belee-
digden man?" vroeg zij haastig. „Zooals
gij zelve zegt heeft Flora hem ongeveinsd
haren afkeer doen gevoelen, en al werd hij
in den vorstenstand verheven, dan zou dat
toch dien afkeer niet in liefde kunnen ver
anderen."
„Bij een zoo ijdele, eerzuchtige ziel als
Flora bezit zeker," antwoordde Henriette
op Gen toon der diepste verachting „en
Bruck? Gij zult zien, dat, bij het eerste
blijk van toenadering van hare zijde, al wat
er gebeurd is door hem vergeven wordt,
als ware het nooit geschied." Zij boog het
hoofd achterover en deed de oogen dicht.
„En hij bemint haar nog altijd, vanwaar an
ders zijn onuitputtelijk geduld, zijn zacht
moedige volharding De oogen gingen
weer open en er stond een mengeling te lezen
van diepe smart en bittere ironie in dien zon
derling glanzenden blik. „En al las hij uit
haar schoon gelaat een duivelachtig gemoed,
en al sloeg zij naar hem met de handen, hij
zou haar toch liefhebben. De lach, die zulke
scherpe trekken teekende op haar mager ge
laat, had iets hartverscheurends zij poogde
misschien daarom, dat gelaat in het kussen
te verbergen. „Hare verandering zal een
hooge waarde voor hem hebben," zei ze op
vasten toon en met sterke stem, „hij zal ge
lukkig worden, en dus.dient van onzen kant
alles gedaan te worden, dat die rampzalige
tijd van dwaling voor goed in het vergeet
boek raakt."
Kathe sprak geen woord meer, De zieki
